Alþýðublaðið - 14.03.1944, Blaðsíða 5

JÞriðjudagur 14. marz 1944.

Flotaforinginn hjá kvikmyndaleikurunum.
VVilliam F. Halsey aðmíráll er yfirmaður Bandaríkjaflotans á Suður-Kyrrahafi. Hér er mynd
af honum (lengst til vinstri) í orlofi hjá kvikmyndaleikurum Warner Bros í Hollywood. Við
hlið flotaforingjans situr Ann S eridan, þá Robert Montgome:y, sem nú er í sjóhernum, og
lengst til hægri frú Halsey.
Styrjöldin á Kyrrahafinu.
) A.NDARÍKJAMEJM N kreppa
alvarlega að Japönum, er
þeir senda herskip til þess að
skjóta á Kúrileyjar, sem eru
nyrztar í Japanseyjaklasanum
og hertaka mikinn hluta Mar-
shall-eyja, sem Japanar hafa
verið að víggirða undanfarin
25 ár. Ef til vill gæti þetta
orðið til þess að storka Japön-
um svo, að þeir sendu flota
sinn til atlögu við Bandaríkja-
flotann, en það myndi útkljá
Kyrra'hafsstyrjöldina. Hins veg-
ar er það fávíslegt mjög að
láta sér detta slíkt í hug, að
minnsta kosti enn sem komið
er. Það þarf meira til en hern-
aöaraðgerðir á Kúríl- og Mar-
shall-eyjum til þess að knýja
japanska flotann til meginorr-
ustu. Japan hefir annað á
prjónunum.
Ýmsir blaðamenn vaða elg-
inn og gera of mikið úr þvi,
sem nú gerist á Kyrrahafi.
Menn verða að hafa hugfast, að
hin raunverulegu átök þar
eystra eru enn ekki hafin.
Kyrrahafsstyrjöldin er á at-
hyglisverðu stigi, og atburðir
ársins, sem leið, gefa banda-
mönnum aukna vissu um fulln-
aðarsigur, en sá sigur er hvergi
nærri unninn enn. Japanar
unnu að fyrirætlunum sínum í
full tvö ár, áður en þeir réðust
á Pearl Harbor og beittu mik-
illi slægð og undirferli. Þeir
hugðust lama herveldi Breta og
Bandaríkjamanna með árásum
af sjó og úr lofti og gerðu ná-
kvæmar áætlanir um að gera
skyndiárásir á löndin í Suð-
austur-Asíu og eyjarnar á Suð-
vestur-Kyrrahafi.
Við vitum, að það sem Jap-
anar gerðu á tímabilinu milli
desember 1941 og apríl 1942,
hefði verið ókleift, nema með
markvissum undirbúningi um
lengri tíma. Síðan hafa þeir
sýnt sömu kænsku og 'hæfni í
ráðagerðum um það, sem koma
skyldi. Þegar Japanar réðust á
Pearl Harbor, byggðu þeir von-
ir sínar á því, að Þýzkaland
myndi brátt sigra í styrjöld-
inni hinum megin á hnettinum,
en þá yrði hlutverk Japana á
Kyrrahafi tiltölulega auðvelt.
Að minnsta kosti álitu ráða-
menn í Tokio, að slíkt tækifæri
byðist ekki um margar aldir.
Þegar herveldi Þýzkalands
tók að hraka seint á árinu 1942,
varð Japönum ljósty að þeir
REIN ÞESSI, er fjallar
um styrjöldina á Kyrra
hafinu og fyrirætlanir Jap-
ana, er eftir R. W. Robson og
var upphaflega flutt sem er-
indi í brezka útvarpið. Hér er
hún þýdd nokkuð stytt úr
útvarpsíímaritinu „The List-
ener“.
yrðu eftir allt saman að taka á
öllu sem þeir ættu til þess að
halda ■ ránsfeng sínum. Japanar
höfðu komið sér upp miklu
veldi á meginlandi Asíu og í
Austur-Indíum, og yzta varnar-
lína þeirra var á fjölmörgum
eyjum víðs vegar á Kyrrahafi.
Það, sem fyrir Japönum vakir
nú, er að halda yzta varnar-
belti sínu eins lengi og unnt er,
meðan hin mikilvægari lönd
inna nþess eru búin undir
lokaátökin, bæði hernaðarlega
og viðskiptalega, þ. e. a. s. loka-
sennuna við sameinað herveldi
Breta og Bandaríkjamanna,
sem óhjákvæmilega hlýtur að
koma.
I dag berjast Japanar á Mar-
shall-eyjúm, Norður-Salomons-
eyjum, Bismarcks-eyjum. Nýju
Guineu og Vestur-Burma. Þessi
lönd hafa ekkert fjárhagsgildi
fyrir þá. Löndin, sem þeir girnt-
ust og þeir nú hafa á valdi sínu
eru: Austur-Kína, Indó-Kína,
Thailand, Filippseyjar, Austur-
Indíur, Karólin-eyjar og Mar-
shall-eyjar.
Japanar ætla að halda banda-
mönnum eins lengi og auðið er
á hinum verðminni eyjum um-
hverfis hið stolna nýlenduveldi,
meðan þeir vígbúast af kappi
heima fyrir og í nærliggjandi
löndum. Meginátökin hefjast er
bandamönnum tekst að brjót-
ast gegnum ytri varnarbeltið
á Nýju-Guineu, Salómons- og
Marshall-eyjum. Ýmislegt bend
ir til þess, að varnir Japana
á þessum eyjum séu farnar að
bila. Bandaríkjamenn hafa iðu-
lega fundið japanska hermenn
klæðlitla og aðframkomna af
hungri í frumskógum e.yja þess
ara. Þetta stafar af því, að ár-
vakrir flugmenn Bandaríkja-
manna eru sífellt á sveimi og
granda birgðaskipum Japana
ANN^i
ÓeJÖ?

■m)
v

Vinnuheimili berklasjúklinga. — Svipa þjóðarinnar —
og baráttan gegn berldunum. — Urn leikritaflutning £
útvarpinu á laugardagskvöldin.
hópum saman. Þá koma æ færri
japanskar flugvélar til móts
við amerísku flugvélarnar, þeg-
ar loftárásir eru gerðar. Má
vera, að það stafi af því, 'hversu
margar japanskar flugvélar
hafa verið skotnar niður upp á
siðkastið. Þá getur það einnig
komið til af því, að yfirher-
stjórnin japanska hafi sent
þeim mun fléiri flugvélar til
varnar á Marshall-eyjum, og
loks getur ástæðan verið sú, að
Japanar séu farnir að draga
sig í hlé frá ytri varnarlínunni.
Ef svo er, munum við brátt sjá,
hvort þeir hafa einhverju öðru
og betra fram að tefla en reynd
in varð á Nýju-Guineu, Saló-
mons-, Gilberts- og Marshall-
eyjum.
Með öðrum orðum: Hvað er
það, sem Japanar hafa til hag-
ræðis í innri varnarlínunni,
sem ekki var til í þeirri ytri?
Beztu hermenn Japana hafa
ekki í fullu tré við Ástralíu-
og Bandaríkjamönnum, þegar
þeir berjast við jöfn skilyrði í
frumskógunum eða á kóralrif-
unum. Það er ekki nóg með
það, að Bandaríkjamenn hafa
nú fleiri flugvélar á þessum
slóðum heldur en Japanar,
heldur eru flugmenn þeirra
mörgum sinnum snjallari. Á
sjó hafa Bandaríkjamenn bor-
ið sigur af hólmi í nær öllum
orrustum fram til þessa, en þó
er munurinn ekki eins mikill á
þeim vettvangi eins og á landi
og í lofti. Þá er rétt að hafa
þetta í huga: Þegar Japanar
reyndu, árið 1942, að taka ein-
hverja vel víggirta varnarstöð
bandamanna, mistókst þeim
jafnan, en síðan í ágúst 1942
hefir bandamönnum aldrei
brugðizt, er þeir réðust á ein-
hverja varnarstöð Japana. Jap-
anar Hafa reynzt ofstækislega
fúsir til að láta lífið, og voru
búnir nýtízku tækjum, en samt
hafa bandamenn borið sigur af
hólmi, hrakið þá úr Lverri
herstöð, sem þeir reyndu að
verja, og reynzt þeim að öúu
leyti snjallari,
Allt þetta er að vísu fróð-
legt og athyglisvert, en þó smá-
munir einir í samanburði við
það, sem síðar verður. Herirn-
ir, sem átzt hafa við, eru hé-
gómi á móts við þann her, sem
Japanar geta teflt fram. Japan-
Framhald á 6. síöu.
AÐ HEFUR leng-i verið draum
ur margra manna, að liægt
væri að koma á fót vmnuheimili
fyrir fólk, sem hefur verið útskrif-
að af berklahælunum, en er þó
enn í hættu og verður að fara
varlega með sig lengi á eftir, til
þess að varna því að talta veikina
aftur. Mikill fjöldi af berklaveiku
fólki kemur frá fátækum heimil-
um, sem ekki geta veitt því þá að-
hlynningu, sem það þarf. Fyrir
þetta fólk er það nauðsynlegt að
komið sé uiíp heimili, þar sem
það getur fylgt ákveðnum lækn-
isreglum og unnið þó fyrir sér.
EFTIR AÐ félagsskapur berkla-
sjúklinga var stofnaður, var hafin
almenn fjársiöfnun til þess að
koma upp þessu heimili, og nú
er málið komið svo langt, að bú-
ið er að safna meira en hálfri
milljón króna og búið er að kaupa
land á ágætum stað. Hafizt verð-
ur handa um bygginguna á hæl-
inu á þessu ári, þrátt fyrir geypi-
lega dýrtíð og vonandi geta fyrstu
vistmennirnir flutt inn ó næsta
ári. Þetta er merkilegur atburður
í sögu baráttunnar gegn berkla-
veikinni, en hún hefur hér á landi
verið langvinn og hörð, enda má
segja, að berklaveikin hafi lengi
verið svipa íslenzku þjóðarinnar.
ÞJÓÐIN HEFUR fylgzt af lif-
andi áhuga með því starfi, sem
unnið hefur verið í þágu þessa
málefnis og áhugi hennar fyrir
því, að hægt væri að lcoma upp
þessu vinnuheimili, hefur komið
fram í verki. En iþó að mikið sé
áunnið, þá verður enn að halda
áfram, svo að heimilið geti kom-
izt upp og að rekstur þess geti
verið fullkominn. Hygg ég að það
muni koma i ljós, að stofnun þessa
heimilis verði eitt stærsta skrefið,
ósamt stofnun Vífilsstaðahælisins
og Kristnesshælisins — sem stig-
ið hefur verið í baráttunni gegn
berklaveikinni.
ÖLL RÚM eru skipuð á heilsu-
hælunum og fjöldi sjúklinga bíður
eftir rúmi. Það er hræðilegt til
þess að vita, að vegna sjúkrarúms-
leysis skuli menn í tugatali þurfa
að hafast við á heimilium hér í
Reykjavík og víðar út um land,
menn, sem eru haldnir veikinni
og ganga jafnvel með smit. Sjá
allir sjálfir, að slíkt óstand verður
til þess að stöðva baráttuna gegn
þessum vágesti og opna heimilia
fyrir honum.
P. B. — 13 skrifar mér of langt
bréf um leikritaflutning í útvarp-
inu á laugardagskvöldum. Hefur
oft áður verið minnst ó þetta mál
hér í pistlum mínum, en það hef-
ur ekki borið árangur. Eftir lang-
an formála segir bréfritarinn:
„ANNARS ÞÝÐIR sennilega
ekki mikið fyrir mig, að vera með
neinn barlóm út af þessu. Þab er
búið að minnast það oft á þetta
efni, bæði í þessu blaði og öðrunv
án þess að nokkrar breytingar hafi
átt sér stað, ég veit ekki hverju
helzt er hægt um að kenna: stífní
eða vana. Hvers vegna í ósköpun-
um ekki að taka önnur kvöld, t.
d. föstudagskvöld eða þriðjudags-
kvöld? Hver tapar við það? Eng-
inn. Plver græðir við það? Fleiri
hundruð, ef ekki fleiri þúsund.
manns. Rök útvarpsmanna, að
laugardagskvöld séu valin vegna
þeirra, sem ekkert geta skemmt
sér á laugardagskvöldum, eru svo
heimskuleg, að . engu tali tekur.
Hvers konar eymdarstofnun er út-
varpið, ef það getur ekkert
skemmtiefni haft á boðstólum
handa þeim, sem einhverra orsaka
vegna kjósa helzt, að útvarpið sjái
þeim fyrir því þessi kvöld, annað
en leikrit?“
„ÞAÐ ER EITT, sem útvarpsráð
verður að taka til greina, þ. e. að
leikrit er ekki aðeins skemmtiat-
riði, heldur miklu fremur, að
minnsta kosti í mjög mörgum til-
fellum, menningar- og fræðslu-
efni, sem sé þáttur, sem hefur
mjög mikið bókmenntalegt gildi.
Og það er sú hlið leikritanna, sem.
flestum er verst við að missa.
Það væri allt í lagi með það, að
á laugardagskvöldum væri leik-
inn í útvarpið gamanleikjaþáttur,
eins og oft er gert. Það sæi enginn
eftir því, að missa af þessháttar,
þótt á hinn bóginn, þeir sem hlust
uðu á annað borð hefðu gaman að.
Þeir myndu svara tilgangi sínum:
að skemmta fólki.“
„EN LEIIIRITUM eins og „Mán-
inn líður“, „Mýs og menn“, „Veizl
an á Sólhaugum“ o. fl. o. fl. mega
menn helzt ekki missa af. En með-
an ekki er breytt um leikrita-
kvöld, verður fjöldi manna, sem
fer á mis við oft perlulr bókþ
menntanna að meira eða minna
leyti.“
vaxitar okkux nú þegar til að bera blaðið
Bergþórugötu
HverfSsgötu.
Melana.
UBt
HÁTT KAUP
Alþýðublaðið. - Sími 4900.