Alþýðublaðið - 23.05.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 23. maí 1944.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
»
Vekjaraklukkur — Eftirlit — Ábyrgð og verðlag —
Bréf um mannsvín í fínum húsum — Hvammstangabúi
um Ijóðasamkeppnina — Tómas ekki með.
*
UT AF í»VÍ, sem „Úrillur"
skrifar þér um misjafnt verð
á vekjaraklukkum vildum við gefa
eftirfarandi upplýsingar. Við lát-
um enga klukku frá okkur fara,
án þess að við áður höfum gjör-
skoðað, „aftrekkt“ verkið, smurt
það og stillt.“ Þetta segir verzlun-
:in Magnús Benjamínsson í bréfi til
mín og heldur áfram:
„ÞETTA HEFIR skiljanlega í
för með sér nokkra vinnu, sem
.koma verður fram í útsöluverðinu.
Af þessum ástæðum endast klukk-
urnar jafnaðarlega betur og ganga
réttar, en klukkur þær, sem af-
hentar eru beint úr umbúðaköss-
unum án nokkurs eftirlits. Fólk á
einnig vísa aðstoð úrsmiðs þess, er
það verzlar við, ef eitthvað þarf
að lagfæra, eða að hluturinn reyn-
ist ekki eins vel og til er ætlast.
Þannig berum við nokkra ábyrgð
á öllum klukkum, sem við seljum,
ábyrgð, sem aðrar verzlanir hafa
ekki tök á að veita.“
„VIÐ REYNUM eftir föngum að
alla okkur verkefnis, svo sem
■fjaðrir og gler, en sakir takmark-
íílSs vinnuafls verða skiljanlega að
sitja í fyrirrúmi til aðgerða þær
klukkur, sem keyptar hafa verið
af okkur. Þar sem „Úrillur“ veitist
að verðlagsnefndinni, getum við
upplýst, að verðlagsnefndin hefir
•ekki síður eftirlit með okkur úr-
smiðum og skartgripasölum, en
öðrum verzlunum og vinnustöðum
;bæjarins.“
„VEGFARANÐI“ skrifar þetta
bréf um „mannsvín í fínum hús-
um“. Hvað á að gera við þess kon-
ar fólk? Á að umbera það og fyrir-
gefa allt, eða á að lýsa svínshætti
þess með viðeigandi orðum? Sum-
ardaginn fyrsta var ég að koma
neöan úr bæ og er ég nálgast hús
eitt í austurbænum, sé ég að flösku
er þeytt út af þriðju hæð niður á
gangstéttina. Ég var tvær til þrjár
húslengdir álengdar sömu megin
götunnar og þetta hús. Ég gekk
yfir götuna til þess að geta séð
upp í gluggann, sem flaskan kom
trá. Sé ég þá konu, sem réttir út
hendina og lætur aftur gluggann.
Ég tel víst, að hún hafi séð mig,
og var til þess ætlast. Þetta var
reyndar aðeins ölflaska, en hefði þó
nægt til þess að gefa hverjum
manni eftirminnílegt högg, sem
fyrir hefði orðið. Ég svipaðist um
eftir lögreglu, en sá hvergi neinn,
hefði viljað benda henni á þessa
hegðun." ' ‘
„NÚ RIFJAÐIST UPP fyrir mér
annað enn ljótara. Hvað eftir ann-
að hefi ég gengið árla dags fram
hjá þessu húsi og séð þá óþverra
liggja á götunni einmitt þar sem
flaskan lenti. Auðséð var, að hon-
um hafði verið kastað út um
glugga. En nú get ég ekkert sann-
að um það, hvort hann kom af
þriðju hæð eins og flaskan, eða
af hinum hæðum hússins, en ílask-
an minnti mig á þennan sérstaka
sóðaskap, sem á skilið hin ljótustu
orð.“
„ÞÓTT ÉG nefni ekki númerið
á þessu húsi, sem ég áður minnt-
ist á, að svo stöddu, þá getur vel
verið að ég geri það seinna. Því
að slíkt fólk á háðung skilið, ef
ekki refsingu. Ég sá líka einu sinni
hrúgu af sígarettustubbum og eld-
spítum á gangstéttinni fyrir utan
þennan sama glugga, árla dags,
hafði því auðsjáanlega verið
steypt út um gluggann. Þá eru
dæmi til þess að karlmenn kasti
rakvélablöðum út á götuna. Það
hefi ég séð með mínum eigin aug-
um. Einnig ’það er vítaverður
glannaskapur. Ekki er nóg að fá
fín hús og mikil þægindi, ef fólkið
sem í þeim býr kemur þannig
fram. En hvað er hægt að gera við
slíka menn?“
„HVAMMSTANGABÚI“ skrifar:
„Því fáum við ekki að heyra verð-
launuðu frelsisljóðin fyrr en 17.
júní?“ spyrja margir, og bæta við:
„Við erum þó enn óánægðari að fá
ekki að sjá hin kvæðin, sem mörg
voru góð, að sögn dr. Símonar,
þessi 102 kvæði, sem ekki voru
verðlaunuð.“ Hvað hafa góðskáld-
in okkar: Tómas, Jakob, Jón frá
Ljárskógum, Guðmundur Ingi, Guð
mundur Böðvarsson, Guðfinna frá
Hömrum og snillingurinn Davíð,
sent til dómnefndarinnar, eða all-
ir hinir spámennirnir, sem ekki
eru nafngreindir? “
„ÉG VIL ekkert pukur með kvæð
in. Afkomendur okkar eiga fullan
rétt á að fá að sjá í einu lagi, hvað
skáldin oklcar hafa hugsað og boð-
að þjóðinni á þessum þýðingar-
miklu tímamótum. Vektu athygli
bókaútgefenda á, að hér sé tæki-
færi til að gera bókelskum mönn-
um greiða og gi’æða drjúgan skild-
ing, með því að safna salnan öllum
frelsisljóðunum í eina bók og gefa
þau út.“
„ÞJÓÐIN mun kaupa bókina og
lesa hana, kenna börnirm sínum
það bezta úr henni og velja sjálf
sitt frelsisljóð. Það val verður ekki
véfengt og þeim dómi ekki haggað.
Það ljóð sem lífsneista geymir mun
lifa á vörum þjóðarinnar, hin
deyja, þó að allar heimsins próf-
nefndir úrskurði að þau skuli lifa.“
„ GETA EICK.I í þessum 102 ó-
verðlaimuðu kvæðum verið þær
perlur, sem þjóðin gæti dáðst að?
Er öruggt að dómnefndin hafi ver-
ið óskeikul. í dómi sínum, öllum
nefndum skjátlast eins og kunn-
ugt er.“
ÉG VIL aðeins geta þess út af
ummælum bréfritarans að Tómas
Guðmundsson mun ekki hafa sent
neitt ljóð í þessa samkeppni.
Hannes á horninu.
D AGENN, sem ég kom til Na-
poli, flykktuist að minnsta
kosti tuttúgu og fimm þúsundir
manna út á tstrætin á lúihverfum
hennar. Fólk þetta kom út úr
hinum óvistlegu heimkynnum
sínum í tötralegum og óhrein-
. um klæðum, og börn þess söfn-
uðust um það hávær og óihrein.
Fólk þetta rétti fram hendurn-
ar og hrópaði til okkar: „pane,
bisootti, caramelli“ (brauð,
liex, sælgæti). Matur var það,
sem fólk þetta þráði og þarfnaö-
ist. Matur og ekkert annað en
matur. Allt annað lét það sig
litlu varða. Matur var því fyr-
ir öllu. Það reyndi ekki að
gera greinarmun góðs og ills
varðandi stríðið. Á þessari
stundu lét það sjg engu skipta,
hver ynni stríðið. Það þráði
mat. Og næst matnum þráði
það tóbak.
Hér var um að ræða fólk, sem
forlögin höfðu fært þungan dóm
að höndum. Það átti þess engan
koist að stíga upp í almennings-
vagn og hverfa til vinnu sinnar
einis og fyrrum daga. Heitt bað
Ivar því ólþekkt fyrirbæri nú
orðið. Það átti þess engan kost
að kaupa sér klæði, því að verzl-
j anirnar voru á ibraut. Rafljósa
1 fékk það heldur eigi notið. All-
| ar samgöngur um stræti borg-
arinnar höfðu stöðvazt vegna
rusta hruninna húsa. — Járn-
brautin var og á braut. Símalín-
ur höfðu verið rofnar. Hætt var
að bera þóist í hús. Kvikmynda-
húsin (hsöfðu 'hætt starfsemi
sinni. Ekkert gas var fyrir hendi
til þess að sjóða matinn við,
þótt einhver hefði verið svo
lánjssamur að geta fest kaup á
grænmeti -og eplum á sölutorg-
inu.
Við sikulum setja s>em .svo, les
andi kær, að iþú hefðir rekið
smáverzlun við Via Roma í Nap
oli. Gluggarúðurnar á verzlun
iþinni hefðu ibrotnað í loftárásun
um, senr gerðar voru á borgina
þegar í september. Siðar hefði
svo húsið hrunið eða brunnið
til kaldra kola. Þess hefði eng-
inn hosturinn verið að efna til
viðgerðar. Auðvitað hefði þú ver
ið það forisjáll að tryggja eigur
þínar. En hvað hafði orðið af
tryggingarfélaginu? Og þótt þú
hefðir fengið tryggingarféð
greitt, hefðu |það verið næsta
verðlitlir peningar.
En ef til vill hefir einhverri
stofnun verið á komið, sem fær
ir þig bæði mat og skömmtun-
arseðla. Raunar er þess skylt
að geta, að yifirvöldin hafa kom-
ið stofnunum á, sem eiga að
greiða fyri-r fólki, sem svona er
ástaitt um. En fólk það nemu-r
tugþúsunidum. Ef til vill er svo
fjölskylda þín dreifð um lend-
ur þær, sem nazistar drottna
yfir. —- Þú hefir ef til vill frétt
síðast af bróður þínum, þar sern
hann barðist í ítaiska hernum
einhvers staðar á Grikiklandi.
Annar bróðir þinn elur ef til
vil'l aldur sinn á norðurlliéruð-
um landisinis, sem eru á valdi
Þjóðverja. F-aðir þinn og móðir
hafa ef tiil vill dvalizt hjá venzla
fólki sínú í Ortona, og nú ber-
ast þér þau tíðindi, að Ortona
hafi verið j.cfnuð við jörðu.
Systir þín dvelur ef til vili í
Róm, sem er á valdi Þjóðverja,
en þú elur aldur þinn í Napoli,
sem er á valdi handamanna. Ef
til vill er þetta fólk þitt lífs,
ef til vil'l er það liðið. En þú átt
þess engan fcoist að fá fréttir
af því né koma fréttum til þess.
í vetrarbyrjun sýndu helztu
áhrifamenn Napoliborgar mér
skjal, er þeir höfðu samið, þar
sem rök voru að iþvií færð, að
minnist tíu þúsunidir manns
myndu verða hunr””"'’'''”~ða í
nágrenni borgarinnar fyrir vor-
ið. Hvar sem óvinurinn legg-
ur leið sína og hvort held-
ur hann er þýzkur eða japansk-
ur, lætur hann eftir sig brotnar
borgir, röfnar járnbrautir og
vegi og óðul öll í auðn. Hvar-
vetna þar sem Þjóðverjar hafa
verið hraktir á undanhald, hvort
heldur það hefir verið á ítalíu,
á Balkanskaga eða í Rússlandi,
er sömu sögu að segja. Alls stað
ar láta þeir eftir sig ev"i :,g
tortímingu.
Það kann að virðast, að meg-
inhluti Evrópu sé enn sá 'hinn
sami og hann fyrrum var. —
Skortis og bjargarleysis gætir
ef ti.l vill eigi svo mj.ög við
fyrstu sýn. Jafnvel borgir, sem
orðið hafa fyrir loftárásum,
kunna í fyrstu að virðast óbreytt
ar frá því, sem þær áður voru.
En raunverulega er sú Evrópa
sem við þekktum árið 1939, ekki
lengur til. England mun urn
margt líkjast vin í eyðimörk eft-
ir stríð. Evrópa verður engan
veginn sældarstaður að ráðnum
úrsiitum hildarleiksins. Ég hefi
látið alls þessa getið til þess
að freista þess að færa fólki
heim sanninn um það, hversu
hiér er um mikilvægt rniál að
ræða. Þegar hernaðarrekstrin-
um sleppir, er hér um að ræða
mesta vandamiál gervalls mann
kyns.
Margt befir þegar verið gert
til þesis að baata úr vandræða-
ástandi þvi, sem á hefir komizt
vegna styrjaldarinnar. Nefnd
bandamanna starfaði í nokkra
mlánuði á Sikiley, og ihún hefir
nú einnig starfað á Suður-ítalíu
í meira en n-íu miánuði. Hlut-
verk thennar hefir fyrst og
fnemst verið það að annast fram
kvæmdir þess að bætt verði úr
tjóni af völduim loiitárása, þar
sem því verður við kio.mið, svo
og miðlun matvæla og lyfja.
En .aðalvandinn er sá, að það
er miklum erfiðlieikum háð að
■efna til slákra framkvæmda,
rneðan á hernaðaraðgerðum
stendu'r. Hlerinn þarfnast alls
þess skipakostis, sem fyrir hendi
er. Aúk þess þarfnaisf herinn
flestra þeirra verkamanna, sem
bjóðast á hverjum stað. Margt
þarf fleira að gera er berjast
á vígstöðvunum sem gefur að
skilja. Og í framtíðinni mun
verða að leggja mikila áherzlu
á hvers konar viðreisnarstarf
í löndum þeim, þar sem hern-
aðaraðgerðir hafa átt isér stað
í einhverri mynd. Þetta við-
reisnar- og hjálparstarf ber að
skipuleggj a sem vendilegast.
Viðihorfin munu sízt verða betri
í Frafcklandi eða Norður-Evrópu
en þau voru á Ítalíu. Sennilega
verða þau þvert á móti öllu lak-
ari. Og því miður er ég hrædd-
ur um það, að við hötfum eng-
an veginn skipulagt þessa starf
•semi sem iskyildi, enda þótt við
höfum raunar margt vel gert.
Sú skoðun mín styðst við fengna
reynslu, og ég hygg, að ráðlegt
væri að taka hana til alvarlegr-
ar athugunar fyrr en síðar.
FélagsSíf.
íþróttasýningar þjóðhátíðarinnar:
Hópsýningar karla:
Æfingar í kvöld: Hjá Ármanni
kl. 7,30 í Austurbæjarskóla. Hjá
I.R. kl. 8,30 í Austurbæjarskóla.
Fjölmennið.
Hópsýninganefndin.
Línuveiðari
75 smál. línuveiðari, nýviðgerður, til sölu. —
Uppl. gefa
G. HelgasoR & Melsted h.f.
SÍMI 1644
Loftárás á Truk.
*' • #
Mynd þessi var tekin, er Bandaríkjamenn gerðu loftárás á hið mikla eyvirki Japana, Truk,
sem er í Kyrrahafi norður af Ástralíu. Sést ein sprengjan hæfa japanskt olíuílutningaskip.
í baksýn sést reykur frá flugvelli á Eteneyju, sem bandamenn gerðu einnig árás á.
Sllilarl §relns
Evröpa er sem eyðimörk.
þér nýjan samastað. En þá skort