Alþýðublaðið - 24.03.1944, Síða 7

í$studagur 2#§ ■mta&ÉbáMffi
ÍBœrmn í dag.í
, ■ ,..... ......... vc..í C
iTíil.fjTÍ, gO t , ! 1 ■ "-W
• 'NætUrlæknir er í Læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Næturvörður dt í Ingólfsapó-
téki.
Næturakstur annast Aðalstöðin,
sími 1383.
ÚTVARPIÐ: '
12.10—13.00 Hódegisútvarp.
13.00—15.00 Bænda- og hús-
mæðravika Bunaðairfélags-
ins: Ýmis erindi.
15.30—16.00 Miðdegisútvarp.
18.30 íslenzkukennsla, 1. fl.
19.00 Þýzkukennsla, 2. fl.
19.25 Hljómplötur: Harmóniku-
lög.
19.30 Erindi: Hundrað ára dánar-
afmæli Bertels Thorvald-
sen (Skúli Skúlason, ritstj.)
19.50 Auglýsingar.
20.00 Fréttir.
20.25 Útvarpssagan: „Bör Börs-
son“ eftir Johan Falkberget,
XII (Helgi Hjörvar).
21.00 Strokkvartett útvarpsins:
Kvartett nr. 16, Es-dúr,
eftir Mozart.
21.15 Erindi bænda- og húsmæðra
viku Búnaðarfélagsins: Inni
garðar (Unnsteinn Ólafsson
skólastjóri).
21.35 Spurningar og svör um ís-
lenzkt mál (Björn Sigfús-
son).
21.55 Fréttir.
212.0(1 Symfóníu'tónleikar (jplöt-
ur): a) Fiðlukonsert eftir
Vieutemps. b) Píanókon-
sert nr. 2 í f-moll eftir
Chopin.
Gjöfum til Bazars
kvenfélags frjálslynda safnað-
arins, verður veitt móttaka á
laugardag, 25. þ. m., eftir kl. 1
í Thorvaldsensstræti 2 (gengið
inn frá Vallarstræti), og hjá
Ingibjörgu Sigurðardóttur, Kirkju
stræti 6.
Mafrörukaupmenn.
Frh. af 2. síðu.
eftirfarandi ályktun borin upp
og samþykkt í einu hljóði:
„Aðálfundur Félags mat-
vörukaupmanna, haldinn í
Kaupþingssalnum 22. marz,
lýsir óánægju sinni yfir mis-
rétti þeim er kemur fram í
starfsháttum viðskiptaráðs, þar
sem matvörukaupmenn í
Reykjavík eru útilokaðir frá
öllum gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfum. Felur fundurinn
stjórn félagsins að gera nú
þegar ráðstafanir til þess að
leiðrétting fáist á þessum ó-
skiljanlega misrétti.“
Frh. af 2. síðu.
-Öórcl n
u:q míxs
ar hæöar íbúðarhús og h. f. Lax
inn hefir ákveðið að gefa vinnu-
heimilinu þann neyzlufisk er
hælið þarfnast fyrsta starfsár
sitt.
í bréfi forstjóra Pípuverk-
smiðjunnar segir á þessa leið:
„Með bréfi þessu viljum við
láta yður vita, að við höfum
ákveðið að gefa til hins nýja
vinnuheimilis berklasjúklinga
að Reykjum, byggingarefni úr
vikri í fimm einnar hæðar í-
búðarhús, og verði hvert um
sig ca. 65 ferm.“
í bréfi Skúla Pálssonar, for-
stjóija h.f. Laxinn, segir:
„Yður tilkynnist hér með að
h.f. Laxinn hefir álcveðið að
gefa| vinnuheimili berklasjúkl-
ingaj neyzlufisk er hælið þarfn
ast fvrsta starfsár þessi“
Eru hvorttveggja þessar gjaf
ir hinn mikilsverðasti stuðn-
ingur fyrir vinnuhælið.

w
7
MER hefur dottið í hug a <
senda Alþýðublaðjnu nckk r
ar línur um almenna garðrækt
á komanda vori, ef það mætti
verða hvatning til allra lands-
manna um að auka nú sem m> -st
ræktun allra nytjajurta til
gagns og heilsubótar fyrir iands
fólkið í heild, og þá ekki, sízt
vegna þjóðhágslegrár ;veiferðar
þjóðarinnar; því að það virSist
hálfandhælislegt fyrir íslenzku
þjóðina, að geta ekki verið
sjálfri sér-nóg á þer u sviði á
flestum árum, þar :em með
sönnu má segja, aö ræktun
flestra garðjurta til nytsemdar
sé árviss, ef réttum aðferðum er
beitt.
En fyrsta og sk ísta skilyrð-
ið er, að vandað sé til alls und-
irbúnings við matjurtagarðinn,
svo sem að bera nægan og
góðan áburð á garðlandið; eins
er æskilegt, að framræzlan sé í
góðu lagi, hæfilegt áburðar-
magn af útlendum áburði mið-
að við hverja 100 fermetra —
3—4 kalí og 9------12 kg. am-
monphosfat, en kalíáburðinn
þarf að bera í garðstæðið strax
og tíðarfar leyfir — eða með
öðrum orðum, um leið og snjó
leysir af jörðu, og ammonphos-
fatáburðinum dreifir maður áð-
ur en garðurinn er stunginn
upp. Þá má taka það fram, að
ef notaður er húsdýraáburður,
er gott að hann sé borinn í garð
inn sem fyrst á vorin. Það má
ætla, að nægilegt sé, að bera
4—6 vagnhlöss af góðum hús-
dýraáburði á 400 fermetra garð
lands, og sé hugsað til að bera
fiskimjöl í garðana, er nauðsyn-
legt, að það sé gert nú þegar,
um leið og snjó leysir, og er
bezt að dreifa því jafnt yfir og
klóra það niður með garðhrífu.
Það má ætla, að nóg sé 20—25
kg. af því á hverja 100 ferm.
Þá er komið að því, að hugsa
fyrir kartöfluútsæði og fræi af
þeim nytjajurtum, sem hver
einstakur hefur hugsað sér að
rækta á komandi sumri, svo
sem: hvítkáli, toppkáli blóm-
káli,savoykáli, öðru nafni
blöðkukál, persille, salati, róf-
um, næpum, rauðrófum, hreðk-
um og gulrótum. Er þá fyrst að
ganga frá útsæðinu til spíranna
sem fyrst, því að leggja kartöfl-
urnar til spírunar í byrjun apr.
lengir vaxtartíma kartöflunnar
sem svarar 4—-6 vikum, svo
fólk getur séð, hversu áríðandi
er að vanda sem bezt að hægt
er allan undirbúning- vegna
uppskerunnar. Og þá mun hver
og einn, sem sýnir alúð, fá
margfaldlega uppskorið að
hausti komanda.
Gott er að hafa handhæga
kassa undir kartöflur, hæfileg
stærð er sem svarar á breidd-
ina 35 cm., en á lengd 60 cm.,
en dýptin er góð sem svarar 12
til 15 cm. — og þá mættu gafl-
arnir vera sem svaraði 2 cm.
hærri, því að þá má stafla köss-
unum hverjum ofan á annan, ef
fólk hefur lítið pláss til s'pír-
‘unar; en æskilegast væri, ef
hægt e!r að hafa þá í einfaldri
röð, svo Ijósið fái sem bezt að
leika um þær, en látið aldrei
nema tvö lög í hvern kassa;
því sverari og kröftugri verða
spírurnar, og þar af leiðandi ó-
móttækilegri fyrir ýmsa aðvíf-
andi kvilla. Og verið vandlát í
vali á útsæðinu, og forðist að
nota kartöflur, sem þið eruð
vissum að stöngulsýki hefur orð-
ið vart við í, því að það getur
eyðilagt fyrir ykkur uppsker-
una að miklu leyti. Festið það
ykkur í minni, að við þeim
skaðræðis kvilla hjálpa engar
varnir aðrar en að forðast þær.
En hvað kartöflumyglunni við-
víkur, er hægt með vörnum að
halda hcnni í skefjum og að
mestu leyti að fvrirbyggja, ef
tíðarfar er hagstætt, með því
að nota úðun eða duftdreifingu
þar til gerðra varnarlyfja, um
rhiðjait júlí og síðan aftur að
hálfum rnánuði liðnum. En þess-
ár varnir koma ekki að r.otum,
hema því aðeins. að þurrt veður
sé og frekar stillt, því að lyfin
verða að ná að jporna á jurt-
inni og my.nciast þá.vamarhúð á
blöðunum, sem torveldar myglu
sveppunum að ganga inn í blöð-
in. Látið ekki undir höfuð
leggjast að nota þessar varnir í
tíma, þegar þar að kemur; on
framkvæmið þær sem bezt að
hægt er.
Nú þegar kemur fram í maí,
farið bi.ð að stinga udd garð-
ana eða pl rgja þá. Minnist þess
þá, að mikiísvert etriði er, að
garðurinn sé vel eg
mcldin mulin sem bezt, cg síð-
an raksð yfir með góðri garð-
hrífu. Eftir því sem garðurinn
er betur unninn, því auðveld-
ara er að setja útsæðið nið.ur.
Þá mætti gjarnan fara fáum
orðum um hað. á hversu mis-
munandi hátt fólk gengur frá
görðum, þegar það setur í þá;
á ég þar við það lag, sem marg-
ir hafa, svo sem að gera ljót
beð með ótal lautum on bung-
um og djúpum og hlykkjóttum
götum, sem eru til mestu skap-
raunar að horfa á, ekki hvað
sízt, er nágranninn við hliðina
hefur sett niður í sinn sarð í
reglubundnar raðir. og hreykt
upp í hryggi, svo að þar mynd-
ast rásir á milli, sem regnvatn-
ið rennur eftir í miklum rign-
ingum. Þannin eiga all’r að
setja í garða sína og hætta viðs
gamla háttu, sem í flestum til-
fellum hafa marga ókósti, sem
hitt hefir ekki, — að setja nið-
ur í beinar reglulegar raðir
með 50 cm. bili á milli, og er þá
gott að hafa 25 cm. milli kart-
aflna í röð.
Það sjá allir, þegar þeir
grandskoða þessar tvær mis-
munandi aðferðir við niður-
setningu á kartöflum, hversu
hagkvæmari síðari aðferðin
er í alla staði. Þannig er það
gefið mál, að það er b^ði
ara og hlýrra á kartöflunym í
hrygsrium, heldur en þeim,
sem í beðunum eru. V;:'
í mörgum tilfellum séð það
greinilega, ef við lítum á beð-
settan og raðsettan garð, að sá,
sem sett hefur verið í með síð-
ari aðferðinni, ber af hinum.
Svo er, það einnig að athuga,
að það er auðveldara að hirða
garða, sem í er sett í raðir, því
að þar er hægt að koma .við
hirðinlguna hanclhægu'm verk-
færum, sem ekki verður við.
komið við beðsetninnar. Einnig
er að athuga, að við upptekn-
ingu á haustin er margfalt auð-
veldara að taka upp kartöfiur:
sem hefur veríð hreykt að í
beinum röðum, bar sem ekki
þarf annað en að róta prasinu
um. þá liggja kartöU”-^'"’'- k
yfirborðinu; en úr beðunnm
verður að stínga unp hvert
gras, og margleita að kartöfl-
um í moldinni
Það mun máske s,i~o.
þykja ég vera orðinn nokkuð
langorður um fyrirkomulag á
niðursetningu kartaflna; en
það er vegna þess, að mér
finnst vera kominn tími til að
leggja niður beðgarðana og
breyta til batnaðar, þar sem
senn er aldaríjórðungur síðan
að garðyrkjuráðunautur Bún-
aðarfélags íslands, Ragnar Ás-
geirsson, byrjaði á þvi að
hvetja fólk til þess að breyta
um venju.
Þá er komið að öðrum
jurtum, svo sem káltegundun-
um, og er þá að minnast á blóm
kálið, sem flestum finnst ,herra
mannsmatur“ eins og sagt var
í gamla daga.
Blórhkálsfraei sair maáur í
mold í kassa. Bezt er að taka'
mold úr góöum • sandi; ög sfðar,
sáum viö fræinu í moldina: ep
fórðizt að sá fræinu þétt; þyf
áð eftir því sem gisnara er sáð,
hefur fræið betra vaxtarrými
og yerður þar af leiðandi
stasjra og þroskameira. Síðan
saldar maður mold ofan á fræ-
ið, sem má vera 1—2 cm á
þykkt. Bezt er, að moldin ’sé
sæmilega rök/ og forðizt að
vokva ofmikið, vegna þess að
biomkalsplöntunum hættir við
rotaríúa eða svokallaðri svart-
íætlu. Bezt er, þegar fræið hef-
ur spírað, að láta það njóta
goðrar birtu; að öðrum kosti
verða plönturnar renglulegar
°g ónýtar. Hæfilegt er þegar
piantað er út í garðinn, að hafa
a milli bverra tveggja plantna
ca. 40 cm. á hvern veg, svo
þlantan hafi nóg vaxtarrými.
Líkt er farið að, þegar sáð
er eítjrtoldum tegundum kál-
íræs, sem á undan er getið: Hví+
kál — hæfilegt milli plantna
45 cm; Savoykál 40 cm. á
milli plantna; persille er bezt
að sá í vermireit; salati einnig
strax kringum 15—20. apríl og
somuleiðis áðurtöldum káltep-
u.ndum. Gulrótarfræi sáir mað
nr beint á beð í garðinum í
bemar raðir, nokkuð þétt, með
20 cra. á milli raða; síðar er
gresjað 3—5 cm. á milli. en at-
nugið, þegar þið hafið sáð í
beðin, að setja merki við end-
anaJ' röðunum, svo að hægt sé
með góðú móti að hreinsa á
milíi þeirra áður en fræið er
komið upp, svo að það ekki
kafni f illgresi, Gulrófnafræi
sair maður þannig með 25 cm.
millibili, næpum er bezt að sá
í raðir, en ekki mjög þétt; rauð
rófum er bezt að raðsá, og hæfi
legt er að hafa 15—20 cm. á
milli raða; síðar er gresjað og
hafðir á milli plantna 10—15
cm. Hreðkum er bezt að dreif-
sá ofan á beðið; síðan tekur
maður ' garðhrífu og hakkar
fræið niður með henni; og
og þegar við höfum sáð þess-
um frætegundum, sem að fram
an eru taldar, í beðin í garðin-
um, fáum við okkur fjöl, slétt-
um vandlega yfir til þess að
fyrirbyggja að fræið fjúki á
burt eða fuglar éti það.
Minnist þess þegar þið hafið
plantað káltegundunum út í
garðinn, verður baráttan að hef j
ast við kálfluguna og verður þar
að standa dyggilega á verði.
Fimm dögum eftir að kálplönt
urnar eru komnar í garðinn þarf
að vökva hverja plöntu við rótar
hálsinn með suplímatupplausn.
Hæfilegt er 1 gr. suplímat eða
ein heil tafla í einn líter af vatni
og nægir sá skammtur á 10 plönt
ur. Síðan þarf að endurtaka
þessa herferð á hendur kálflug-
unni á 7—8 daga fresti allt að
fjórurn sinnum yfir vaxtartím-
ann. Athugið að ekki má blanda
suplímat í járníláti; aðeins í gler
íláti.
Minnist þess að hollur er
heima fenginn baggi, og vel hirt
ur garður er gulls ígildi.
Ráðhollur.
Ný sljarna.
Frh. af 2. síðu.
í smíðum, eins og áður getur.
Er búizt við að takast muni að
koma henni allri undir þak á
sumri komandi. En nú þegar
er farið að innrétta neðstu hæð
hússins, sem snýr að Hafnar-
stræti, og er hún aðallega ætl-
uð fyrir póstafgreiðslu og al-
menningsafgreiðslu símans. Er
gert ráð fyrir, að pósthúsið geti
tekið til starfa í hinni nýju
byggingu þegar á þessu ári.' '
5 í viðtalinu við „Dag“ getur
) póst- og símamálastjóri þess,
■ 3Ö tiltölulega góður árangur
hafi náðst í því að halda uppi
greiðum samgöngum milli
Reýkjavíkur og . Akureyrar,
þóít á því hafi prðið nokkrar
taffr. af óviðráðanlegum ástæð-
um. Mikinn hluta vetrar tókst
að halda uppi tveim ferðum í
viku fyrir póst- og farþega, og
Fyrir stuttu síðan var þessari
stúlku — Jane Haver heitir
hún — vísað frá hjá einu kvik-
myndafélaginu í Hollywood af
því, að hún væri of barnsleg.
Hún fét ekki segja sér það tvis-
var: Keypti sér nýjan kjól og
breytti um hárgreiðslu og komst
því næst tafarlaust að samning-
um við kvikmyndafélagið ura
meiriháttar hlutverk.
Frh. af 2. síðu.
í fyrrasumar, og verður gaman
að sjá hvort hann hefur náð
fullum kröftum aftur. Þá fer
fram leikur í handknattleik
milli stúlkna úr K. R. og
Haukum. Því næst verður
keppt í hástökki án atrennu,
og eru keppendur þar 5: Sveinn
Ingvarsson og Þór Þormar, á-
samt hinum þremur. Loks fer
fram handknattleikur karla,
milli Vals og K. R. og má bú-
ast við skemmtilegum leik.
K. R. bjTður þama upp á sitt
af hverju, og er ekki að efa, að
aðsókn verður mikil. íþrótta-
flokkar K. R. eru flestir afar
snjallir, svo sem fimleikaflokk
urinn og handknattleiksflokk-
arnir. cg hefur verið æft af
mikilli kostgæfni einmitt með
bessa sýningu fyrir augum,
þrátt fyrir húsnæðisleysi.
Margt stórmenna verður
meðal gesta K. R. á þessari í-
þróttabátíð félagsins, svo sem:
ríkisstjóri og ríkisstjórn ís-
lands, ásamt öðrum helztu
embættismönnum ríkis og bæj-
ar, en auk þess. mun yfirhers-
höfðingi Bandaríkjahers á Is-
lgndi, Major General William
S. Key, verða þar meðal gesta
K. R„, ásamt fylgdarliði sínu.
K. R. mun fá strætisvagn-
ana til að bæta við vögnum
þennan dag inn að Hálogalandi,
til að feria mannfjöldann fram
og til baka, og ef til vill fleiri
stóra bíla. Og einnig munu
bílstöðvarnar gera sitt til að
sem flestir eeti fengið að sjá
þessar stórfenglegu íþrótta-
sýningar.
síðan einni ferð í viku. Síðan
Öxnadalsheiði varð ófær, er
ekið milli Suðurlands og Sauð-
árkróks, cg síðan er flutt með
skipi milli Sauðárkróks og
Akureyrar um Siglufjörð. H.ef-;
íé tekizt að halda ‘b.essari leið
opini'i á sama tíma, sém leið-
ifnar milli Revkjavíkur, og
Suðurlandsundirlendisins hafa
verið meira og minna tepptar.