Alþýðublaðið - 18.05.1944, Blaðsíða 5

I
Fimmtudagur 18. maf 1944.
Kimningj akonan okkar Jóns Pálssonar — Þessi hvít-
klædda með svarta hattinn og rauðu varirnar. — Starf-
ið í borginni og fyrir hana •—og íhúa hennar.
ALJ>YÐUBi-AÐIB
Loftárás á Rabaul.
Rabaul, á norðurenda eyjarinnar New Britain, norður af Nýju Guineu, er ein af aðalbækistöðv
• Uffl Japana v,ið Kyrrahaf. Myndin sýnir lóiftiáráfs, sena bandamenn gerðu nýlega á flugvöll
Japana |>ar.
Er Frakkland úr leik?
JÚN ER komin gamla, síunga
konan“, sagði Jón Pálsson við
mig á krossmessu, er hairn hringdi
til mín. „Hver er hún, Jón?“ spurði
ég.. „O,. þessi. kunningi. okkar
beggja. Þessi hvítklædda, með
svarta haítinn og rauðu varirnar."
„Nú, já“. Ég var . í hálfgerðum
vandræðum. Ég var meiri aulinn,
að muna ekki eftir þessari gömlu,
síungu vinkonu, sem við Jón ætt-
um saman, að hans sögn. Hún hlaut
að vera að austan.
ÉG ÞAGÐI svolitla stund til
þess að reyna að fá Jón til þess að
komu upp um sig svó að ég kann-
aðist við konuna. Og þá sagði hann:
„Og hún hringaði yfir liólmanum
kát og fjörug og gargandi að líta
eftir því, hvort allt væri nú í lagi,
hvort að við hefðum ekki svikist
um að undirbúa komu hennar. Ég
heid að henni hafi líkað vel.“ Og
þá skyldi ég loksins hvað Jón átti
við. Hann var að tala um kríuna,
eiganda eða leigjanda Tjarnarhólm
ans á sumrum, en svona talar þessi
aldni dýra og náttúru vinur um vin
Sna sína. í huga hans eru þetta eins
merkilegar lífverur og við sem
göngum upprétt á tveimur hérna
um strætin. Og hann veit það. Hann
hefir lífsreynsluna.
JÁ, KRÍAN kemur aíltaf á flutn-
ingsdaginn, 14, maí — og löngu
áður er Jón Pálsson önnum kaf-
inn við að undirhúa komu henn-
ar og geta veitt henni höfðingleg-
a'r móttl&kur. Það hefir hann einn-
ig verið í vor. Og hann er búinn
að laga til hólmann. „Það má ekki
svíkja gömlu konuna“, sagði hann
við mig um daginn — við vorum
að koma af fundi. „Við erum bún-
ir að undirbúa komu hennar. Mér
líkar vel við Bolla bæjarverkfræð-
ing. Hann hefir hjálpað mér mik-
ið. Þetta er elskulegur maður. Sá,
sem elskar fuglalífið í borginni,
hann elskar áreiðanlega borgina
sjálfa.“
JÓN PÁLSSON elskar fuglana
•okkar. Hann stofnaði fuglavinafé-
lagið Pönix með smádrengjum.
Hann kenndi drengjunum að hjálpa
og hlúa að fuglunum á Tjörninni,
0;2 mér er kunnugt tim að Jón er
hrifinn aí þessu starfi. Drengirnir
hafa ekki brugðist honum. Hann
hefir séð iþá að starfi. Jón hefir á
mcrgum undanförnum árum hugs-
að um þetta og lag't bæði fram mik-
starf og fé í þessu skyni. Við Reyk-
víkingar stöndum í þakkarskuld
við hann og drengina hans fyrir
það.
Á UNDANFÖRNUM ÁRUM hef-
ir verið unnið allmikið að því að
fegra Reykjavík. Það er mjög gott
starf. Mér finnst að það miði í átt-
ina, þó að seint gangi, og vil ég taka
fram, að það, hvað seinlega geng-
ur að breyta borginni í fegurri borg
en áður var, er ekki einungis að
kenna þeim, sem þessum málum
eiga að ráða heldur ekki síður al-
menningi, sem á, að því er virðist
ákaflega erfitt með að læra að
ganga vel um. Það er hálfgerð
Kleppsvinna að vinna sama verk-
ið upp hvað eftir annað vegna
skemmdarfýsnar og hirðuleysis
þeirra sem eiga að njóta umbót-
anna.
EN ÞETTA HAFA, til dæmis
garðyrkjuráðunautar bæjarins orð-
ið að gera undanfarin ár. Þetta
er ljótur blettur á okkur Reyk-
víkingum. Ég er ekki hrifinn af
refsingum og dómum, en það segi
ég satt, að skemmdarvörgum og
hirðulausum mönnum, sem í hugs-
unarleysi og af bjálfaskap eyði-
leggja það, sem er verið að gera til
fegurðarauka í borginni, vil ég ekki
láta hlífa.
ÉG VIL BENDA Á, að það er
ekki aðeins garðana okkar og göt-
urnar og, umhverfið sem þarf að
hugsa um og prýða, heldur þarf
líka að hlúa að fuglunum okkar,
íbúunum og gestunum í bænum,
sem fiögra fyrir gluggana okkar
og syngja okkur stundum í svefn
og vekja okkur á morgnana. Þetta
er Jón Pálsson alltaf að gera og
þetta getum við líka öll gert. Ef
við gerum það verður líf okkar
sjálfra líka gleðiríkara og auðugra.
Hannes á horninu.
SMUTSH HERSHÖFÐINGI
var eigi alls fyrir löngu
nægilega djarfur til þess að
lýsa iþví ýfir opinberlega, að
„Frakkland væri úr leik, og
það myndi kosta það mikla og
langvinna baráttu að þokast
til síns fyrra sætis á bekk
þjóðanna, ef það ætti sér þá
uppreisnar von“. Öllum þeim,
er talið hafa frönsku þjóðina
meðal hinna mikilhæfustu
þjóða Norðurálfu andlega sem
líkamlega, brá í brún við full-
yrðingu þessa. Þeim væri
vissulega kært að hyggja, aö
hún hefði eigi við rök að styðj-
aisit. En geta þeir það?
Mestur hluti nýlenduríkis
Frakka er þegar stjórnað af
frjálsum Frökkum, er vinna að
því að skipu'leggja bráðabirgoa-
stjórn og þing í Algeirsborg,
auk þess sem þeir hafa her á aö
skipa, er telur hálfa milljón
hraustra drengja. Fjölmenn
viðnámshreyfing starfar í hin-
um hernumdu héruðum, og
fréttir hafa fært mönnum heim
sanninn um það, að hersveitum
ÞjóðVerja og frönsku lögregl-
unni sé alls ómögulegt að brjóta
þetta viðnám á bak aftur. Af
hinum fjörtíu milljónumi
franskra manna og kvenna, eru
aðeins örfáar þúsundir, sem
hafa samvinnu við Þjóðverja
og leppi þeirra. Nazistarnir eru
alls vonlausir um það, að þeim
muni auðnast að vinna Frakka
til fylgis við nýskipun þá, er
þeir hugðust koma á í Norður-
álfu. Þegar hinar brezku og
amerísku hersveitir hafa stigið
fæti á franska storð, mun þess
verða skammt að bíða, að al-
menn uppreisn gegn Þjóðverj-
um og handbendum þeirra
verði ger um gervallt landið.
Húnarnir munu fara með álíka
óvæntum hætti og þeir komu,
ef að líkum lætur, og Frakkar
munu komast í tölu frjálsa og
sjálfstæðra þjóða að nýju og
eiga sér enn sögu.
En samkvæmt ummælum
Smuts hershöfðingja mun
franska þjóðin verða aðeins
annars flokks þjóð að minnsta
kosti næsta mannsaldur. Hef-
ir sú skoðun við rök að styðj-
ast?
Frakkland hrundi á fjórum
vikum, og þjóð þess hefif nú
borið ok um háls um fjögurra
GBEIN ÞESSI, sem er eft-
ir Charles -R. Hargrove
og hér þýdd úr tímaritinu
World Digest, er skrifuð í til-
efni þeirra nmmæla Smuts
hershöfðingja, að Frakkland
væri úr leik. Greinarhöf-
undur dylur engan veginn
það, að hlutur frönsku þjóð-
arinnar sé næsta Iítill, en
lætur ógert að fullyrða, hvort
spá Smuts muni rætast eða
eigi. En hann skírskoíar tii
sögunnar og ( minnir á það,
að Frakkar séu einmitt
frægir fyrir það að hafa
• komið heiminum á óvart
með því að drýgja dáðir fyrr
en síðar.
ára skeið. Þegar hún endur-
heimtir frelsi sitt, verður hún
að sjálfsögðu vanmáttugur
hernaðarlega og fjárhagslega.
Meira en 2 milljónir franskra
manna verða fangar eða nauð-
ungarverkamenn í Þýzkalandi.
Mikill hluti þeirra Frakka, sem
borgirnar byggja, hafa beðið
tjón á líkömum sínum vegna
næringarskorts. Flest iðnver
landsins hafa verið jöfnuð við
jörðu eða flutt til, og þau þeirra,
sem eftir verða, munu mjög
þarfnast endurnýjunar. Enginn
þarf að ætla annað, en óvin-
urinn muni leika bráð sína sem
grálegast áður en hann lætur
hana lausa. Hann mun ieggja
landið í auðn, ef hann á þess
nokkurn kost. Frakkland mun
verða íþyngt af .skuldum, og
frankinn mun verða svo að
segja verðlaus.
„Það mun kosta Frakkland
mikla og langvinna baráttu að
þokast til síns fyrra sætis á
bekk þjóðarirfnar, ef það á sér
þá uppreisnar von“, kemst
Smuts hershöfðingi að orði.
„Frakkland er nú úr leik og
verður ef til vill langa hríð“.
Þessi skoðun hans er til orðin,
auk 'hruns Frakklands árið 1940,
vegna svika Vichymannanna,
er þeir létust leita samvinnu
við Þjóðverja til þess að land
þeirra fengi notið sæmdar og
sjálfstæðis, svo og deilna þeirra
sem mjög hefir gætt meðal
frjálsra Frakka. Og því miður
verður því eigi neitað, að þessi
skoðun hans hefir við helzt til
mikil rök að styrjast. Saga
Frakklands á tímabilinu milli
hinna tveggja heimsstyrjalda
orkar miklu í því skyni, að mað-
ur trúi því, að Frakkland hafi
þegar verið miður sín áður en
það féll fyrir heljarhöggi Þjóð-
verja. — Það leikur heldur
eigi á tveim tungum, að þjóð,
sam telur aðeinis ájömtín milljón
ir íbúa og hefir auk þess beðið
tilfinnanlegt tjón á líkama og
sál vegna hernáms og hörm-
unga, geti eigi staðizt sam-
keppni við slíkar þjóðir sem
Bretaveldi, Sovétríkin og
Bandaríkin. Það má því vera
öllum ljóst, að framtíðarhorf-
ur frönsku þjóðarinnar eru
engan veginn gíæsilegar.
*
CN ÞESS SKYLDl minnzt,
*■** að franska ríkið telur alls
sextíu milljónir íbúa innari vé-
banda sinna. Orka fallvatna
þess og járnauðgi er ef til vill
eigi verðminni náttúrugæði en
kol Bretlandis. Og enda þótt
róistunsamt 'hafi allajafna verið
í frönskum stjórnmálum, þá er
þess skylt að minnast, að Frakk
ar eiga sér mikla sögu og merka
á vettvangi stjórnmála og
stjórnarfars, Og það er vand-
sagt um það, hvort andi frönsku
þjóðarinnar befir eigi styrkzt
fremur en veikzt við hið fjög-
urra ára þýzka herniám. Sagan
hefir kennt oikkur, >að það er var
legt að kveða áfellisdým þjóð,
er ratað hefir á sliíkar raunir sem
forlögin hafa Frökkum búið.
Enginn efast raunar um, að
það muni kosta Frakkland
mikla og langvinna baráttu að
þokast til síns fyrra sætis á
bekk þjóðanna. En þar með er
eigi sagt, að frönsku þjóðinni
muni ekki takast þetta fyrr eða
síðar. Og hún hefir oft komið
heiminum á óvart með því að
drýgja merkar dáðir fyrr en
síðar.
❖
m/|ARGIR HAFA orðið til
þess að dá Frakkland og
hina frönsku þjóð. En ef til vill
hefir enginn lýst henni betur
en Alexis de Tccqueville fyrir
Frii. á 6. síöu„
KyggloigaféSag verkasnansia
A
Byggingafélags verkamanna sem auglýstur
háfði verið og halda átti n. k. sunnudag fellur
niður af sérstökum ástæðum.
Fundurinn verður nánara auglýstur síðar.
Stjórn Byggingafélags verkamanna
-------------------------------------1-------
Barnavmaféðagili Sumargjjöf
Siemtan Sióla ísaks Jóimonar
verður endurtekin í Gamla Bíó, sunnudaginn
21. þ. m. kl. 1,15 e. h. Allur ágóðinn rennur til
Sumargjafar. — Aðgöngumiðar seldir í Grænu-
borg n. k. laugardag frá kl. 9 til 6.