Alþýðublaðið - 14.03.1944, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 14. marz 1944.
aUYÐUBUÐBI
Fyrðrætianlr Rina.
ILUNDÚNABLAÐINU
,„Observer“, sem út kom
20. febrúar s. 1. birtist at-
hyglisverð grein um fyrir-
ætlanir Rússa og ýmis um-
mæli Stalins um þau mál.
Segir þar meðal annars, að
Stalin hafi lýst yfir því, að
Rússar ætli sér ekki á neinn
hátt að færa út yfirráð sín
til Mið- eða Vestur-Evrópu,
en eins og kunnugt er, hafa
menn verið með ýmsar bolla-
leggingar um það, hvað fýrir
þeim vekti, hvort þeim
myndi nægja verulegur hluti
Póllands og eitthvað af Finn-
landi. f grein þessari gerir
Stalin gys að þeim grun-
semdum, sem ýmsir hafa lát-
ið í ljós um það, að Rússar
keppi að því að drottna yfir
Evrópu.
STALIN SAGÐI MEÐAL ann-
ars: „Þeir, sem álíta að ég
ætli að hætta mér út í ein-
hver landvinningaævintýri
vanmeta skilning minn á
raunhæfri stjórnmálastefnu
og þeir, sem líkja mér við
Uitler, sýna, að þeir botna
ekkert í stjórnmálum“.
Stefna Rússa í utanríkismál-
um byggist á herfræðilegri
nauðsyn og því, að endur-
skoðun austurlandamæra Pól
lands er óhjákvæmileg. Rúss-
ar hafa krafizt slíkrar endur-
skoðunar, en um fram hana,
hafa þeir engar fyrirætlanir
um landvinnjnga.
ÞESSI UMMÆLI Stalins hafa
vakið alhnikla athygli í Bret-
landi og sæta misjöfnum
dómum. Sumir segja sem
að vænlegar horfi um sam-
búð Pólverja og Rússa eftir
að Stalin hafi lýst þessu yfir.
Á hinn bóginn láta margir
þá skoðun í ljós, að ekkert
ríki geti tekið við fyrirskip-
unum um að breyta um
stjórn eða bola vissum mönn-
um frá völdum, en Rússar
hafa m. a. krafizt þess, að
Sosnkowski hershöfðingi, yf-
irmaður pólska hersins, og
tveir ráðherrar verði að segja
af sér, þar sem þeir séu ekki
nægilega vinsamlegir Rúss-
um. Pólverjar hafa neitað að
verða við þessum kröfum,
sem vonlegt er.
VORU ÞVÍ LITLAR horfur um
sanngjarna lausn þessa vanda
máls og ekki annað sýnna
en að Pólverjar yrðu fyrir
fullum fjandskap Rússa. En
þó hefir pójska stjórnin í
London gefið þeim, sem
stunda leynistarfsemi í Pól-
landi, þ£ér fyrirskipanir, að
joeir skttli hafa fulla sam-
vinnu við hersveitir Rússa
eftir því, sem Þjóðverjar
eru hraktir úr landi, og yfir-
leitt hefh pólska stjórnin
sýnt það á margan hátt, að
hún vill vinna að drengilegri
lausn þessa máls.
Á FUNDUM PÓLSKU stjórn-
arinnar hefir komið fram
mikill ágreiningur um það,
hvernig snuast beri við kröf-
um Rússa. Einn ráðherrann
lýsti yfir því, að hann gæti
ekki stutt neina þá tillögu,
Djöðverjar nfi á'
Eru sagSir skilja eftir rifla sína og
a
SÓKN Rússa í Suður-Rússlandi virðisí ósíöðvandi og lirökkva
Þjóðverjar hvarvetna fyrir. Sækja Rússar fram á 800 km.
breiðri víglínu, allt frá Proskurov til Dniepr-fljóts. Það er helzt
vestan til á sóknarsvæðinu, að einhver mynd virðist á viðnámi
Þjóðverja, að því er segir í Lundúnafréttum í gærkveldi. Eússar
hafa nú náð á vald sitt borginni Kherson, skammt frá Dniepr-ós-
um. Þá eru Rússar einnig skammt frá Nikolaev. Er ekki annað
að sjá, en að umdanhald Þjóðverja hafi breytzt í óskipulegan flótta.
flótta í Snðnr-Rðsslandi
Frá Noregi
Á korti þess, sem er full-gamalt ttil þess að sýna víglínuna
eins og hún er nú, má sjá ýmsa þá staði, sem mest hefir
verið barizt um að undanförnu. Neðarlega til vinstri sjást
m. a. borgirnar Uman, sem nýlega féll í hendur Rússum,
svo og Vinnitsa og Sarny í Póllandi. Þá má sjá, hverjir
það eru, sem stjórn, eða stjórnað hafa til þessa, hernaðar-
aðgerðum Rússa. Einna þekktasth munu'þeir vera Vatutin
og Konev hershöfðingjar.
Lundúnaútvarpið í gær
greindi frá því, að tæpast væri
um að ræða skipulegt undan-
hald, eins og verið hefir, held-
ur hefði það snúizt upp í ó-
skipulegan flótta, þar sem hver
reynir að bjarga sér sem bezt
hann getur. Suður af Uman,
sem Rússar tóku um daginn,
virðist flóttinn ofboðslegastur.
Þjóðverjar skilja ekki einung-
is eftir skriðdreka og fallbyss-
ur, heldur munu mörg dæmi
þess, að þýzku hermennirnir
hendi bakpokum sínum og riffl
um til þess að komast hraðar
yfir á flóttanum.
Rússar hafa rofið járnbraut-
ina skammt frá Proskurov og
virðist þýzki herinn á þessum
slóðum.ekki eiga annarrar und-
ankomu auðið en til Rúmeníu
og hefir mikill ótti gripið um
sig þar í landi. Þá er ástandið
ekki síður ískyggilegt við Bug-
fljót, en þar munu Þjóðverjar
hafa undirbúið öfluga varnar-
línu. Rússar eru nú komnir að
fljótinu á nokkrum stöðum, en
þýzkar hersveitir reyna að
bjarga sér yfir það, eins og
bezt þær mega. Allmargir hafa
drukknað í fljótinu.
Við Proskurov, sem enn er á
valdi Þjóðverja, geisa enn afar
harðir bardagar, en aðstaða
setuliðsins þar er talin svo til
vonlaus. í Tarnopol eru enn
háðir skæðir bardagar og verj-
ast Þjóðverjar knálegv og
verða Rússar að taka hús fyrir
hús og götu fyrir götu. Ekkert
hefir frétzt af meiriháttar bar-
dögum í Norður-Rússlandi né
Hvíta-Rússlandi. Er gert ráð
fyrir að Tarnopol og Proskurov
falli í héndur Rússum innan
skamms. Þýzka útvarpið hefir
ekki reynt að dylja það, að al-
sem fæli í sér landaafsal. Við
þessu svaraði Mikolajczyk
forsætisráðherra, að slík af-
staða hefði það í för með sér
að hann gæti ekki unnið að
samningaumleitunum og
lagði hann lausnarbeiðni
sína fvrir Racziewicks forseta
Forsetinn hafði tal af for-
ystumönnum hinna fjögurra
stjórnmálaflokka sem að
stjórninni standa en þeir
fullvissuðu hann um, að
Mikolajczyk nyti fyllsta
stuðnings þeirra og neitaði
forsetinn þá að taka lausnar-
beiðnina til greina.
SÍÐAN HEFIR LÍTIÐ gerzt í
þessum máhxm, en vitað er,
að Churchill hefir unnið að
því að koma á samkomulagi.
Alment mun litið svo á í Bret
varlega horfi fyrir Þjóðverjum
og talar um harða varnarbar-
daga við ofurefli liðs.
VESTUR-EVRÓPA:
BANDAMENN héldu áfram
loftsókninni á hendur Þjóð
verjum í gær, þó ekki í eins
stórum stíl og áður. Flugvirki
Bandaríkjamanna réðust á ým
is skotmörk í Norður-Frakk-
■landi og nutu þau fylgdar
Thunderbolt-sprengjuflug-
véla. Lítið sem ekkert varð um
viðnám af hálfu Þjóðverja.
Mosquitö-flugvélar Breta réð-
ust á ýmsa staði í Vestur-Þýzka-
landi, sem ekki hafa verið nafn-
greindir. Allar flugvélar banda-
manna komu aftur úr leiðangr-
um þessum.
Ýmsir fregnritarar hafa leitt
getur að því, hverju það
sæti, að lítið hefir verið um við-
nám af hálfu þýzkra orrustu-
flugvéla. .Telja margir, að Þjóð-
verjar geymi orrustuflugvél-
arnar til átakanna, sem í vænd-
um eru, þegar bandamenn gera
hina fyrirhuguðu innrás.
FLOTAMÁLARÁÐUNEYT-
IÐ brezka tilkynnir, að
enskt herskip hafi tekið danskt
fi-skiskip og flutt til hafnar í
Bretlandi, þar s-em það var að
veiðum á svæði á Norðursjó,
sem Bretar höfðu áður tilkynnt
að væri bannsvæði. Skip þetta
hét ,,A-ladín.“
landi, að sú tillaga Pólverja,
að bíða með lausn landa-
mæradeilunnar þar til eftir
stríð, sé sanngjörn og undar-
legt að Rússar vilji ekki eða
geti ekki faílizt á hana. En
Rússar vita, að þeir hafa
trompin á hendinni og að að-
staða þeirra er sterk. Þá
hefir sókn þeirra undanfarna
daga stælt þá í afstöðu þeirra
bæði gagnvart Pólverjum og
Finnum og litlar líkur eru til
til þess, að þeir slaki neitt á
kröfunum, hvað svo sem
Stjórnir Póllands og Finn-
lands segja. Væntanlega fæst
úr því skorið á næstunni,
hvað fyrir Rússum vakir í
þessum málum.
OÆNSK BLÖÐ birta þær
fregnir frá Oslo, að nýlega
hafi íbúar ýmissa héraða í
grénnd við Oslo fengið skrif-
legar fyrirskipanir frá þýzku
hernaðaryfirvöldunum um að
vera tilbúnir til þess að hverfa
frá heimilum sínum með
tveggja klst. fyrirvara. Á þetta
einkum við um byggðirnar
Snaröen, Strand og Blommen-
holm. Á fólk þetta að skilja eft-
ir húsmuni alla, ef til kemur.
Hafa ýmsir íbúar þessara hér-
aða þegar komið börnum sín-
um fyrir annars staðar.
Þjóðverjar halda áfram að
flæma bændur frá jörðum sín-
um í Þrændalögum til þess að
gera flugvelli. Einkum hafa
bændur í Stjördalen orðið fyrir
barðinu á Þjóðverjum. Víða
hafa Þjóðverjar lagt hald á
bændabýli og komið þar fyrir
hermönnum sínum. Hérað
þetta er eitt frjósamasta í Nor-
egi. í fregninni segir enn frem-
ur. að víða sjáist bændur og
skyldulið þeirra á þjóðvegum
úti, er þeir eru að flýja frá býl-
um sínum. Flestir reyna að
hafa með sér búpening sinn, en
margir verða að leita á náðir
bændanna í nærliggjandi byggð
arlagi, án þess að hafa þak yf-
ir höfuðið. Meðal bóndabæja
þeirra, sem. Þjóðvefjar hafa
lagt hald á, eru margir gamlir
bæir og óðalssetur, sem mikið
menningargildi hafa.
HSfllri Esarala hernaS-
;araf$jérSura á lialíu.
I" LLVIDRI hamla enn se-m fyrr
hernaðaraðgerðum í stórum
stíl á Ítalíu. Kom til nokk-
ur,rar s|tór.s(kotaficl3vliðíureignár
við Anzio, en lítið hefir verið
um barda-ga á landi að öðru
leyti. Þjóðverjar gerðu nokkur
igagnáhlaup á vxgstöðvum 8.
hersins, en þeim var hrundið
af indverskum hersveitum.
Fréttaritarar segja, að nú sé
þarna svipað -umhorfs og á vest
ur-vígstöðvunum í fyrra stríði:
Herirnir hafa ko-mið sér fyrir
í sk-otgröfum og er illt að sækja
fra-m, ne-ma með gífurlegu-m til-
kostnaði mannslífa. E-kki er
unnt að beita skriðdreku-m ein-s'
og stendur, vegna þess, hve jarð
vegurinn er blautur, en hins
ve-gar er mjög beitt smærri fall
byssum og vélby-s-sum.
Einnig hefir verið frekar lít-
ið um loftárásir. í fyrradag fóru
bandamenn í 300 árásarferðir
og urðu fyrir mjög litlum árás-
um Þjóðverja. Þó kom til nokk-
urra átaka yfir borginni Pisa
og var ein flugvél, Þjóðverja
skotin niður.
*
Sfifir Nordahl Griegi
fðrif í járeibraufarslysi
NÝLEGA varð árekstur jám
bra-utarlesta á Bergen-
-brautinni uppi á f jöllum og biðu
um 20 manns bana. Meðal
þeirra var systir skáldsins Nor-
dahl Griegs, fröken In-geborg
Grieg, sem var 45 ára að aldri.