Alþýðublaðið - 29.02.1944, Blaðsíða 4

4
U^HJBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. febráar 1944.
^íJ>í|5nl>U&Í5
Ctgefandi: AilíýCunokkurinn.
Ritstjóri: Steíán Pétmsson.
Etitstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðj an h.t
Benedikt S. Grðndal:
Þegar íslendingnr kemnr til Ameriku.
1
Er þetta það,
sem koma skai?
TYISVAiR SINNUM hefir
það nú komið fyrir með
fárra mánaða millibili, að Al-
þýðublaðið hefir orðið að halda
uppi málfrelsinu innan verka-
lýðshreyfingarinnar á móti
kúgunartilraunum kommúnista.
í bæði skiftin höfðu kommún-
dstar neytt hinna nýfengnu
valda sinna í stjórn Alþýðusam-
ibandsins til þess að hindra, að
greinar, sem skrifaðar voru fyr-
ir tímarit þess, Vinnuna, fengju
að birtast þar á prenti, af því
að þær féllu ekki í þeirra
„kram“. Og í bæði skiftin varð
endirinn sá, að greinarnar voru
birtar í Alþýðublaðinu. Hin
fyrri þessara greina var, éins
og marga mun enn reka minni
til, skrifuð af Skúla Þórðarsyni
sagnfræðingi og fjallaði um fé-
lagsmálalöggjöfina hér á landi.
Hin, sem birtist í Alþýðublað-
inu síðastliðinn sunnjudag, er
eftir Sæmund Ólafsson, einn af
stjórnarmeðlimum Alþýðusam-
bandsins og forystumönnum
Sjóimanniaféiags Reykjavikur,
og er efni hennar skipulagsmál
vierkalýðshréifingarinnar.
Menn spyrja: Hvað er hér
á seiði?
Frá því að verkalýðshreifing-
in hófst hér á landi hefir hún
verið sverð og skjöldur hvers-
konar frelsis og mannréttinda,
ekki hvað sízt málfrelsisins og
iritfrelsisins. En nú bregður svo
við, eftir að kommúnistar hafa
íengið nokkur völd í verkalýðs-
félagsskapnum, að hver tilraun-
in er gerð eftir aðra til þess að
bæla niður málfrelsið og rit-
frelsið innan verkalýðshreifing
arinnar sjálfrar. Verkamenn
eða trúnaðarmenn þeirra eiga
ekki að fá að ræða vei’kalýðs-
mál í málgögnum verkalýðs-
félagsskaparins Jiema á þann
hátt, sem valdamönnum komm-
únistaj þóknazt. Ef slík yrðu
endalok málfrelsisins í verka-
lýðshreifingunni sjálfri, þarf
ekki að því að spyrja, hvernig
það myndi verka á almenn
anannréttindi í landinu. Múl-
bundin verkMýðshreif ing myndi
verða notuð af kommúnisturn
til þess, að vega að þeim mann-
réttindum, sem hún hefir sjálf
barizt fyrir og fengið viður-
kennd. Og í stað málfrélsisins
og meðvitundarinnar um rétt
einstaklingsins yfirleitt, myndi
þögnin og þrælsóttinn halda
tnnreið sína í þjóðlíf okkar.
Því .betur erum við enn langt
rá þessu lakmarki hinna komm
nistísku ofstækismanna hér.
h að því er stefnt með öllum
eim vélráðum og kúgunar-
rögðum, sem þeir hafa tileink-
ð sér hjá erlendum lærifeðr-
m. Þannig leynir það sér ekki,
ð þeir hafa þegar komið á
reinni og beinni ritskoðun fyr-
Kommúnistaflokkinn við
inarit Alþýðusambandsins,
innuna.
Og það eru ekki lökustu
reinamar, sem þegar hafa fall-
i fyrir kuta iþeirrar ritskoðun-
CAMBRIDGE, Mass., U.S.A.
ÞAÐ ER ákaflega gaman að
vera íslendingur í Ame-
ríku. Hvar sem við förum, er-
um við skoðaðir í krók og kring
með forvitni og forundrun, og
spurningum rignir yfir okkur
rétt eins og við værum véfrétt-
in í Delfi og fólkinu hefði hlotn-
* azt sú náð, að fá okkur til að
' svala forvitni þess nokkur
j augnablik. Við lærum þessar
spurningar brátt utanað og nú-
orðið þarf fólkið ekki einu sinni
að spyrja. Það er af einskærri
kúrteisi, að við lofum því að
gera það, en þegar við sjáum
forvitnisglampa í augum þess,
er það hefur mælt okkur út
nokkur augnablik, byrjum við
ræðustúf, sem við h"r”m tilbú-
inn og inniheldur svör við nær
öllum spurningum, sem fólk-
inu detta í hug. Svo kinka Ame-
ríkanarnir kolli, aldeilis hlessa
á lýsingu okkar á landinu, og
venjulega endar samtalið, eða
eintal okkar, á því, að þeir
„Heyrðu annars, hvé-
nær fer næsta skip til íslands?“
Það kann að vera, að róman-
tísk blæja setjist um gamla
Frón í husum okkar, er við
komum nógu lanet frá því. En
við komumst brátt að því, hvað
Ameríkananum þyk:~ merki-
legast af því, sem við getum
sagt honum um landið okkar,
og brátt kunnum við utanað
þulu, sem er menguð af margs
konar forundrum, sem þeim
hér úti þykja skaparans krafta-
verk og hefðu sízt af öllu átt
von á að fyrirfynndust á hólma
þeim, sem ísland nefnist. Þessi
krafteleksír, sem við gefum
þeim inn, er allur sannleikan-
um samkvæmt, og aldrei dettur
okkur í hug að notfæra okkur
fáfræði þeirra.
Fyrsta spurningin, sem við
heyrum, er nær undantekning-
aríaust: „Hvernig er það þarna
uppi á íslandi?“ eða „Hvers
konar land er ísland?“ Ja, getið
þið svarað þessu, svo að fáfróð-
ur spyrjandi né nokkru nær?
Við verðum að reyna, en oft er
freistandi að snúa útúr. Önnur
spurningin er ákaflega oft
þessi: „Hvernig er Reykjavík
borið fram?“ Mikill meiri hluti
allra þeirra, sem ég hef hitt,
karla og kvenna af öllum stétt-
um, veit, að Reykjavík er höf-
uðborg íslands, en stafsetning
orðsins er sízt til að gera fram-
burð þess auðveldan fyrir út-
lendinra. En það er ekki von
að Ingólfur Arnarson hafi hugs-
að út í það. Einn kunningi
minn, sem er doktor o" prófess-
or og sprenglærður eftir því,
sagði mér, að kennslukona, sem
hann lærði landafræði hjá í
barnaskóla, hafi fullvissað bless
uð bömin um að það ætti að
bera orðið fram Rí-dsje-jei-væk,
og sennilega þótzt meiri mann-
eskja eftir en áður.
Vestur-íslendingar og jafn-
vel aðrir Skandinavar hér
vestra, hafa afar«aman af því,
að sýna okkur stúdentana. Þeir
eru miklu stoltari, er þeir
kynna okkur, upp dubbaða í
nýjum fötum frá Bond, og til-
kynna að við séum nýkornnir
frá íslandi, heldur en þeir <?ælu
verið, ef þeir hefði eskimóa í
bandi til sýnis. Einn norsk-ame-
rískur kunningi minn lofaði
einu sinni búðarstúlku, að h^nn
skyldi borga henni tvöfalt ef
hún gæti sagt honum hvaðan
ég væri. Hún var ekki eins grá
og ætla mætti, því að hún gizk-
aði á að ég væri Svíi, en það er
það næsta, sem menn yfirleitt
komast. Svo njótum við ánægj-
unnar af því að sjá kjálkana á
vesalings fólkinu falia niður á
bringu, er það heyrir sannleik-
ann.
Sjálfir höfum við afar gaman
af því, að fara inn í búðir og
tala fullum hálsi við vesalings
afgreiðslustúlkurnar. Þær brosa
venjulega og fara að pískra
saman um þessa furðulegu við-
skiptavini. Þegar þær eru svo
búnar að segja eitthvað fallegt
eða ljótt um okkur i trausti
þess að við ekki skiljum ensku,
segjum við þeim á reiprennandi
enskri tungu, hvað við viljum
fá, en þær fara auðvitað allar
hjá sér og roðna þar til þær
verða eins og epli frá Maine í
framan. Það er aðeins einn
staður í New York, þar sem lít-
ið þýðir að reyna slíkar mála-
kúnstir. Það er hinn virðulegi
næturklúbbur „ICELAND", en
þar er jafnan svo mikið af ís-
lendineum, að enginn lætur sér
bregða , þótt vestfirzkur sjó-
maður bölvi eða stúdent taki
hressilega up í sig á góðri ís-
lenzku a la Hallgrímur Péturs-
son forðum.
Það er með mikilli forvitni,
sem ég hlusta eftir þvi, hvað
fólkið veit um ísland. Yfirleitt
er það miklu meira en ég átti
von á, enda þótt ekki séu allar
hugmyndir þess réttar. Flestir
halda að það hljóti að vera afar
kalt á íslandi, og er erfitt að á-
saka nokkurn fyrir það, þótt
ekki væri nema vegna nafnsins.
Engan hef ég fyrirhitt, sem átti
von á að eskimóar og ísbirnir
væru þar nyrðra. Ef þeir spyrja
svona óbeint, hvort það sé nú á-
byggilegt að við höfum enga ís-
birni eða eskimóa, sem ég þeim
jafnan, að ég hafi eklci séð ís-
björn fyrr en ég kom í dýra-
garðinn í Central Park (Mið-
garði) í New York, en þá brosa
þeir og hættan á því, að þeir
efist lengur, er hjá liðin.
ar. Grein Skúla Þórðarsonar um
félagsmálalöggjöfina hér á landi
var ágætt og hlutlaust sögulegt
yfirlit yfir það, sem unnizt hef-
ir fyrir verkalýð þessa lands á
sviði löggjafarinnar. En vitan-
lega komst hann ekki hjá því
að segja þann sannleika, að það
er Alþýðuflokkurinn, sem hef-
ir fengið svó að segja allar þær
réttarbætur og kjarabætur lög-
festar. Og það var einmitt það,
sem kommúnistar vildu ekki,
að hinn uppvaxandi verkalýður
fengi að vita. Þessvegna mátti
grein Skúla Þórðarsonar ekki
korna í Vinnunni. Grein Sæ-
mundar Ólafssonar er algerlega
ópólitísk, en athyglisvert inn-
legg í umræður, sem uppi eru
um skipulagsmál verkalýðs-
hreifingarinnar. Hann varar við
hinum mörgu og smáu félögum
og mælir með sameiningu
þeirra í færri og stærri. En þar
kemur hann nauðugur viljugur
við kaun kommúuista, því að
þeir hafa stofnað flest hinna
litlu félaga sér til framdráttar
innan Alýðusambandsins og
hagnast að sama sltapi á slík-
um vinnuibrögðum og verka-
lýðurinn sjálfur hefir skaðazt
á þeim. Þess vegna mátti grein
Sæmundar Ólafssonar ekki
koma f Vinnunni, og kuti rit-
skoðunarinnar var látinn
hindra það.
Þannig er jafnvel forystu-
mönnum í verkalýðshreifing-
unni, eins og Sæmundi Ólafs-
syni, sem bæði á sæti í stjórn
Alþýðusambandsins og um langt
skeið hefir verið einn af for-
vígismönnum Sjómannaiélags
Reykjavíkur, meinað að skrifa
í máígagn Alþýðusambandsins
af því, að hann er ekki á „línu“
kommún|ista. tHv|erni|g íjkyldi
verkamönnum og raunar lands-
mönnum öllum geðjast að slík-
um forsmekk hins kommúnist-
íska frélsis, sem þeim er nú
tooðað af svo miklum fjálgleik?
Margir kunna hinar skemmti
legustu en í okkar augum hjá-
kátlegustu sögur um ísland.
Beztu söguna af þessu tagi,
heyrði ég hér í Cambridge. Ég
fór með kunningja mínum í te
til gamallar prestsekkju, sem
Mrs. Drow heitir. Hún var fjör-
mikil, ung í anda, bótt gömul
væri að árum, og hafði skarpa
og skemmtilega kímnigáfu.
Brosandi sagði hún mér, að
hún hefði heyrt, að það væri
bara eitt tré á íslandi, og það
væri hjá einhverju veitinga-
húsi, en menn kæmu hvaða-
næfa til að sjá tréð! Mér datt
í hug, hvort einhver spekinmir
hefði lesið um Ask Ypsdrasils
og misskilið söguna litillega
eða hvort hér væri um bless-
aðan Hressingaskálann að ræða
og hefur þá fræ^ð hans farið
víða. Seinna spurði ung stúlka
mig að þessu sama, og virtist
hún alvarlega trúa því.
*
Þáð eru marvir íslendingar í
New York og við hátíðleg tæki-
færi koma þeir saman. Flestir
munu þeir hafa verið í haust,
skömmu eftir að ég kom til
New York, en þá voru um 175
á dansleik íslendingafélagsins.
Þess má þó geta, að þá voru
tvö íslenzk skip í höfn. Gildið
var hið myndarlegasta með
borðhaldi, langri ræðu, dans og
mörgum einkennum íslenzkra
samkvæma.
Ræðismannsskrifstofa íslands
er að mörgu leyti miðstöð land-
sem biríast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sími 4906.
anna í New York. Á 36. hæð í
nýlegri skrifstofubyggingu við
Madison Avenue situr Helgi
ræðismaður Briem, reiðubúinn
að aðstoða os* hjálpa ef með
þarf, og þar er einnig að finna
nýjustu (eða minnst pömlu)
blöðin að heiman. Briem hefur
frá mörpu að sepja frá megin-
landi EvrÓDU, þar sem hann var
áður en hann kom til ( New
York. ísiendingar, sem þar voru
staddir, vissu lengi vel ekkert
hvað átt hafði sér stað á ís-
landi, nema það, sem 'nazistar
sögðu frá í útvarpi sínu, en það
mun sízt hafa verið fegurri hlið
málsins. Reyndi Briem að bæta
úr þessu með bvi að senda
fréttabréf til íslendinga frá
Lissabon * ,þar sem hann var.
Sem dæmi þess hvernm farið
var með íslandsfréttir í einræð-
(Frh. á 6. sföu.)
ÞJÓÐÓLFUR birti í gær síð-
ari hluta hins athyglisverða
samanburðar síns á íslenzkum
kommúnistum og rússneskum,
sem í var vitnað hér í síðustu
viku. Þar segir meðal annars:
„íslenzkum kommúnistum er
allt öðruvísi farið en kommúnist-
um í Rússlandi. Þeir er óþjóð-
hollir. Starf þeirra miðar að því
að rífa niður, veikja þjóðfélagið,
grafa undan hornsteinum þess,
skapa glundroða og efla hagsmuna
mótsetningar innan þjóðfélagsins.
Kommúnistar í Rússlandi eru hins
vegar þjóðhollir. Þeir leggja allt
kapp á að efla ríkið, einbeita öll-
um kröftum að þjóðlegri uppbygg-
ingu og leggja höfuðkapp á sam-
eíningu allra krafta að einu marki:
sterku og dugmiklu Rússlandi.
. . . íslenzkir kommúnistar
haga ekki starfi sínu eins og þeir
séu raunverulega sannfærðir um
að stefna þeirra hafi þá yfirburði,
er þeir predika fyrir landslýðnum.
Starf þeirra ber vott um að þeir
búast ekki við að erfa landið með
eðlilegum hætti, ágæti stefnunn-
ar geti ekki lagt þeim völdin í
hendur. Þess vegna hafa þeir tek-
ið upp þá stefnu að veikja þjóð-
félagið, skapa sem mestan glund-
roða, vinna gegn heilbrigðu at-
vinnulífi og búa í hvívetna sem
bezt í haginn fyrir það, að hrun
og neyð geti haldið innreið sína
á íslandi. Þegar því takmarki er
náð, búast þeir við, að gatan verði
greið upp í valdastólana. Þá verði
auðvelt að sýna fram á, hvílík
„blessun“ leiði af „auðvaldsskipu-
laginu", og þjóðin muni þá fús til
að reyna nýja leið í skipulagshátt-
um sínum, leið kommúnismans.
Kommúnistar hafa nú náð all-
sterkri aðstöðu á stjórnmálasvið-
inu. Og afleiðingarnar tala sínu
máli. Síðan þingflokkur þeirra óx,
hefur þeim raunverulega tekizt að
skapa umsátursástand á alþingi.
Þeir láta líklega við borgaralega
flokka þingsins, þennan í dag og
hinn á morgun. Það er þó fjarri
þeim að taka upp samstarf við
nokkurn annan flokk um lausn
þjóðfélagsmála, svo að af nokkr-
um hei'lindum væri. Hlutverk
þeirra er þvert á móti að kynda
á alþingi elda sundrungar og úlf-
úðar, koma í veg fyrir samstarf
um þjóðnytjamál og halda alþingi
í óstarfhæfu ástandi. Þessi við-
leitni þeirra hefur borið þann ár-
angur, að jafnskjótt og kommún-
istar höfðu náð áhrifum á þingi
varð alþingi ófært til að gegna
þeirri frumstæðu skyldu, sem
stjórnlögin leggja því á herðar, að
mynda stjórn.
Á sviði atvinnulífsins eru spor
kommúnista hin sömu.“
Þannig lýsir greinarhöfundur
Þjóðólfs stefnu og starfsemi
kommúnista hér á landi. En í
niðUjTlagi greinarinnar kemur
hann aftur inn á samanburðinn
við bina rússnesku lærifeðud
þeirra og segir:
„Kommúnistar hafa þannig öðl-
azt tvíþætta áhrifaaðstöðu innan
þjóðfélagsins: á stjórnmálasviðinu
og innan verkalýðssamtakanna.
Hvorug þessi aðstaða er notuð til
þjóðhollra áhrifa. Þeim er þvert
á móti beitt til eyðileggingar, nið-
urdreps og sundrungar. Kommún-
istar vilja ekki styrkja þjóðfélag-
ið, heldur veikja það. Þeir vilja
ekki búa í haginn fyrir þjóðina
og leitast við að búa henni betra
líf og öruggari afkomu, heldur
stefna þeir að hruni, neyð og vand
ræðum. Starf þeirra er ekki þjóð-
hollt, heldur andvígt þjóðfélaginu
og framtíð þess.
Hér skilur með kommúnistum
á íslandi og rússneskum kommún-
istum. Hinir síðarnefndu leggja
Framhald á 6. sföu.