Alþýðublaðið - 11.03.1944, Blaðsíða 4

/
«
Ctgefandi: AlþýSuflokkarinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjóra og afgreiðsla í Al-
þýCuhúsinu við Hverfisgötu.
Bimar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Bímar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.t
Játning.
NAUÐUGUR, viljugur hefir
Þjóðviljinn nú loksins orð-
ið að játa það, sem Alþýðublað-
ið sagði strax síðastliðið sumar
ium orsök þess, að forsprakkar
kommúnista í Dagsbrún svikust
um, að siegja þá þegar upp samn
ingum félagsins við atvinnurek-
endur, þrátt fyrir þann yfirlýsta
vilja verkamannanna sjálfra,
að það yrði gert.
Það er í aðalritstjórnargrein
Þjóðviljans í gær, sem það er
játað, að forsprakkar kommún-
ista hefðu þá ekki viljað segja
upp Dagsbrúnarsamningunum
af því, að „auðvitað hefði þá
ekkert orðið úr sex manna
nefndar samningunum," eins og
Þjóðviljinn orðar það.
Með öðrum orðum: Fyrir
imakk sitt við íhaldið og fram-
sóknarhöfðingjana í sex manna
nefndinni sællar minningar og
samkomulagið, sem þar var ver-
ið að gera, fórnuðu forsprakkar
kommúnista í Dagsbrún hags-
munum verkamanna, höfðu
vilja þeirra að engu og svikust
um að segja upp samningum
félagsins við atvinnurekendur!
*
Það var þá líka eitthvað til
að færa fómir fyrir af hálfu
verkalýðsins! Eða hver minn-
ist ekki hinls dæmalausa sam-
komulags sex manna nefndar-
innar þar sem kommúnistar
iétu hafa sig til þess að viður-
kenna hinar fáránlegustu vit-
leysur um launakjör verka-
iýðsins x landinu, svo að hægt
yrði að „réttlæta" á eihhvern
hátt nýja stórkostlega verð-
hækkun á landbúnaðarafurðum
sem stórbændafulltrúarnir
heimtuðu, á kostnað alls hins
neytandi fjölda í bæjum og
kauptúnum? Það var að vísu
hvergi nærri út í bláinn, að for-
sprakkar kommúnista gengu
inn á slíkar firrur; þeir þurftu,
að „veita bændum rausnar-
iega,“ eins og Brynjólfur
Bjarnason orðaði það á alþingi
í hajust, — til þess að komast
í kapphlaupið við íhald og fram
sókn um bændafylgið og hafa
einhver líkindi tii þess að geta
nurlað sér saman nokkrum at-
atkvæðum í sveitunum. Það átti
að vera útlátalaust fy-rir þá
sjálfa. Verkalýðurinn og hinn
vinnandi fjöldi í bæjum og
kauptúnum átti að borga brús-
ann! Og það hefir hann síðan
orðið að gera með því að greiða
hærra verð fyrir kjötið og
mjólkina en nokkru sinni áður
og —< allar uppbæturnar í við-
foót. Og Dagsbrúnarverkamenn-
irnir hafa auk þess orðið að
greiða sinn sérstaka skatt fyrir
það, að svikizt var um að segja
upp samningum þeirra síðast-
liðið sumar; hverju hann nem-
ur vita menn nú, síðan hinir
nýju samnángar voru undirrit-
aðir. Það er yfir 1100 krónur,
sem forsprakkar kommúnista
höfðu beinlínis af hverjum ein-
asta verkamanni í Reykjavik í
venjulegri vinnu með því, að
segja samningunum ekki upp
þá þegar eins og verka-
mennimir sjálfir vildu og Al-
þýðublaðið hvatti eindregið til.
*
Það er ekki að furða, þótt
mLP>TOU3LAg!Ð
Laogardagor 11.
Álit kaaplagsnefndar:
Grundvöllur vísitölunnar
F j ármálaráðuney tið
foefir sent blöðunum eftir-
farandi álit kauplagsnefnd-
ar á endurskoðun þeirri á
grundvelli vísitöluútreikn-
ingsins, sem þar til skipuð
þriggja manna nefnd fram-
kvæmdi síðastliðið haust:
MEÐ bréfi dags. 13. jan. 1944
hefir fjármálaráðuneytið
sent oss til umsagnar álit meiri
og minni hluta nefndar þeirrar,
er skipuð var til að athuga
grundvöllinn undir útreikningi
framfærsluvísitölunnar.
í sjálfu sér þurfum vér ekki
að vera margorðir um niðurstöð
ur nefndarinnar, þar sem bæði
meiri og minni foluti hennar
virðist ótvírætt komast að þeirri
niðurstöðu, að grundvöllur vísi
tölunnar sé í öllum aðalatriðum
réttur, eftir því sem um slíkt
getur verið að ræða, sbr. bls. 5
í áliti meiri hlutans þar sem I
sagt er „að neyzluval, það sem
lýsir sér í hinum 40 heimils- ,
reikningum, sé vel nothæft sem
grundvöllur fyrir ákvörðun á
vigtum framfærsluvísitölunn-
ar“ og í yfirlitinu fyrir framan
meiri hluta álitið þar sem svo
segir, að meiri hluti nefndar-
innar hafi komizt að þeirra nið-
urstöðu: „Að neyzluval það,
sem lýsir sér í 40 heimilisreikn-
ingum, sem nú eru hafðir til
ákvörðunar á vigtum fram-
færsluvísitölunnar, muni ekki
vera fjarri því að geta talizt
rétt eftirmynd af neyzluvali
verkamanna almennt“, o. s. frv.
og í áliti minni hlutans segir
svo bls. 3 .... „Vonlítið um
að gera úr garði vísitölugrund-
völl, sem væri nokkuð að ráði
vissari en þessi, nema þá á mjög
löngum tíma. Mér virðist vísi-
tölugrundvöllurinn nothæfur
eins og hann er . . . . “
•Hvað snertir einstök atriði
í nefndarálitunum viljum vér
taka fram, að vér teljum ekki
nefndarálit minni hlutans gefa
tilefni til neinna athugasemda
af vorri hálfu, en viljum fara
nokkrum orðum um einstök
atriði úr áliti meiri hlutans.
Niðurstöður og tillögur meiri
hluta nefndarinnar má draga
saman í eftirfarandi 4 liði, sbr.
yfirlit hennar sjálfrar framan
við nefndarálitið.
1. Enda þótt meiri hluti
nefndarinnar eins og fyrr segir,
telji neyzluval það, sem lýsir
sér í hinum 40 heimilisreikn-
ingum, vel nothæft sem grund-
völl fyrir ákvörðun á vigtum
framfærsluvísitölunnar, þá tel-
ur hann samt öruggara að hafa
reikningana fleiri og gerir það
því að tillögu sinni, að safnað
verði yfirgripsmeiri athugun-
um á neyzluvali.
Um þetta atriði viljum vér
taka fram: Það er ýmsum örðug
leikum bundið að fá fram mjög
marga nothæfa búreikninga.
Vér viljum í þessu sambandi
geta þess, að norska vísitalan
er byggð á aðeins 135 búreikn-
ingum, og hefir það verið látið
nægja þar í landi. Þó mun
norska þjóðin um 30 sinnum
fjölmennari en hin íslenzka.
Kauplagnefnd fékk a sínum
tíma um 50 menn til að halda
búreikninga, og voru þeir vald-
ir úr all stórum hóp manna.
Smávægileg þóknun var greidd
fyi'ir að halda reikningana. 10
af þessum mönnum gengu úr
skaftinu eða skiluðu ónothæf-
um reikningum. Var þó gengið
Morgunblaðið lóti vel yfir því
síðastliðið sxrmar, að forsprakk-
ar kommúrösta í Dagsbrún
skyldu þá ekki segja upp samn-
ingum, og flytti mörg þakkar-
orð til þeiira fyrir það, samtím-
is því að það lét hina megnustu
vaniþóknun sína í ljós yifir af-
mánaðarlega til allra mannanna
og þeim veittar ýmsar leið-
beiningar. Síðan voru þessir
40 menn beðnir að halda áfram
búreigningunum og bætt við
nokkrum bæjarstarfsmönnum,
sem boðizt höfðu til að halda
reikninga; út úr þessu fengust
aðeins 22 reikningar, enda var
þá mikil atvinna og menn vafa-
laust ekki gefið sér tíma til
að halda reikningana. Auk þess
má benda á, að mjög mikið verk
er að vinna úr búreikningunum.
í viðtali, sem nefndarmenn
meiri hlutans áttu við Kaup-
lagsnefnd, lét annar þeirra í
ljós, að hann teldi, að halda
þyrfti 300 reikninga, til þess að
vænta mætti fullnægandi ár-
angurs. Vér teljum að slík
rannsókn myndi verða miklum
erfiðleikum bundin og í raun-
inni lítt framkvæmanleg.
Meiri hluti nefndarinnar
bendir á það, að þeir 40 menn,
sem fyrri valinu hafi orðið, séu
menn með nokkru meiri fjöl-
skyldubyrði en meðaltal, og
geti þetta valdið því, að fram-
færsluvísitalan sé allt að 2 stig-
um of há, miðað við núgildandi
verðlag. Sé þetta afleiðing þess,
að ekki hafi verið valdir menn
af handahófi til að halda bú-
reikningana. Meiri hluti nefnd-
arinnar gefur sjálfur svarið við
því, hvers vegna ekki var val-
ið af handahófi, sem sé „að
ómögulegt var talið að fá fram
slíkt úrval meðal annars af því,
að ekki er hægt að skylda menn
til þess að færa þesskonar
reikninga og hins ennfremur,
að óhjákvæmilegt var talið að
velja sérstaklega hæfa menn til
þess að fá fram nothæfa heim-
ilisreikninga“, svo notuð séu
orð nefndarinnar á bls. 3.
Er oss kunnugt um, að þannig
hefir einnig verið litið á er-
lendis við sams konar búreikn-
ingarannsóknir. Auk þess taldi
Kauplagsnefnd nokkra ástæðu
til að taka meira tillit til
fjölskyldumanna en einhleypra
við útreikning vísitölunnar.
2. Þá telur meiri hluti nefnd-
arinnar, að hægt muni vera, að
samræma vigtir vísitölunnar
betur en nú er við neyzluval
hinna 40 reikningshaldara, og
leggur hann því til, að gerð
verði smávægileg breyting á
vigtum framfærsluvísitölunn-
ar.
Þeir liðir, semi meiri hlutinn
vill taka inn í grundvöll vísi-
tölunnar, auk þeirra vigta, sem
fyrir eru, nema að meðaltali kr.
115,15 á hvern reikningshald-
ara á ári, og þyrftu verðbreyt-
ingar á þessum liðum að vera
mjög mikið öðruvísi en á öðr-
um vörum, sem ganga inn í
vísitöluna, til þess að þær gætu
valdið nókkurri teljandi
skekkju á henni. Að vísu segir
svo um þetta atriði í nefndar-
áliti meiri hlutans (bls. 6) „Á
meðan verðlag er svipað og nú
er, má áætla að þessi breyting
hafi í för með sér 2—3 stiga
hækkun á vísitölu Hagstofun-
ar“.
í skýrslu B„ fylgiskjali með
áliti meiri hlutans, er farið
nokkru nánar inn á þetta atriði
en ekki eru þar neinir útreikn-
ingar, sem geri þessa niður-
stöðu sennilega, enda segir þar
(bls. 5) að hún sé byggð á
„lauslegri áætlun“. Astæðan
til þess, að þessir liðir voru
ekki teknir með í grundvöll
vísitölunnar, er yfirleitt sú, að
stöðu Aiþýðuiblaðsins. En hvort
það situr sérstaklega á Þjó'ð-
viljanum, með slíkan vitnisburð
frá aðalblaði a týinnureikenda-
valdsins upp á vasann, að vera
um þá er mjög erfitt að safna
öruggum verðupplýsingum.
Liggur það í augum uppi t.
d. um ýmiskonar viðgerðir,
sauma- og prjónlaun o. fl. Ef
teknir eru upp í vísitöluna lið-
ir, sem verðlag er mjög reik-
andi á, þá kemur þar með inn
í hana ný óvissa, sem jafnvel
getur verið meiri en hin fyrri,
og er því vafasamur vinningur
að því, að fjölga alltof mikið
þeim liðum, sem safna þarf
um verðupplýsingum. Vér telj-
um því mjög vafasamt, að slík
„leiðrétting“ á vigtum vísitöl-
unnar væri til bóta, auk þess
sem hér er um mjög smávægi-
legt atriði að ræða. Getum vér
tekið undir það, sem minni
hluti nefndarinnar segir um
þetta atriði.
3. Þá gerir meiri hluti nefnd-
arinnar það að tillögu sinni,
vegna þeirrar óvissu, sem leiðir
af því að athuganir á • neyzlu-
valdinu eru ekki yfirgripsmeiri
að framfærsluvísitalan verði
gefin til kynna með tölum, sem
deilanlegar eru með 5.
Vér þekkjum engin dæmi til
þess annars staðar, að slíkar
vísitölur séu ekki gefnar til
kynna með eins stigs breyting-
um, jafnvel þó um sé að ræða
vísitölur, sem byggðar eru al-
gerlega á áætluðum grund-
velli, eins og hin eldri vísitala
Hagstofunnar. Vér teljum þessa
vísitölu heldur ekki það óná-
kvæmari en aðrar hliðstæðar
vísitölur, að ástæða væri til að
sérkenna hana á þennan hátt.
INYUTKOMNU HEFTI
tímaritsins „Vinnan“ ger-
ir Finnur Jónsson alþingis-
maður öryggi sjómannanna að
umtalsefni í sambandi við hin
tíðu sjóslys, í mjög athyglis-
verðri grein, sem hann nefnir
„Við megum ekki sofna á ný.“
I grein þessari segir meðal
annars: u> ..a, , i;!|jí, i;.*;
„Við höfum vaknað óþægilega
við hin hörmulegu sjóslys undan-
farins tíma, og þau hafa vakið ó-
venjulegar umræður. Ýmsir sjó-
menn hafa gripið pennann, og
skrifað í blöðin. Þeir, sem éður
hafa stundað störf sín á sjónum,
þegjandi og möglunarlaust, hafa
nú leyst frá pokanum. Og margt
hefur komið á .daginn.
Einn sjómaður segir frá því, að
skipi var siglt á hafísjaka, og síð-
an haldið hlöðnu til Hollands með
ísfisk, en svo stór rifa var á byrð-
ingnum á skipinu eftir árekstur-
inn, að sólin skein í gegnum hana.
Skoðun fór engin fram á skipinu,
sem þó var skylda eftir árekstur-
inn. Blíðuveður bjargaði lífi skip-
verja í það skiptið. Sami segir frá
því, að skip var orðið kolalaust,
áður en haldið var til hafnar.
Brenndu skipverjar öllu lauslegu,
en höfðu nær farizt undir sjávar-
hömrum, áður en akkeri festist í
botni. *
Annar sjómaður segir frá tog-
urum, sem liggja á hliðinni í slark-
færu veðri og eru reistir við, með
því að láta öldurnar skella á hlið-
ar yfirbyggingarinnar, eftir því á
hvora hliðina 1 skipið leggst í það
og það skiptið. Sami maður segir
frá því að skipverjar stóðu í kola-
mokstri upp á líf og dauða, til
þess að rétta við togara, sem var
kominn á hliðina og lá við að
sökkva. Enn segir sami maður frá
togara, sem vár hætt kominn í
1#44.
Anglýsingar,
sem hirtast eiga í
Alfxýðublaðian,
verða a3 vera
komnar til Auglýs-
iugaskrifstofunnar
í Aíþýðuliúsiira,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sími 4906.
Hins vegar mætti vel hugsa
sér, að tekið væri tillit til þessa
í útr'eikningum eftir vísitölunni
t. d. í kaupsamningum. Hefir
það og verið altítt bæði hér og
erlendis, að svo hefir verið á-
kveðið, að kaup skyldi ekki
breytast til hækkunar eða lækk
unar nema vísitalan hækkaði
eða lækkaði um einhvem á-
kveðinn stigafjölda. Er þar um
algert hagkvæmisatriði að
ræða, sem í sjálfu sér kemur
ekki útreikningi vísitölunnar
við.
4. Loks er að geta þeirrar til-
lögu meiri hluta nefndarinnar,
„að launþegum sem búa í nýj-
um íbúðum, verði tryggð sér-
stök dýrtíðaruppbót til jöfnun-
ar á húsaleigu í nýjum og göml-
um íbúðum og húsaleiguhækk-.
un vísitölunnar verði þá áfram
reiknuð á sama hátt og nú er.“
Frh. á 6. síðu.
ir sínar umhverfis hinn Sökkvandi
togara, án þes's nokkuð væri að
hjá þeim, og enn öðrum, sem var
nær sokkinn fyrir ofhleðslu í á-
gætu veðri.
Þessar sögur, sem gripnar eru
af handahófi, standa óhraktar í
blöðanum. Þær vitna ásamt mörgu
öðru um ofhleðslu togaranna og
ýmiss konar skeytingarleysi fyrir
að hlýða lögum og reglum. i
Þá hefur og komið á daginn, að
mikill sofandaháttur hefur átt sér
stað í framkvæmd skipaeftirlits-
ins. í umræðum á alþingi um til-
lögu, er ég flutti ásamt öðrum
þingmanni, um endurskoðun á lög-
um um eftirli-t með skipum og ör-
yggi þeirra, sannaðist m. a. eftir-
farandi:
1. Tilskipun um eftirlit með
skipum og bátum og öryggi þeirra
frá árinu 1922, sem átti samkvæmt
lögum að endurskoðast fyrir árs-
lok 1938, hefur enn eigi verið
endurskoðað.
2. Fjórðungseftirlitsmenn, sem
átti að skipa samkv. lögum frá
1938 voru loks skipaðir í janúar
1944.
3. Skipaskoðunarstjóri hefur
enn með höndum launuð auka-
störf hjá Eimskipafélagi íslands
h.f.
4. Vélskipið Hamona sigldi hlað-
ið ísfislii til útlanda með haffæris-
skírteini frá Bandaríkjunum, eftir
að það var skráð hér á landi, án
þess að aðalskoðun færi fram á
skipinu, þegar það var keypt
hingað frá útlöndum, sem þó er
lögboðið. Böndunum úr þessu
skipi var mokað með skóflu upp
í poka og þau borin upp á Ægis-
garð.
5. Fiskhleðsla togaranna hefur
aukizt alveg ótrúíega mikið.
Margur hefur orðið undrahdi
yfir þessum og öðrum upplýsing-
Frh. af 6. síöu.
að brigzla öðrum blöðum um
iþjón-kun við „auðvaldið og aft- ' veðri, sem ekki var verra en svo,
urhaldið“ — þa-ð er annað mál. \ að lóðabátar í Faxaflóa drógu lóð-