Alþýðublaðið - 15.03.1944, Blaðsíða 3

Mlðv ikudagtir 15. ««* 1944
«

Heimsökn í konungsgarði.
Mynd þessi var tekin í höll Ibn Saud konungs í Saudi-Arabíu (maðurinn í miðið), þegar
bann veitti Ralph Royce hershöfðingja, sem er yfirmaður hersveita Bandaríkjamanna við
austanvert Miðjarðarhaf, móttöku. Ræddu þeir fjármál og hernaðarmál á þessari ráðstefnu
sinni. Mennirnir á myndinni eru (talið frá hægri til vinstri): William A. Kalif, liðsforingi í
ameríska hernum, Royce hershöfðingi, Ibn Saud, konungur, túlkur og James S. Moose,
sendiherra Bandaríkjanna í Saudi-Arabíu.
Eitt mesta vandamálið:
Hvað bíður flóttafðlksins?
SPURNINGIN um það,
hvað verða eigi af þeim
milljónum flóttamanna, sem
nú eru föðurlandslausar, verð
ur bersýnilega eitt af mestu
vandamálum þjóðanna eftir
, síríðið.
Um þetta mikla vandamál
skrifa þrír menn í eftirfar-
andi grein, tveir ónafngreind
ir — Tékki og Þjóðverji, og
einn þekktur brezkur ritböf-
undur og stjórnmálamaður
— Vernon Bartlett. Greinin
er þýdd úr The Listener.
Tékki skflfar:
EG ER TÉKKI, og ég er tal-
inn til hinna dauðu. Fyrir
fjórum árum barðist ég á Frakk
landi, og Þjóðverjarnir tjáðu
fjölskyldu minni þau tíðindi,
að ég hefði fallið. Konu minni
og syni, móður minni, föður og
hræðrum hefi ég verið dáinn
i fjögur ár. Þau ætla mér eng-
-an þátt framtíðar sinnar. Hvað
þau bezt vita, er ég ekki lengur
meðal lifenda. Ég hefi orðið að
sæta sömu örlögum og þúsund-
ir félaga minna. Tengsl mín
"við land mitt og fortið eru svo
gersamlega rofið, að einsdæmi
mega heita. Ég á ekkert eftir
nema nafn og þó ekki mitt rétta
nafn, því að ég hefi orðið að
velja mér nýtt heiti eftir at-
hurði þá, sem þegar hefir ver-
ið frá skýrt. Það er myndað úr
þrem upphafsstöfum, upphafs-
stöfum konu minnar, sonar
míns og sjálfs mín.
En við erum ekki landflótta.
Við erum aðeins hingað komnir
til þess að berjast. Við lögðum
ekki léið okkar hingað vegna
þess, að við teldum okkur ekki
við vært í heimalandi okkar.
Við hurfum ekki af landi brott
til þess að skapa okkur betri
lífskjör né aukið öryggi. Við
fórum fyrst tíl Júgóslavíu, þá
til Frakklands og loks til Bret-
lands. Það land varð hverju
sinni fyrir valinu, þar sem
skemmst var til móts við óvin-
ina. Ástæðan fyrir því, að við
kvöddum heimkynni okkar, var
Bimmitt sú, að okkur lék um-
fram allt hugur á því að eiga
þess kost að geta borið vopn á
óvini okkar. Jafnvel eftir hrun
Frakklands, þegar mest svrti í
álinn eftir að ófriðurinn hófst,
hugðumst við ekki leita hælis
'heldur efna til viðnáms. Þsð
ljós kom frá Bretlandi, o" bess
vegna lögðum við þangað leið
okkar. En ætlun okkar er sú að
hverfa aftur heim. En að
hverju mun þá verða að
hverfa? Við hugsum okkur fjöl-
skyldur okkar eins og þær
voru fyrir fimm árum. En þó
vitum við, að heima fyrir hlýt-
ur mikil breyting að hafa á
orðið. Um fimm ára skeið hafa
mér engar fregnir borizt af
fjölskyldu minni. Sonur minn
varð tíu ára í sama mánuði og
ég hvarf að heiman. Nú er hann
senn uppkomínn maður. En
hvaða sögu skyldi vera af hon-
um að segja? Hvað skyldi hann
hugsa um mig? Hvaða mennt-
unar skyldi hann hafa notið?
Ef til vill vinnur kona mín um
þessar mundir í Þýzkalandi.
Sé sú raunin, hvar skyldi þá
sonur minn ala aldur sinn?
Hafa Þjóðverjarnir kennt hon-
um að hata og fyrirlíta allt það,
sem ég kenndi honum að dá og J
elska? Og hvernig tekst fjöl- i
skyldu minni að sjá sér far- j
borða?
Þegar ég fór að heiman, hafði ®
fjölskylda mín aðeins lífeyri til
eins árs handa milli. Hvað hef-
ir þá tekið við? Hafa þau nægi-
legt að bíta og brenna? Hefir
Gestapo hlíft þeim við ofsókn-
um sínum? Hvað hefir fyrir
þau borið næturnar, sem fjölda-
aftökurnar fóru frarn? Þessar
spurningar eru okkur ríkar í
huga. Að hverju munum við
hverfa, er við höldum aftur
heim? Verður land okkar bjarg
arlaust? Háfa börn okkar teldð
trú nazista? Eða finnum við
böm okkar alls ekki fyrir?
Við erum engar hetjur. Finnst
mönnum furðulegt, þegar alls
þessa er gætt, þótt okkur verði
það á stundum að telja það
bezt farið, að við hefðum
ekkert af framtíðinni að segja?
En heim raunum við hverfa,
enda þótt við munum verða
sem framandi menn í fyrstu,
framandi menn, sem hafa rofið
öll tengsl sín við land sitt og
þjóð. Við verðum að hverfa
aftur heim og endurreisa lýð-
veldi okkar traustara og betra
en nokkru sinni fyrr. Við mun-
um ekki gleyma Bretlandi né
hinni hugumstóru og góðgjörnu
brezku þjóð. Ég el þá von í
brjósti — ásamt raunar ýmsum
fleiri — að sonur minn muni
hljóta þess kost að koma til
Bretlands og ljúka þar námi
sínu. En hann verður ekki land
flótta sem betur fer.
H&JóðverJI skpifðp:
EG ER LANDFLÓTTA. —
Ég er þýzkrar ættar. Ég
hefi enn þýzkt vegabréf
í fórum mínum. En kærast
væri mér raunar að dveljast á-
fram á Bretlandi. Ég geri þar
með engan veginn ráð fyrir því,
að állt sé fengið með því að
hafa búsetu á Bretlandi. Ég
geri heldur ekki ráð fyrir því,
að ég eigi þess nokkurn kost.
Ég læt þessa aðeins getið, til
þess að skýra það fyrir mönn-
um, hvers vegna ýmsum okkar
myndi verða það kært að ger-
azt brezkir þegnar.
í þessu sambandi ber tvenns
að gæta. Að hverfa aftur heim
til Þýzkalands er að hverfa
aftur á slóðir, sem okkur er
skapi nær að hata en elska. Ég
hefi alið aldur minn í Berlín.
Ég hefi elskað Berlín. En það
er ekki vegna þess, að Berlín
hefir verið lögð í rústir, sem
mér er óljúft að hverfa þangað
aftur. —1 Það skiptir ekki
mestu máli, þótt borgir hafi
verið brotnar og sögufrægum
minjum grandað. Ástæðan fyr-
ir því, að okkur væri skapi
næst að fara hvergi heim aftur,
er sú, að land okkar hefir verið
saurgað. Þegar við gistum hin-
ar fornu slóðir, hljótum við að
minnast hinna grimmilegu of-
sókna, sem við höfum annað-
hvort verið vitni að eða orðið
að þola sjálfir. Ég hefi sjálfur
dvalizt í fangelsi. En þótt okk-
ur auðnaðist að vísa þessum
dapurlegu og ógnlegu endur-
minningum á bug, hljótum við
eigi að síður að óttast og skelf-
ast komandi framtíð. Ættingjar
okkar og vinir kunna annað-
hvort að vera dánir eða að hafa
beðið tjón á sálu sinni. Óhjá-
kvæmilega hljóta öll tengsl að
hafa rofnað með þeim Þjóð-
verjum, sem flýðu land og
hinna, sem heima dvöldust, og
FramhaM á 6. siðu.
Guð og íslenzlca þjóðin. — Þeir, sem hjálpa sér sjálfir.
— Skáld og fjármálamenn. — Við búum okkur undir
framtíðina. — Rjúpan okkar og við.
MIG MINNIR að forseti sam-
einaðs þings hafi beöið guð
að blessa ákvarðanir hins nýaf-
staðna alþingis og ég vil af allri
auðmýkt taka undir það. Síðasta
alþingi tók mjög þýðingarmiklar
ákvarðanir um framtíð þjóðarinn-
ar, sjálfstæði hennar og stöðu í
framtíðinni. En ég vil minna á þaö,
að guð hjálpar aðeins þeim, sem
hjálpa sér sjálfir. Hinir, sem ekki
hjálpa sér sjálfir, verða útundan
— og er það gott og blessað!
EF ÍSLENZKA ÞJÓÐIN, þess
vegna, hjálpar sér ekki sjálf, þá
hjálpar guð henni ekki, enda á
hún þá ekki skiliS hjálp annarra.
Það er nauðsynlegt að þú og ég
skiljum þetta, því að þetta er
grundvöllur lífsins, lífsins speki,
og eftir henni verðum við að haga
okkur, hvort sem okkur líkar bet-
ur eða verr.
PENINGAÆÐIÐ er að réna.
Það er að færast í gamla horfið.
Mér líkar það ákaflega vel. En
ég ók með bifreiðastjóra í fyrra-
dag, sem sagði ,,að því væri helv.
. . . verr og miður!“ Hann sagð-
ist helzt vilja, að sama ástandið
héldist von úr viti, eða að minnsta
kosti, meðan hann væri að borga
upp bifreiðina sína, sem hann
spara! Við kunnum að haga okkur
hafði keypt fyrir hálfum mánuði
fyrir 38 þúsundir króna,
SKÓLABRÓÐIR MINN frá forn
öld, heimsótti mig í gær. Hann er
bóndi fyrir norðan og ákaflega vel
gefinn og raunhygginn. Hann
spurði mig: „Er það satt, að það
hafi verið keypt áfengi fyrir 22
milljónir króna síðastliðið ár?“
Hann sagði, að bændur í sínu hér-
aði drykkju alls ekki. Hann sagði:
,,Er það satt, að þið haldið sam-
kvæmi svo að segja á hverju
kvöldi í gildaskálunum og eyðið
tugum þúsunda króna?“ Það er
ur menntuð en flestar aðrar þjóð-
bara einu sinni á ári haldin sælu-
vika hjá honum!
MÉR DATT ÞETTA ALLT í hug,
þegar vinur minn, erlendur, kom
til mín í gær. Hann sagði: „ís-
lenzka þjóðin er dásamleg. Húii
er gáfuð óg hún er menntuð, bet-
ir, sem ég hef kynnzt. Fólkið er
gott og hugsjónit þess eru mínar
hugsjónir — en mér líst ekki á
fjármálin! Þið verðið að hugsa
meira um fjármálin og atvinnu-
málin. Ég er ekki íslendingur, en
ég veit, að í framtíðinni, hvar sem
ég dvel á hnettinum, þá kennir
mig til í hjartanu, ef ég heyri að
illa hafi farið fyrir íslenzku þjóð-
inni.“
ÉG BROSTI. Ég er íslendingur.
Ég sagði: „Þú hefur verið hér á
versta tíma. Þú hefur ekki séð
okkur spara! Við kunnum að
spara! Við kunnum að haga okkur
eftir aðstæðunum! Rjúpan skiptir
lit eftir árstíðum! Eins erum viðl
Við vitum, hvað í vændum er.“
Ég var ákaflega rogginn — og var
ánægður með svarið!
EN ÞÁ MINNTIST ÉG líka
orða, sem annar erlendur maður
sagði í fyrrasumar. Hann var
sendur hingað af erlendri ríkis-
stjórn. Hann var menntaður mað-
ur á sviði fjármála, atvinnulífs og
viðskipta. Hann sagði eitthvað á
þessa leið: „Þið ættuð að yrkja
minna en hugsa í þess stað .meira
um tölur.“
EINS OG VIÐ VITUM þetta
ekki sjálf! Við erum hvorttveggja
í senn, skáld og fjármálaspeking-
ar. Við erum núna að búa í hag-
inn fyrir framtíðina. Einstakling-
arnir búa sig imdir það að taka á
móti erfiðari tímum! Eða hvað
finnst þér? Ríkisvaldið gerir það
líka! Eða hvað finnst þér?!
ANNARS VERÐA MENN að víð-
urkenna það, að það er ákaflega
erfitt að vilja lifa eins og stór-
þjóð, en vera smáþjóð! Ef við vilj-
um lifa eins og stórþjóð, þá verða
líka einstaklingarnir að fórna1 tí-
földu á við það, sem þegnar ann-
arra þjóða fórna — og erum við
ekki albúin til þess? ,
Hannes á horalnu.
vantar okkur nú þegar til að bera blaðið ura
Bergþórugötu
Hverfisgötu.
Meiana.
HÁTT KAUP
állfliiteSi. — Sfsni 4909.
AUGLÝSIÐ í ALÞÝDUBUÐINO