Alþýðublaðið - 29.02.1944, Blaðsíða 6

*
frá ríkissijérninnS.
Brezka flotastjómin hefur tilkynnt íslenzku ríkis-
stjórninni að nauðsynlegt sé að öll íslenzk skip, 10
tíil 750 smál. að stærð fái endumýjuð eins fljótt og
hægt er eftir 1. marz 1944, ferðaskírteini þau, sem
um ræðir í tilkynningu ríkisstjórnarinnar, dags. 7.
marz 1941.
Skírteini þessi verða afgreidd sem hér segir: í
Reykjavík hjá brezka aðalkonsúlnum, á Akureyri
hjá brezka víee-konsúlnum, á Seyðisfirði hjá brezku
flotastjórninni og í Vestmannaeyjum hjá brezka
vice-konsúlnum.
Atvinnu- og samgöngumálaráðuneytið, 28. febr. 1944
Sítnanúmer
verzlunar vorrar er:
1230
___________________
Þegar jÍsleDingnr kemnr til Anerikn
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framhald af 4. síðu.
allt kapp á það að efla þjóðfélagið
og lyfta þjóð sinn til meiri at-
orku og vegs. Þeir hafa sett í landi
sínu örugga stjórn — að vísu ein-
ræðisstjórn, enda hentaði ekki
annað, þegar þeir tóku við völd-
um. íslenzkir kommúnistar beina
allri orku sinni að því að skapa
1 landinu stjórnleysi og upplausn.
Ástæðan til þessarar ráðabreytni
er auðsæ: Það er vantrú íslenzkra
kommúnista á málstað sínum. Þeir
vita sem er, að íslenzka þjóðin tek
ur aldrei þann kost af frjálsum
vilja að afsala sér lýðfrelsi og
demókratiskum stjórnháttum. Það
hafa nægilega margir menn á ís-
landi opin augu fyrir þeirri stað-
reynd, að hér háttar öðruvísi til
en í Rússlandi, þegar keisara-
stjórnin og aðallinn stóð andspæn
is skapadómi sínum. Almennur
kosningaréttur er því ólíklegasta
vopnið í höndum kommúnista.
Neyðin hefur mikla yfirburði. Þess
vegna auðkennist starf kommún-
ista fyrst og fremst af vantrú á
málstaðinn, yfirburði hans og sig-
urmöguleika í „frjálsri sam-
keppni“.
Þannig lýkur hinni athyglis-
verðu grein Þjóðólfs. Vissulega
gefur hún óvenju sanna mynd
af eðli kommúnismans hér á
landi, og verður fróðlegt að
heyra, hvernig forsprökkum
hans verður við að sjá þessa
mynd sína.
Frh. af 5. síðu.
Klukkan var orðin yfir sex,
þegar flugvél okkar nálgaðist
bækistöð sína, sem var allmiklu
sunnar. Við vorum heldur óá-
sjálegir, er við gengum til her-
búðanna til þess að neyta flesks,
«ggja og kældra gosdrykkja.
Cleve sat við hliðina á mér.
-— Hefir þú misst nokkurn
spurði ég.
— Loftskeytamaðurinn minn
er dauður, svaraði hann. — Og
þeir skutu sprengjuvarparann
minn og eina vélbyssuskyttuna.
Varaflugstjórinn minn hefir
líka orðið fyrir barðinu á þeim,
og ég ætla að sjá til þess, að
hann fái leyfi. Hann þarf þess
með.
Þegar ég sá flugvél Cleves
daginn eftir, var hann og á-
höfnin önnum kafinn við að
gera við skemmdir hennar.
— Hún verður í lagi á morg-
un, mælti Cleve. — Mér var
sagt rétt í þessu, að í ráði væri
að ráðast á Bordeaux á heim-
Ieiðinni.
Ég mun ávallt minnast þess-
ara orða Cleves. Þau skýra fyr-
ir mér, hvernig hægt var að
gera harðfengilegar loftárásir á
Þýzkaland og hæfa skotmörkin
eins vel og raun varð á.
Cleve hafði stjórnað lásfh’vs
sveit, sem orrustuflugvélar
Þjóðverja vildu helzt eiga í
höggi við. I hinum mannskæðu
árásum Þióðverja, þef*ar ráðizt
var á Regensburg, sá ég flugvél
hans. Hann missti þrjár ílugvél
ar af sex í flugsveit sinni. '
Ég sá ekki, hvort hann
komst yfir skotmarkið, en ég
efast ekki um það, að svo hafi
verið.
Síðar lét áhöfn flugvélar
Cleves þau ummæli falla, að
það hafi einvörðungu verið
stjórn hans að þakkka, að þeir
komust lífs af úr mannraun
þeirri, sem leiðangur þessi
hafði verið þeim.
Ég lá andvaka í rúmi mínu
nóttina eftir og varð hugsað um
Cleve. Hann hafði sannað mann
dóm sinn og hugrekki með dáð-
um þeim, sem hann hafði
drýgt, er höfðu þroskað hann
og hert. Samt sagði herbergis-
félavi hans mér, að Cleve hefði
verið maður tilfinningaríkur og
mildur áður en hann fór að
heiman. Hann hafði breytzt og
gerzt vélrænn í þeirri iðju sinni
að drepa Þjóðverja.
En Cleve er ekkert einsdæmi
í þessum efnum. Sömu sögu
mun mega segja um fjöldann
allan af flugmönnum þeim, sem
halda uppi loftsókninni gegn
Þýzkalandi. Cleve hefir brynj-
að sig kaldhæðni og kæruleysi.
Hjá því verður ekki komizt.
Eftir þetta tel ég mig ekki
hafa ástæðu til þess að hafa á-
hyggjur vegna Cleves. ■
Frh. af 4. sfðuu
islöndunum má nefna það. að
þegar hið hryggilega atvik,
sem kostaði íslendin*? lífið, kom
fyrir í Hafnarfirði, var fregnin
uni það birt á forsíðu undir
stórum fyrirsögnum í Budapest
í Ungverjalandi!
*
Ef við bregðum okkur suður
fyrir New York, förum við
gegnum borgirnar Philadelphia
og Baltimore, en í beim báðum
eru íslenzkir stúdentar. Skammt
sunnan við Baltimore er höfnð-
borgin Washington. Ef þið eigið
einhvern tíma eftir að koma
þangað og þurfið að finna ís-
lenzku sendisveitina, skuluð
bið hafa eftirfarandi vegalýs-
in<m í huga. Hún er afar ein-
föld. Leitið rnpi Hvíta húsið,
þar'sem forsetinn býr. Það ætti
ekki að vera neinum erfiðleik-
um bundið, bví að allir vita
hvar það er. Stillið ykkur síð-
an upp á tröppum þess, og snú-
ið baki að dyrunum. Gangið
síðan beint áfram 2—3 mínút-
ur, og þá munuð bið sjá lítið,
snoturt hús til hægri við göt-
una. Islenzka þjóðmerkið gefur
til kynna hver staðurinn er, og
ef þið gangið inn, taka laglegar
íslenzkar skrifstofumeyjar á
móti ykkur. Þær eru ekki í ein-
kennisbúningum, en það telst
til tíðinda um stúlkurnar í
Washington nú orðið, því að
þar er ekki hægt að þverfóta
fyrir grænum, bláum eða khaki
litum einkennispilsum.
Þrjár skrifstofustúlkur, full-
trúarnir tveir, Þórhallur Ás-
geirsson og Hinrik Björnsson
og svo sendiherrann, Thor
Thors gegna störfum sínum í
litla, snotra húsinu með þjóð-
merkinu okkar. Skrifborð, rit-
vélar og skjöl, arinn og mynd
af ríkisstjóra, ásamt stækkaðri
sígarettupakkamynd af íslenzk
um togara. Allt ákaflega vin-
arlegt, eins og ofurlítill íslenzk
ur heimur í hinni miklu og önn
um köfnu höfuðborg. Bústaður
sendiherrans er við Massachus-
ettes Avenue, en það er sendi-
herragatan í Washington. Við
hana eru nær allar sendisveit-
irnar í borginni. Það er með
dálítið stríðnislegu glotti, sem
ég tek eftir því, að okkar sendi-
ráð er stærra en danska sendi-
ráðið!
Fulltrúar okkar í stórborgun
um eru sífellt á verði gegn
hvers konar vitleysum um Is-
land í blöðunum. Hvenær, sem
eitthvað rangt eða villandi
stingur upp kollinum, láta þeir
til sín heyra og fá það leiðrétt.
Þetta er auðvitað eitt af minni
störfunum þeirra, en þó mikil-
vægt. Yfirleitt virtust mér full
trúar okkar vestra vera vinsæl-
ir og vinna hið ágætasta starf.
Hver einasti íslendingur,
sem kemur utan, verður of-
urlítill Göbbels, sem reynir að
auglýsa Island og verja mál-
stað þess ef rangt er með hann
farið, nema hvað hann heldur
sig venjulega við sannleikann
(sem ekki er hægt að segja um
Göbbels). Jafnvel hinir yngstu
láta engan ganga á hlut gamla
landsins og leiðrétta vitleysur
um það. Synir sendiherrans í
Washington sáu eitt sinn á al-
þjóða brúðusýningu, að Lappa-
kerling var sýnd sem íslenzk
kona. Þeir voru hreint ekki á
því og sögðu frá Vitleysunni.
■Áður en langt var liðið, var
brúða í íslenzkum þjóðbúningi
komin í staðinn.
*
Ef við bregðum okkur aftur
norður eftir ströndinn' til Bost-
on, þeirrar gömlu og virðulegu
borgar, finnum við marga ís-
lendinga. Þar eru mn 60 sjó-
menn, sem flestir fóru að heim-
an fyrir um 60 árum. Mun ég
seinna reyna að segja ykkur
nánar frá þeim, en þeir hafa
tekið okkur stúdentunum opn-
um örmum og opnað , okkur
heimili sín. Hér í Boston eru
nú fimm íslenzkir stúdentar.
(Cambridge er í raun og veru
útborg frá Boston, þótt hún
hafi sérstök borgarréttindi.)
Einn þeirra fyrstu, sem ég
heimsótti hér var prófessor
Francis P. Magoun, en hann er
mikill vinur íslands og nor-
rænna fræða. Þegar ég kom
heim til hans, sá ég þar á vegg
íslenzkan fána og gamalt kort
af íslandi, en margar íslenzkar
bækur í safni hans. Kom það
mér skemmtilega á óvart, að
finna slík merki um áhuga á
íslandi.
Bandaríkjamenn eru afar
gestrisnir og öllum stúdentum
kemur saman um að þeir séu
vingjarnlegri en þeir nokkru
sinni gerðu sér í hugarlund.
Ameríkumaðurinn lifir í landi,
sem að er miklu leyti sjálfu
sér nógt og hann hefir öll lífs-
þægindi heima hjá sér. Hann
hefir aldrei þurft að hugsa mik
ið út fyrir landssteinana. En
síðan stríðið brauzt út og her-
■mennirnir hafa farið um öll
heimsins lönd, hafa augu þeirra
opnast fyrir mörgum fram-
andi löndum. Það er reynsla
okkar íslendinganna, að fólkið
er forvitið og hlustar með at-
hygli á frásagnir okkar af
heimalandi okkar og spyr um
margt.
Við skulum taka sem dæmi
skrifstofukonuna, sem tók lækn
isskýrslu af mér fyrir skólann.
Spurningarnar, sem rigndi yfir
mig voru á þessa leið:
Nafn og heimilisfang. for-
eldrar og systkini.
Hefir þú fengið berkla?
Það er kalt á íslandi, er það
ekki?
Hefir þú fengið skarlatsótt?
Hvernig er Reykjavík borið
fram?
Hefir þú fengið mislinga?
Þið hafið heilmikið af hver-
um, er það ekki?
Hvernig er heilsa föður þíns?
Hvernig eru eldfjöllin?
ílvernig er heilsa móður
þinnar?
Hverjir eru atvinnuvegir ykk
ar?
Þetta er ekkert einsdæmi.
Og við reynum að svala for-
vitni fólksins eftir beztu getu.
Atvik, sem kom fyrir mig
suður í Washington, bregður
góðu ljósi á hugsanir margra,
sem kynnast íslendingum.' Ég
og hermaðurinn, sem verið
hafði á íslandi, vorum að tala
við unga stúlku. Hún skoðaði
mig vandlega í laumi, en sagði
svo brosandi með nokkrum
undrunarhreim í röddinni við
hermanninn: „Hann er ekkert
öðruvísi, finnst þér það?“
Bárufleygur.
YMISLEGT hefir verið gert
á seinustu árum til að
auka öryggi skipa, hvað sem
segja má um alla ofhleðslu á
gömlum skipum og nýjum, o. s.
frv. En þrátt fyrir allt öryggi,
tel ég að eitt ómissandi örygg-
istæki vanti, sem að minnsta
kosti gæti orðið öllum iiinum
smærri skipum til ómetanlegs
Lsmið inn myndasögur b!að-
anna í
Myndasafn
barna og unglinga
Þriðjudagur 29. febrúar 1944;
— !■■■! i i ...
Tvöfaldar
K Á P U R
í öllum stærðum.
H. 'TOFT
Skólavörðustíg 5. Sínai 1035.
Kaiepism tuskur
hæsta verði.
Miissagaaffiaaasíð’Áf.i
BaSdursgöSu 30. |
gagns á stærstu hættustundun-
um, en endrarnær þarf ekki að
nota þessi tæki. Á ég hér við
áhald, sem ég held á góðri ís-
lenzku kallist bárufleygur Ge.ta
þessir fleygar verið litlir *>ða
eða stórir, eftir stærð bátanna,
fylltir lýsi eða olíu. Ver-;tu
veðrin, sem t. d. mótorbátarnir
hér við Faxaflóa fá á vetrar-
vertíðum, eru vestan og norð-
vestanveðrin. Er þá sjór oft
vondur og á leið til lands, ým-
ist undanhald eða hliðarvindur.
Eru slíkar ferðir oft lífshættu-
legar, jafnvel þó varlega sé far-
ið. Ættu allir bátar, sem línu-
veiðar og togveiðar stunda hér
að vetrarlagi, að hafa góðan
bárufleyg meðferðis, og aldrei
að draga of lengi að nota hann.
Það er engin minnkun, hitt er
meiri vansæmd að láta drasla
með líf sjómanna og hvernig
fer um skipið. Mætti vel komast
af með poka með svo sem 10—
20 kg. af tvisti í, einn eða tvo
poka. Eiga um borð t. d. óhreina
smurningsolíu og hella í tvist-
inn áður en pokinn er látinn út.
T. d. á landleið, í vondu veðri,
mætti hengja hann aftan á bát-
inn í lensi, en framan á kinn-
ung í flatskellu. Öll fitubrák á
sjó dregur úr brotsjóum, þó öld
urnar lægi ekki við það, en
brotsjóarnir eru hætta sjófar-
endum á smáu skipunum. Þeg-
ar svo hætt væri að smita úr
pokanum, sem ég hygg að
mundi endast í 1—2 kl.tíma,
mætti láta hinn út í staðinn.
Sjálfur hefi ég reynt þetta á
litlum bát, og tala hér af
reynslu.
Ég tel hiklaust að skipaskoð-
unin ætti að gera hér eftir tvær
kröfur til útgerðarmanna, við
skoðun hinna smærri skipa
(mér vitrari menn hér um,
verða að skera hér úr, hvar lín-
urnar eigi að draga um stærð
skipa, sem skylda á til að hafa
bárufleyg). Eru þær þessar:
1. Að öll hin smærri skip (þar
með taldir árabátar og trillu
bátar) hafi bárufleyg eða
annað, sem kemur að sama
gagni og bárufleygur.
2. Að .allir þilfarsbátar hafl
fullkomna talstöð og við-
tæki í fullu lagi, en á því er
oft mikill misbrestur.
Nýlega björguðust 5 menn,
einungis fyrir talstöð og við-
tæki, ef þessi tæki hefðu verið
í ólagi, væru hin hörmulegu
slys undanfarið enn stærri og
sárari. Skipaskoðunarmaðurinn
á ekki að gefa haffærisskírteini
fyrr en hann hefur sjálfur geng-
ið úr skugga um, að talstöð og
tækið sé í alqeru laqi. Og hannt
á að gera meira, hann á að at-
huga með ákveðnu millibili,
hvort þau eru enn fullkomlega
virk. Ef ekki, þá að láta tafar-
laust laga þau. Úti á landi, þar
sem erfitt er að ná í viðgerðar-
menn, þyrftu að vera til vara-
tæki, battarí, lampar o. fl. Ég vil
vekja athygli skipaskoðunar-
stjórans á þessum tillögum,
sem og hinnar væntanlegu
nefndar, sem fjalla á um ör-
yggismálin nú á næstunni.
Gamall sjóari.