Alþýðublaðið - 18.03.1944, Blaðsíða 5

iLaugartíagur 18. marx 1944.
ALPYOU8LA'',»
6
Landskiálfti í Suður-Ameríku.
I\]ynci þessi var tekin. eftir landskjálftana í borgini Sun Juan í Argentínu, sem stendur
hátt uppi í Andesfjöllum, nóttina milli 15. og 16. janúar. Þeir, sem létu lífið og særðust,
, skiptu þúsundum og var efnt til samskota handa hinu bágstadda fóllíi um gervalla Arg-
I entínu. Skemriidirnar af völdum landskjálftans sjást glöggt á myndinni.
Seodiherra Rússa í Stokkhólmi —
exandra Kollontav.
Alexandra kollon-
TAY, sendiherra Rússa í
Stokkholmi, fæddist árið 1872.
Faðir hennar var hershöfðingi í
her Rússakeisara. — Bernska
■og æska Alexöndru einkennd-
ist af hinum sérkennilega á-
greiningi milli rússneskra for-
eldra og barna, ágreiningi, sem
myndar bakgrunn svo margra
rússneskra skáldsagna frá þess
um tímum. Hún var tæpra tíu
ára gömul, þegar Alexander
keisara öðrum var ráðinn bani
í samsæri, sem mörg börn
rússnesks aðalsfólks voru við
riðin.
Faðir hennar af-réð, að hún
skyldi ekki njóta æðri mennt-
unar, því að hann óttaðist, að
hún myndi valda því, að dóttir
hans smitaðist af Weltschmerz-
kenningunni þýzku og bylting-
■arstefnunni. Hin hljóðláta dag-
stofa skyldi verða hlutskipti
hennar. En hin slcapstóra stúíka
lét ekki kúga sig, og dagstofur
yfirstéttafólksins voru engan
veginn svo hljóðlátar, þegar
■allt kom til alls.
Árið 1896 uppgötvaði rúss-
neska lögreglán, áð hershöfð-
ingjadóttirin hefði verið viðriðin
verkí'all vefnaðarviehkamanna
í Pétursborg. Hershöföinginn
hrá skjótt við og sá svo um, að
dóttir hans hvarf með leynd
mikilli brott af Rússlandi. Al-
exandra hvarf til útlanda, /en
þar tókustu kynni með henni
og’ hópum rússneskra byltingar
sinna, er ráku starfsemi síiia í
Genf, París og Lundúnum.
Hún kynntist Plekhanov og
Lenin og gerðist félagi flokks
jafnaðarmanna. Þegar flokkur-
inn klofnaði í mensevika og
bolsevika, gerðist Kollontay
hlutlaus fyrst í stað. Síðar á-
kvað hún að fylgja mensevik-
um að máli.
*
FYLGISMENN Lenins voru
um of ákveðnir og ósveigj-
anlegir í skoðunum til þess að
hin skapstóra kona fylgdi þeim
að málum. Á þessum árum
I’ÍREIN ÞESSl, er fjallar
um Alexöndru Kollon-
tay, sendiherra Rússa í Stokk
hólmi, er þýdd úr hinu við-
fræga brezka blaði The Ob-
server. Jafnframt því, sem
hún er greinargóð lýsing á
lífi og starfi þessarar merki-
legu konu, gefur hún góða
hugmynd um það, að Bretum
hefir verið umhugað um það,
að friðarskilmálar þeir, er
Ilússar settu Finnum, yrðu
ekki harðir kostir um o£.
Alexandra Kollontay.
hlaut Alexandra Kollontay und
irbúningsþjálfun sína undir
framtíðarstarf sitt í þágu utan
ríkisþjónustunnar. Hún ól ald-
ur sinn í Þýzkalandi, Frakk-
landi, Stóra-Bretlandi, Sviss,
Belgíu, Ítalíu, Svíþjóð, Dan-
mörku og Noregi. Hún kynnti
sér stjórnmálaviðhorf kost-
gæfilega á hverjum stað og gerð
ist mjög vel að sér í tungumál-
um.
Árið 1915 sagði Alexandra
Kollontay, sem þá þegar var
fræg orðin meðal rússneskra
byltingarsinna á vettvangi
mælskulistar og blaðamennsku,
skilið við mensevika og gekk í
lið með bolsevikum. í deilunni
milli jafnaðarmannanna, sem
studdu stríðið og hinna, er voru
því algerlega andstæðir, fylgdi
Kollontay andstríðssinnum að
málum. Árin 1916—1917 átti
hún sæti í ritstjórn vikublaðs
rússnesku byltingarsinnanna,
Novy Mir, sem gefið var út í
New York. Samstarfsmenn
hennar í ritstjórninni voru þeir
Trotsky og Bukharin.
*
ARIÐ 1917 hvarf ritstjórn
Novy Mir heim til Rúss-
lands. Á hinum viðburðaríku
mánuðum byltingarinnar, sem í
hönd fóru, gerðist Kollontay
skeleggur baráttumaður bolse-
vismans í ræðu og riti. Hún var
kjörin meðlimur framkværrida
nefndar sovéts Pétursborgar. í
júnímánuði árið 1917, þegar
hætta bolsevikabyltingarinnar
virtist yfirvofandi, freistaði
Kerensky þess að bjarga stjórn
sinni með áhrifaríkum hætti.
Hann lét hneppa helztu forustu
menn byltinarflokksins í fang-
elsi. — Lenin og Zirioviev fóru
huldu höfði í Finnlandi. Trot-
sky og Kollontay voru fangels-
uð. En það var um seinan að
freista viðnáms. Hjá valdatöku
bolsevika varð ekki komizt.
Hinn sjöunda nóvember lýsti
annað þing fulltrúa verka-
manna, hermanna og bænda
því yfir, að Kerenskystjórninni
skyldi steypt af stóli en sovét
skipulaginu á komið. Fjórtán
forustumenn bolsevika voru
kjörnir til þess að skipa for-
sæti þingsins. Kollontay var ein
þeirra. — Hún er nú ein lífs
þessara fjórtánmenninga.
Frh. á 6. síöu.
Páll ísólfsson skrifar um Stefanó íslandi, plötur og tón-
listarflutning í útvarpinu. Húsnæðislaus um ófrið af
hálfu húseiganda.
PÁLL ÍSÓLFSSON, tónlistar-
stjóri útvarpsins, skrifaði
mér eftirfarandi bréf í fyrradag
að gefnu tilefni: „Kæri Hannes!
Sunudaginn 12. þ. m. birtist í þátt-
um þínurn bréf frá ónafngreindum
manni um misþyrming á rödd
Stefáns Guðmundssonar í útvarp-
inu. Er þar slegið föstu, að . . . .
„lögin séu spiluð af svo gjörsam-
Iega gatslitnum plötum, að vart
hefði verið hægt að finna slíkar
í verstu „sjoppunum" hér í bæn-
um.“ . . . Og enn fremur segir
bréfritarinn: . . — „og er það ein-
stök ósvífni þeirra manna, er hér
ráða málum, að sýna slíkt hirðu-
leysi og það, er hér kemur fram.
Afsökun er enga fram að færa í
þessum efnum“--------etc.“
„SKAL NÚ GEFIN skýring á
því, hvers vegna plötur þessar
reyndust miður góðar. Menn
kvarta almennt undan því, að
sjaldan heyrist til Stefáns í út-
varpinu; en hann hefur ekki, að
því er ég bezt veit, sungið nema
á 3 plötur, samtals 5 lög, og hafa
þau lög mörgum sinnum verið
flutt í útvarpinu. En rétt fyrir
stríð söng Stefán nokkur lög í
Tivoli í Kaupmannahöfn, og var
þeim söng endurvarpað hér, og
auk þess tekinn á plötur, sem því
miður eru ófullkomnar. Útsend-
ingin var léleg, og kom það að
vonum fram á plötunum."
. .„NÚ VORU ÞAÐ ÞESSI LÖG,
sem hér um ræðir, og sem bréf-
ritarinn réttilega finnur að, að
ekki hafi verið góðar. „Ósvífni11
tónlistardeildarinnar liggur í því,
að vilja gefa mönnum kost á að
hlusta á önnur lög sungin af
Stefáni, en þessi fáu, sem við og
við eru spiluð. En af vangá gleymd
ist svo að geta þess fyrirfram,
hvers konar plötur þetta séu, og
skal fram tekið, að þar á tónlistar-
deildin sökina, en ekki þulurinn."
„ÞESSAR PLÖTUR reyndust
verr við útsendingu en vænta
mátti, og getur oft svo farið. Það
er algengt fyrirbrigði, að plötur
skemmist eða versni, um leið og
þær eru spilaðar, og verður þá
útkoman eftir því, og verri en bú-
izt hafði verið við.“
„ÉG AFSAKA ÞAÐ ekki, að
notaðar séu slæmar plötur í út-
varpinu og þá ekki heldur í þetta
sinn. Það er fullkomlega rétt-
mætt að gera athugasemdir við
notkun slæmra platna. Tónlistár-
deildin vildi í þessu tilfelli aðeins
verða við óskum svo ' fjölda I
margra, en varaði sig ekki nógu |
vel á því, hvernig fór — og það
sem er hér þýðingarmikið atriði:
láðist að leggja rækilega skýringu
fyrir þulinn, svo allir vissu að hér
var um upptöku að ræða af endur-
varpi — miður góðu.“
„BRÉFRITARI ÞINN SEGIR að
margt megi um tónlistarflutning
útvarpsins segja, og er það hverju
orði sannara. Allar leiðbeiningar
eru kærkomnar, en þess væri að
óska, að þær tækju skemmdu plöt
unum fram um „tón“-fegurðina.
Því er mönnum oft svo tamt að
viðhafa ókurteisi í orðbragði og
stílsmáta, ef þeim finnst eitthvað
athugunarvert? Mér finnst slíkt
alger óþarfi, enda dregur það
mjög úr gildi og áhrifum þess
sem sagt er.“
HÚSNÆÐISLAUS BÆJARBÚI
skrifar: „Hvernig stendur á því,
að flest eða öll stór hús sem byggð
eru eru tekin til allrar annarrar
notkunar en til íbúðar í þessu
húsnæðisleysi? Sama er að segja
um stórhýsi sem losna, t. d. gamla
landshöfðingjahúsið. Það ætti að
geta rúmað nokkrar litlar fjöl-
skyldur, en er alltaf leigt undir
matsölu. Ef ekki eru nú þegar
nógar matsölur í bænum, því má
þá ekki eins nota undir þær íbúð-
ir eins og þær, sem hermennirnir
hafa.
„ÞAÐ ÆTTI EINS að vera not-
hæft húsnæði fyrir matsölu, eins
og íbúðir handa konum, börnum
já, og jafnvel sjúklingum. Ef
húsaléigunefnd hefur dæmt manni
húsnæði áfram, þar sem maður er
leigjandi, þá gætir hún réttar
manns í því tilfelli. En hver gæt-
ir réttar manns gagnvart því, að
maður hafi frið í húsnæði, fyrir
leigusala? Orsök engin önnur, en
að hann á húsið. Það er nefnilega
hinn sorglegi sannleikur, að sum-
ir leigusalar hafa tekið upp á því,
að láta leigjendur sína lítinn frið
hafa, ef þeir vilja koma þeim út.
Þetta er illþolandi fyrir hæglátt
og friðsamt fólk.“
„FÁIR GJÖRA ÞAÐ víst að
gamni sínu að sitja í húsnæði ó-
velkomin. Hvaða ráð á maður að
taka gagnvart þessari hlið máls-
ins, Hannes minn? Það hafa nefni-
lega ekki allir ráð á því að kaupa
sig inn í luxusíbúð, og ég er víst
því miður, ein af þeim, en ófrið og
ónæði finnst mér óbærilegt að
þola sifellt, þó ég sé ein af þeim,
sem er svo óhamingjusöm að verða
að sitja óvelkomin í húsnæði.“
Hannes á horninu.
aukna dýrtíð og hækkandi vísitölu, fæst Alþýðublað-
ið enn fyrir hið lága verð, 6 krónur á mánuði í
Reykjavík og nágrenni.
Gerisf áskrifendur. Síbhb 4906 og 4900.
Límið inn myndssögur bfað-
anna í
r
Myndasafn
barna og ungfioga
/