Alþýðublaðið - 15.01.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 15. janúar 1944
fUþijÍtabUðið
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
flitstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 49.02. ,
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
1 fótspor meist
aranna.
ÞEIR eru trúir þeirri hug-
sjón sinni, hraðskilnaðar-
flokkarnir, að kæfa þennan
„hljóm“ í skilnaðarmálinu, sem
ekki má heyrast, þ. e. raddir
þeirra mörgu, er vilja slíta
sambandinu við Danmörku á
grundvelli laga og réttar. Hin
óhrjálega barátta þeirra fyrir
því, sem þeir kalla endurheimt
íslenzks þjóðarsjálfstæðis er öll
mörkuð sömu einkennum: yfir-
troðslum, ofbeldi við hið frjálsa
orð og takmarkalausri fyrirlitn-
ingu fyrir frjálsri hugsun og
almennum mannréttindum. .
Hraðskilnaðarmenn færðust
verulega í aukana með ofbeldis-
tiltektir sínar í sambandi við
hátíðahöldin í tilefni af 25 ára
fullveldisafmæli íslands. Þá var
það, sem þeir skáru upp herör
í þeim tilgangi að varna Árna
'þrófessor Pálssyni máls á sam-
komu, er stúdentar boðuð til í
Tjarnarbíó. Ástæðan var sú ein,
að þessi vinsæli og vel metni
fræðimaður og fyrirlesari hafði
tjáð sig fylgjandi því, að skiln-
aðarmálinu yrði ráðið til lykta
samkvæmt gerðum samningum.
Atburður þessi, sem almennt
hefir gengið undir nafninu
„Tjarnarbíó-hneykslið“, vakti
þegar andúð og fyrirlitningu
allra hugsandi manna, hvar sem
til spurðist.
En hraðskilnaðarmenn voru
fjarri því að breyta vinnubrögð
lun sínum hið minnsta. Strax
eftir áramótin var uppvíst um
það, að hraðskilnaðarmenn í út-
varpsráði, undir forustu Einars
Olgeirssonar, hefðu synjað Sig-
urði Nordal prófessor, um að
flytja í útvarp erindi um skilnað
íslands og Danmerkur. Áður
hafði það þá verið látið óátalið
af útvarpsráði, þó að menn á
borð við Carl Tulinius og Gunn-
ar Benediktsson flyttu einhliða
áróðurserindi fyrir hinum van-
hugsaða málstað hraðskilnaðar-
manna.
Enn undraðist þjóðin, enn
fylltust menn fyrirlitningu á
hinni tilbúnu „sjálfstæðisbar-
áttu“, sem sækir meginstyrk
sinn í ofbeldi og réttindaskerð-
ingar.
Sagan er þó ekki öll sögð
enn. Ármur ofbeldisins hefir nú
teygt sig inn í sjálft alþingi. í
fyrradag gerðust þar þau fá-
heyrðu tíðindi, að hraðskilnað-
arflokkarnir, undir forustu
Gísla Sveinssonar, höfðu í
frammi kúgunartilraun og hót-
anir við Álþýðuflokkinn. Þeir
kröfðust þess, að fá sjálfir að
tilnefna menn í þingnefndir af
hálfu Alþýðuflokksins, og höfðu
í hótunum, ef ekki yrði að þessu
gengið. Alþýðuflokkurinn hafði
að sjálfsögðu þessa fyrirlitlegu
framkomu að engu, en áreiðan-
lega er atburður sem þessi, al-
gert einsdæmi á þingi, og lýsir
vel innræti og vinnubrögðum
hinna giftulausu hraðskilnaðar-
flokka.
En það þarf engan að undra,
þó að Einar Olgeirsson og Gísli
Sveinsson verði berir að fram-
ferði eins og því, sem hér hefir
verið lýst. Fyrir þá eru þetta
Alþýðusambandið um áramótin;
Yfir 20 þúsundir meðlima
eru nú i sambandinu.
Samfal við Jén Signrðsson frain^
kvæififidasf|éra Saisifoaudsiias.
Alþýðusamband is-
LANDS er stærsta fé-
lagsheildin á landinu og tel-
ur nú innan sinna vébanda
yfir 20 þúsundir vinnandi
manna.
AlþýSublaðið sneri sér í gær
til Jóns Sigurðssonar fram-
kvæmdastjóra sambandsins, og
spurði hann um starf þess á s.l.
ári og stöðu þess nú.
Fer samtalið hér á eftir:
,,í Alþýðusambandi íslands
eru nú um áramótin 116 stétt-
arfélög með um 18950 virka
meðlimi, og þar að auki ca.
1500—2000 manns sem eru á
aukaskrá hjá félögunum, svo
segja má, að skrásett séu hjá fé-
lögum innan vébanda Alþýðu-
sambandsins um 20—21 þúsund
manns, Þar af í Reykjavík 27
félög með um 8 þús. meðlimi.
Til samanburðar má geta
þess, að í janúar 1942 voru í
sambandinu 97 félög með sam-
tals um 13 þúsund meðlimi.
Árið, sem leið, gengu í sam-
bandið 6 félög með samtals um
450 meðlimum.
Félögin eru þessi:
Múrarafélag Reykjavíkur/
Félag garðyrkjumanna.
Iðja, félag verksmiðjufólks,
Hafnarf.
Ymf. Þríhyrningur, Rangár-
vallasýslu.
Vkf. Aldan, Sauðárkróki.
Vmf. Fljótamanna, Haganes-
vík.
Þótt Alþýðusambandið sé nú
þegar, langsamlega stærsta og
sterkasta samtakaheildin í land-
inu, vantar mikið á, að innan
vébanda þess séu öll þau stétt-
arfélög, sem þar eiga raunveru
lega að vera, en þetta kemur
óðar en varir, eins og sést bezt
á þeirri miklu aukningu, sem
orðið hefir á tveim s.l. árum.
Félögin sjá það, að hag
þeirra er bezt borgið innan
allsher j arsamtakanna. “
— Hafið þið ekki samband við
önnur samtök launþega?
,,í desember s.l. gerðum við
samning við Verkstjórafélag
Reykjavíkur um gagnkvæman
stuðning í kjara- og launamál-
um, og nú fyrir nökkru höfum
við lítils háttar átt tal við
stjórn Farmanna- og fiski-
mannasambands íslands um
sams konar samning, og virtist
mér þeir taka vel í þá mála-
leitan, enda gæti báðum sam-
böndunum orðið mikill styrkur
að slíkum samningi.
Hins vegar er það mitt álit,
að þróunin eigi og hljóti að
verða sú, að launþegar allir,
— einnig þeir, sem eru starfs-
menn hins opinbera — eigi að
vera í einu og sama sambandi,
því allir launþegar hafa sam-
eiginlegra hagsmuna að gæta.“
— Það voru ekki miklar launa
deilur á árinu?
„Árið, sem leið, var óvenju
friðsamt hvað launadeilur
snerti, og má rekja orsakir
þess til þeirrar miklu kaup-
hækkunar og samræmingar
kaups, sem varð síðari hluta
ársins 1942.
Það má segja, að samtökin
ættu ekki í nema aðeins einni
deilu, en það var Sandgerðis-
deilan er háð var í janúar í
fyrra, deilan, sem hinar mörgu
málshöfðanir Claessens risu út
af. Árangur af þeirri deilu varð
mjög mikill fyrir allt verka-
fóík í Garði o'g Sandgerði, því
atvinnurekendur voru neyddir
til að verða að mestu við þeim
kröfum, sem fram voru settar.
Hins vegar hafa nokkuð mörg
félög sagt upp samningum og
fengið fram komið allmiklum
kjarabótum fyrir meðlimi sína.
T. d. má geta þess, að Iðjurnar
þrjár, félög verksmiðjufólks-
ins hér í Reykjavík, Hafnar-
firði og Akureyri, fengu mjög
verulega lagfæringu á samn-
ingum sínum, og þá sérstak-
lega Iðja á Akureyri.
Flest hinna annarra félaga,
er sögðu upp og gerðu samn-
inga, höfðu við lágt kaup að
búa og fengu lagfæringu til
samræmis við aðra náiæga
staði.
Einn þýðingarmesta sigur
samtakanna á þessu sviði, tel
ég hiklaust vera það, þegar
samkomulag náðist við ríkis-
stjórnina um kaup og kjör við
vega- og brúagerðir, svo og
vitabyggingar.
Þar með viðurkenndi ríkis-
stjórnin raunverulega verka-
lýðsfélögin og gerðist aðili að
þeim samningum, sem þau,
hvert um sig, höfðu gert við
atvinnurekendur hinna ýmsu
staða, og þá þar með ákvæðið
um 8 stunda vinnudag, er flest-
öll félögin höfðu fengið ákvæði
um í samningum þeim, er þau
gerðu árið 1942.
Þá má og telja það merkan
viðburð í sögu ársins og sam-
takanna, er lögin um orlof
verkafólks gengu í gildi, en
ég vil geta þess, að það var
Alþýðuflokkurinn, sem átti
frumkvæði að, og sinn stóra
þátt í að þau lög komust 4
þótt verkalýðssamtökin, fyrst
og fremst, og svo aðrir, legðu
ríflegan skerf þar til.“
-— Innra starfið?
„Samstarf félaganna við Sam
bandið hefir verið ágætt, og er
alltaf að verða nánara og beíra,
og mér virðist það bera vott
um aukinn félagsþroska og
vaxandi skilning á gildi sam-
takanna, að greiðsla á gjöldum
til Sambandsins hefir aldréi
verið betri en nú, því segja má
að nær öll félögin séu skuld-
laus nú um áramót, en á það
hefir mikið vantað að undan-
förnu að svo væri, þ. e. a. s.,
þau árin, sem Sambandsþing
var ekki.
Að tilhlutan Alþýðusam-
bandsins var haldin sjómanna-
ráðstefna hér í haust, þar sem
mættir voru fulltrúar frá sjó-
mannasamtökunum hér í Rvík
og víðsvegar utan af landi.
Árangur af Sjómannaráð-
stefnunni tel ég mjög góðan.
Ráðstefnan gerði athyglisverð-
ar ályktanir á öryggis-, skipu-
lagningar- og dýrtíðarmálum.
Þá var og mikið unnið til
samræmingar á kjörum sjó-
manna, eins og sjá má á þeim
töxtum, sem mörg sjómanna-
félög Sambandsins auglýstu,
Jón Sigurðsson.
nú fyrir áramótin, um kaup og
kjör á veiðum með dragnót og
botnvörpu, svo og á ísfisk-
flutningaskipum og skipum,
sem stunda vöruflutninga inn-
anlands.
Útgerðarmenn hér vildu
ekki viðurkenna þessa taxta,
og standa nú yfir samningaum-
leitanir um kjörin fyrir milli-
göngu sáttasemjara.
,,í haust var haldið náms-
skeið á vegum Alþýðusam-
bandsins.
Námskeiðið sóttu um 30
verkamenn og -konur, aðallega
héðan úr bænum. Kenndar
voru þessar námsgreinar: Saga
verkalýðshreyfingarinnar, saga
vinnu og framleiðslu, vinnu-
löggjöf, alþýðutryggingar og
félagsstarf.
Kennslan var í fyrirlestra-
formi og voru fengnir sem
kennarar hinir færustu menn,
hver á sínu sviði.
Ég tel að árangur megi telj-
ast góður af námsskeiðinu,,
þegar litið er á allar aðstæður,
og munum við að sjálfsögðu:
efna til námskeiðs eða náms-
skeiða á hausti komanda, því
nauðsynlegt er, að halda náms-
skeið víðar en hér í Reykjavík,
ef því verður við komið.
Þá má og minnast þess sem
merkisviðburðar í sögu Al-
þýðusambandsins, er hafizt var
handa um útgáfu tímarits
þess, Vinnunnar, í marzmán-
uði 1943.“
— Hvað segirðu um framtíð-
ina?
„Það er ekki gott um það að
segja, á þessum hraðbreyti-
legu tímum, hvað framtíðin
ber í skauti sér, jafnvel þótt.
ekki sé litið lengra en til enda
þess árs ,sem nú er nýbyrjað,
en Alþýðusambandið mun að
sjálfsögðu áfram, eins og ætíð
áður, vera á verði og vinna að
auknum réttindum og bæitum
kjörum fyrir alla alþýðu lands-
ins.
Það má búast við, að á bessu
ári verði meira um deilur og
kauphreyfingar heldur en á því
liðna, því . telja má víst, að>
Verkamannafélagið Dagsbrún
segi upp samningum sínum og
geri kröfur um hækkað kaup,
enda eiga verkamenn til þess
fullkominn og ótvíræðan rétt, ef '
litið er til þess kaups, sem greitt.
er á öðrum sambærilegum.
stöðum, svo • og með tilliti til
hinnar gífurlegu dýrtíðar sem
er, en vísitalan sýnir hvergi
nærri rétta mynd af, hvað sem
hinir skriftlærðu segja þar um.
Ég vona bara að þátttakan £
atkvæðigreiðslunni, sem fram,
fer þessa daganá, verði nógu:
almenn, því ég er alveg viss-
um, að eftir því sem menn eru
meir ákveðnir og einhuga um
að segja samningum upp, þv£
meiri árangur um kjarabætur-
geta þeir gert sér vonir um.“
þau vinnubrögð, er koma skulu.
Gísli Sveinsson var einn þeirra
manna, er 1933 lét dátt að naz-
istunum hér á íslandi. í hans
augum voru þeir vorgróðurinn
í Sjálfstæðisflokknum. Einar
Olgeirsson og Gísli Sveinsson
dá ekki aðeins vinnubrögð Hitl-
ers og Stalins. Þeir hafa líka til-
einkað sér þau og láta ekkert
tækifæri ónotað til að beita
þeim. En er þjóðin þeirrar skoð-
unar, að það séu þau, sem koma
skulu?
Sí Ð A S T A alþingi sætir
víða gagnrýni. Blaðið Al-
þýðumaðurinn á Akureyri skrif
ar rétt fyrir áramótin á þessa
leið:
„Það vantar svo sem ekki að
fjórlögin eru ,,stórmyndarleg“.
Langhæstu fjárlög í sögu landsins.
En þrátt fyrir þetta og þrátt fyrir
það að tekjur ríkissjóðs eru að
mjög miklu leyti byggðar á því að
þjóðin svelgi miklu meira ágengi
en nokkru sinni fyrr og púi eign-
um sínum í milljónatali út í loft-
ið, þá fyrirfinnst ekkert, sem ætl-
að er til tryggingar atvinnu og ör-
yggi þjóðarinnar í nóinni framtíð.
Allt sem ríkissjóði er ætlað við
sig að losa fyrir utan daglegan
rekstur ríkisins, er fyrirfram á-
kveðið til greiðslu á landbúnað-
arafurðum, sem borgaðar skulu
niður til þess að halda kaupgjaldi
launastéttanna niðri.
Fiskiskipum hefir faekkað. Hin
eru flest orðin gömuh úr sér geng-
in og léleg. Alþýðuflokkurinn
vildi fá 9y2 milljón til kaupa á
nýjum fiskiskipum og til nýbygg-
inga skipa, eftir því sem hægt væri
að framkvæma innanlands. Þetta
var ómögulegt. Þetta fé þurfti
til að verðbæta landbúnaðaraf-
urðir. Til vegagjörðar og vita-
bygginga var talið nauðsynlegt að
ætla meira fé en nokkru sinni
fyrr. Hinir ráðandi flokkar sáu sér
ekki fært að verða við þessu. Féð
þurfti til að lækka gangverð á
innlendum vörum, svo framfærslu
vísitalan hækkaði ekki, og þar
með kaup launþega. Talið var
nauðsynlegt að eiga fé í varasjóði
til að grípa til, ef atvinnuleysið
héldi innreið sína í landið í stór-
um stíl. Ekki var þetta hægt-
Fénu var fyrirfram róð'stafað til
þeirra bænda, sem undanfarið
hafa mest grætt á stríðinu.
Þannig má rekja feril þingsins-
frá einu máli til annars. Ekkert
hefir verið gert til þess að bægja
voða og vanda frá þjóðinni í
framtíðinni. Alþingi hefir gefist.
upp við það hlutverk, sem því var
ætlað.“
Þá skrifar Vísir í gær á þessa
leið:
„Nýverið hefir blað eitt hér £
bænum birt greinarflokk mikinn
um afrek alþingis hins síðasta, og
er ekki nema gott eitt um það
að segja, þótt ekki verði því neit-
að að þjóðinni finnst fátt um af-
rekin. í lok þessa greinarflokks;
er veitzt hastarlega að fjármála-
ráðherra fyrir' að talca við fjár-
lögum þeim, sem afgreidd' voru £
þeirri mynd, er þingið skapaðí
þeim. Jafnframt sér greinarhöf-
undur ástæðu til að bera sakir
af formanni fjórveitinganefndar,,
sem hann telur hinn bezta rnanni
og samvizkusamasta í starfi sínu.
En sá, sem afsakar sig ásakar sig’
stundum. Ekki skal í efa dregið að
formaður fjárveitinganefndar sé
grandvar maður til orðs og æðis,
eins og nefndarmenn allir, einir og
út af fyrir sig, en sagt er að versn-
að geti allur vinskapur og jafnvel
vizka er menn hittast fleiri, og
engu er líkara, en að fjárveitinga-
nefnd, sé þeim endemum haldin.
Það er alþjóð kunnugt að Sjálf-
stæðisflokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn hafa algeran meiri
(Frh. á 6. síðu.)