Alþýðublaðið - 25.05.1944, Blaðsíða 6

ALt»ÝP!JBLAPIO
Lízt vel á heiðursmerkið
..------------------------——- ^^ .; ...'Tpaww
Malcolm litla, sem sést hér á myndinni í fangi föður síns, lizt
vel á heiðursmerkiS, sem faðir hans hefir fengið fyrir fræki-
lega framgöngu í 8. brezka hernum á Ítalíu.
Slysatrygg i ngarna r
Frh. aí 4. síöu.
h-eimilisins, þarf ekki að kaupa
jþeim slysatryggingu.
t Vinna við rafmagnsleiðslur er
slysatryggingárskyld. En þótt
ég fái rafvirkja til að lagfæra
leiðslur á heimili miínu, ber mér
ektki að slysatryggja thann. Fái
ég hins vegar rafivirkjameistara
til að sjlá um viðgerðir, og hann
sendi raf^úrkjann, ber meistar-
anum að slysatryggja hann.
ÍÞar sem tryggingarskyldan er
bundin við ákveðin störf ein-
göngu og í flestum tilfellum við
launað verkafólk í annarrá þjón
txstu, leiðir það af sjálfu sér, að
tryggingin tekur aðeins til þess
tíma, sem hlutaðeigandi vinnur
að hinu tryggingarskylda starfi
eða er á leið að eða frá vinnu-
stað. Við önnur störf og á öðxum
tíma er hann ótryggður.
' Maður, sem. slasast við trygg-
ingarskyít starf telst tryggður
jafnvel þótt atvinnurekandi hafi
vanrækt að tilkynna trygging-
una og greiða iðgjald. En þá skal
eá, sem ber sök á vanrækslunni,
sæta sektum. Og sé um stór-
felda vanrækslu eða undan-
brögð að ræða getur bótaskyld-
an fallið á hann.
Ef maður slasast eða bíður líf-
tjón við björgun eða tilraun til
björgunar manni úr lífshágka,
skal hann, eða eftirlátnir vanda
menn hans, eiga rétt til slysa-
bóta eftir sömu reglum og
elysatryggðir menn.
Tryggingunni er skylt að bæta
þau slys, er tryggður maður
verður fyrir meðan hann er að
starfi við þann atvinnurekstur,
sem hann er tryggður í, enda
valdi slysið meiðslum, atvinnu-
tjóni eða dauða.
Til slysa teljast fingurmein og
handarmein, er menn fá við sjó-
mennsku, fiskvinnu, sláturhús-
vinnu eða aðra þá vinnu, sem
kunn er að því að vera hættu-
leg á þennan hátt, enda kenni
menn meinsins fyrst á meðan
þeir stunda vinnuna eða innan
þess tíma, að rekja megi or-
saikir þess til hennar.
Sama gildir um aðra at-
vinnusjúkdóma, sem bótaskyldir
teljast.
Jafnskjótt og slys, sem ætla
má að sé bótaskyld, hefir að
höndum borið, skal forráðamað
ur fyrirtækisins tafarlaust senda
tilkynningu um slysið til um-
boðsmanns slysatryggingarinnar
eða skrifstofu hennar. Mjög áríð
andi er, að eigi sé dregið eða
vanrækt að senda tilkynningar
um slys og læknisvottorð, sem
þurfa að fylgja. Slíkur dráttur
getur leitt til þess að réttur til
bóta falli niður, og liggja við
honum þannig viðurlög.
Mikiisverðustu breytingarnar
sem gerðar voru á slysatrygging
unni uma síðustu áraniót, eru á
ékvæSum um dánarlbætur. Bæt-
ur til barna voru hækkaðar
mjög mikið og ákveðið, að þær
skyldu greiðast sem árlegur líf-
eyrir barnsins til framfæris
til 16 ára aldurs.
Örorkufoætur voru einnig
rnjög mikið hækkaðar, og skal
einnig greiða þær sem lífeyri ef
örorkan er ó svo háu stigi, að
lífeyririnn sé áætlaður mikill
eða meiri hluti af tekjum öryrkj
ans.. Þá var einnig bætt við þær
eigmlegu örorkufoætur til hins
slasaða lífeyris- og bótagreiðsl-
um til vandamanna hans, ef
meira en hebningur starfsorku
hefir tapazt. Loksins var ákveð
ið að greiða þeim ekkjum, sem
misst hafa mikinn hluta starfs-
krafta sinna, árlegan lífeyri í
viðibót við bótaupphæð þá, sem
greidd er í einu lagi.
Nðiurlag á morgun.
HVAÐ SEGJA Mfflí BLÖÐÍN
Frh. af 4. síða.
við beindum á stund lýðveldis-
stofnunarinnar kröftum okkar
að því, að leggja með tímabær-
um framkvæmdum í löggjöf og
atvinnulífi sem traustastan
grundvöll fyrir gróandi þjóðlíf
hjá okkur í framtíðinni. En vissu
lega er Skúli Magnússon land-
fógeti þess maklegur, að við
heiðrum á allan hátt minningu
hans, einnig með því að reisa af
honum líkneski í Reykiavík,
og víst var það ekki ófyrir-
synju, að Vísir minnir við þetta
tækifæri á hann, þegar svo
mjög er reynt að halda á lofti
nafni annars Skúla, sem — að
honuní fullkomlega viðurkennd
um — þó í sögu okkar og
sjálfstæðisbaráttu þolir engari
samjöfnuð við Skúla Magnús-
son.
amnmzunmmnn
Úfbreiðið álþpublálfi.
Áttræður í dag:
lamúei Eggerfsson skraufritari
SAMD'EL er fæddur 25. maí
1864, á Melanesi í Rauða-
sandshreppi, sonur Eggerts Jach
umssonar frá Skógúm í Reyk-
hólasveit og fyrri konu hans, Guð
bjargar plafsdóttur frá Rauða-
mýri á Langadalsströnd við ísa-
fjarðardjúp. Er föðurætt hans
þjóðkunn, meðal annars frá þjóð-
skáldinu Matthíasi, sem var föð-
urbróðir hans. Hefir margt gáfu-
manna og fræðimanna, karla og
kyenna, komið fram í þeirri æ.tt
og skal það ekki frekar rakið.
Eggert átti fjölda barna og var
Samúel einn af þeim elztu. Af öðr
um börnum hans er þjóðkunnast-
ur séra Mattías er lengst af sínum
prestskap var prestur og leiðtogi
Grímseyinga, kominn nær átt-
ræðu og býr hér í bæ.
Ungum var Samúel komið í fóst
ur til Brandar Árnasonar bónda
í Munaðstungu í Reykhólasveit.
Ólst hann þar upp til fullorðins
aldrn-s, eða 23 ára, þar til er hann
;Sfór á búnaðarskólann í Ólafsdal
til hins þjóðkunna bændaleiðtoga
Torfa Bjarnasonar skólastjóra.
Tók hann þaðan ágætispróf að
loknu tveggja ára námi. Minnist
hann ávallt veru sinnar þar með
hrifningu, þess viðurkennda skóla
brags og ekki hvað sízt skóla-
stjórans, er hann dáði ávallt síð-
an. Að loknu námi gerðist hann
starfsmaður bænda og leiðbein-
andi um jarðræktarmál, einkum
á Barðaströnd, en stundaði jöfn-
um höndum barnakenrislu á vetr
um, þar í sveitinni. Árið 1892
giftist hann Mörtu Elísabetu
Stefánsdóttur, ættaðri úr Mýra-
sýslu, mikilhæfri og gáfaðri konu,
er hann missti 1939, eftir 46 ára
sambúð. Eignuðust þau 3 börn
og lifa tvær dætur, Halldóra,
kona Péturs Guðmundssonar
kaupmanns á Sjafnargötu 3 og
Jóhanna Margrét, kona Jóns Dal-
mannssonar gullsmiðs Grettis-
götu 6, er hann nú dvelur hjá.
Sama.ár flutti hann til Flateyjar
á Breiðafirði og tók að sér skóla-
stjórn bamaskólans þar. Hafði
hann þann starfa til ársins 1894
að hann flutti vestur á Rauða-
sand og gerist bóndi á Stökkum.
Bjó hann þar í 9 ár og í Kolls-
vík í sama hreppi í 4 ár. Á þess-
um árum voru honum falin ýms
trúnaðarstörf innan sveitar. Odd
vitastarf hreppsins og forsöngv-
ari Bæjarkirkju á Rauðasandi öll
árin, er hann dvaldi á Sandinum
og ýmis fleiri störf.
Árið 1907 flutti hann til ísa-
jfjarðar og vann þar í lyfjabúð
Davíðs Schevings læknis um
tveggja ára skeið. En þá flutti
hann til Reykjavíkur (1909) og
hefir dvalið hér síðan við ýmis
störf. Barnakennsla var eitt af
hans aðalstörfum alla tíð. Hann
byrjaði ungur að segja börnum
til og að loknu námi í Ólafsdal
stundaði hann barnakennslu á
vetrum alla tíð jöfnum höndum
við önnur störf. Hér í Reykjavík
hafði hann smábarnaskóla fram
á síðustu tíma. Munu þau nokk-
uð á öðru þúsundinu, börnin,
sem hann hefir veitt fræðslu. Ég
héyrði eitt sirrn mjög dómbæran
mann, er þekkti bamafræðslu-
starf Samúels mjög vel, halda því
ifram, að hann hefði hlotið þá
vöggugjöf flestum öðrum fremur,
er hann hefði þekkt, að vera ung-
mennafræðari. Get ég af eigin
raun tekið undir þessa skoðun.
Reynsla mín og fjölda annarra
nemanda hans, sem ég þekki
munu vera á eina lund, að mikið
og gott sáðmannsstarf hafi verið
unnið, þar sem hann var að verki.
Samúel hefir lengst sinnar ævi
verið listhneigður maður og
fræðimaður og hefir iðkað hvort
tveggja mjög um dagana.
Hann var ágætur skrifari og
dráttlist hefir hann fengist mjög
við. Skrautritun allskonar hefir
hann stundað fram á síðustu tíma.
Meðal dráttlistar má nefna fjölda
korta, sem hann hefir gefið út og
Samúel Eggertsson.
Ö31 miðuðu að þjóðlegum fróð-
leik, sumpart hagfræðileg, önnur
tekin úr sögu þjóðarinnar. En
engin af myndum hans, mun hafa
náð jafn mikilli útbreiðslu og
myndin af Hallgrími Péturssyni.
Þá hefir hann mikið starfað að
landkortagerð. íslandskort hans
fékk viðurkenningu sem skóla-
kort í skólum landsins. Landmæl
ingar hefir hann gert af fjölda
stöðúm, einkum kauptúnum vest
an lands og gert uppdrætti af
þeim. Eru kort þessi mikill feng-
ur síðari tímum, því þau lýsa
kauptúnunum á sínum frumbýl-
isárum.
Þá hefir harrn mótað landið í
gips, þar er sjá má í réttum hlut-
föllum jökultinda og fjallagnípur,
dali, firði og voga. Hygg ég að
hann sé sá fyrsti hérlendra
manna, sem mótað hefir landið á
þann veg. Á sama hátt hefir hann
mótað einstaka landshluta, svo
sem hinn gamla Rauðasandshrepp
áður en honum var skipt. Veður-
fræðin hefir einnig verið eitt af
hans hugðarmálum, enda vann
hann um skeið á Veðurstofunni.
í þeirri fræðigrein hefir hann
safnað miklum fróðleik frá fyrri
árum og öldum, áður en Veður-
stofan tók til starfa, gert kort og
samtölur, er lýsa veðurfari á ís-
landi um langt skeið. Er hér um
safn að ræða, sem mun geta orðið
vísindamönnum síðari tíma á
þessu sviði að miklum notum. Á
síðari árum hefir hann unnið all
mikið að söfnun og skrásetningu
örnefna og ferðast um landið í
því augnamiði. Margt fleira mætti
nefna, sem hann hefir unnið að í
tómstundum svo sem ættfræði og
fleira.
Samúel er maður fjölfróður og
víðlesinn, einkum er lýtur að
sögu landsins, jarðfræði, veður-
fari o. s. frv. Hann hefir ávallt
átt kost góðra bóka er lúta að
þessum fræðigreinum, er hann
hefir lagt stund á og bókasafn á
hann allgott.
Enn þann dag í dag situr hann
við skrifborð sitt og vinnur að
sínum hugðarmálum, þrátt fyrir
hinn háa aldur. Þótt Samúel hafi
ekki hlotið neina opinbera viður-
kenningu fyrir störf sín, nema
lítilsháttar eftirlauna-kennara-
styrk, þá munu seinni tíma menn,
sem fá í hendur þau gögn, er
hann hefri saman dregið, viður-
kenna elju hans og löngun til vís-
indastarfa, og þann skerf er hann
lætur eftir sig.
Þrátt fyrir háan aldur er
Samúel líkamlega hraustur og
andlegu þreki heldur hann furðu
vel. Hann er einn þeirra manna
sem er gæddur góðri skapgerð,
öllum viljað vel og eignast fjölda
vina og velunnara á sinni löngu
lífsleið, og ekki síst þeirra, sem
hafa kunnað að meta störf hans
og viðleitni til þess að gera sam-
tíð sína vitrari og víðsýnni. Hann
er eitt þeirra ungmenna, sem
þjóðhátíðin 1874 mótaði og kveikti
hjá hugsjónaeld um að vera góð-
ur og nýtur íslendingur. Við vin-
ir hans og samferðamenn, óskum
FhqntoétgfaiB 25. mní 1944.
■MmMWHMpiMMlA'JÍIMl'll Mll li lllll iWIMlllírtn—IIÍW ui.1.
Frh. af 5. eíöu.
segja bregða fyrir öðru hverju.
Allt í einu sjáum við bálköst bera
við liimin og steypast því næst
í áttina til jarðar. Það er einni
þýzkri næturorrustuflugvél færra
eða sú er að minnsta kosti von
okkar.
Nú gerast ýmis tíðindi svo að
segja í einni svipan. Ljósbjarma
bregður fyrir, sprengingar heyr-
ast. Leitarljósin varpa bjarma á
skýin. Brátt er og hafin skothríð
úr loftvarnabyssum.
Já, vissulega voru harðfengi-
legar orrustur háðar hvarvetna
umhverfis. Maður fylgdist vel með
baráttuaðferðum árásarflugvél-
anna. Þarna neðan við skýjabakk
ana til vinstri handar liggur
Hamborg. Við sjáum það á leið
okkar til skotmarks þess, er okk-
ur hefir verið fyrir langt að
leggja til atlögu við, að Ham-
borg fær óvægilega heimsókn í
nótt.
Loksins blasir skotmarkið við
okkur. Berlín, borg tortímingar-
innar, er framundan.
Ég hvessi sjónir, og það er eins
og undarlegur skjálfti hríslist um
líkama minn. Ég hefi séð marga
eftirminnilega sjón í styrjöld
þessari. Ég hefi séð þýzka fall-
hlífarhermenn varpa sér til jarð-
ar. Ég hefi séð sjóorrustur og
skriðdrekaorrustur í eyðimörk-
inni. En ekkert það, sem ég hefi
séð til þessa, er sambærilegt við
þann brjálaða draum, sem nú birt
ist mér sýn.
Þetta er ekki aðeins brennandi
borg. Berlín er lítt annað en aska
og eimyrja eins og nú er málum
komið. Eldi og brennisteini hefir
rignt yfir hana. Berlín er bann-
færð borg, og þrumum geimsins
hefir lostið niður í hana. Við-
horfunum þar verður ekki með
orðum lýst. En þeir, sem litið
hafa hana augum í sinni núver-
andi mynd, munu aldrei gleyma
þeirri sjón.
Flugvélin tekm- dýfur, þegar
hinar geysistóru sprengjur henn-
ar eru látnar, falla til jarðar. —
Það er ógerlegt að fylgjast með
því, hvaða spjöllum þær muni
valda En um hitt verður ekki ef-
azt, að þær hæfa í mark.
Og svo er heimferðin hafin.
Við sjáum fjölmörgum bæjum og
borgum bregða fyrir, og hvar-
vetna er hafin áköf skothríð gegn
okkur. Harðfengilegust er ef til
vill varnarskothríðin úti á strönd
Atlantshafsins. í fölleitu skini
dögunarinnar birtist svo England
sjónum okkar. Aldrei hefi ég
fagnað landsýh meir á ævi minni.
Brátt lendir svo flugvél okkar. Og
svo koma hinar flugvélar sveitar-
innar hver af annarri.
Prófræffur
sínar flytja eftirtaldir guðfræði-
kandidatar í Háskólakapellunni,
sein hér segir: Fimmtudag 25. maí
kl. 5 e. h. Jón Árni Sigurðsson,
Stefán Eggertsson, Pétur Sigur-
geirsson og Guðmundur Guðmunds
son. Föstudaginn 26. maí kl. 5 e,
h. Sigurður Guðmundsson, Robert
Jackson, Trausti Pétursson og Jón
Sigurðsson.
Iíjúskapur.
Séra Jón Thorarensen gefur sam
an í hjónaband í dag ungfrú Ás-
laugu Árnadóttur og Agnar Lud-
vigsson, stórkaupmann. Heímili
þeirra verður á Vesturgötu 48.
Upplýsingastöð
Þingstúku Reykjavíkur er opin
í kvöld kl. 6 til 8 í Templarahöll-
inni, Fríkirkjuveg 11.
•—— ........r- —— ..............
himum fagurs ævikvölds, og þeg-
ar dagur dvín, megi hann í sinni
öruggu trú hverfa á braut til
þeirra heimkynna, þar sem ást-
vinir hans, er famir eru á undan
honum, bíða hans.
Sigurjón Á. Ólafsson.