Alþýðublaðið - 03.05.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 3. mai 1944. ALÞYÐUBLAÐBÐ 6
Enskir liðsforingjar og óbreytt'r hermienn Íiaía aðsetur í herbúðum Iþessum, að Argentía á
Nýfundnalandi. Paðan er halcið til harðfengilegra árása á kafbáta óvinanna og er þar um
að ræða eittihvert þýðingarmesta vígi hinna sameinuðu þjóða.
Frægasti íeynilogreglumaður Amerika:
Rllan Pinkerton.
HIN SAMFELDA dagskrá út-
varpsins á hátíðisdegl verka-
lýðsins mun vera einn lengsti og
mesti dagskrárliður, sem nokkru
sinni hefir verið fluttur í útvarp-
hér. Áhrifin frá honum munu vara
lengi, hvort sem menn eru ánægð-
Ir að öllu leyti með samsetningu
hans. Hygg ég þó að þegar á allt
«r litið, þá sé ekki hægt að segja
annað' en að hann hafi tekist vel
og samsetning hans verið góð... .
AÐ SJÁLFSÖGÐU var fyrri
hluti dagskrárimiar byngri en síð-
ari hlutinn. Miðhluti dagskrárinn-
*r var langbeztur, en hinn síðasti
dálítið afslappur. Er bað þó ef til
vill eðlilegt, því að á mjög stóru
varð að stikla. Eitt verð ég þó að
telja miður farið. Höfundar dag-
skrárinnar nefndu ekki nöfn
tveggja manna, sem aldrei er hægt
að þegja um, þegar verið er að
rekja sögu verkalýðssamtakanna,
nöfn Ólafs Friðrikssonar, hins
mesta brautryðjanda og hrópand-
ans rödd, sem íslenzk alþýða hefir
átt og Jóns Baldvinssonar, manns-
ins, sem byggði samtökin upp
meira en nokkur einn maður ann-
ar og stjórnaði þeim gegn um brim
og boða frumbýlisáranna og fékk
fyrstu frelsislög alþýðunnar, tog-
aravökulögin samþykkt á alþingi.
Þess merkisviðburðar, er Jón Bald-
vinsson var fyrst kosinn á þing
var heldur ekki getið.
HINS VEGAR var rækilega get-
Ið annars manns, er eitt sinn flutti
ræðu á alþingi um frumvarp um
greiðslu verkakaups, Skúla Thor-
oddsens, og bætt við ljóði um hann.
Mátti vel nefna Skúla, því að hann
var merkur maður og að nokkru
leyti brautryðjandi fyrir verka-
lýðinn, en hvers vegna þá að þegja
um nöfn Ólafs Friðrikssonar bg
Jóns Baldvinssonar? Þrátt fyrir
þessi mistök þakka ég fyrir dag-
skrána og má segja, að margt sé
breytt, þegar burgeisar bæjarins,
að Scheving Thorsteinsson þó und-
anteknum, flagga á degi verkalýðs
Ins og ríkisútvarpið er nær, allan
daginn helgað alþýðunni.
ÉG VAR ÁNÆGÐUR með fyrsta
maí. Veðrið var fagurt og fólkið
var margt. Að vísu var ekki nógu
fjölmennt í kröfugöngunni, þegar
tekið er tillit til þess geysilega
mannfjölda, sem var úti og sýndi
í orði og verki fylgi sitt við al-
þýðusamtökin. Minnist ég þess ekki
að ég hafi nokkru sinni séð jafn
marga bera merki samtakanna
fyrsta maí og ég sá í fyrra dag. En
enn er skilningurinn ekki orðinn
nógu almennur fyrir því að nauð-
synlegt er að allir hlýði kalli, þeg-
ar samtökin kveðja þá til starfa.
„FERÐAMAÐUR“ skrifar mér á
þessa leið: „Ég er aðkomumaður
hér í bænum þessa dagana og þarf
víða að koma og marga að finna.
En mér gengur illa að rata um
bæinn. Ég hefi staðið á mörgu
„horni“ og brotið heilann um hvar
þessi og þessi gatan myndi nú vera,
sem maður bjó við, en ég þurfti
að finna. Og margan óþarfa krók
er ég búinn að fara þar til ég loks
komst á ákvörðunarstað."
„ÞETTA ER mikil tímatöf fyrir
aðkomumenn og bakar þeim ó-
þarfa fyrirhöfn, sem hægt væri að
bæta úr. Mér er heldur ekki grun-
laust um, að Reykvíkingar sjálfir,
sumir hverjir, séu ekki alls kostar
tryggir með að rata um sinn eigin
bæ, borg á víst að kalla það.“
„tJRBÆTUR eru auðveldar, en
þær eru, að gefið sé út hándhægt
kort af Reykjavík, hæfilega stórt
til þess að hafa í vasa, með óprent
uðum götunöfnum. Þú hefir oft í
pistlum þínum gefið góðar bend-
ingar og hvatt íil nauðsynlegs fram
taks. Viltu ekki taka þetta mál til
athugunar?"
ÉG HEF ÁÐUR hvatt til þess að
vandaður uppdráttur af Reykjavík
væri gefinn út, en enn hefir ekki
orðið af því, framtakið vantar. Ef
til vill ræðst nú einhver í þennan
upplagða gróðaveg.
ALLAN PINKERTON og
menn hans voru forðum
daga skelfar allra glæpamanna
og afbrotamanna í Vesturheimi.
Ótal tilraunir voru gerðar til
þess að múta honum, til þess
að hann léti ekki þessi og hin
afbrotamál til sín taka. En All-
an Pinkerton lét aldrei glepjast
af slíkum freistingum. Hann
krafðist ekki einu sinni alltaf
þeirra launa, sem honum báru
raunverulega. Hann veitti aldrei
hærri launagreiðslu móttöku en
sem nam launum hans fyrir sér-
hvern vinnudag auk ýmiss kostn
aðar. Iðulega krafðist hann ekki
nema fjórðungs þeirrar upphæð-
ar, sem hann átti kröfurétt á.
Mörgum mun finnast þetta bera
vitni um mikinn heiðarleik að
vonum, en jafnframt vitnar það
um mikil hyggindi. — Pinker-
ton — eða Pink, eins og hann
var löngum nefndur manna á
milli — naut þess álits, að hann
væri einstakur leynilögreglu-
maður fyrir heiðarleik sinn og
samvizkusemi.
Pinkerton var alls enginn
Sherlock Holmes, enginn drgum
lyndur fiðluleikari, er legði
leiðir sínar inn á knæpur og
skemmtistaði. En enda þótt
hann væri ekki skáldsöguhetja,
hefði mátt rita margar skemmti
legar bækur um ævistarf hans,
og það var líká gert — af hon-
um sjálfum. Hann hóf ekki rit-
störf sín fyrr en hann var kom-
inn yfir fimmtugt og orðinn víð-
kunnur maður í Bandaríkjun-
um. Hann ritaði á skömmum
tíma átján bækur, sem hver
nam sex til sjö hundruð blað-
síðum og seldust í geysistórum
upplögum. Þegar hann lézt árið
1884 sextíu og fimm ára að
aldri, kom út stór minningarút-
gáfa ritverka hans. Nöfn bóka
þessara enduðu jafnan á „leyni-
lögreglumennirnir". — „Banka-
ræningjarnir og leynilögreglu-
mennirnir,“ „Andatrúarmenn-
irnir og leynilögreglumennirn-
ir“, , ,Missisippi-glæpamennirnir
og leynilögreglumennirnir" og
svo framvegis. Bækur þessar
fjölluðu allar um sannsögulega
viðburði. Og þó kvartaði Allan
Pinkerton yfir því, að mikið af
söguefnum sínum hefðu farið
forgörðum við eldsvoðann mikla
í Chicago árið 1881, en þá brann
bygging sú, þar sem skrifstofa
, hans var til húsa.
REIN þessi fjallar um
frægsta leynilögreglu-
mann Bandaríkjanna, Allan
Pinkerton, er forðxun var
skelfir allra glæpamanna og
bófaflokka þar í landi. Mun
mörgum, þykja fróðlegt að
lesa um æviferil hins skozka
æskumanns, er fluttist til
Vesturheims og varð þar víð-
kunnur maður, bjargaði lífi
forseta landsins og kom upp
um ýmsa verstu óvini þjóð-
Eélagsins á þeim tímum. —
Greinin er hér þýdd úr
sænska bláðinu Göteborg-
Posten.
Allan Pinkerton fæddist ann-
ars í Glasgow á Skotlandi. Þeg-
ar hann var enn í æsku, særð-
ist faðir hans, er var lögreglu-
þjónn, svo alvarlega í óspekt-
um, sem verkamenn efndu til,
að hann lézt af sárum. Sem tví-
tugur beyldr tók Allan sjálfur
þátt í slíkum óspektum og
komst undan refsiveldi laganna
með þeim hætti einum að flýja
til Kanada. Þar vegnaði hon-
illa og lagði því brátt leið sína
til Bandaríkjanna. Þar hlaut
hann starfa sem beykir í stóru
ölgerðarhúsi. Hann kvæntist og
eignaðist son og lét sér aldrei
til hugar koma, að það ætti fyr-
ir sér að liggja að gerast leyni-
lögreglumaður. ___ ____
Hann hafði kosið sér sama-
stað í Dundee, þar sem fjölmarg
ir landar hans höfðu tekið sér
aðsetur. Skozku innflytjendun-
um gramdist það mjög, að í
borg Iþeirra gætti þess mjög, að
falsaðir seðlar væru í umferð.
Fölsuðu seðlamir voru jafnvel
hinum löglegu seðlum fleiri.
Dag nokkurn gaf prúðbúinm ó-
kunnur maður sig á tal við
hinn unga beyki og spurði hann
til vegar heim til manns, er
Crane héf og hafði ekki sem
bezt orð á sér. Allan Pinker-
ton kom þegar til hugar, að mað-
ur þessi kynni að vera einn
hinna djörfu þorpara, er ferð-
uðust um og dreifðu fölsuðum
seðlum í hinum ýmsu héruðum.
Hann fór á fund nokkurra kaup
manna, er höfðu tapað stórfé
vegna þessara fölsuðu peninga,
sem komizt höfðu í umferð, og
fékk hjá þeim nokkur hundruð
dali að láni. Því næst sá hann
svo um, að hann náði fundi hins
ókunna manns daginn eftir.
Hann gaf sig á tal við hann og
kvartaði yfir því, að hann ætti
við örðugan fjárhag að búa —
og gat þess, að sér væri mikil
þörf á því að fá eitthvert auka-
starf, er krefðist ekki mikils
tíma en gæfi hins vegar álitlega
fjárhæð í aðra hönd. Ókunni
maðurinn gein við agninu og
bauðs til þess, að láta Allan
falsaða peninga í té og skyldi
hann selja honum fjóra falsaða
seðla fyrir hvem einn hinna
lögboðnu seðla. Þeim taldist svo
til, að þeir skyldu hittast í mann
lausu, afskekktu húsi og gera
þar út um viðskiptin. Þar var
svo þorparinn handtekinn af
vinum Pinkertons — en það
kom að litlu gagni að selja
glæpamanninn yfirvöldunum í
hendur, því að sýslumaðurinn
lét hann lausan eftir að hafa þeg
ið af honum álitlega fjárupp-
hæð í fölsuðum seðlum.
Við fleiri slík tækifæri sýndi
Pinkerton það, að hann var
gæddur skörpum skilningi og
1 frábærri hæfni til þess að upp-
lýsa glæpi. íbúarnir í Dundee
leituðu mun fremur til hans en
lögreglunnar, og hann leysti við-
fangsefnin fljótt og vel án þess
að krefjast mikilla þóknana.
Þegar hann hafði upplýst póst-
stuld, var hartn skipaður leyni-
lögreglumaður póststjórnarinn-
ar. Frá Dundee fluttist hann til
Chicago. Þar gengdi hann í
fyrstu starfa sem óbreyttur lög-
regluþjónn en síðar sem óein-
kennisbúinn leynilögreglum. —
Þannig varð hann fyrsti leynilög
reglumaður Chicagoborgar.
Lögreglumálin voru um þess-
ar mundir í hinni mestu óreiðu
til mikilla óheilla fyrir allan al-
menning, enda þótt það yrði
hagur Allans Pinkertons. Hann
opnaði leynilögregluskrifstofu
að áeggjn nokkurra járnbrauta-
og tryggingafélaga, og hún varð
hið arðbærasta fyrirtæki áður
en langt um leið. Hann réði til
sín fjölmarga aðstoðarmenn, og
meðal þeirra var fyrsti kven-
lögregluþjónn í heimi. Af-
Ffh. á 6; sfðu.
Hannes á horninu.
til afgreiðslumanna Alþýðublaðsins úti á landi.
\
Vinsamlegast gjörið sem fyrst skil fyrir 1. árs-
fjórðung blaðsins.
Alþýðublaðið. - Sími 4909
er komin út. Magnús Finnbogason magister bjó bókina til
prentunar, en Vilhjálmur Þ. Gíslason skólastjóri ritaði
formála. Bókin er 307 bls. að stærð í Skírnisbroti, prentuð
á vandaðan pappír með allmörgum myndum og uppdráttum.
Félagsmenn í Reykjavík vitji bókarinnar í anddyri
Safnáhússins, opið kl. 1—7, og í Hafnarfirði í verzlun
Valdimars Long.