Alþýðublaðið - 05.01.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. janúar 1944»
ÍJtgefandi: Alþýðuftokkuriun.
Ritstjóri: Stefáu Péturssou.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Kákið við dýr-
tiðarmáliu.
ÞAÐ mun engum haía kom-,
ið óvant, þó að lítill árang-
ur yrði af störfum hinnar svo-
nefndu síðari sex manna nefnd
ar, sem skipuð var í september
í haust með því ætlunarverki,
að draga úr dýrtíðinni með ein-
Miða lækkun kaupgjalds og af-
urðaverðs.
Slík tilraun 'var fyrirfram
dæmd til þess að mistakast, jafn
vel þótt fulltrúar bænda hefðu
’látið í það skína, að þeir gætu
fallizt á einbverja lækkun af-
urðaverðsins eftir að búið var
að hækka það hlutfallslega
miklu meira en kaupgjaldið eða
nokkuð annað, ef kaupgjaldið
yrði þá laakkað samtímis um
jafnháan hundraðshluta. Að
fulltrúar verkamanna vildu
iganga með til slíks, var engin
von, jafnvel þótt kommúnistar,
sem fóru með umboð fyrir
launastéttirnar í sex manna
nefndinni í sumar, víluðu ekki
fyrir sér að fórna hagsmunum
verkamanna fyrir ímyndaðan
flokkslegan ávinning, og segja
já og amen við einni hækkun-
ínni enn á afurðaverðinu og
yfirleitt flestu því, se mbænda-
fulltrúarnir fóru fram á.
*
í sex manna nefndinni síðari,
sem nú hefir nýlega lokið störf-
um, voru kommúnistar, því het-
ur, ekki einir um umboð verka-
lýðsins. Af þremur fulltrúum
Alþýðusambandsins, sem sæti
áttu í nefndinni ásamt þremur
fulltrúum Búnaðarfél., var einn
Alþýðuflokksmaður; og hann
dró enga dul á það við umræður
hennar, að bann teldi afurða-
verð það, sem ákveðið var af
sex manna nefndinni fyrri, of
hátt, samanborið við kaupgjald
ið í landinu, og því fyrst liggja
fyrir, að leiðrétta það misræmi
milli afurðaverðs og kaupgjalds
sem skapast hefði við það; og
þangað til slík leiðrétting hefði
farið fram, bæri að stöðva niður
greiðslur á dýrtíðinni með f jár-
framilögum úr ríkissjóði, enda
væri þá fyrst, og að reyndum
öðrum dýrtíðarráðstöfunum, og
alls ekki fyrr réttl^etanlegt að
verja stórum upphæðum af
opinberu fé í því skyni, að
kaupa niður afurðaverðið.
*
Undir þetta sérálit Alþýðu-
flokksmannsins, Sæmundar Ól-
afssonar, gátu kommúnistar í
sex manna nefndinni síðari að
sjálfsögðu ekfci tekið, vitandi
upp á sjálfa sig þau svik við
málstað verkalýðsins í landinu,
að hafa í fyrri sex manna nefnd
inni lagt blessun sína yfir þetta
nýja misræmi milli afurða-
verðsins og kaupgjaldsins
launastéttunum í óhag. Þeir
höfðu ekki annað til málanna
að leggja, en að tollum á nauð-
synjavörum yrði af létt í því
skyni að draga úr dýrtíðinni,
og var Alþýðuflokksmaðurinn
í nefndinrii þeirri tillögu að
sjálfsögðu sammála, þó að hann
teldi hana ekki vísa neina leið
til varanlegrar lausnar á vanda-
málum dýrtíðarinnar. Um hitt,
Guðmundur G. Hagalín:
Hámarksverð á bókum.
ÞAÐ var eitt kvöld fyrir
skemmstu, að ég heyrði
í útvarpinu tilkynningu frá
Viðskiptaráði um það, að allar
bækur, sem út hefðu verið
gefnar eftir 1. október 1942,
ættu að lækka frá og með 15.
des. um 20%, og ennfremur
væru bókaútgefendur ekki
skyldir til að greiða bóksölum
meira en 20% af verði bók-
anna í sölulaun í stað 25% áð-
ur.
Þó að ég sé nú svo sem ekki
fróður um verzlun og viðskipti
af neinu tagi, þá datt mér í
hug, að framkvæmd lækkunar-
innar kynni að verða nokkrum
vandkvæðum bundin, þar sem
hún ætti að ná til alls þess
urmuls af bókum, sem út hefir
komið síðustu 14V2 mánuð. Ég
hitti svo að máli bóksala og
spurði hann um það, hvernig
honum litist á. Hanp sagði:
— Þetta er alveg ótækt. Ef
við eigum að fylgja þessum á-
kvæðum, þá verðum við bara
að loka búð — minnsta kosti
tvo, þrjá daga — svona í
mestu viðskiptaösinni, getum
ekki einu sinni haft opið til að
selja þær vörur, sem við höf-
um auk bókanna.
Grunaði ekki Gvend! Merki- ;
legt að jafn þaulvanir og bráð- ■;
vitrir verzlunarsnillingar — *
eins og hlutu að eiga sæti í
sjálfu Viðskiptaráði hins full-
valda íslenzka ríkis, — skyldu
ekki hafa komið auga á stað-
reynd, sem jafnvel mig hafði
órað fyrir.)
En bíðum nú við: Daginn eft
ir kemur svo tilkynning um
það, að einungis bækur gefnar
út eftir 1. október í ár, en ekki
1942, skuli lækka. Það, sem
sem birzt hafði í útvarpi og
blöðum daginn áður, hafði ver-
ið markleysa.
Hana nú! Gat þetta verið rit
villa hjá skrifstofu verðlags-
stjóra — 42 í stað 43? Að slíkt
handahóf ætti sér stað — nei!
Mundi það ekki heldttr vera
þannig, að líkt hefði yfirleitt
látið í bóksölum syðra, eins og
lét í kunningja mínum hér?
Og svo hefði þá Viðskiptaráð,
sú göfuga stofnun, fljótlega
séð, að bóksalarnir myridu hafa
nokkuð til síns máls!
Það hefir mjög verið , talað
um hið geipilega 'verð á bók-
um, og.þó að útgáfukostnaður
hafi hækkað miklum mun meira
en nokkrir þeir gera sér grein
fýrir, sem ekki hafa nein af-
síripti af prentsmiðjurekstri eða
bókaútgáfu, þá er það deginum
ljósara, að verð sumra bóka
hefir verið svo hátt, að nærri
hefir stapað okri. Það var því
ástæða til, að Viðskiptaráð tæki
í taumana.
En nú spyrjum við, viðskipta
glóparnir. Hefði ekki verið
einna skynsamlegast að setja
bókaverðinu einhverjar ákveðn
ar skorður áður en aðalbóka-
flóðið byrjaði á þessu hausti,
t. d. 1. september? Síðan hefir
meginþorri þeirra bóka, sem
mest seljast, komið út, og
bókamennirnir, þeir, sem geta
ekki neitað sér um að kaupa
góða bók strax og hún kemur
í verzlanir, höfðu þegar gert
sín kaup, þá er lækkunin kom.
Hún kemur svo sérstaklega
þeim í hag, sem kaupa bækur
til jólagjafa, ágætt fólk og mér
mjög kært, en fólk, sem vill
géfa vini sínum varanlega gjöf
og hugsar ekki sérstaklega um
það, hvort gjöfin kostar krón-
unni meira eða minni, síður en
svo. Þá er það annað — sú
hliðin, sem veit að sumum út-
gefendum bóka: Munu nú ekki
þeir bókaútgefendur, sem voru
nýlega búnir að koma bókum
sínum á markað fimmtánda
desember — eða kannske
alls ekki — mundu þeir ekki
segja við háttvirt Viðskiptaráð
— og það með nokkrum rétti:
Hvers eigum við að gjalda,
fremur en hinir? Hví gátuð þið
ekki sett ykkar ákvæði fyrir
1. september — eða látið það
þá bíða til áramóta, svo að þau
gengju sem jafnast yfir?
Loks er það svo ofurlítið, en
þó nokkuð eftirtektervert at-
riði í sambandi við ákvarðanir
hins háa ráðs, atriði, sem
veit bæði að útgefendum og
kaupendum bóka. Þið hafið at-
hugað það, þið öll, sem þetta
lesið og hafið hlustað á tilkynn
ingar Viðskiptaráðs um bóka-
verðið, að þegar romsað var
upp heilum bókaskrám, þá var
ekki tekið til neitt ákveðið
verð á neinni bókinni, heldur
skyldu þær langflestar lækka
um sama hundraðshluta þess
verðs, sem útgefendur hefðu á
þær sett -— eða um 20 af hundr
aði. Við skulum nú athuga
lítið eitt þessa ákvörðun Við-
skitaráðs.
Eins og öllum bókakaupend-
um er orðið Ijóst af saman-
burði á verði bóka, er það mis-
jafnlega sanngjarnt frá hendi
útgefenda. Nú skulum við
segja, að bókin A sé jafnstór
og bókin B og útgáfa beggja
hafi kostað nákæmlega jafnháa
upphæð. Sinn útgefandinn hef-
ir gefið út hvora þessa bók, og
A kostaði 60 krónur en B
fimmtíu. Bóksalinn fékk 25%
í sölulaun. Útgefandi A fékk
því 45 krónur fyrir hvert ein-
tak, en hinn 37 krónur og fimm
tíU aura. Samkvæmt ákvörðun
hins háa Viðskiptaráðs lækkar
A niður í 48 krónur, en B nið-
ur í 40 krónur. Þóknun bók-
sala lækkar niður í 20%, og
fár þá útgefandi A 38 krónur
og 40 aura fyrir hvert eintak
— eða 90 aurum meira en út-
gefandi B fékk áður en sú bók
var lækkað. Eftir læfckunina fær
svo útgefandi B einungis 32
krónur fyrir eintakið. En þetta
dæmi er að því leyti tekið úr
lausu lofti, að ég hefi ekki
sem Alþýðuflokkurinn telur
frumskilyrðið fyrir nokkrum
varanlegum árangri í barátt-
unni gegn dýrtíðini úr því, sem
komið er, — leiðréttingu mis-
ræmisins, sem iskapast hefir
milli afurðaverðsins og kaup-
gjaldsins á verðbólguárunum,
lækkun afurðaverðsins niður á
það stig, sem kaupgjaldið er á,
Iþannig að sama hlutfall sé
milli hvors tveggja og áður var,
svo og um stöðvun á öllum verð
uppbótagreiðslum úr ríkissjóði
þangað til — um það skild-
ust leiðír með fulltrúum
Alþýðusambandsins í nefnd-
inni. Þar vildi feommúnistinn
ÍÞóroddiur Guðmundsson ekki
vera með.
En það náðist ekki einu sinni
samkomulag við fulltrúa Bún-
aðarfélagsins um það litla, sem
þó fulltrúar Alþýðusambands-
ins voru allir saimmála um.
Fulltrúar Búnaðarfélagsins
eygðu, eins og áður, enga aðra
leið en lækkun kaupgjaildsins.
Hún hefir alltaf verið þeirra
Kína-lífs-elixír við dýrtíðinni.
Annað meðal hafa þeir ekki
þekkt. Og þegar því hefír ekki
orðið við komið, 'hefir allt verið
látið sfeeika að sköpum. Þann-
ig hefir enn farið í þetta sinn.
Ein dýrtíðarnefndin enn hefir
lokið störfum. En dýrtíðin
heldur eftir sem áður áfram að
að vaxa.
Dömukragar
nýkomnir.
þarna fyrir mér ákveðnar bæk-
ur, sem út hafa verið gefnar
eftir 1. október í haust. Én hér
hefi ég hjá mér á borðinu tvær
þýddar skáldsögur. Báðar eru
þær eftir nokkuð kunna er-
lenda höfunda, báðar álíka við
fangs fyrir þýðandann, og báð- ’
ar mjög sómasamlegar að frá- j
gangi, en þó sín frá hverjum
útgefanda. Önnur kostaði fyr.iv j
lækkunina 25 krónur í kápu,
hin 36. Sú fyrrnefnda er 151
blaðsíða, hin 358. Ef sú stærri
hefði átt að kosta þeim mun
meira en hin, sem hún er
fleiri blaðsíður, þá hefði verð-
ið á henni átt að vera ekki 36
krónur, heldhr 59 krónur og
26 aura. En svo kemur annað
til. í minni bókinni eru aðeins
1175 bókstafir á hverri blað-
síðu, en í hinni 1584. Lesmálið
er þá alls í annari 177,425 bók-
stafir, en í hinni 567.072. Ef
verðið hefði svo átt að reiknast
samkvæmt þessu, þ. e. eftir
því, hvað lesandinn fær af les-
máli í hvorri sögunni fyrir sig
— og miðað hefði verið við 25
króna verði á þeirri styttri, þá
hefði sú lengri ekki átt að
kosta 36 krónur og ekki 59
krónur 26 aura, heldur 79
krónur og 90 aura! Nú er ekki
sanngjarnt að ákveða, verðið
svona, því að sá, sem gefur út
styttri söguna og hefir minna
á hverri blaðsíðu, þarf að kosta
hlutfallslega meiru en hinn til
pappírs, prentunar, heftingar og
útsendingar. Segjum livorki
kr. 59,26 né 79,90. Það mundi
Unnur
(horni Grettisgötu og
Barónsstígs).
VIKUR
HOLSTEINN
EINANGRUNAR-
PLÖTUR
Fyririiggjandi.
PfiTUR PÉTURSSON
filerslípnn & speglagerð
Sími 1219. Hafnarstræti 7,
verða sanngjarnt að fara bil
beggja eða því sem næst.
Við erum þá komin að þeirri
niðurstöðu, að stærri bókin,
sem kostaði 36 krónur, ætti að
hafa kostað nokkuð nærri 70
krónum, ef verð hennar hefði
átt að samsvara 25 króna verð-
inu á hinni! Svo er verðið á
báðum fært niður um 20%, 25
króna bókin ofan í 20 krónur,.
hin, sú sem mætti vera nærri
því þrefalt dýrari, niður í 28:
krónur og áttatíu aura. ÞaS
kann nú svo sem að vera, að £
svona ráðstöfun hins háa Við-
skitaráðs, sem er vörður rétt-
lætis og skynsamlegs jafnvæg-
is í viðskiptum hér á voru landi,
íslandi, felist einhver djúp-
Frh. á 6. síðu.
EYSTEINN JÓNSSON gerði
í áramótagrein, sem út
kom í Tímanum á gamlaársdag,
meðal margs annars, þátt
kommúnista í íslenzkum stjórn
málum að umtalsefni og hina
nánu samvinnu þeirra við
Sjálfstæðisflokkinn í seinni tíð.
Eysteinn segir um þetta:
„Stefna Brynjólfs Bjarnasonar
virðist vera alveg ráðandi í Só-
síalistaflokknum með þeim afleið-
ingum, að samtök verkamanna
hafa engin — bókstaflega engin
— áhrif á löggjöfina, enda virð-
ist beint að því stefnt, að vinn-
andi menn í landinu verði sem óá-
nægðastir með alþingi og stjórn-
arfarið. Til þess bendir meðal
annars, að hvað eftir annað hafa
sósíalistar á alþingi haft samvinnu
við Sjálfstæðismenn um að koma
fyrir kattarnef ýmsum þurftar-
málum. Á móti fá þeir hjá Sjálf-
stæðismönnum trúnaðarstöður, t.
d. í síldarútvegsnéfnd og við end-
urskoðun landsreikninga, er hvort
tveggja skeði nú rétt fyrir jólin.
Það mun vaka fyrir þeim, sem
þessari stefnu ráða hjá sósíalist-
um, að með þess konar vinnu-
brögðum verði verkamönnum
tryggð völdin með byltingu, þegar
öngþveitið er orðið nógu mikið og
óþolandi.
Það mun vaka fyrir Sjálfstæðis-
mönnum mörgum, að rétt sé að
tylla heldur undir kommúnista á
kostnað Alþýðuflokksins og Fram
sóknarflokksins, því að þessir
flokkar séu líklegastir til þess að
hafa forustu um hagnýta stjórn-
arstefnu, sem eigi verði hentug
stórgróðamönnum landsins. Er
þetta í samræmi við vinnubrögð
þeirra innan verkalýðshreyfingar-
innar, þegar kommúnistar voru að
ná þar völdum. Þá munu þeir á
hinn bóginn álíta, að eflist komm-
únistar enn, þá muni eflast ahd-
staðan gegn þeim meira en að;
sama skaþi, aðstaða umbótamanna
versna og mikill þorri manna
þrýstist í fylkingu geg'n kommún-
istum, þar sem þeir íhaldssöm-
ustu muni ráða mestu.
Þessi mun grundvöllur viðskipt-
anna og er eigi ófagur: Báðir £
gróðahug, en þjóðin tapar leikn-
um, ef eigi verður í taumana
gripið.
Fái kommúnistar að ráða innaix
verkalýðshreyfingarinnar, munu
þeir halda áfram að vera klókir
og reikna út „t"aktik“, þangað til
þeir hafa kallað yfir þjóðina harð-
snúna hægristjórn. Þann endi hafa
klókindi þeirra haft í öðrum lönd-
um, og svo mun hér fara, ef al-
menningur í bæjum landsins, og:
sérstaklega í verkalýðsfélögunum,
tekur ekki málin í sínar hendur £
stað þess að hlíta forustu komm-
únistanna.“
Það er víst alveg óhætt að-
undirstrika það með Eysteini
Jónssyni, að hér verði verka-
lýðsfélögin og almenningur yf-
irleitt að taka til sinna ráða, ef
ekki á illa að fara. Því að for-
sprakkar kommúnista hér hafa
bersýnilega ekkert lært af
hinu ömurlega fordæmi flokks-
bræðra sinna erlendis; það sýna
öll vinnubrögð þeirra, svo ekki
verður um villzt. Það verður
ekki fyrir þeirra dyggð, ef hér
tekst að afstýra afturhaldi og
harðstjórn, svipaðri þeirri og
gengið hefir yfir verkalýðs-
hreyfinguna víðast hvar á
meginlandi Evrópu fyrir til-
verknað hinna kommúnistísku
skýjaglópa.