Alþýðublaðið - 11.01.1944, Blaðsíða 4

ALJÞYDtJBLAÐIÐ
Þriðjudagur II. janúar 1944.
Arngrímur Kristjápsson:
Fögur borg, heil^
næm borg.
fUj>tí|5nblaði5
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðnhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 49.02.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Niðnrstöðnr rrnn-
sóknarinaar ð síræt-
isvögnnnnin.
BÆJARBÚAH mutiu ekki
vera ánægðir með niður-
stöður þær, sem blöðin hafa birt
af rannsókn nefndar þeirrar
sem skipuð var til að rannsaka
ásigkomulag og rekstur Strætis-
vagna Reykjavíkur. Nefnd þessi
var mynduð eftir að mjög ítrek
aðar kvartanir höfðu borizt um
langt skeið um rekstur vagn-
anna og var það gert að tilhlut-
un póst- og símamálastjórnar-
innar, enda átti hún einn fuli-
trúa í nefndinni, Reykjavíkur-
bær annan og strætisvagnafé-
lagið þann þriðja.
Nefndin kemst raunveru-
lega að þeirri niðurstöðu um
hreinlælið í vögnunum, að ekki
væri þörf á öðru en að vagnarn-
ir væru vel hreinsaðir eftir
hvern dag og gefur það óneitan-
iega í skyn, að það hafi ekki
verið 'gert til þessa. Þeim sem
nota vagnana finnst hins vegar
að brýn nauðsyn beri til þess að
taka vagnana til skiptis úr um-
ferð einhvern hluta dagsins og
hreinsa þá. Þetta þarf ekki að
vera jafnt alla daga, en þegar
veðurfar er þannig, að vagnarn-
ir verða fljótt sóðalegir, ber
brýn nauðsyn til að það verði
gert.
, Þa telur nefndin, að ekki sé
þörf á nema litlum viðbótum við
ferðir til þess að létta á notkun-
inni og auka stundvísina, en
þetta er heldur ekki nóg, því að
itil dæmis ferðirnar á hinum tíðu
leiðum eru svo þröngar að ekki
er viðlit fyrir vagnstjórana að
halda áætlunum þegar mikið er
að gera, en óstundvísin er að
sjáMsögðu mest, þegar fólki ríð-
ur á að stundvísin sé fullkomin.
Það er þegar eitthvað er að veðri
Þá gerir nefndin ekki ráð fyr-
ir að teknar séu upp ferðir í ýms
hverfi bæjarins, sem er aíveg
foráðnauðsyniegt að halda uppi
áætlunarferðum um og hefir oft
verið bennt á nauðsyn þessa hér
í blaðinu. Eru þarna á meðal
ýms úthverfi bæjarins, sem ann-
að hvort hafa engar áætlunar-
ferðir, eða svo strjálar, að engu
tali tekur. Hefir áður verið
minnst á Melahverfið sem er
orðið ákaflega fjölbýlt, en til
viðbótar. koma ýms önnur
hverfi.
Það mun vera alveg rélt hjá
nefndinni, að hið mikla rask,
sem verið hefir á götunum í bæn
um síðan hitaveituframkvæmd-
irna byr.j|u4u hal(i torveldað
mjög mikið alian rekstur strætis
vagna, en það er ekki ólíklegt
að það komi fljótlega í Ijós, að
hinar uppgröfnu götur eigi hér
ekki alla sök. Að sjálfsögðu er
ibrýn náuðsyn á því að félagið
hafi nógan vagnakost, en það
hefir það ekki haft unanfarið
og ætti Reykjavíkurbær að geta
stutt félagið í þessu efni, meðan
ekki er tekin upp sú skipun að
Reyk j avíkurbær taki sjálfur
rekstur strætisvagnanna í sínar
I.
ÞAU MISSIRI, fundu þeir
Vífill og Karli, öndvegis-
súlur hans við Arnarhvál, fyrir
neðan heiði“.
Þannig endar 7. kafli Land-
námu. Ekki er nú sagnaritarinn
margmáll um þá tvo félaga, er
fyrstir litu augum víkina við
dalverpið, þar sem rauk upp úr
sjóðandi heitum laugum, út í
úrsvala morgunkæluna.
Víkin, og gufureykurinn við
víkina, réði staðarnafninu,
nafni hins fyrsta bóndabæjar,
nafni fyrstu borgarinnar, höfuð
borgarinnar, þar sem nú fæðist
og vex upp nærfellt þriðjungur
landsins barna.
Reykjavík, reyklaus bær,
segjum vér nú. Er þetta ekki
orðið nokkuð mótsagnakennt?
Jú, vissulega er það svo. En
það er ekki nema eftir öðru. —
Þessi kynslóð virðist gersam-
lega (einnig í bókstaflegri
merkingu) snúa hlutum við, og
er með réttu nokkuð hreykin af.
— Hinar aðrar kynslóðir, urðu
öld eftir öld, að láta sér nægja,
að sjá hið heita vatn, seitla eftir
dalverpunum fram til sjávar, en
þessari munar ekki um það, að
beina hinu heita vatni á ný,
undir yfirborð jarðar, binda það
þar í þétt stálæðanet, og láta
það hita upp heila þorg.
II.
Oft hefir mér orðið á að hugsa
sem svo: Hver er nú ávinningur
þessa alls. Höfum vér nokkra
tryggingu fyrir því, að hin
miklyi auknu lífsþægindi, er
börnum vorum eru nú búin,
auki hreysti þeirra og hreinleik,
fági skapgerð þeirra, og efli
vilja þeirra og þrótt, svo þeim
auðnist að lifa hamingjusamara
og heilbrigðara lífi en ella.
Við nánari athugun, hljótum
vér að viðurkenna, að hin auknu
lífsþægindi, ein út af fyrir sig,
veita ekki þessa tryggingu. Vér
verðum meira að segja að vera
á varðbergi fyrir því, að hið auð-
velda hversdagslega líf „þar sem
unglingarnir þurfa nú ekki
framar að drepa hendi í kalt
vatn“ geri þá ekki lingerða,
heimska og lata.
Þessar athuganir eru hér stíl-
færðar í því augnamiði, að vekja
athygli á þeim staðreyndum, að
þótt fagna beri auknum lífsþæg-
indum, þurfum vér jafnframt að
gæta hinnar fyllstu varúðar, því
lífsþægindin ein, eru ekkert
takmark út af fyrir sig.
Láttu hann kveikja á arni eld,
ylja hrumu tána.
Lýsa og verma hin löngu
kveld,
létta stinnu brána.
Þessa vísu Guðmundar á
Sandi lærði ég í æsku. Ævin-
týrið um fossinn, virtist þá ekki
vera orðið allfjarri. Jafnvel lífs-
reyndur og gerhugull maður,
eins og Guðmundur Friðjóns-
son, var farinn að trúa því, að
þeir tímar væru í nánd, að foss-
inn yrði látinn „kveikja á arni
eld — lýsa, verma og létta hina
stinnu brá.“ Vér börn þeirra
tíma lifðum í voninni um, að
þetta allt mundi gerast á vorum
hendur, en það er eðlilegast og
sjálfsagðast.
Eins og skýrt var frá hér í
iblaðinu á sunnudaginn hefir bæj
arráð nefndarálitið til athugun-
ar og mun fara fram á því
framhaldsrannsókn. Er þess
fastlega vænst að ekki verði lát-
ið setja við þessa rannsókn eina
dögum. — Sannarlega hefir æv-
intýrið orðið að raunhæfum
veruleika á vorum dögum, og
það hefir gerzt fyrr og fljótar en
nokkurn varði, og nú er meira
að segja svo komið, að börn
vor verða að læra í skólum, að
það hafi ekki ætíð og ævinlega
verið svo, að ljós kvikni í lofti,
er stutt er á hnapp, og heitt vatn
komi úr krana, er hann er
hreyfður lítið eitt til hægri
handar.
III.
Hvað, sem hið blessaða ný-
byrjaða ár, felur í skauti sínu, er
það þegar sýnt, að tveim merk-
um áföngum verður náð á þessu
ári.
Hitaveitunni verður lokið á
árinu og lokið verður einnig
stækkun hinnar miklu aflstöðv-
ar við Ljósafoss.
Lúkning þessara tveggja stór-
felldu mannvirkja, hlýtur ávallt
að verða talin með hinum merk-
ustu þáttum í atvinnu- og menn-
ingarsögu Reykjavíkur. Það, að
þessu markmiði hefir verið náð,
getur sannarlega, ef vel er á
haldið, orðið til þess, að börn
vor, fólkið, sem á að njóta alls
þessa, verði heilbrigðara fólk,
lífsglaðara og betra, en við hin,
sem heila eða hálfa ævina, höf-
um farið á mis við allt þetta.
En því aðeins má það verða,
að öðrum hlutum verði ekki
gleymt, öðrum óleystum verk-
efnum, sem í fljótu bragði virð-
ast vera hin smávægilegustu í
samanburði við hinar stórkost-
legu verklegu framkvæmdir.
Það er ætlun mín, að rita hér
í Alþýðublaðið ofurlítinn greina
bálk, undir nafinu, fögur horg,
heilnæm borg. .
í þessum þáttum mun ég með-
al annars hafa í huga eftirgreind
atriði: Ræktunarmál bæjarin::,
hirðingu lóða og ræktun
við heimahús, sorphreinsun,
skemmtigarða og leikvelli, skipu
lag bæjarins og gatnagerð.
Allir þessir málefnaflokkar
hafa það sameiginlegt, að undir
starfrækslu þeirra hvers um sig,
og allra í senn, er það að veru-
legu leyti komið, hvort hér tekst
að skapa heilsteypta, varaniega
borgarmenningu, í fögrum bæ.
Hins vegar verðum vér, í aliri
hreinskilni að játa það, að mál
efni þessi hafa ekki notið nægr-
ar umhyggju frá hálfu bæjar-
yfirvaldanna, en sem komið er.
Um það skal ekki sakazt, en á
það bent, að enn er ekki of seint
að sjá að sér.
Eins vil ég þá þegar í upphafi
geta. Hversu velviljuð og at
hafnasöm sem bæjarstjórnin
kann að reynast í þessu efni,
getur hún vart nokkru um þok-
að, án þess að njóta skilnings og
aðstoðar almennings.
Bæjarbúar allir verða að hefj
ast handa og starfa einhuga að
því að taka til í þessum kotbæ,
sem getur orðið innan tiltölu-
lega lítils tíma, meðal hinna feg
ustu bæja í víðri veröld.
Arngrímur Kristjáiisson.
Skrá yfir gjafir og- áheit
til Vinnuheimilisberklasjúkl-
inga. Frá Magnúsi Ólafssyni Eyj-
um í Kjós, í minningu um konu
heldur fái kunnugir menn og' sér
fræðingar að kynna sér þetta
mál, að athugasemdir þeirra
verði teknar til greina og síðan
verði þær umbætur gerðar á
þessu þýðingarmestu samgöngu
málum Reykjavíkur, sem nauð-
synlegar eru svo að þau séu í
fullkomnu lag'i. *;i!
S
s
$
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
I
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Þa»
mun
vera
einsdæmi:
Kaupendatala Alþýðublaðsins hefir þrefaldast á
skömmum tíma, og blaðið er að verða útbreiddasta
dagblaðið á íslandi. ,
Vöð
gefum
bú öIIum þeim, sem gjörast vilja kaupendur á
næstunni
. il -
ókeypis
eintak
af
JOLABLAÐI ALÞÝÐUBLAÐSINS
meðan upplagið endist.
Hringið f síma 4 9 0 0.
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
hans, Margréti Jónsdóttur. kr. 1000
frá Ragnhildi Sigurðardóttir, áheit
kr. 100, Björgu Eiríksen. (afh. af
S. Vagnss.) kr. 25, Kristjáni B.
Sigurðssyni kr. 100, Starfsfólki
alþingis, í minningu Hlífar Þórð-
ardóttur, hjúkrunarnemakr. 500,
Einari Sæmundssyni og fjölskyldu,
í minningu Hlífar Þórðard. hjúkr-
unarn. kr. 25, Jens Hermannssyni,
skólastjóri og frú Margrét Guð-
mundsdóttur konu hans, Bíldudal,
í minningu um Áslaugu Jensdótt-
ur kr. 500, Þóru Klemenz, í minn-
ingu um Hlíf Þórðardóttur, hjúkr-
unarnema kr. 50. Samtals kr. 2300.
Munið að gjöfum og áheitum til
Vinnuheimilissjðósins er veitt
móttaka á skrifstofu Sambands-
ins, Lækjargötu 10 B, uppi kl.
2-—4 e. h. Þar fást einnig minn-
ingarspjöld Vinnuheimihssjóðsins.
Beztu þakkir til gefendanna. Mið-
stjórn S. í. B. S.
VUS ORGUNBLAÐIÐ ræðir á
sunnudaginn um „hið
sögu-lega þing,“ sem nú er setzt
. rökstóla. Blaðið segir m. a.:
„Þingið, sem verður sögulegt,
vegna lýðveldismálsins, verður að
gera sér fyllilega ljóst, að ekki
aðeins augu samtíðarinnar beinast
áð því, heldur munu augu fram-
tíðarinnar fylgja því um ókomin
ár.
Sæmir þá allra síst að þingið
verði bert að veikleikum sundrung
ar og úrræðaleysis að öðru leyti.
Þó að nokkur íslendingum sé
gjarnt að deila innbyrðis, sýnir
reyndin einnig, að á örlagastund-
um hefir þjóðin kunnað að standa
saman sem einn maður. Á þjóð-
fundinum 1851 tóku allir fundar-
menn undir með Jóni Sigurðssyni,
er konungsfulltrúi vildi beita ólög-
um, og sögð: „Vér mótmælum all-
ir“. Undir þessi mótmæli tók öll
þjóðin. Ef þingið einbeitir kröftum
sínum nú, mun þjóðin fagna því
og samheldni hennar aukast.
Getur alþingi í senn endurreist
lýðveldið og búið þingræðinu gröf?
En hvað má ætla um framtíð þing-
ræðis, veg og vald þingsins sjálfs,
ef svo fram vindur, að það reynist
áframhaldandi óhæft til stjórnar-
mymdunar, óhæft til þess að mæta
viðfangseínum líðandi stundar, en
stefnuleysi og ringulreið halda
velli?
Hver þingmaður, sem á morgun
sest á þingbekk, verður af einurð
og festu að gera- upp við sjálfan
sig, hvort hann virkilega er ekki
maður til þess að leggja sitt lið til
þess að alþingi 1944 verði verðugt
þess sóma, sem bíður þess, gð gefa
þjóðinni hina stóru og þráðu gjöf.“
Aðfarir hraðskilnaðarflokk-
anna í lýðveldismálinu eru
næsta líklegar til að búa „þing-
ræðinu gröf“ — og ætti Mbl.
að velta því fyrir sér. Og vissu-
lega eru ekki þessar aðfarir
iíklegar til að uppræta þau
siúkdómsauðkenni, sem blaðið
telur, að vart verði nú í fari
þingsins.
*
Viísir ræðir í gær um nauð-
syn nýskipunar og endurreisnar
ií stjórnmálaláfi landsins, svo
og innan alþingis. Blaðið segir:
„Flokkarnir hafa sýnt að þeir
hafa ekki þá stimamýkt, — ekki
þá leikni hinna æfðu stjórmála-
manna, —■ sem nauðsynleg er til
að samvinna takist með flokkun-
um um raunhæfar ráðstafanir í
dýrtíðarmálunum. Þetta er viður-
kennt af öllum, en er þá nokkurt
vit í að láta allt hjakka í sama
farinu, án þess að tilraunir séu
gerðar til lausnar og bjargar. Reyn
ist gömlu flokkarnir kölkuðu þess
ekki umkomnir að laga sig eftir
lifenda lífi, verða þeir að hverfa
undir græna torfu með viðeigandi
eftirmælum sem þeim tilheyra er
hverfa úr leik lífsins. Þeir hafa
gert sitt gagn, unnið eftir beztu
getu, stundum vel en stundum
illa, en þeir eru ekki eilífðarvél,
sjálfvirk og sjálfsmurð, heldur
þarf að endurnýja í þeim stykkin
og jafnvel kerfið, eigi það að sam-
rímast kröfum og þörfum tímans.
Skilji flokkarnir það ekki að end-
urnýjunar sé þörf, dæma þeir sig
sjálfir til dauða, og er það frekar
(Frh. á 6. sí6u.)