Alþýðublaðið - 04.03.1944, Blaðsíða 2

Sr
*Ki£-
2'
UÞvWBLAC!r
•,M4i ísmm %
Laugardagur 4. marz 1944».
(, i

Leikhúsið.
Leikfélag Reykjavíkur er í þann veginn að hefja sýningu á ný á
sjónleiknum „Ég hefi komið hér áður“ eftir Priestley, sem hætta
varð við um skeið vegna jólasjónleiksins, „Vopn guðanna11 eftir
Davíð Stefánsson. Verður þessi sjónleikur aftur sýndur á sunnu-
dagskvöldið kl. 8. Myndin er af Val Gíslasyni í einu aðalhlutverk-
mu.
MorguiÉlaðið dæmt fplr úM-
ur ui Harald Guðmandssoíi.
„ ■ ---— »,
Illkvittnislegar dylgjur, sem ábyrgðar-
maðurinn gatekkifundið neina stoð fyrir
T / ALTÝR STEFÁNSSON
* hefir verið dæmdur fyr-
ir órökstuddar og óvenju-
lega rætnar dylgjur í garð
Haralds Guðmundssonar al-
þingismanns, sem birtust í
greinum í Morgunblaðinu
á síðastliðnu hausti. Voru
dylgjur þessar í forystugrein
um blaðsins, en Valtýr Stef-
ánsson, er eins og kunnugt
er ábyrgðarmaður Morgun-
blaðsins.
Hér fer á eftir dómurinn og
niðurstöður hans:
„Ár 1944, föstudaginn 11.
febrúar, var á bæjarþingi
Reykjavíkur í málinu nr. 379/
1943 Haraldur Guðmundsson
gegn Valtý Stefánssyni kveð-
inn upp svohljóðandi dómur:
Mál þetta, sem dómtekið var
8. þ. m., er höfðað af Haraldi
Guðmundssyni, alþingismanni,
Hávallagötu 33, hér í bæ, gegn
Valtý Stefánssyni, ritstjóra,
Laufásvegi 69, hér í bænum,
út af ummælum í óundirritaðri
grein með fyrirsögninni,, Róg-
ur bæjarútgáfunnar“, er birtist
í 246. tbl. Morgunblaðsins, er
út kom þann 30. október s. 1.,
en stefndur Valtýr er ritstjóri
og ábyrgðarmaður þess blaðs.
Eru ummælin, er stefnandi
telur meiðandi og móðgandi
fyrir sig svohljóðandi:
„Og loks var bæjarútgáfan
að þvi spurð og skal enn spurð,
hvort rétt sé, að æra Haraldar
Guðmundssonar sé einmitt
þessa dagana talsvert rædd af
alveg sérstökum ástæðum“.
Stefnandi hefur gert þær
dómkröfur, a ð hin umstefndu
ummæli verði dæmd dauð og
ómerk, a ð stefndur verði dæmd
ur í sekt fyrir þau, a ð stefndur
verði dæmdur til að greiða
hæfilega upphæð til að stand-
ast kostnað af birtingu dóms
í máli þessu og a ð hánn verði
dæmdur til að greiða sér máls-
kostnað samkvæmt reikningi
eða mati réttarins.
Stefndur hefur aðallega kraf
izt sýknu af öllum kröfum
stefnanda og málskostnaðar sér
-til handa eftir mati dómarans,
en til vara, að hin umstefndu
ummæli verði dæmd dauð og
ómerk, en málskostnaður falli
niður.
Sýknukröfu sína byggir
stefndur á því, að hi'n umstefndu
ummæli séu á engan hátt meið-
andi fyrir stefnanda, eða að
minnsta kosti svo lítillega, að ,
taka beri vara-kröfurnar til
greina.
Þar sem telja verður, að í
hinum umstefndu ummælum
felist slíkar dylgjur í garð
stefnanda, að til þess séu falln-
ar að skerða virðingu hans, og
þar sem ummælin hafá á engan
hátt verið réttlætt, ber að
dæma þau dauð og ómerk og
refsa stefndum fyrir þau.
Þykir refsingin hæfilega á-
kveðin (sbr. 235. gr. hinna al-
mennu hegningarlaga) 200.00
kr. sekt í ríkissjóð, og komi í
stað sektarinnar, verði hún ekki
greidd innan aðfarafrests í mál
inu, 12 daga varðhald.
Ennfremur þykir rétt að
stefndur greiði stefnanda /
kostnað við birtingu dóms
þessa, og þykir sú upphæð hæfi
lega ákveðin kr. 65.00.
Þá greiði stefndur og stefn-
anda kr. 125.00 í málskostnað.
Árni Tryggvason, settur borg
ardómari, kvað upp dóm þenn-
an.
Því dæmist rétt vera.
Framangreind meiðandi um-
mæli skulu vera dauð og ó-
merk.
Stefndur, Valtýr Stefánsson,
greiði 200 króna sekt í ríkissjóð,
og komi í stað sektarinnar, ef
hún verður ekki greidd innan
aðfararfrests á máli þessu, 12
daga varðhald.
Þá greiði og stefndur stefn-
andanum, Haraldi Guðm’”--
syni, kr. 65.00 til að standast
kostnað við birtingu dóms
þessa og kr. 125.00 í málskostn-
að.
Dómí þessum ber að full-
nægja innan 15 daga frá lögbirt
ingu hans, að viðlagðri aðför
að lögum.“
w- i f •' inr
y| 'il £& |
Afkrma ríkissjóðs árið sem leið:
i-i ffi t í
Messað
, í hákólákaþelluiini á mbrgun kl.
5 e. h. Bjartmar Kristjánsson stud.
theol. þrÓáikar.
tekjur og giold i
l^iidsins hingað til,
Mijf'.skk
Tekjnr urðu yfir 109 millj. eða
tæpar 44 milij. lím fram áætlun
mrén ©S iseiilj. eða 32
iKilij. rassgfiraiis áætluo.
P JÁRMÁLARÁÐHERRA Björn Ólafsson gaf í gær á al-
* þingi utan dagskrár bráðabirgðayfirlit um tekjur og
gjöld ríkissjóðs á síðtstliðnu ári. Samkvæmt yfirlitinu urðu
tekjurnar alls 109 milljónir 542 þús. kr., eða 43 millj. 730
þús. kr. hærri en áætlað var í fjárlögum. Eru þetta mestu
tekjur, sem íslenzka ríkið hefir haft á einu ári. — Heildar-
gjöldin eru samkvæmt yfirlitinu 93 milljónir 133 þús. kr..
eða 32 millj. kr. hærri en áætlað var. Tekjuafgangurinn
varð því 16 millj. 409 þús. kr. Um einstaka tekjuliði sagði
f j árm álar áðherrann:
Tekju- eigna- og stríðsgróða-
skattur gaf ríkissjóði 28 millj.
181 þús. kr., og fór þannig
rúmlega 5 millj. kr. fram úr
áætlun. Tollar fóru og mikið
fram úr áætlun. Vörumagns-
tollur varð tæpar 9 millj. kr.
og verðtollurinn varð tæplega
34 millj. kr. Um fram tekjur á
þessum tveimur tölum verður
15.3 millj. kr. Verðlækkunar-
skatturinn náði ekki áætlun.
Hann varð 6.3 millj. kr. en var
áætlaður um 7 millj. kr.
Ennfremur sagði fjármálaráð
herra um tekjurnar:
„Ríkisstofnanir eru nú stór
liður í tekjum ríkissjóðs. Er að
vísu aðallega um tvær stofn-
anir að ræða sem verulegar
tekjur gefa, Afengisverzlunina
og Tóbakseinkasöluna. í fjár-
lögum er áætlað að tekjur af
ríkisstofnunum verði 7.761 þús.,
en tekjurnar urðu samtals 22,-
006 þús. eða 14.245 þús. um-
fram áætlun.
Tekjur Áfengisverzlunarinn-
ar eru 16.250 þús. eða 12.750
þús. kr. umfram áætlun. Verð á
áfengi var hækkað í miðjum
septembermánuði ,um 50% og
stafar hinn mikli hagnaður
verzlunarinnar að sjálfsögðu
að verulegu leyti af því. Sama
er að segja um Tóbakseinka-
söluna, sem skilar um einni
milljón umfram áætlun. Verð
á tóbaksvörum var hækkað í
september. Aðrar stofnanir sem
skila hagnaði umfram áætlun
eru: Ríkisútvarpið og viðtækja
verzlunin 904 þús., Ríkisprent-
smi^jan 250 þús. Hins vegar eru
tekjur af landssímanum 738
þús. kr. minni en áætlað er.“
Urn verðuppbætur á islenzk-
ar afurðir á innlendum mark-
aði sagði ráðherrann, að greidd
ar hefðu verið 10.5 millj. kr.
í uppbætur á kjöt, mjólk og
smjör, en á útfluttar afurðir
(ull, gærur og kjöt), 16 millj.
764 þús. kr. — Af útfluttri.
framleiðslu ársins 1943 hafa
engar verðuppbætur verið
greiddar enn.
Ilvernig verösiP1 saf-
kcsBi5.s-.8a 1944?
unum eins og þingið gekk frá
þeim, með jákvæði þessara
háttv. þingmanna. Ég er fylli-
lega sammála þessum háttv.
þingmönnum um það, að fjár-
lögin voru óvarlega samin, en
j skilst að orsök þess sé að leita
hjá þinginu sjálfu og þess póli-
I tisku erfiðleikum, því ekki
veldur sá er varar. Ef ég hefði
neitað að taka við fjárlögunum,
eins og málum var þá háttað,
hefði það að líkindum aukið
erfiðleika þingsins og skapað
ástand, sem fáir hefðu talið
æskilegl.
Eins og áður er frá skýrt, er
gert ráð fyrir að verðlækkun-
arframlag ríkissjóðs á þessu ári
muni nema 10—12 millj. kr.
Til þess að. greiða þau útgjöld
hefir alþingi veitt stjórninni
heimild, en ekkert fé.
Stjórnin hefir leitað fyrir sér
hjá stjórnmálaflokkunum um
lagaheimild til tekjuöflunar til
þess að standast þessi útgjöld.
Undirtektirnar hafa verið á
þann veg, að ekkert samkomu-
lag virðist mögulegt með flokk-
unum um heimildir í þessu
skyni. Telur stjórnin því til-
gangslaust að leggja fram frum
varp um þetta eins og sakir
standa. En með þeim greiðslu-
heimildum, sém hún hefir, tel-
ur hún sig hafa fullan rétt til
að meta hvaða útgjöld fjárlag-
anna skuli mæta afgangi, ef
þess verður freistað að halda
verðbólgunni í skefjum á þann
hátt er verið hefir.
Vegna þeirra merkilegu tíma
móta, sem þjóðin stendur á, tel-
ur ríkisstjórnin skyldu sína að
verjast áföllum og forðast alla
árekstra meðan undirbúningur
um stofnun lýðveldis fer fram
og þar til því máli er komið
h°'ilu í höfn. Eflir þann tíma er
líklegt að meöferð knýjandi
viðfangsefna, verði ekki slegið
á frest.“
Umræðnr.
Þá gerði fjármálaráðherra m.
a. þannig grein fyrir útliti af-
komunnar á þessu ári:
„Að því er séð verður nú, er
útlitið þannig, að gera verður
ráð fyrir mjög verulegum
greiðsluhalla á fjárlögum yfir-
standandi árs. Fjárlögin voru
afgreidd- frá þinginu með
greiðsluhalla, að vísu ekki mikl
um, en þar að auki var tekju-
áætlunin óvarleg. Sumir háttv.
þirigmenn hafa opinberlega lát-
ið t Ijós undrun síne yfir því
að ég skyldi taka við fjárlög-
Þegar ráðherrann hafði lok-
ið yfirliti sínu voru fluttar ör-
stuttar ræður af hálfu þing-
flokkanná, ein af hálfu hvers
flokks.
Haraldur Guðmundsson mælti
af hálfu Alþýðuflokksins. Lagði
hann einkum áherzlu á það í
ræðu sinni, að hann gæti ekki
fallizt á, að ríkisstjórnin hefði
í sinni hendi að ákveða, hvaða
útgjöld skyldi innt af hendi og
og hver ekki. Útgjöld, sem á-
kveðin væri með fjárlögum
væri ekk; hægt að skorast
undan að inna af hendi.
Ef til þess kæmi, að ekki
yrðf hægt að inna af hendi að
fullu þær greiðslur, sem fjár-
lögin gerðu ráð fyrir, bæri að
Sveinn Björnsson
rikisstjóri kjðrinn
heiðnrsféiagi Mor-
ræna féiagsins.
Virðnlegt afmæ isbó! að
fiótei Borg í gær.
ET ÁRA afmælishóf Nofr-
ræna félagsins fór
fram að Hótel Borg í gærkvöldl
að viðstöddu margmenni og
voru á meðal gestanna ríkis-
stjóri og frú hans, sendiherrar
allra Norðurlandaríkjjanna, og
þrír ráðherrar.
Stefán Jóh. Stefánsson, for-
seti Norræna félagsins stýrði
hófinu, sem fór hið virðuleg-
asta fram, Dr. Björn Þórðarson
forsætisráðherra flutti aðal-
ræðu kvöldsins, en Tómas Guð-
muncLston sjkáld flutti snjallt
kvæði.
Sveinn Björnsson ríkisstjórí
var af tilefni dagsins kjörinn
fyrsti heiðursfélagi Norræna
félagsins hér á landi og var
honum afhent gullnæla þess, en
hann var einn af stofnendum
félagsins. Ríkisstjóri þakkaði
þessa sæmd með stuttri ræðu
þar sem hann hyllti norræna
samvinnu og árnaði Norræna £é
laginu allra heilla.
Eftir að borð höfðu verið upp
tekin og ræðuhöldum var lok-
ið, var stíginn dans langt fram
á nótt.
flressíDgarskilÍDB i
opnar aftor. \
Mihlar umbætnr bafa verió
gerðar á veitliígaháslnu.
JJ RESSINGARSKÁLINN
við Austurstræti var 4
gær opnaður að nýju eftir
að hafa verið lokaður í rúma
tvo mánuði. g8í!fi|
Hafa síðan staðið yfir við-
gerðir og umbætur á þessu
kunna veitingahúsi og má segja
að það hafi tekið miklum breyt-
ingum til bóta. Hressingarskál-
inn hefir nú verið gerður að
hlutafélagi og er formaður þess
Ragnar Guðlaugsson fyrrver-
andi bryti, og er hann forstjóri
veitingahússins. Þegar inn £
skálann kemur sér maður strax
að hann hefir tekið miklum
stakkaskiptum. Þar hefir allt
verið málað og ný húsgögn ver-
ið tekin í notkun, afgreiðslu-
skilyrði öll eru nú allt önnur
og betri en áður. Nýjung ér þáð
og að kælidrykkjaborð (Soda-
Föuntain) verður tekið í notk-
uri í skálanum.
Þjónar og þjónustustúlkur
annast alla framreiðslu og verð
ur Sigurður B. Gröndal yíir-r
þjónn.
kalla saman þing til að ákveða
hvað gera skyldi. Það væri ekki
á valdi stjórnarinnaFað akveðar
hvort einum skýldi greitt 50%
öðrum 75% og 100% af áætl-
aðri upphæð fjárlaganna.
Ræðumenn annarra flokka
tóku mjög í streng með Har-
aldi í þeSsu tilliti, en hann tal- !
aði fyrstur á ■ eftitr i ráðMÍr?»n- -
um. J