Alþýðublaðið - 23.04.1944, Blaðsíða 3

. SVtfKttftéÁgw /23,' april lítí.
a v tovwiBi awfi
' 11 l|ll l ,;■-«» ——
IFYŒliRADAG bárast þær
. fregnir frá Noregi, að gífur
leg sprenging hefði orðið í
Bergen, er skip, sem þar lá
við bryggju, hlaðið skótfær-
am, hefði sprangið í loft upp.
Margir menn biðu bana og
enn fléiri særðust meira eða
minna. Ekki er enn vitað, með
hverjum hætti sprengingin
varð, en í Lundúnafréttum er
talið að, hér hafi verið um
' .skemmdarstarfsemi áð ræða.
! Ómetanleg menningarverð-
mæti hrundu þarna í rúst,
þar á meðal hin fornfræga
Hákonarhöll, sem var nær
700 ára gömul og Valkendorfs
eða Rosenkrantz-turninn, sem
þar er skammt frá. Sprenging
in varð við bryggju þar, sem
svo margir Islendingar hafa
stigið á land, er' þeir koma
til Bergen með fanþegaskip-
inu „LyraY sem var í förum
. milli Iteykjavíkur og Bergen ■;
um mörg ár, og flestir Reyk-
víkingar kannast við.
HÖFNIN í Bergen nefnist Vogur
inn og er eínkar fögur. Þétt-
býli mikið er beggja megin
vogsins Á hægri hönd er þar
sem heitir Nordnes, en hinum
megin blasir við kastalinn
forni,. Bergenhus og þar er,
eða var Hákonarhöllin og
Valkendorfsturninn. í baksýn
er svo íjallið Flöen, en þang
að er sporbraut, sem er útbú-
in á þann hátt, að vagnar eru
dregnir á streng upp snar-
bratta fjallshlíðina. Þaðan er
dásamíegt útsýni yfir bæinn
og nærliggjandi héruð og þar
hefir margur íslendingurinn
staðið á fögru sumarkvöldi
og látið heillast af unaðslegu
landslagi Vestur-Noregs.
HÁKONAKHÖLLINN í Bergen
var meira en garnalt og veg-
legt hús. Hún var samtímis
einhvers konar þjóðlegt
tákn, endurminnmg um það,
er Noregur var voldugt ríki.
Hún skipaði veglegan séss í
vitund Bergensbúa líkt og
dómkirkjan í Þrándheimi
' var ástsæl með bæjar-
búum þar og Akershus-kast-
, ali með Oslóibúum. Þetta var
mikil bygging og vegleg, og
bæjarbúar’ fylltust jafnan
stolti, er þeir gengu þar fram
hjá, það var eins og þeir hittu
gamlan kunningja, sem alltaf
væri á sínum stað, kynslóð
eftir kj-nsló'ð. Á miklum há-
tíðisdögum voru þar haldnar
samkomur og borgarafundir
og stundum mátti líta Hákon
konung í hásæti þar, er þegn-
ar hans hylltu hann á þjóð-
, hátíðardögum.
ÞAÐ VAR Háfcon konungur Há-
konarson, sem lét reisa hina
upprunalegu Hákonarhöll í
kringum 1260. Húsið var eitt
stærsta og glæsilegasta í Nor
egi og vandað að öllum frá-
gangi. Svo gengu niðurlæg-
ingartímar yfir landið. Hin
j veglega höll var aðeins svipur
hjá sjón, tönn tímans og virð
ingarleysi mannanna ollu því,
að múrarnir féllu og illgres-
• ið óx og dafnaði innan um
hrundar rústir hinnar glæsi-
legu byggingar. En svo hófst
í þjóðlegt endurreisnartímabil
l~JSanegs-á. 19. ..öldinnL Qg..há-:
/ * i /
a
w
I
og gær
Einnig var ráðizt á stöðvar Þfóðverja I
NorÖur-Frakklandi
BORGIN Köln við Rín hefir enn orðið fyrir heiftarlegri
loftárás hraðfleygra, brezkra sprengjuflugvéla. Mosq-
uitoflugvélar gerðu skyndiárás á borgina og vörpuðu meðal
annars niður.mörgum tveggja smálesta sppengjum. Árás
þéSsi kom í kjölíar árása Lancasterfiugvéla, sem vörpuðu
samtals um 1600 smálestum sprengna. í gær f óru margar am-
erískar og brezkar flugvélar til árása á ýmsar stöðvar í
Þýzkalandi. Aðal árásin var gerð á borgina flamm, og tóku
þátt í henni um 750 Liberator-flugvélar og flugvirki, sem
nutu fylgdar orrustuflugvéla.
-------------------—--------- ♦ í gær sáust stórhópar ame-
rískra og brezkra flugvéla
s.tefna yfir Ermarsund á leið til
árása á staði í Þýzkalandi og í
hernumdu löndunum, Þýzkar
útvarpsstöðvar birtu. margóft í
gær aðvaranir um, að stórhóp-
ar óvinaflugvéla væru á leið
yfir Þýzkaland. Margar
Rússar halda öllum
siöðvum þrálf lyrir
skæðar árásir
Þjóðverja
FRÁ Rússlandi hafa engar
iharkverðar fregnir borizt
undanfarin dægur. Þjóðverjar
halda áfram að draga að sér lið
í Karpatafjöllum og gera marg-
ar skæðar árásir á stöðvar Rússa
en ekkert bendir til þess, að
varnir Rússa séú að bila. Hafa
þeir unnið Þjóðverjum mikið
tjón og grandað mörgum skrið-
drekum þeirra. Fréttaritarar
líta svo á, að Þjóðverjar séu að
tefja fyrir Rússum, en ekki sé
um neina alls herjar sókn
þeirra að ræða.
Rússar þrengja enn hringinn
um Sevastopol og hafa her-
menn úr landgönguliði Svarta-
hafsflotans náð á sitt vald nokkr
im útvirkjum borgarinnar. Hald
ið er uppi stórskotahríð á skip
og báta, sem reyna að flytja
þýzka hermenn á brott frá
borginni. Loftárásir hafa einn-
ig verið gerðar á borgina og
tjón varð verulegt. Hersveitir
Zhukovs á svæðinu milli Pruth
og Dniestr halda hvarvetna
stöðvum sínum og verður Þjóð
verjum ekkert ágengt.
Tíðhtdalausf af Dalíu
LÍTIÐ HEFIR verið um bar-
daga á Ítalíu. Hins vegar
fóru flugmenn bandamanna í
umtÍOOO árásarleiðangra í gær
Frh. á 7. síðu.
inn
amerískar flugvélar af Maraud-
er- og Havoc-gerð réðust á her-
stöðvar í Norður-Frakklandi.
Nutu þær fylgdar Spitfire-flug-
véla Breta. Þær komu allar
aftur og ollu miklu tjóni. í
fyrrinótt réðust hinar hrað-
flegu Mosquito-flugvélar
Breta á Köln. Árásin, sem stóð
aðeins í 10 mínútur, var geysi-
hörð. Þá voru lögð dufl á sigl-
ingaleiðir Þjóðverja.
í árásinni á Köln varð gífur-
leg sprenging og miklir eldar
komu upp. Er talið, að gasstöð
eða olíugeymar hafi orðið fyrir
sprengjum. Göring hefir gefið
út nýja tilskipun vegna vax-
andi loftárása bandamanna.
Samkvæmt henni eru 15—16
ára drengir kvaddir til starfa
og munu þeir eiga að aðstoða
við loftvarnlastaxfsemi. Sömu-
leiðis hafa ungar stúlkur verið
kvaddar til starfa og þykir
þetta benda til þess, að mikill
skortur sé nú á mannafla í
Þýzkalandi. Þá er tilkynnt í
Berlín, að neðanjarðareldhús
verði tekin í notkun vegna loft
árásanna. í Essen hafa námu-
göng verið tekin til slíkrar
notkunar og getur almenning-
ur, sem húsnæðislaus er, feng-
ið þar mat, þegar loftárásir
standa sem hæst.
Ekki hefir frétzt um meiri
háttar loftárásir Þjóðverja á
brezkar borgir undangengið
dægur.
værar raddir heyrðust um,
að reisa yrði á Hákonarhöll á
ný, sem næst því, sem hún
hafði verið í öndverðu.
ÞAÐ VAR ekki fyrr en árið
1880, að hafizt var handa fyr-
ir alvöru um endurbyggingu
Hákonarhallárinnar og var
þeirri starfsemi haldið áfraih,
hæði með framlagi einstakl-
inga og ríkisins næstu ára-
tugi. Ýmsir snjöllustu húsa-
meistarar og fræðimenn Nor-
egs lögðu þar hönd á plóginn
og virtist verk þeirra harla
gott. Hákonarhöllinn var
frægust bygging í Bergen og
Norðmenn voru hreyknir af
þessú virðulega húsi.'og vár
það að vonum. Erlendir ferða
menn skoðuðu það tugþús-
undum saman á ári hverju
og um allan heim mátti sjá
Ijósmyndir af því að ferða-
mannaskrifstofum og skipaaf
greiðslum.
NÚ ER Hákonarhöllin hrunin
til grunna, eins og svo mörg
listaverk, sem villimennska
styrjaldarinar hefir lagt í rúst
ir. Hvort sem Norðmenn sjálf
ir hafa verið valdir að spreng
ingunni, sem varð bygging-
unni að falli eða ekki, hvílir,
siðferðisleg ábyrgð þessa
hermdarverks á hinum ó-
boðnu gestum, Vandölunum
frá Potsclam.
Frá Bergeit
Mynd þessi er af Bergen, og er hún tekin á Flöienfjalli, en þaðan
er einkar fagurt útsýni yfir bæinn. Til hægri á myndinni sést
Vogurinn, svonefndur og utarlega til hægri er Festningskaen, þar
sem sprengingin varð, sem eyðilagði Hákonarhöllina og fleiri
byggingar, en fjöldi manns særðist eða beið bana.
200 manns fórust í sprenging-
unni í Bergen en 2000 særóusf
Auk þess særðist fjölcfii manns af gierbrot-
um. Augnlæknar komu á vettvang frá Oslö
H ÁÐ er nú komið á daginri, að sprengingin í Bergen
á fimmtudagsmorgunin hefir valdið meira tjóni en
skýrt var frá í fyrstu. Útvarpsstöðin x Osló greinir frá því,
að yfir 200 menn hafi farizt og yfir 2000 særzt meira eða
minna. Þá er þess getið, að um 4000 séu húsnæðislausir af
völdum sprengingarinnar. Auk þess hafa mörg þúsund
manns meiðzt af glerbrotum, er rúður brotnuðu við spreng-
inguna. í sömu fregnum segir, að enn meira tjón hafi hlotizt
við þetta tækifæri en þegar sprengingin mikla varð i Oslo
19. desember í fyrra.
Sprengingin varð kl. 8.45 á*
fimmtudagsmorguninn í frekar
litlu skipi, sem lá við Festn-
ingskaien, undan Bergenhús-
kastala. Miklir eldar komu upp
og mörg hús og vöruskemmur
eyðilögðust. Hákonarhöllin má
heita gereyðilögð og Valken-
dorfstuminn er mjög laskaður.
Allmargar byggingar á „þýzku :
bryggjunni“ svonefndri, hafa
orðið fyrir miklum spjöllum.
Símasamband við Bergerl er
af skornum skammti og fá
menn ekki að nota landssimann
nema um mjög áríðandi samtbl
sé að ræða. Enda þótt margir
læknar séu í Bergen, hafa lækn
ar verið kvaddir á vettvang
frá Oslo, sér í lagi augnlæknar,
enda hafa margir skaddazt á
andliti við rúðubrotin.
Norsk blöð, sem að sjálf-
sögðu eru undir eftirliti naz-
ista, hafa verið fáorð um slys
þetta og ræða það ekki í for-
ystugreinum sínum. Þjóðverjar
halda því fram, að hér sé um
skemmdarstarfsemi að ræða,
en hins vegar láta þeir þess-
getið, að engir þýzkir hermenn ,
hafi farizt og engin mannvirki
þýzka hersins hafi orðið fyrir 1
spjöllum. Þó er vitað, sam- i
kvæmt fregnum frá Oslo, að
Þjóðverjar höfðu tekið hús þau
og svæði ,sem harðast urðu úti
í sprengingunni til sinna af-
nota. Er á það bent, að spreng-
ingin í Oslo 19. desember hafi
verið af völdum Þjóðverja
sjálfra, eða vegna leynistarf-
semi í Þýzkalandi. Mun þar
hafa verið um að ræða skemmd
arsíárfsemi í þýzkum vopna-
hg hergágnasmiðjum.
Jvíarharðorðir vegna
„óvenjulegra ráð-
stafana Brefa-
U

’í jsM b .nm 00S B’jsiímsrx
TANRÍKISRÁÐUNÉYTl i
Svía hefir birt yfirlýs-
ingu vegna þess, að Bretar hafa
sett hömlur á starfsemi er-
lendra sendisveita í Bretlandi,
eins og frá var skýrt í fréttum
fyrir skemmstu. Yar þá m. a.
ákveðið, að erlendir sendi-
menn í Bretlandi fengju ekki
að fara úr landi og að póstur
sendisveitanna yrði að sæta
ritskoðun eins og venjuleg
bréf éinstaklinga. í tilefni af
þessu er því lýst yfir í Stokk-
hólmi, að Svíum sé ljóst, að
hér sé um bráðabirgðaráðstaf-
anir að ræða, en hins vegar er
á það bent, að hér sé um brot
á alþjóðalögum að ræða, og að
þetta brjóti í bága við viður-
kenndar reglur um samskipti
þjóða.
Bernf Bakben í
Brellandi
OINN KUNNI flugmaður
Bernt Balchen, sem er af
norsku bergi brotinn, er nú
staddur í Bretlandi og starfar
með 8. flughernum ameríska.
Balchen hefir tekið þátt í
pólferðum og ransóknarleið-
.............Frh. * 7. slöu