Alþýðublaðið - 11.03.1944, Blaðsíða 5

Xangardagvr 11. mai* 1944.
AU»YmiBLAnW
s
Á mynd þessari sést Jósef Stalin kyssa sverð það, er Winston Churchill afhenti honum á
ráðstefnunni í Teheran sem gjöf frá Georg VI. Bretakonungi í viðurkenningarskyni fyrir
hina hetjulegu vörn Stalingrad. Winston Churchill snýr baki við myndavélinnj. Myndatöku-
menn ameríska hersins kvikmynduðu athöfn þessa.
» ‘ I
Stalin kyssir Stalingradsverðið.
rzt að hata.
ÞEGAR ríki maðurinn kvald
ist í logum vítis, bað hann
þess, að Lazarusi yrði leyft að
íara til ættingja hans og skýra
þeim frá því, hversu ill vistin
í víti væri og tjá þeim, að þeir
Mytu að hafna þar, ef þeir
Ixyrfu ekki frá villu síns vegar.
Minnizt þið þess, hverju ríka
manninum var svarað? Hann
var fullvissaður um það, að
ættingjar hans myndu ekki
láta sannfærast jafnvel þótt
■einhver risi upp frá dauðum.
Þaim okkar, sem komizt hafa
Ibrott úr þeim löndum Evrópu,
,er Þjóðver-jar drottna yfir, er
líkt farið og mönnum, sem risið
hafa upp frá dauðum. En leggið
þið trúnað á mál okkar? Við
berum allir Þýzkalandi söguna
;á eina lund. En það virðist ekki
iná tilætluðum árangri. Ef til
vill verður fleira til að koma
en sögusögn ein. Saga Evrópu
síðasta áratug gefur vissulega
'tilefni til þess að ætla það.
Hinar frjálsu þjóðir gerðu sér
þess engan veginn glögga grein,
meðan þær nutu enn frelsisins,
hvað yfirdrottnun nazista raun-
verulega þýddi. Það er engu
líkara en að þær hafi orðið að
kynnast kúgun 'og harðstjórn
þeirra af eiginraun til þess að
láta sannfærast. En þá er um
seinan að hefjast handa um
raunhæfar aðgerðir. Þá hafa
þjóðirnar Iátið tækifærið til
þess að þreyta styr við nazist-
ana með sigurvon í huga fram
hjá sér fara. Þá verða þær að
heyja viðnám sitt með sama
hætti og hinar hemumdu þjóð-
ir eins og Frakkar, Norðmenn,
Belgíumenn og Hollendingar
gera. Sú var tíðin, að okkur var
næst að halda, að Bretum yrðu
,sömu örlög búin og okkur.
Hollendingar gerðu sér litla
grein fyrir því allt þar til í
maímánuði árið 1940 hvers
þeir mættu vænta af hálfu
Þjóðverja. Frakkar hefðu þó
átt að vera okkur framsýnni í
þessum efnum. Þeir höfðu hlot-
ið eftirminnileg kynni að Þjóð-
verjum 1870. Belgíumenn hlutu
eftirminnileg kynni af þeim í
heimsstyrjöldinni hinni fyrri.
Af Hollendingum var allt aðra
sögu að segja. Við höfðum ver-
ið sjálfstæð, auðug og friðunn-
andi þjóð ár og aldir. Við töld-
um okkur ekkert hafa að ótt-
ast. Bretum og Hollendingum
er um margt líkt farið. Báðum
þessum þjóðum er ósýnt um
það að berast á, hvað sem því
veldur. Báðar þjóðirnar eru
GREIN ÞESSI, sem er
efíir hollenzkan liðsfor
ingja, er komst eigi alls fyrir
löngu brott frá Hollandi og
yfir til Bretlands,, lýsir vel
viðliorfunum þar í landi og
ahrifum hernáms Þjóðverja
og miskunnarleysi því, sem
hollenzka þjóðin hefir átt að
sæta af þeirra hálfu. Greinin
var upphaflega flutt sem er-
indi í brezka útvarpið, en
er hér þýdd úr útvarpstíma-
ritinu The Listener.
mun gjarnari á það að draga úr
hlutunum en ýkja þá. Þær vilja
ganga hreint að hverju verki og
jafnan tjá hug sinn allan. Það
fer því vel á því, að ég sé skor-
inorður og hreinskilinn í þessu
erindi mínu. — Ég tel það líka
skyldu mína að vera hreinskil-
inn og skorinorður, því að ég
hefi ástæðu til þess að ætla, að
margir landa minni muni hlýða
á mál mitt. Hefðuð þið spurt
Hollending þess fyrir styrj-
öldina er nú stendur hvað hon-
um fyndist um Þjóðverja,
myndi hann efalaust hafa svar-
að þeirri spurningu mjög á-
þekkt því, sem Bretar myndu
hafa gert og sumir gera því
miður enn þann dag í dag.
Hann hefði sagt sem svo, að
þeir Þjóðverjar, sem hann hefði
kynnzt, væru beztu drengir,
kannski helzt til gjarnir á það
að skipa hverjir öðrum meira
en góðu hófi gegndi, en raunar
kæmi það þeim einum við.
Margur maðurinn handan
Ermarsunds hafði látið stór-
yrði falla um Þjóðverja, en þó
mun hann í raun og. veru hafa
talið okkur alla hverja öðrum
líka, hvorki mjög góðan né
mjög slæma. Mikill áróður
hafði verið rekinn og þar fram
eftir götunum.
*
EN NÚ skal ég segja ykkur
dálítið í fyllstu hrein-
skilni. Þegar ég les eða heyri
um grimmd Þjóðverja, þá kem-
irr mér ekki til hugar að efast
um, að þær frásögur séu sann-
ar. En því þá ekki það? Vegna
þess að ég hefi kynnzt hátt-
erni Þjóðverja af eiginraun
Það hefir verið dýrkeypt
reynsla. Spyrjið hvaða IIol-
lending sem ykkur sýnist, hvað
honum finnist um Þjóðverja nú
orðið. Okkur finnst engan veg-
inn, að við séum að hreyta
skammaryrði framan í óvin
okkar, þegar við nefnum Þjóð-
verja villimenn. Við erum raun
verulega þeirrar skoðunar, að
Þjóðverjar séu villimenn. Þeir
fjölyrða um Herrenvolk og
Kultur. En það er staðreynd,
sem ekki verður móti mælt, að
sem menningarþjóð hafa Þjóð-
verjar staðið i stað eða jafnvel
munað aftur á bak síðustu öld.
Enginn neitar auðvitað hinum
frábæru afrekum þeirra á vett-
vangi tónlistar, heimspeki og
vísinda. En hæfni þeirra á
þeim sviðum fyrnir engan veg-
inn skort þeirra á ýmsu öðru.
Það, sem Þjóðverjar skortir
svo tilfinnanlga, er mannúð. Þá
skortir það, sem aðrar þjóðir
nefna menningu.
Við vitum, að Þjóðverjar eru
næsta viðkvæmir á stundum.
En jafnframt þekkjum við
hroka þeirra, sem er einsdæmi.
Og þeir eru gersamlega óhæfir
til þess að skilja rétt og sið-
venjur annarra þjóða. Það er
einmitt þetta, sem veldur því, að
sérhver þjóð, er þeir ráðast á,
veitir þeim viðnám, enda þótt
hún hafi neyðzt til hernaðar-
legrar uppgjafar. Hinar ýmsu
þjóðir heyja viðnám sitt sam-
kvæmt skaphöfn sinni og land-
fræðilegum aðstæðum. Noreg-
ur er til dæmis dreifbýlt land.
Þar er óralöng strandlengja,
I víðáttumikil fjöll og skógar og
j afskekktir firðir. Þessir stað-
i hættir veita Norðmönnum ýmis
tækifæri, sem Hollendingar
hafa ekkert af að segja. Hol-
j land er mjög þéttbýlt. Þar eru
! hvorki f jöll né skógar. Við gæt-
I um ékki efrtt til skæruhernað-
| ar eins og Júgóslavar, Grikkir
! eða Savoyenbúar. Við verðum að
Veita viðnám sem óbreyttir
borgarar og beita þeirri þraut-
seigju, sem ég tel þjóðarein-
kenni Hollendinga, hvernig svo
sem hún er til komin. Hollend-
ingar eru gæddir þroskuðum
skilningi á frelsi og réttlæti.
Þeir hafa aldrei tekið stjóm-
málatrú nazista alvarlega.
Þetta e.r svo sem ekki í fyrsta
sinn, er Hollendingar þreyta inn
rásarher. Við þreyttum Spán-
verja einu sinni í baráttu, er
' galt líf eða dauða og tók átta-
tíu ár. Guði sé lof fyrir það, að
baráttan kemur aldrei til með
að verða langvinn í líkingu við
það að þessu sinni. Þess er skylt
Framhald á 6. síiu.
Fáum vi^ ekki hrognkelsi í vor — Grásleppukarlarnir
og stríðið — Um teikningar, húsabyggingar og svalir. —
Saga um veika stúlku og örorkubætur.
RÁ SLEPPUK ARL ARNIR
hafa nokkrar áhyggjur um ;
pessár mundir. Stríðið er á móti
iieim og þeir eru hræddir við
i»að eins og ég. Skothríð hótar að
eyðileggja atvinnuveg þeirra, sem
að sjálfsögðu er þeim dýrmætur,
eins og okkur öllum. Ég fékk
þetta bréf frá einum þeirra í gær:
„NÚ NÁLGAST óðum sá tími,
sem hrognkelsaveiði hefst hér við
Reykjavík, því venjulega byrja
menn að leggja hrognkelsanetin
frá 15—20 marz, en okkur sem
þessa atvinnu stundum liggur
þungt á hjarta skotæfingar setu-
liðsins, sem fara nú daglega fram
einmitt á því svæði, sem við leggj-
um netin okkar á og er sennilega
bæði skotið af rifflum og vélbyss-
um. Veiði þessa stunda að jafnaði
frá 10-—20 bátar og eru venjulega
2 menn á hverjum bát. Veiðitíma-
bilið á hrognkelsaveiðum er að
jafnaði frá 15. marz til júlímán-
aðarloka. Á því álitlegur hópur
manna lífsafkomu sína undir að
atvinnuvegur þessi heppnist.“
„NÚ ERU ÞESSIR sömu menn
búnir að búa sig undir þessa ver-
tíð af kappi allan veturinn og
leggja mikið í kostnað, bæði hvað
báta, vélar og veiðarfæri snertir,
t. d. kostar aðeins eitt rauðmaga-
net kr. 60.00 nýtt. Nú er það svo,
að flotamálastjórn hins erlenda
setuliðs hér lætur okkur í té vega-
bréf á sjóinn er gildir til 6 mán-
aða, þar sem okkur er leyft að
að fara um sjóinn í björtu, og eru
vegabréf þessi undirrituð af full-
trúa flotamálastjórnarinnar hér.“
„ÞESS VEGNA trúum við ekki
öðru en að setuliðið færi sig til
með skotæfingar sínar af þessu
svæði — á annan stað, sem engin
umferð er á — jafnskjótt og við ‘
hefjum róðra á sjóinn, því að öðr-
um kosti er lífshættulegt að fara
um þetta svæði ef skotæfingar
halda þar áfram, enda óverjandi
þegar fyrst er farið að átta sig á
hlutunum þegar slys hefur átt sér
stað.“
„SIGGI Á SJÓNARHÓL skrifar:
„Heldur finnst mér vera dauft
hljóðið í fólki um samkeppnis-
teikningarnar að Neskirkju. Lang-
flestir segja, sem ég hef heyrt um
þær tala, að skársta teikningin sé
sú sem fékk þriðju verðlaun. Á
henni sé þó eitthvert kirkjulag,
þó forkirkjuklumpurinn óprýði
hana mjög. Mér virðist að sú yfir-
lýsing hafi vakið undrun meðal
fólks að „sóknarnefnd Neskirkju
og aðrir hlutaðeigendur séu mjög
ánægðir yfir þeim hugmyndum,
sem fram hafa komið.“
„FRÁ MÍNUM bæjardyrum séð,
sýna teikningarnar það eitt — því
miður — að enginn keppendanna
getur teiknað fagra kirkju. Berið
þessar teikningar saman við
kirkjuteikningar Vestur-Islendinga
í Winnipeg, er hér voru sýndar s.
1. sumar, og mun engum dyljast
mismunurinn."
„ÞÁÐ ER DÁLÍTIÐ öðru máli
að gegna um teikningarnar af
Melaskóla, en teikningarnar af
Neskirkju. Hún er verulega glæsi-
leg, eins og stórbyggingar bæjar-
ins á Melunum eftir sama húsa-
meistara. Og alveg furðar mig á
því, að sjá elzta og reyndasta
manninn í byggingarnefnd bæjar-
ins hafa á móti svölunum á skól-
anum, skóla, sem byggður er yfir
æsku höfuðstaðarins um margar
aldir.“
„AF MÖRGU sjálfsögðu við
skóiabyggingar eru svalir eitt hið
sjálfsagðasta. Það skyldi engan
undra þó byggingarnefnd leyfi að
byggðar séu steinhallir þriggja
hæða háar nærri alveg svalalausar
(svalir aðeins á hornum) ef margir
í nefndinni eru sömu skoðunar um
svalir og fyrrgreindur nefndar-
maður. Ekkert tveggja hæða hús
— eða hærra — ætti að byggja
svalalaust, svo nauðsynlegar eru
þær íbúum húsa á efri hæðum.“
„MIKIL ER DEILAN um sam-
gönguleiðir inn á Suðurlandsund-
irlendið og undraverður bægsla-
gangur sumra manna. Sem betur
fer ætlar réttur málstaður að
sigra í þeirri deilu. Krísuvíkur-
leiðin er sjálfsögð, ekki aðeins sem
vara-samgönguleið, heldur og leið
til að opna mikla framleiðslumögu
leika, svo sem við jarðhitann, og
nýtningu hins mikla graslendis £
Krísuvík, útgerð í stórum stíl í
Herdísarvík, og blómleg byggð
aftur í Selvogi, þegar sandfokið
er yfirunnið.“
„VEGNA ÞESSA — þó ekki
væri annað — er sjálfsagt að
leggja veg um Krísuvíkurleiðina.
Stuttu eftir lok ófriðarins, geri ég
ráð fyrir, að mest af mjólkur-
1 flutningum fari fram í loftinu, frá
flugvöllum á Rangárvöllum, KaR-
aðarnesi, og ef til vill fleirum.“
S. S. SKRIFAR mér þetta bréf:
„Má ég Hannes minn biðja þig
fyrir svolitla sögu. Ekki þó skáld-
sögu, heldur alveg sanna sögu um
snauða og heilsulausa stúlku, sem
ég og fleiri, sem til þekkja teljum
óverjandi órétti beitta. Skal ég
reyna að vera stuttorður, því rúm
þitt er vitanlega takmarkað."
„UMRÆDD STÚLKA var fyrir
7—8 árum tvívegis dkorin upp
(annað skiptið stórskurður). Hún
hefir verið og er berklaveik og
hjartveik, og þjáist auk þess a£
kalkleysi o. fl. Nokkurn tíma eft-
ir uppskurðinn varð hún óumflýj-
anlega „að þiggja af bænum“ eins
og það er nefnt. (Fjárhæðinni
skulum við sleppa, enda sæti ég
ekki hér við, að skrifa þessa sögu,
ef aðrir hefðu ekki, án nokkurrar
lagaskyldu hlaupið ríflega undir
bagga). Síðan fékk hún örorku-
bætur í 1 ár. Auðvitað ekki allt
of háar, en þó svo miklar að Jap-
ani t. d. hefði e. t. v. getað dregið
fram lífið á þeim. Ja, það er að
segja í sín heimalandi."
Frh. af 6. síðu.
Þráff fyrir kauphækkanir,
aukna dýrtíð og hækkandi vísitölu, fæst Alþýðublað-
ið enn fyrir hið lága verð, 6 krónur á mánuði í
Reykjavík og nágrenni.
G»rist áskrifendur. Sími 4906 og 4900.