Alþýðublaðið - 16.05.1944, Blaðsíða 4

4
AUÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. maí 1944,
I
pif>i| ðnklad 15
Rltatjóri: Stefán Pétursson.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
ÉUtatjóra og afgreiðsla i Al-
SíýBuhúsinu við Hverfisgötu.
Ötgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Simar afgreiPsiu: 4900 og 4906.
VerS i lausasðlu 40 aura.
AlþýðuproDtsmiSjan h.1.
Farmgjalda-
lækkunin.
|VIINNA hefði mátt gagn
**-■. gera í baráttunni gegn dýr-
tíðinni hjá okkur, en að lækka
farmgjöld Eimskipafélagsins í
Ameríkuferðum um hvorki
meira né minna en 45% í einu,
eins og viðskiptaráðið tilkynnti
síðastliðinn laugardag, að gert
hefði verið frá og með 9. þ. m.
Það er ekki svo að skilja, að
fyrst um sinn er varla við því
að búast, að þessi stórkostlega
farmgjaldalækkun komi fram á
vöruverðinu og vísitölunni í
landinu. Af mörgum vörum
eru til miklar birgðir, sem
fluttar hafa verið inn við
hin fyrri, háu farmgjöld, og
meðan þær eru óseldar get-
tir verð á þeim að sjálf-
sögðu ekki lækkað nema við
verðjöfnuð milli þeirra og hinna
nýju birgða, sem inn verða flutt
ar af sömu vörum. Þannig er
sagt, að af kornvöru séu til
birgðir í landinu, sem nægja
muni til sex mánaða. Það má
því gera ráð fyrir, að nokkuð
langur tími líði þar til farm-
gjaldalækkunin fer að verka á
verðlagið og vísitöluna. En hjá
því getur ekki farið, að þær
verkanir verði á sínum tíma
mjög verulegar. » -jfj
*
En það er til önnur hlið á
máli þessu, og hún hvergi nærri
eins skemmtileg og sú, sem nú
hefir verið frá skýrt. Menn
spyrja, hvernig viðskiptaráð,
eða ríkisstjórnin, sem stendur
á bak við það, hafi getað
látið slík farmgjöld viðgang-
ast í þeirri dýrtíð, sem undan-
farið 'hefir verið og allt hefir
ætlað að sliga, að hægt sé nú
með einu pennastriki að lækka
þau um hvorki meira né minna
en 45% án þess, að því er virð-
ist, að nokkur telji kosti Eim-
skipafélagsins þar með á neinn
hátt þröngvað? Hefir með þess
ari farmgjaldalækkun ekki verið
flett ofan af fáheyrðu hneyksli
og vanrækslu verðlagseftirlits-
ins í landinu?
Viðskiptaráðið minnir í grein-
argerð fyrir farmgjaldalækkun-
inni á, að það hafi um síðustu
áramót lækkað flutningsgjöld í
Ameríkusiglingum um 13% á
öllum vörum öðrum en smjör-
líkisolíum, kornvörum, kaffi,
öýkri, fóðurbæti og áburði, og
hafi það aðallega verið gert
vegna þess, að vitað hafi verið,
að vátryggingariðgjöld höfðu
lækkað, ferðir orðið tíðari og
meira verið flutt til landpins,
en gert hafði verið ráð fyrir;
hinsvegar hefði þá vantað þær
upplýsingar um rekstur og af-
komu Eimskipafélagsins síðast-
liðið ár, sem nú væru fyrir
hendi og hin nýja stórfellda
farmgjaldalækkunvasri byggð á.
■fi
Reikningar Eimskipafélagsins
fyrir síðastliðið ár hafa enn
ekki verið birtir; en það leikur
ekki á tveimur tungum, að gróði
félagsins hafi farið langt fram
úr öllu, sem áður hefir þekkst
hjá því. Sagt er að stjórn Eim-
skipafélagsins telji reksturshagn
aðinn á árinu hafa nnm,?i 18
Framhald á 6. síðu.
Fimmtugur í dag:
Kjartan Ólafsson, Hafna
KJARTAjN ÓLAF0SON bæj-
arfulltrúi í Hafnarfirði á
fimmtugs afmæli í dag. Um
nærri aldarfj órðung&skeið hef-
ir hann nú verið forystumaður
í allþýðusamtökum þessa lands
og bæjanmiáluim Hafnarfjarðar-
kaupstaðar. Hann átti um lang-
an aldur sæti í stjórn Alþýðu-
sambandis íslainds, og allt þang-
að til starfsemi iþesís var greind
fná Alþýðúflokknum, en síðan
í miðstjórin hans og fram-
kvæmdaStjórn. í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar hefir Kjartan Ól-
aifsson ótt að mestu saimfleytt
sæti í næirri tvo áratugi eða síð-
an 1926. Uim störf hams á þess-
um sviðum, er nefnd hafa ver-
ið, get ég borið vitni af nokk-
urri reynslu, og er þar skemmst
frá að segja, að éig hefi með
fáum unmið, er imér Mkaði til
jafnfe við hann. ÁJhugi, hug--
kvæmni og dómgireind, — allt
þetta á Kjartan Ólafissom í svo
ríkum mæfi að það er íiáum gef-
ið. Bæði á þessum stöðum og
öðrum, Iþar sem hamn hefir átt
störfum að gegna, hefir því raun
im. orðið sú, að engin róð hafa
þótt vel ráðin, nema hans nyti
þar við.
Kjartan Ólaiflsson er fæddur
á Sandhólaferju í Rangárlþingi,
en fluttist snemma vestur í Ár-
nessýslu og ólst þar upp, ltengst
um ó Stokkseyri. Skólagöngur
mun hanm ekki haía þreytt lang
ar, miðað við það, sem nú tíðk-
ast. En hann fékk snemma ær-
in viðfangsefni að glíima við, í
daglegum störfum, hæði á sjó
og landi, oig lærði þegar að draga
af þeim iþær ályktanir, er dugað
hafa viel síðan.
Hann mótaðist í uppvextinum
af þieirri baráttu sem hann og
félagar hans urðu að heyja fyr-
ir tiliverunmi oift við óblíð niátt-
úruöfl, en ávallt þannig, að
fulls áranguris var ekki að vænta
nema menn legðu sig alla fram.
í þessari banáttu dugði hvoirki
hik né hálfvelgja, enginn mátti
draiga af sér, og allir urðu að
beita kröftum þeim, sem til voru
að fullu, ekki einstaba sinnum,
heldur daglega, éf vel átti að
fara. Af þessu uppeldi ber Kjart
an svipmót enn í dág. í ung-
mennafélagsihreylfingunni var
Kjairtan virkur Iþátttakandi á
meðan hann dvaldi auistan f jallis.
Og sú þjóðlega vakning sem
varð til með starfi mgmenna-
fólaganna, sénstaklega fram
undir heimsstyrjöldina fyrri,
fór helidur ekki fram hjá
hionum. Allt í allt efalst ég um
að hann hafi getað fengið öllu
bietri unidirbúning umdir það
lífsstarf sem átti íyrir honum
að liggja hér, en hugsjónir ung-
mennafélaganna og þá lífs-
r eynslu, er hann öðlaðist í dag-
legum störfum í uppvextinum.
Hiingað til Hafnarf jarðar flutt
ist Kjartan skömmu eftir lok
heimsstyr j aMarinnar fyrri,
1920. Þá vom umlbrotatímar og
margir nýir ihlutir í deiglunni
að verða til. Alþýðusamhand
íslands var nýstofnað. Margir
trúðu á hatnandi hag iþjóðfélags
þegnamna og betri samlbúð
þjóða í milli. Kjartan var einn
af þeim.
Þegar eftiir komuna hingað til
Hafnarfjarðar veittu félagar
hans athygli hinum óvenjulegu
hsefileikum hans og starfshæfni.
Að störfunum gekk hann heill
og óskiptur, eins og fyrrum, og
vann fljótt hylli og traust allra
þeirra er hanin starfaði með —
og fyrir.
Þar kom l'íka fljótt, að hann
gerðist virlkur þ'átttakandi í fé-
lagismiálastarfi verkamanna og
trúnaðarmaður þeinra og full-
trúi á ýmsum sviðum. Hann
varð fulltrúi þeirra við samn-
inga um kaup og kjör, fulltrúi
Fi4. á 8. sf@u.
Kjartan Ólafsson.
Kjarton Olafsson, forysfumað-
urinn og félaginn
FYRIR RÚMUM 20 ÁRUM
fór ég, ásamt nokkrum fé-
lögum mínum, einn góðviðris-
dag um páskana, suður í Hafn-
arfjörð. Við gengum upp á Ham
arinn og horfðum me:ð hrifn-
ingu yfir hinn geðfellda bæ, út
á flóann og umhverfið. K þess-
um helgidegi gengu íbúar Hafn-
arfjarðar til kirkju sinnar, eða
í heimsóknir til vina og vanda-
manna. Við virtum fyrir okkur
þá, er við sáum ganga um göt-
urnar. Einn félaga minna spurði
mig, hvort ég þekkti þennan
unga, svipmikla og einarðlega
mann, er þar gengi eftir göt-
unni. Ég sagði að það væri
Kjartan Ólafsson, einn af aðal-
forystumönnum Alþýðuflokks-
ins þar á staðnum. — Mér lízt
vel á þennan mann — sagði fé-
lagi minn.
Kjartan Ólafsson vekur á sér
athygli hvar, sem hann fer.
Drengileg framkoma og hátt-
vísi einkenna hann. Og þegar
hann er tekinn tali, vex hann
af viðkynningu. Hann er glaður
og reiíur, kemur ágætlega fyrir
sig orði, víðsýnn og vel mennt-
aður, ekki hvað sízt í íslenzk-
um stjórnmálum, sögu og bók-
menntum. Hann hefir næma til-
finningu og skilning á högum
olnbogabarnanna og ríka rétt-
lætiskennd. Þess vegna er hann
og hefir verið frá því fyrsta,
öruggur óg áhrifaríkur Alþýðu-
flokksmaður.
Þeirri öfgakenningu hefir
stundum verið haldið fram, að
litlu skipti um einstaklinga og
forystumenn. Aðstæðurnar í
þjóðfélaginu fylktu mönnum
saman, og sögúleg, ófrávíkjan-
leg lögmál, leiddu til ákveðinn-
ar þjóðfélagslegrar niðurstöðu,
og fengju örfáir einstaklingar
þar litlu áorkað né um breytt.
Þó því skuli sízt neitað, að á-
stand og eðli þjóðfélagsins,
leiði til ákveðinnar að^rp’rn‘r>f?ar
haráttu og þróunar, þá er hitt
þó ekki síður víst, að mikið er
undir því komið, að góðra
manna fái notið, er hafi vit,
skilning og skapgerð til forystu
og réttra leiðbeininga.
Og alþýðan í Hafnarfirði
hefir verið beppin. Hún hefir
átt marga ágæta forystumenn.
í fremstu röð þeirra, er Kjartan
Ólafsson.
Kjartan kom til hins fátæka
verkamannabæjar, er alþýðu-
hreyfingin hér á landi var ung
og áhrifalítil. Hann skipaði sér
fjótlega í fremstu röð, og á
honum og öðrum framherjum
mæddi og. mest. En hvorki for-
ystan né liðið brást. Þess sjást
nú ærin merki í Hafnarfirði.
Alþýðuflokkurinn hefir stjórn-
að bænum um langt tímabil,
oft við örðugar aðstæður, en
alltaf án þess að gefast udd og
láta reka á reiðanum. Og nú
hefir stefna Alþýðuflokksins
sett aðalsmerki sitt á þennan
bæ, þar sem framfarir, menning
arauki og myndarskapur, sam-
fara aukinni hagsæld alþýðu
manna, er ávöxturinn af striti
og starfi alþýðuhreyfingarinnar.
Og hlutur Kjartans Ólafsson-
ar er þar ekki lítill. Þrátt fyrir
örðugar aðstæður, oft lítinn
skilning og þakklæti, sér Kjart-
an nú það, sem hann alltaf vissi
og trúði á, að stefna og starf Al-
þýðuflokksins myndi leiða al-
þýðuna úr eymd og niðurlæg-
ingu til aukinna áhrifa á stjórn
bæja og ríkis, til hagsældar og
menningar.
En Kjartan Ólafsson hefir
ekki aðeins verið áhrifaríkur og
giftumikill forystumaður Al-
þýðuflokksins í Hafnarfirði.
Hann hefir einnig, tekið öflugan
þátt í landssamtökum og stjóm
Alþýðuflokksins. Ég hefi setið á
flokksþingum og í stjórn Al-
þýðuflokksins með Kjartani x
tvo tugi ára. Hefir hann þar æ-
tíð verið mjög atkvæðamikilll,
en um leið með afbrigðum sam-
vinnuþýður. Hann hefir aldrei
vikið frá stefnu flokks síns, og
hróp hinna óþolinmóðu, ærsla-
gjörnu og fyrirhyggj ulitlu
hefir hann látið sem vind um
eyrun þjóta. Hann hefir kunnað
þá list hinna beztu og giftu-
drýgstu flokksmanna: að hugsa
rétt og vilja vel.
Fyrir allar þessar sakir, á
Alþýðuflokkurinn Kjartani
visíulega mikið upp að unna, og
hefir því sérstakt tilefni, að
bera fram þakkir sínar til hans-
á fimmtugsafmælinu og óska
honum alls hins bezta. Og
hinir mörgu vinir hans, hvar sem
þeir eru í stöðu og flokki stadd-
ir, senda honum af alhug hinar
beztu árnaðaróskir.
Stefán Jóh. Stefánsson
Kjartan Ólafsson, æff og uppvöxfur
KJARTAN er af hinni lands-
kunnu Víkingslækjarætt
að móðerni, sonur Marenar
Einarsdóttur frá Miðkoti. í föð-
urætt hans er eínnig margt þjóð
kunnra manna að fræðiir.ennsku
gáíum og 'karlmennsku, þrjtt sú
ætt hafi enn ekk’. verið rakin
opmberleg.i. Faðir Kjartar.f er
Óla'fur Guðmundsson ferjumað-
ur. Helztu æviatriða hans til 65
ára alduris var getið í Lögiréttu
1931 undir fyrifsögninni Olafur
frá Sandlhóliafierju. Kjartan er
fædidur á þeim sama bæ, Sand-
hólaíerju við Þjónsá. Ólafur
var 'hið imesta karlmenni
en misisti ungur heilsuna til
hjálpar hrök4u ferðafólki, og
því ólst Kjartan upp á hrakn-
ingi begigja megin árinnar.
En nú er Þjórsá hrúuð og
Kjartan löngu þjóðkunnur mað-
ur ifyrir miikil og velunnin störf
á sviði ©pinberra mála. Þar hef-
ir hann um langt skeið verið í
ihópi hinina mikilvirkustu og
bezt virkustu brúarsmiða, s,em
unmið hafa að því að auðvelda
almenninigi leiðina til meiri
hagsældar, meiri menntunar og
öruggara uppeldis.
Brýr 'og þjóðbrautir eru ætl-
aðar almenningi, en á lífsbraut
einstaklinga verða aldrei allar
torfærur brúaðar. Og iþótt Kjart
an hafi oft átt annríkt við þau
störf, sem horfa til almennings-
heilla, hefir hann jafnan haft
tíma til að sinna einistaklingum
— hjálpa nauðleitamanni yfir
smærri eða stærri farartálma.
Heifir faann í iþví efúi haldið á-
fram ferjumennsku föður síns^
og Iþá ekki alténd þurft að kalla
ferjuna, hafi hann vitað að faenn
ar væri þörf og hann fær um
flutninginin. Hefir þá bvorki ver
ið spurt urn flllokk né stétt eða
um ferjutollinn.
E:n þær sögur verða ekki skrif
aðar í blöð. Þær eru einstakl-
ings eign, og hver um sig venju-
lega ekki til nema í einu ein-
taki.
Það er ekki heldur ætlun mín
að rekja hér ein'stök mlál eða
framkvæmdir, sem Kjartan hef-
ir beitt sér fyrir eða unnið að
á opinherum vettvangi. Þess er
ekki kostur í stuttri grein, og
aðrir mér kunnugri í þeim efn-
um munu í dag drepa á nokkur
þeirra. En engum, sem nokkuð
hefir kynnzt vinnulbrögðum
Kjartans getur dulizt að þar er
um frábæra hæfileika að ræða
og vel þjálfaða.
Kjartan er einn í ’hinum fjöl-
menna flokki mámfiúsra gáfu-
manma, sem þröngur fjárhagur
æskuáranna og óhagkvæmt
fræðsluskipulag meinaði skóla-
göngu. En hann er jafnframt
í hópi hinna fáu útvöldu, sem
þrátt fyrir það hefir tekizt að
brjóta ’sér braut til mennta. Hef
Framhald á 6. síðu.