Alþýðublaðið - 02.06.1944, Qupperneq 6

ALPYÖUBLAM-Ö
Föstudagur 2. júní 1944.
íSar
Nýjasta skáldsagan eftix Ólaf Jóh. Sigurðsson hefir hlbtið frábærar viðtökur.
Hver af öðrum, sem ritað hefir um hókina, lýkur á hana lofsorði.
„Yfir Fjallinu og drauminum er samstiltur ljóðrænn blær, sem
nær tökum á góðum lesanda, frásögnin streymir eins og lygnt
og breitt fljót, alla bókina á enda. . . Þetta er bók með sterkum
átökum og sjálfsafneitun af þrótti og gleði“.
S. G. í Þjóðviljan’um, 25. apríl.
„Kithöfundur finnur sjálfan sig“, fyrirsögn á ritdómi eftir Guð-
mund G. Hagalín í Alþýðublaðinu 5. maí.
„Fjallið og draumurinn er veigamesta og tvímæialaust langbezta
bók hins komunga og efnilega höfundar“.
Þ. J. í Vísi, 23. maí.
Halldór K. Laxness gagnrýnir bókina í Tímariti Máls og menning-
ar. Hann segir: „Bókin er rík að lit, en fátæk að línu. Ljóðræna
stílsins hefir hvarvetna yfirhönd yfir inntakinu. . . .“.
.....Sú sjálfstyftun, sem lýsir sér í því að skrifa svona þunga og
i erfiða bók utan um svo smátt og óaðkallandi efni, bendir til þess
'í að þegar lífið hefir gefið þessum unga höfundi viðameira efni,
muni hann verða mikill rithöfundur. Látum það verða okkar
metnaðarmál að efla hann til góðra hluta“.
„Ég held því hiklaust fram, að Fjallið og draumurinn sé ein meðal
allra beztu skáldsagna, sem ritaðar hafa verið af Íslendingum á
þessari öld. Það hefir margur verið kallaður stórskáld fyrir minna
en þessa afbragðsvel gerðu bók“.
Kristmann Guðmundsson í Morgunblaðinu, 25. maí.
Kaupið Fja!!ið og draumirin strax í dag.
Kynoið yöur skáldsögu þessa unga og gáfaða rithöfundar.
Bókaútgáfa Heimskringlis
rnáfi .& <rtt$sÍM*te8’3
sem úls
á
HúsmæörakennaraskóSasium sagt upp í gser
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
þess vegna eru það málefnin og
aftur málefnin, sem verða að vera
hyrningarsteinar fyrir etjórnar-
myndun í landinu en ekki persón-
ur einstaka manna.“
Undir þessi ummæli Vísis er
fullkomlega hægt að taka, enda
hefir Alþýðublaðið oft bent á
það, að lýðveldið verður að
vera annað og meira en form og
nafn, ef það á að uppfylla þær
vonir, sem þjóðin hefir alið með
sér um þetta nýja tímabil í sögu
sinni.
Fsrh. a£ 4. sáGu
í stéttinni starfa, séu vel undir-
ibúnir og sérmenntaðir, svo að
ihver einstaklingur sé sem hæf-
astur og bezt dugandi til að
inna störf sín vel af hendi. Þess
vegna hefir kennarastéttin jafn-
an barizt fyrir því, að kennara-
skólanum væri sem mestur sómi
sýndur, námskröfumar auknar
og þá sérstaklega lögð meiri á-
iherzla á nóm, sem beimlínis mið-
aði að imdirbúningi undir kenn-
arastarf. Þetta hefir nú fengizt
fram, eða að minnsta kosti hefir
gott spor verið stigið í þessa
átt, þar sem skólanum verður
næsta vetur breytt í fjögurra
ára skóla og tveggja ára nám
í gagnfræðaskóla er gert aðinn-
tökuskilyrði. Hér eftir þarf því
ekki minna en sex ára nám
undir kennrapróf. — Ég tel, að
kennarastéttin gæti vel unað
þessu, og sömuleiðis ættu allir
þeir, sem óska eftir velmennt-
uðuim og hæfum mönnurn í
kennslustörf, að fagna þessu, ef
sú værd bara ekld raunin á, að
einE; og nú er háttað launakjör-
um, verður þetta hersýnilega
til þess að rýra stéttina enn
meir og draga úr því, að dug-
andi menn leggi í þetta langa
kennaranátm. Er það óneitan-
lega nokkuð hart fyrir kennara-
stéttina að þurfa að kingja þeim
bita, að hún hafi þannig ært
upp á sig ólánið með því einu
að vilja betur menntaða og hæf-
ari kennara.
Nýleg bárust mér í hendur
tillögur um miklar breytingar á
fræðslukerfi landsins frá milii-
þingnefnd í skólamálum. Tillög-
ur þessar virðast mér við fljóta
yfirsýn til mikilla bóta. En þar
finnist mér enn bera að sama
brunnji: Verði tillögur þessar
að lögum, mun fyrirsjáanlega
verða stórkostlegur hængur á
framikvæmd þeirra, sökum
þeirrar kennarafæðar, sem íhin
aumu kjör hafa skapað.
Ég vil að lokum beina þessum
spurningum eindregið og ákveð
ið til fræðslumálastjórnar og al-
þingis:
Telja þessir forsjáaðilar það
í raun og veru engum vand-
kvæðum bundið að gera breyt-
ingu á kennaraskólanum, og
auka þar sérnám að mun, þegar
vitað er, að skólinn er þegar
hiáiftómur og stórhörguil er á
kennurum, vegna of lágra
launa?
Finnst þessum aðilum ekki
harla tórat mál að tala um stór-
fellda breytingu á fræðslukerf-
inu, að auka skyldufræðslu að
mun, þegar svo illa er að kenn-
arastéttinni búið, að menn
sneiða hjá kennaraskólanum og
kennarastöðum?
Þykir þeim ekki sem hér sé
á sandi ibyggt?
Stefán Júlíusson.
Saga síldarinnar
Frh. af 5. síðu.
stjórnardögum Cromwells. Hann
braut yfirráð Hollendinga á bak
aftur með lögum, þeim sem hann
kom á árið 1651 og mæltu svo
fyrir, að fiskur skyldi aðeins
fluttur til Englands og nýlendna
þess með enskum skipum. Her-
skipafloti Englands nam þá sex-
tíu og fimm skipum, og það
hafði hinum mikilhæfasta flota-
foringja á að skipa, þar sem var
Robert Blake. Eftir tveggja ára
baráttu, þar sem valt á ýmsu,
varð England sigurvegari og
lagði grundvöll að flota sínum
og sjóveldi.
Þegar Karl konungur annar
kom til valda, var flotinn enn
aukinn, og enda þótt verzlun
heimsveldisins væri fyrst og
fremst í höndum sérleyfis-
j félaga, varð ekki um það
efazt, hver mátti sín mest
á vettvangi síldveiðanna. Hann
hélt fast við stefnu Crom-
wells og efldi sjávarútveg-
inn sem mest til þess að tryggja
flotanum dugandi sjómenn á
hverjum tíma. Aðeins enskum
skipum var leyft að flytja síld
til enskra hafna, og sérhverju
veitingahúsi landsins var gert
að greiða sérstakan skatt til
Hins konunglega fiskveiðafé-
lags Stóra-Bretlands, svo og að
kaupa að minnsta kosti eina
tunnu síldar ár hvert. Skipum,
sem stunduðu síldveiðar, voru
veitt sérstök verðlaun.
Fyrir nokkrum árum nam síld
arútflutningur Breta fimm millj
ónum sterlingspunda ár hvert.
Og síldarneyzla brezku þjóðar-
innar .óx með ári hverju.
JÓÐVERJAR hagnýta síld-
ina mjög í hernaðarþágu.
Þeir nota hana' til framleiðslu
sprengiefnis. Úr hundrað og
tuttugu síldum fæst sprengi-
efni, sem nægir í lítið tundur-
skeyti. En"auk þess vinna Þióð-
verjar margvísleg önnur efni úr
fiski þessum og leggja því hina
mestu áherzlu á síldariðnað’m.
Adolf Hitler hefir komizt
þannig að orði, að hann harfnist
tíu þúsund smálesta síldar að
meðaltali vikulega. En sá hluti
brezka flotans, sem hindrar
fiskveiðar fyrir Hollandsströnd-
um, hefir komið í veg fyrir bf ð,
að hann fái aflað teljandi síld-
armagns að minnsta kosti sam-
an borið við það, # sem kemur
fram í þessum ummælum hans.
Það má því með sanni segja, að
síldin komi enn við sögu og á-
kveði jafnvel örlög þjóða éins
og forðum daga.
sagt upp í Hátíðasai Háskól-
ans í gær að viðstöddum
fjölda gesta'. Tíu námsmeyjar
útskrifuðust úr skólanum og
kennslukonurnar, sem stund-
að hafa nám sitt hérlendis
eingöngu.
Ungfrú Helga Sigurðardlóttir,
sem er skólastjóri skólans, sleit
skólanum og aíhenti nlámsmeyj-
um prótfiskírteini slín. Rakti hún
sögu skólans, undirbúning að
stofnun hans og starfsemi hans,
þau tæp trvö ár, sem hann er
búinn að starfa, og þakkaði jafn
framt þeim kennslumálaráðherr
um, sem bezt höfðu stuðlað að
skólastofnuninni og framgangi
hans. Ennfremur iþakkaði hún
kennaraliði skólans ffyrir velunn
in störff og ánægjulega sam-
vinnu, og að endingu nemendun
um, sem rækt höfðu námið með
etLju og árverkni.
Að ræðu skólastjórans lolk-
; inni, talaði Einar Arnórsson
; kennslumálaráðherra nokkur
orð og iýsti ánægju sinni yfir
hinum mikla árangri, sem skól-
inn hafði náð á hinum skemma
starifsferli og þakkaði það hinni
góðu fioryistu Helgu Sigurðardútt
ir, skólastjóra.
Eftirtaldar stúlkur útskrifuð-
ust úr skólanum: Asgerður Guð
mundsdióttir, Guðbjörg Bergs,
Guðný Frimannisdóttir, Halldóra
Eggertsdóttir, Helga Kristjáns-
dóttir, Salóme Gísladýttir, Sig-
ráður Jónsdóttir, Yigdís Jóns-
dóttir, Þorgerður Þorvarðardótt
ir og Þórunn Hafstein.
Ein stúlka hlaut við próffið á-
gætiseinkun, var það Vigdís
Jónsdóttir frá Deildartuingu. Sjö
hlutu fyrstu einkun betri og
tvær aðra einkun hetri.
Að laflokinni skólauppsögn-
inni var gestunum Iboðið upp á
kafffi 'ií húsakynnum skólams í
kjallar Háskólans.
Húsmœðrakennaraskóli ís-
lands tók fyrst til starffa í októ-
!ber Ili942 og hefir staðið óslitið
fííðan, svo þetta var fyrsta skóla-
uppsögn sem fram heffir farið
hjlá skólanum.
Á síðastliðnu vori luku stúlk-
urnar Ifýrri hluta námsins og
tóku próf á matartilbúningi og
efnafræði, en í maí flutti skól-
inn að Laugarvatni og var hald-
ið þar áfram sem heimavistar-
skóla í 4Vz mánuð. Þar var að-
allega um verklegt nám að ræða
við ýmsa landibúnaðarvinnu.
Meðal annars var stúlkunum
kennd þar garðrækt og mat-
reiðsla garðávaxta, einnig var
þeim kennd alifuglarækt, mjallt
ir og að nýta mjólkina; búa til
skyr, smijör o. fl. Þaðan var og
farið á grasfjall, og fjallagrös
tínd og matbúin.
í fyrra haust var svo aftur
byrjuð kennsla hér í Reykja-
vík. Var námsmeyjum þá gef-
inn kostur á að kynnast flokk-
un og meðferð kjöts hjá Slátur-
félagi Suðurlands. En jafnframt
hófst bókleg kennsla að nýju.
Voru kenndar 10 bóklegar náms,
greinar, enn fremur voru haldn-
in námskeið fyrir telpur og
unglinga fyrir og eftir jól, og
voru það námsmeyjar skólans,
sem kennsluna önnuðust.
Þótt Húsmæðrakennaraskóli
íslands hafi ekki starfað nema
tæp tvö ár, er orðið langt liðið
síðan að skilin var nauðsyn
hans; árið 1927 var fyrst skipuð
nefnd til undirbúnings í þessu
efni, í henni áttu sæti: Ragn-
hildur Pétursdóttir, frú, Guð-
rún Breim, frú, og Sigurður
Sigurðsson, búnaðarmálastjóri,
faðir Helgu Sigurðardóttur, sem
nú er skólastjóri skólans.
Verulegt skrið komst þó ekki
á þessi mál fyrr en árið 1941.
I febrúar það ár, heldur Hús-
mæðrakennarafélagið Hússtjóm
fund, en í því félagi voru 9
konur, allar húsmæðrakennar-
ar. Á fundinum var samþykkt
að beita sér fyrir stofnun hús-
mæðrakennaraskóla, svo fljótt,
sem unnt væri. í nefnd, sem
kosin var í þessu skyni áttu
sæti: ungfrú Hélga Sigurðar-
dóttir, frú Soffía Claessen og
frá Ólöf Jónsdóttir.
Nefnd þessi útbjó tillögur
um málið og lagði þær fyrir
alþingi.
Hinn 27. júní 1941 voru svo
samþykkt lög um Húsmæðra-
kennaraskóla íslands, og 11. maí
1942 var gefin út reglugerð
skólans, af þáverandi forsætis-
og kennslumálaráðherra, Her-
manni Jónassyni.
Fram að þeim tíma höfðu
húsmæðrakennslukonur okkar
orðið að leita sér menntunar er-
lendis. Af þeim sökum hafa
færri lagt fyrir sig slíkt nám
heldur en verið hefði, ef starf-
andi húsmæðrakennaraskóli
hefði verið hér á landi. Þetta
sézt bezt nú, þegar skólinn er
tekinn til starfa; þar sem á
fyrstu tveim árunum útskrif-
ast 10 kennslukonur frá skól-
anum, en fyrir voru aðeins um
15 kennslukonur á öllu landinu.
Eins og áður er getið, er ung-
frú Helga Sigurðardóttir skóla-
stjóri skólans, og 'hefir þar vel
tekizt til með val forystukonu
fyrir skólann.
í viðtali við blaðamenn í gær
sagði Helga meðal annars, að
hefði hún ekki alizt upp í ís-
lenzkri sveit, mundi hún ekki
hafa fyllilega treyst sér til, að
veita slikum skóla forystu,
skóla, sem á að útskrifa kennslu
konur, sem síðar eiga að mennta
íslenzkar húsmæður til sjós og
sveita og búa þær undir störf
þeirra í lífinu, því hversu mikla
og góða menntun, sem hægt
væri að sækja til erlendra skóla,
væri það ekki nóg, nema að
þekkja einnig til hlýtar íslenzka
búskaparhætti og íslenzka lifn-
aðarhætti.
Auk ungfrú Helgu Simirðar-
dóttur, kenna eftirtaldir menn
við skólann: Trausti Ólafsson,
efnafræðingur, Ófeigur Ófeigs-
son, læknir, dr. Júlíus Sigur-
jónsson, dr. Broddi Jóharir0'’-
son, Ragnar Jóhannesson, kand.
mag., Ingólfur Davíðsson, mag-
ister og Þorleifur Þórðarson
kennari.
Ferðafélag íslands
ráðgerir að fara tvær skemmti-
ferðir um næstu hetgi. Önmur
ferðin er gönguför á Skarðsheiði.
Lagt af stað á sunnudagsmorgun
kl. 8 frá Austurvelli og ekið kring-
um Hvalfjörð að Laxá í Leirár-
sveit. Fró ánni verður gengið upp
dalinn á Skarðsheiði og þá á
Heiðarhornið (1053 m). Sjálfsagt
að hafa með skíði. — Hin ferðin
er gönguför í Raufarhólshelli. Ek-
ið í bílum upp í Smiðjulaut á
Hellisheiei. Gengið þaðan á Skála-
fell og í Raufarhólshelli, sem er
mjög merkilegur. Til baka verður
gengið um Eldborgarhraun, Löngu-
hlíð og Lágaskarð í Hveradali.
Lagt af stað kl. 9 fná Austurvelli.
Aðgöngumiðar seldir á skrifstofu
Kr. Ó. Skagfjörðs, Túngötu 5 á
laugardaginn kl. 9 til 12 og um
kvöldið kl. 6 til 7.
Orðsending frá sjómannádegihum
til sundmanna.
Þátttakendur í björgunarsimdi
og stakkasundi sjómannadagsins,
mæti til æfinga við upptök Granda
garðsins kl. 7 í kvöld.