Alþýðublaðið - 14.04.1944, Blaðsíða 6

‘ÍíV'I:*
Fostudagur
14.
-rm'fM
apríí

Komst stefnislaust í höfn.
Nýlega kom þessi stefnislausi g'íski tundurspillir, „Adria“ til Alexandríu á Egiptalandi eftir
að hafa farið þannig um 500 mílna leið norðan úr Eyjahafi. Þar rakst tundurspillirinn á
tundurdufl, sem reif stefnið af honum. Þótti furðu gegna, að takast skyldi eftir það, að
halda honum ofan sjávar svo langa leið.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
óstöðvandi húrrahrópum af yfir-
stéttum Lundúnar, og hér á götum
Keykj avíkur skein fögnuðurinn á
andlitum borgaranna. Eða útlitið
síðar, eftir að heimsstyrjöldin var
skollin á, tímar Finnagaldursins,
veturinin 1939—40, þegar svo hét,
að Frakkland og England væru
komin í stríð við JÞýzkaland, en
herirnir skutu raunverulega ekki
úr byssu, en auðvaldsdrottnarnir
gerðu sínar ítrustu tilraunir til að
fá : samkomulag við Hitler um
sameiginlega árás á Sovétríkin, og
Daladier og Chamberlain lögðu að
Finnum að halda stríðinu áfram
við Rússa og létu útbúa herfylki
til að senda þeim til hjálpar og
voru að fá Þjóðverja til að semja
við sig um innrás í Svartahaf og
Kaukasus. Óg svo qll passíusaga
Evrópuþjóðanna síðan. Ekkert af
þessu má gleymast neinum, sem
skynja vill tímana fram undan.“
Já, Kristinn E. Andrésson
hefir gott minni — á sumt.
Hann man vel eftir því þegar
Tékkóslóvakía var svikin í
hendur Hitlers. En hvað kem-
ur til, að hann skuli vera búinn
að gleyma hinu, — þegar Pól-
land var svikið í hendur Hitl-
ers, og það var ekki álitið nema
„smekksatriði“ í Moskva,
hvort menn væru með eða
móti nazismanum?!
Effir fimm vikur.
Frh. af 4. sí6u.
liði sínu. Allir verða að mæta
við þjóðaratkvæðagreiðsluna
eftir fimm vikur, og segja já
vjð þingsályktuninni um skiln-
aðinn og stofnun lýðveldisins.
Engar gamlar væringar um
lausn málsins mega skyggja á
það, sem er aðalatriði þess — að
þjóðin er einhuga um að taka
nú formlega og endanlega öll
sín mál í eigin hendur.
Náttúrulækningafélag íslands
heldur fund í Góðtemplarahús-
inu í kvöld kl. 8y2. Fundarefni:
Skuggamyndir og upplestur. Nýj-
um félögum verður veitt viðtaka
á fundinum.
Lífið herbergi
(mætti vera í kjallara)
óskasf
handa einhleypum manni.
Góð og róleg umgengni.
Áreiðahleg og há leiga í boði
Uppl. í síma 4900.
Þ
Náttúrulýsing Árnessýslu,
fyrri hluti. Yfirlit og jarð-
saga, eftir Guðmund Kjart
ansson, Gróður Ámessýslu,
eftir Steindór Steindórs-
son. Útgefandi Árnesinga-
félagið í Reykjavík, 1943.
ETTA ER UPPHAF að Ár-
. nesingasögu mikilli, sem
Guðni Jónsson er ritstjóri að og
verða skal þeim mun dýpra sótt
en aðrar héraðssögur, sem á-
leiðis eru komnar, að jörðin er
grannskoðuð og grafin og kann
að allt berg, sem eigi er of djúpt
undir sjávarmáli. Guðmundur
gerir frábærar myndir upp úr
þeim rannsóknum, svo að bók-
in er við hæfi öllum greinum al
þýðulesendum. Opna eftir opnu
veitir manni nýjar og nýjar
sýnir yfir landið á fornum þró-
unarstigum, nýjar og nýjar
opinberanir.
í Yfirliti er litið á megin-
drætti landslags og legu ánna,
Þjórsár, Hvítár, Brúarár og
Sogs. Guðmundur telur megin-
orsök að myndun Suðurlands-
láglendis vera rof, — niðurrif
jökla, vatna og sjávar á ístím-
um. Rofsöflin hafa stefnt í þær
áttir, sean árnar liggja, og gert
þeim farvegi, svo að myndin
af vatnakerfinu hjálpar manni
að átta sig á landslagsdráttum
á ísöld og síðar, þótt gos og
hraun og ris hafi mörgum minni
háttar svipbreytingum valdið.
í Jarðsögu er fyrst rætt ýtar-
lega um eldforna grágrýtið,
sem undir láglendinu liggur,
(Hreppamyndunin), þótt hulið
sé það hrauni um Flóa, Skeið
og Land og víðar og yngri gos-
myndunum við öll fjöllin norð-
vestan héraðsins. Grágrýti
Súlnasvæðisins upp frá Hval-
firði er einnig rætt. Hvergi
skortir vatn, þar sem þetta
vatnshelda berg er undir sverð-
inum, mýrarnar hallfleyttar og
auðræstar, sveitirnar, sem á
þeim grunni byggðust, hinar
vænlegustu. Löngu síðar í bók-
inni (bls. 217—225, Þjórsár-
hraun) segir af því ægilega
hraunflóði, sem ofan með Þjórsá
kom og huldi síðan lágsveitirn-
ar mestar, braut undir sig birki
skóga og græna velli.
Fróðlegri mun ýmsum þykja
næsti kafli, um yngra grágrýtið
og landslagsmyndun fjalllendis
Ámessýslu á jökultímum. Þá
er þriðji kaflinn, sem heitir ís-
aldarlok og byggist mjög á
vísindastarfi höfundarins sjálfs,
e. t. v. meir en nokkuð annað í
bókinni. Þetta tímabil, sem hefst
svo sem hundrað öldum fyrir
la.ndnám. og stendur, unz landið
var gróðri vafið allt til háfjalla,
miklu betur gróið en nú, er sá
vortími, sem hvert barn á ís-
landi þyrfti að þekkja vel. Átt-
hagafræði í skólum getur ekki
hafizt með neinu frjcsamara
viðfangsefni. Þessi kafli Árnes-
ingasögu er þó vitanléga sam-
inn fyrir fullorðna með stað-
þekking og yfirlit það, sem inn-
; anhéraðsmenn og sæmilega
: minnugri ferðamenn eiga að
hafa.
Fjórði meginkaflinn og síð-
asti er um myndanir eftir ísö.ld,
og fjallar hann mest um þessi
efni: sjávarminjar, vatnamynd-
anir, jarðeldamyndanir, Skjald-
'breið, Lambahraun, Selvogs-
heiði og Heiðina há, nútíma-
dyngjur á Kili, Þjórsárhraun,
Grímsneshraun, Þingvalla-
hraun, eldstöðvar og hraun á
Suðurkjálkafjallgarði, nútíma-
eldstöðvar við Hofsjökul, hvera
myndanir og jarðvegsmyndun.
%
Um gróður héraðsins gerir
Steindór stutta, glögga skýrslu
og bendir á mismun gróðrar þar
og í fjarlægum eða köldum
landshlutum, svo sem Melrakka
sléttu. Höf. stýðst við rannsókn-
ir sínar á gróðri í Þjórsárdal og
um áveitusvæði Flóans. Sagan
af uppblæstri og græðingu,
skógahnignun og beitarrýrð mun
koma nánari með atvinnusögu
héraðsins.
Þessi glæsilega bók, sem að
meginhlut er verk Guðmundar
Kjartanssonar, sýnir öðrum hér
aðsfélögum mikið verkefni og
þarft. Áuk þess er í bókinni
margháttaður rannsóknar-
árangur, seín varðar jarðsögu
landsins í heild og hefir ekki
verið birtur fyrr. Jarðsaga þessi
sýnir hagleik höfundar á ís-
lenzkt mál. Frágangur er yfir-
leitt prýðilegur á bókinni.
B. S.
Áheit á Strandarkirkju.
Frá Snæfellingi kr. 100,00.
Frh. af 5. síðu.
heilbrigðir eru í fjölskyldu, þar
sem inflúenza hefir komið upp,
ekki smitazt að þrem dögum
liðnum, eru miklar likur til
þess, að þeir veikist ekki að því
sinni.
Bólusetningarefni það, sem
fundið hefir verið upp gegn A
og B inflúenzutegundunum, sem
fyrr um getur, hafa borið þann
árangur, að fimmtíu af hundr-
aði þeirra, sem bólusettir hafa
verið hafa ekki komizt hjá
veikinni. Helmingur þeirra, sem
bólusettir eru, hafa með öðrum
orðum epgin not bólusetningar-
innar. Annars ber þess að geta,
að það er jafman örðugt að efna
til almennra bólusetninga. Ef
gera á sér vonir um, að bólusetn
ingin beri tilætlaðan árangur,
verður að ljúka henni nokkru
áður en faraldurinn hefst, og
enginn getur sagt fyrir um það,
hvenær hann muni hefjast eða
hvernig. Það mun því aldrei
verða hægt að tryggja heil-
brigði fólks með almennum
bólusetningum.
Mun árangursríkari er sú að-
ferð, sem nokkrir rússneskir
vísindamenn fundu upp árið
1940 í því skyni að sigrast á
inflúenzu. Aðferð þeirra er sú,
að blóðvatn er gert loftkennt
og blásið inn í nef og háls einu
sinni í viku hverri. Aðgerð
þessi er laus við óþægindi, og
reynslan hefir leitt í ljós, að
hún ber árangur í níu tilfellum
af hverjum tíu. Blóðvatn þetta
er tekið ,úr hestum eða kanín-
um sem hafa verið bólusett
með inflúenzusýklum úr mönn-
um. Af einhverri óskiljanlegri
ástæðu eru skepnur þessar ó-
næmar fyrir inflúenzu, en
mynda þó mótstöðu gegn henni.
En því miður er blóðvatn
þetta mun dýrara og erfiðara
að afla þess en bóluefnisins.
Meðan styrjöldin geisar er óger-
legt að afla þess í svo ríkum
mæli, sem með þarf, en ef til
vill leiðir þesci uppgötvun til
nýrra og árangursríkari upp-
götvana síðar meir.
• Meðan ekki er fundið öru^"
ara lyf gegn inflúenzu en nú
er, munu inflúenzufaraldrar
efalaust ganga yfir eins og
hingað til. Þeir munu orsaka
ýktar hagskýrslulr og æsilega
spádóma eins og raunin hefir
löngum verið. Vísinaamennirn-
ir halda þó, sem gefur að skilja,
áfram tilraunum sínum og
freista þess að uppgötva leynd-
ardóma þessa hvimleiða sjúk-
dóms. En spurningin, sem þeir
hafa enn ekki getað gefið hið
minnsta svar við er þessi: Hvar
heldur inflúenzan sig milli þess,
sem faraldrarnir geisa?
Húsaleigan í Höföaborg.
Villa slæddist irm í greinina í
gær um húsaleigumálin. Húsa-
leigan í Höfðaborg er samkvæmt
endurmati yfirhúsaleigunefndar
kr. 108,00 fyrir tveggja herbergja
íbúðir og 81 krónur fyrir eins her-
bergis íbúðir.
G yðspekif éiaglfS
Félagar Reykj avíkurstúkunnaf
koma saman í kvöld. Hefst fun<J
urinn kl. 8,30. Víglundur Möll-
er talar um Tahra Bey.
Gestir velkomnir«.
ÁRMENNINGAR. Skíðaferðir §
Jósefsdal verða á laugardag kl.
2 og kl. 8 og á sunnudagsmorg-
un ld. 9. Farmiðar í HellaS5
Tjarnargötu 5.
Skíðadeildin
Skíðaferðir að Kolviðarhóli;
Á laugardag kl. 8 e. h. Far-
miðar seldir í ÍR-húsinu f
kvöld kl. 7.30 til kl. 8.30.
Einnig veðrur farið kl. 2 e. h.
á laugardag ef næg þátttaka
fæst. Á sunnudag verður
farið kl. 9 f. h. Farmiðar
seldir í verzl. Pfaff kl. 12—3:
á laugardag.
í. S. í.
í. R. R,.
Hnefaleikameistaramót íslands
verður haldið um mánaða-
mótin apríl—maí næstk. I
Reykjavík. Keppt verður í 8
þyngdarflokkum. Öllum í-
þróttamönnum innan í. S. í.
er heimil þátttaka. — Kepp-
endur skulu hafa gefið sig
fram við stjórnir undirrit-
aðra félaga eigi síðar en 23.
apríl nk.
íþróttafélag Reykjavíkur.
Glímufélagið Ármann.
í. S. í.
í. R. R.
Flokkaglíma Ármanns verður
háð miðvikudaginn 26. apríl
í íþróttahúsi Jóns Þorsteins-
sonar. Keppt verður í þrem-
ur þyngdarflokkum: 1. fl.
yfir 85 kg. — 2. fl. 75—85
kg. 3. fl. undir 75 kg. Þrenn
verðlaun verða veitt í hverj-
um flokki. Öllum glímu-
mönnum innan í. S. í. er
heimil þátttaka. Keppendur
gefi sig fram við stjóm Ár-
marnis eigi síðar en 19. apríl.
Stjórn Ármanns.
Gerisf áskrifendur að HEIMSKRINGLU!
kemur út í 2 bindum.
Skreytt 300 listaverkum.
Athugið að aldrei hafa forn-
sögur vorar verið gefnar út
í jafn myndskreyttri útgáfu.
Myndirnar gefa glögga lýs-
ingu á háttum og siðum for-
feðra vorra. Látið ekki happ
úr hendi sleppa. Á morgun
getur það verið of seint.
Má sendast ófrímerkt.
Ég undirrit..... gerist hér með áskrifandi að
HEIMSKRIN GLU
Box 2000
Reykjavík