Alþýðublaðið - 10.10.1943, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 10. oktciber 1943.
fUf»ij$ttblaðið
Útgefandi: Alþýðufiokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðján h.f.
HaðnrioD með rifsi
vðndian og hefnd-
arfiorstann.
DAG EFTIR DAG verða
nú reykvískar húsmæður
að ganga frá einni m jólkurbúð-
ínni til annarar með tóm
mjólkurílátin — og alltaf er
sama svarið): „Jingin mjólk“.
„Öll mjólk búin“. „Óvíst hve-
nær hún kemur aftur“. Þær
verða því að hverfa heim aftur
við svo búið til litlu grátandi
mjólkurlausu barnanna. Stærri
börnin verða að fara mjólkur-
laus í skólann.
í þessu sambandi er rétt að
minnast þeirra umræðna, sem
nú fara fram á alþingi um
mjólkurmálið.
Páll Zophoniasson sagði í
svarræðu til Emils Jónssonar,
að mjólkurleysið hefði aldrei
verið minna en nú (að haustinu
til). Hvað segja húsmæðurnar
með tómu mjólkurílátin? Hvað
segja börnin, sem árangur-
laust biðja um mjólkina sína?
Þau segja, að ástandið hafi
aldrei verxð verra. Eflaust hef-
ur Páll átt við það, að mjólkur-
magnið sé það mikið, að það
hafi oft verið minna á haustin.
En hver hefur gott af því, ef
ð til 10 þúsund lítrar á dag,
eða um fjórðungur allrar mjólk
urinnar fer í setuliðið?
Sveinbjörn Högnason segir,
að mjólkin sé seld til setuliðs-
ins og sé það ekki síður verj-
andi en það, að verkamenn láti
vinnu sína til setuliðsins, á
sama tíma sem vinnuaflið vanti
til framleiðslunnar. Með öðrum
orðum, að hér er um að
ræða hefndarráðstafanir af hans
hálfu á hendur verkamönnum,
sem leyfa sér að láta setuliðið
sitja fyrir vinnunni.
Fyrst þið, góðir háslar, kom-
ið ekki upp í sveitina og vinn-
ið að framleiðslunni, þar sem
vinnunnar er þörf, þá skulu
börnin ykkar vera mjólkurlaus,
en mjólkin í þess stað fara til
setuliðsins.
Þetta er ekki fyrsta kveðjan,
sem iteykvíkingar fá frá kenni-
manni þessum. Hann hefur áð-
ur sent frá sér blessun guðs síns
og sína, a. m. k. þegar hann neit
aði að selja bæjarmönnum
smjör, méðan hann sat með
smjörið í smálesta-tali fyrir
austan fjall eingöngu, að því
er hann sjálfur sagði, til að
skeyta skapi sínu á „kerlingun-
um í Reykjavík“.
Veit íSveinbjörn Högnason
það ekki, sem allir aðrir vita,
að sveitamennirnir fara sjálfir
frá framleiðslunni, til þess að
vinna hjá setuliðinu, ekki einn
og einn, heldur í hópum. Það er
jafnvel til, að bændur hlaupi
frá búum sínum og skilji þau
svo að segja mannlaus eftir, til
þess að njóta þeirrar vinnu, sem
verkamenn, sem ávallt stunda
þessa vinnu, eru nú skammaðir,
jafnvel refsað fyrir að stunda.
Og tekur ekki Sveinbjöm
sjálfur syni og dætur framleið-
endanna frá framleiðslunni til

laða Emlls Jénssaaar : Nlðnrlag.
Ástandið i mjólkursölumálunun
verður ekki þolað öllu lengur.
AÐ yrði of langt mál að
tala um allar þær verð-
bætur, sem nú eru greiddar, en
það er ein tegund verðbóta, sem
ég get ekki látið hjá líða að
minnast á, en það eru verðbæt-
ur þær, sem eru greiddar á land
búnaðarafurðir, sem setulíðið
kaupir og neytir hérlendis.
Við eram látnir borga
in|élkima ofan í
setuliðið.
Það er vitað mál, að mjólkur-
skorturinn hér í bænum stafar
mikið af því, að setuliðið kaupir
mikla mjólk.
Samningarnir við setulið-
ið eru þannig gerðir, á sum-
um stöðum a. m. k., að því
er tryggt visst og ákveðið
magn af mjólk daglega,
þannig að þegar mjólkflr-
skortur verður, þá gengur
það út yfir íslenzka borgara,
en setuliðið missir einskis.
Þessi mjólk er svo verðbætt
eins og önnur mjólk, sem
seld er hér út úr mjólkur-
stöðinni.
Ég veit ekki með vissu hve
mikla mjólk setuliðið kaupir
hér, en ég veit að það skiptir
þúsundum lítra á dag.
Við neytendur erum svo
Iátnir borga þessa mjólk of-
an í setuliðið, en fáum ekki
nægilega mjólk sjálfir.
Binræði framsáknar
um mjólkurverðið.
Ég verð að segja. að annað
eins og þetta er ekki hægt að
kalla fyrirmyndarskipulag.
Ég ætla svo að víkja nokkr-
um orðum að 2. hv. þm. S.-M.
Hann talaði um, að það væri
verið að reyna að hneppa bænd
ur í ánauð, að þeir væru gerðir
að þrælum með þessu frv., sem
hér liggur fyrir. Ég kannast ekki
við það. Ég hygg að hafi verið
um þrælatok að ræða í þessu
máli, hafi þau fyrst og fremst
komið fram í einhliða ráðstöf-
unum Framsfl. og því sé mál-
unum nú komið í það óefni, sem
raun ber vitni um.
Ég hefi talað við fulltrúa
neytenda í Mjólkurverðlags-
nefnd og þeir hafa sagt mér. að
það hafi aldrei verið tekið nokk
urt tillit til þeirra krafna í sam-
bandi við verðákvarðanir. Verð
ið hefir raunverulega verið á-
kveðið áður en þeir komu á fund
ina, sem þeir voru aðeins kvadd-
ir á vegna formsatriða, en ekki
til þess að taka nokkurn raun-
verulegan þátt í störfum þar
vegna þess að þeir hafa æfin-
lega verið þar ofurliði bórnir.
Verðið hefir verið einhliða
ákveðið af Framsfl., sem hef-
ir haft öll völdin í sínum
höndum, þetta eru þrælatök-
in, sem bændur hafa verið
beittir! Nei, neytendur hafa
alltaf verið látnir afskiptir
um þeSsi mál, og þeim ráð-
ið til lykta með einhliða
hagsmuni bænda fyrir aug-
um, þvert ofan í það sam-
komulag, sem upphaflega
var gert.
En ég hefi alltaf talið, að hér
næðist ekki árangur nema að
höfð væri samvinna um málið.
Og það var vissuiega á sinni
tíð reynt að ná samvinnu.
Árið 1934 var með sam-
þykkt afurðasölulaganna
rétt fram höndin til þess að
fá samvinnu og ég get sagt
það fyrir mitt leyti, að ég
tók á mig margskonar óþæg-
indi til þess að freista að ná
góðum árangri. En það hef-
ir aldrei verið nein sam-
vinna. Á þessa útréttu hönd
hefir alltaf verið slegið í
undanfarin 9—10 ár. Þessi
samvinnutilraun hefir mis-
tekizt, en við það verður
ekki unað öllu lengur, að
málunum verði haldið í
þessu horfi. Það hlýtur að
draga til þess að neytendur
taka til sinna ráða, ef þessu
á að halda áfram.
Framsóknarmenn hafa í orði
kveðnu tilnefnt fulltrúa neyt-
enda til þess að ákveða verð-
lagið, en þeir hafa þar engu
ráðið. Þet.ta eru öll þrælatökin,
sem bændur hafa verið beittir.
Ég hefi útaf fyrir sig ekkert
á móti því, að bændur fái hátt
kaup og hátt verð fyrir sínar
afurðir, en er nokkurt vit í því,
að fulltrúar neytenda fái engu
að ráða um þessi mál. Það getur
reyndar vel verið, að sumir full-
trúar launþega hugsi sem svo,
að það gerí ekkert til þótt bænd-
ur fái hækkað verð fyrir af-
urðir sínar, því að yið það hækki
bara vísitalan og þá fái þeir
sjálfir hækkað kaup. En þetta
ber í sér hættu fyrir þjóðfélagið,
hættu, sem sumir hafa ef til
vill ekkert á móti, vegna þess
vinnu hjá Mjólkursamsölunni í
stað þeirra, sem hann flæmir
þaðan burt, ef þeir eru ekki fá-
anlegir til að taka þátt í hans
þokkalegu hefndar- og skemmd
arráðstöfunum gagnvart neyt-
endum þessa bæjar.
Það er vissulega kominn
tími til þess fyrír alþingi að
taka hér í taumana og er það
vel, að þessi mál eru á dagskrá
þess um þessar mundir. Hinn
stóri hópur mjólkurneytenda,
sem refsiráðstafanir Sveinbjarn
ar bitna nú á, fylgjast af at-
hygli með því, sem .gerist á
alþingi í þessu máli. Verður ein
ræði hans brotið á bak aftur
eða fær hann að halda þessum
og þvílíkum refsiráðstöfunum
áfram?
Það verður ekki herinn, sem
kaupir mjólkina til frambúðar.
Það er ekki hann, sem greiðir
verðuppbæturnar, hvorki nú né
í framtíðinni. Hann er ekki til
að kaupa offramleiðsluna á vor-
in* með( rándýrum ostum og
verðuppbótum á þá, sem út eru
fluttir með gjafverði. Það eru
mjólkurneytendur bæjanna, er
hafa þesgar skyldur á herðum
og eru hinir varanlegu við-
skiptamenn. Neytendurnir, sem
nú eru látnir taka út refsingu
fyrir að vera ekki atvinnulausir
Og það er Sveinbjörn Högnason,
sem heldur á refsivendinum.
Alþingi ber að skera úr því,
hvort hann fær að halda á vend
inum til lengdar.
að þeir vilja ekkert fremur en
þá upplausn, sem af þessu leiðir.
Ástand, sem ekki verð
nr þolað lengnr.
En frá mínu sjónarmiði séð,
er það óhollt, að vísitalan hækki
mikið.
Útvegurinn og aðrir at-
vinnuvegir geta ekki staðið
undir því til lengdar, að,
bændum sé greitt fyrir
smjörið 21.00 kr. þegar hægt
er að fá það frá S.-Ameríku
fyrir 7.00 kr. kg. og að kart-
öflur séu greiddar með 1.00
kr. kg. þegar þær fást í ná-
lægum löndum fyrir 0.30-0.40
kr. kg. Það getur aldrei stað-
izt til lengdar, að afurða-
verð hér sé miklu hærra en
í löndunum í kringum okkur,
því að söluverð okkar aðalút
flutningsvöru ber ekki þann
tilkostnað
Hv. 2. þm. S-M. sagði, að hér
kæmu fram sjónarmið þeirra,
sem vildu byltingu, en ekki eðli-
BLAÐIÐ Alþýðumaðurinn á.
Akureyri gerir að umtals-
efni undirtektir óðagotsblað-
anna í sambandsmálinu undir
þá málaleitun hinna 270
menntamana og áhrifamanna í
öllum flokkum, er vilja haga
lausn þessa máls í samræmi
við gerða samninga. Alþýðu-
maðurinn skrifar m. a. á þessa
leið:
„Og ástæðurnar til þessa til-
tækis eru ótæmandi ráðgáta
hinna víðsýnu blaða. Eitt þeirra
gerir alla þessa menn að Alþýðu-
flokksmönnum, af því að þeir vilja
viðhafa siðaðra manna vinnu
brögð í viðskiftunum við ná-
grannaþjóð vora. Annað telur að
hulin rök hljóti að því að liggja
að menn skuli gefa upp óskir
sínar og álit á máli, sem er á dag-
skrá þjóðarinnar. Enn eitt blaðið
heldur fram að ekki beri að taka
tillit til óska hinna 270 af því að
þeir séu hvorki verkamenn eða
bændur. Og enn er því haldið
fram að þetta sé fram úr máta
óþjóðlegt eins og vænta megi af .
þessum óforbetruðu mennt^mönn-
um.“
Kommúnistaforingjunum svell-
ur móður við að sjá framan í
þessa 270. Nú segir flokkurinn
taka forustuna í sjálfstæðismál-
inu — í anda Jóns Sigurðssonar
—-------ef Stalin lofar. Og for-
ysta Sjálfstæðisfl. lætur prenta
ræðu, sem Bjarni Ben. hélt á
halelújasamkomunni á Þingvöll-
um, og hlýtur ag hafa „geysileg"
áhrif með þjóðinni af því hún var
haldin á þessum stað.“
Og enn skrifar Alþýðumað-
urinn:
Auðvitað kaus flokkurinn með
Sjálfstæðis-nnfninu sér það hlut-
sí'ifti a3 núa sér upp við hina
lega þróun, Ég verð nú að segja
það, að ef það er nokkuð, sem
framkallar byltingu, þá er það
það ástand, sem flokkur hans og
„hinir fjórtán“ í Sjálfstfl., hafa
skapað með hinni ósanngjömu,
einhliða misbeitingu meirihluta
valds síns. Það er hann sjálfur,
sem hefir stýrt inn á þessa
braut, þó að nokkru valdi hér
einnig um þau lausatök, sem Al-
þingi hefir tekið á þessum mál-
um og sem það hlýtur að taka
meðan það er svo ósamstætt
sem það nú er.
Ég er ekki í nokkrum vafa
um, að það ber að skoða þetta
frv. sem eðlilega „reaktion" af
hálfu neytenda, en það er þann-
ig byggt upp, að ég hygg að lítið
græðist á því, því miður. En Al-
þýðuflokkurinn mun síðar koma
fram með sínar tillögur, ef ekki
tekst nú að ráða á viðunandi
hátt fram úr þessum málum, nú
mjög bráðlega.
Hv. flm. lagði til að frv. yrði
vísað til allsherjarnefndar, en
ég tel að landbúnaðamefnd eigi
að fjalla um þetta mál og það
væri mjög æskilegt að hún gæti
fundið viðunandi úrlausn fyrir
báða parta, neytendur og fram-
leiðendur, því að ástandið er
óþolandi mikið lengur.
dönsku þjóð og konung hennar við
þetta tækifæri. (Á afmælisdegi
konungs 26. f. m.) Einn að æðstu-
prestum flokksins kafaði öldur
ljósvakans þennan dag upp að
stóli konungsins í stofufangelsinu,
til að úthella hjarta sínu og sinna.
Og það heyrðist hvergi í máli hans
að „kúgunarbönd“ eða „aldagamlir
fjötrar" heftu tungu guðsmanns-
ins eða athafnir aðrar.
Vart höfðu skjallyrði guðs-
mannsins í útvarpinu yfirgefið
hlustir áheyrendanna þegar tal-
kór sjálfstæðishetjanna góðu hóf
sinn boðskap eitthvað á þessa
leið: 270 menn hafa gerzt liðhlaup-
ar í sjólfstæðisbaráttunni. Stefna
þeirra, sú að útkljá sambandsmál-
ið með vinsemd og viðræðum
við þessa merku þjóð oð hinn ást-
sæla konung hennar, er van-
sæmandi fyrir „vinaþjóðina“. Við
kveðjum hvorki kong né prest og
virðum hvorugan viðtals. Við
slítum hina aldagömlu „fjötra" við
kúgarana við Eyrarsund á næsta
þjóðhátíðardegi vorum. Þetta er
vinarhöndin, sem vér réttum
hinni stríðandi þjóð og konungin-
um í stofufaangelsi — og erum
hreyknir af.“
Það eru víst fleiri en Alþýðu
maðurinn, sem eiga erfitt með
að átta sig á málflutningi óða-
gotsblaðanna. Enda kemur það
ávallt betur og betur í Ijós,
hversu gersamlega þessum
blöðum er rakafátt, þegar þeir
leitast við að verja hinn van-
hugsagða málstað sinn.
* * *
Jónas frá Hriflu endar síð-
ustu grein sína í „Degi“ á
næsta kynlegan hátt. Greinin
eir vörn fyrir sjónarmið ríkis-
stjórnarinnar í dýrtíðamálun-
um (uppbótagreiðslurnar) og
endar hún á þessa leið:
Frh. á 6. síðu.