Alþýðublaðið - 15.06.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 15. júní 1944.
5
Reykjavík í hátíðaskrúða. — Hvenær verða byrgin tætt
í sundur? — Okkur vantar vélar! — Fjós í Miðbænum.
Starf þjóðhátíðarnefndar.
AÐ ER verið að tala um að
Reykjavík klæðist hátíða-
skrúða um næstu helgi. Helst er
mælst til þess að húseigendur í
Miðbænum og þá fyrst og fremst
kaupmenn skrýði verzlanir sínar
og glugga þeirra á föstudag, en
þann dag á að loka verzlunum kl.
12 á liádegi. Að sjálfsögðu er svo
ætlast til að fánar blakti á stöng
um allan bæ, og að þeir sem eiga
litla fána, hafi þá út um glugga
sína.
ÁKVEÐIÐ ER að skrýða Mennta
skólann og gera má ráð fyrir að
myndastyttur verði og skrýddar.
En hvernig væri að rífa niður sand-
pokabyrgið við Bankastræti? Ég
hdf fyrir löngu mælst til þess að
yrði gert og fjölda margir-bréfrit-
arar mínir taka undir það. Hins
vegar skal ég játa að ég býst ekki
við að jörðin undir því sé orðin
neitt sérlega falleg. Þó hygg ég að
hún sé fallegri en þetta kolmó-
rauða byrgi.
ÞÁ ER ÞAÐ og athugandi sem
B. K. segir í bréfi ti lmín, að
skemmtilegast hefði verið að hægt
væri að nema burtu sem mest af
því, hér innan bæjar, sem minnir
á styrjöldina og hernaðarmannvirki
hér. Þetta mun þó ekki vera hægt
svo nokkru nemi, en það sem við
höfum byggt sjálfir, eins og til
dmis þessi byrgi megum við og
getum numið burtu.
REYKJAVÍK hefir tekið miklum
stakkaskiptum undanfarnar vikur
og minnir nú aftur á það sem var
hér fyrir stríðið og áður en göturn-
ar voru sundurgrafnar vegna hi-ta-
veitunnar. Bæjarverkfræðingur
leggur nú mikla áherzlu á að laga
göturnar og finnur maður nýjan
anda í þeim framkvæmdum. Arn-
arhól er mikið verið að laga og
vonandi verður honum nú ekki
umturnað oftar, en næstum á
hverju ári undánfarið hefir út-
liti hans verið breytt.
UM ÞESSAR mundir vinna menn
í vaktaskiptum við sorphreinsun-
ina og mun svo verða fram yfir
júlímánuð. Margir stúdentar vinna
þessi störf, meðal annars á næt-
urna, ásamt verkamönnum. Sorp-
hreinsunin hefir aukist mikið, enda
var á því brýn þörf, vegna þess að
eftir að hitaveitan kom óx sorpið
svo mjög, en betur má ef duga
skal og ný tæki Iþurfa að koma
bæði við húsin og eins til að eyða
sorpinu.
ÞEGAR ÉG minnist á tækin,
dettur mér í hug, hversu mjiög okk-
ur vantar tæki og vélar til ýmissa
hluta. Á undanförnum árum höf-
um við eignast ýms tæki og eigum
við fyrst og fremst að þakka það
Bandaríkjamönnum. Setuliðið hef-'
ir komið með margvísleg tæki til
að nota við framkvæmdir sínar og
við höfum lært að meta þau. Síðan
höfum við útvegað okkur þau frá
Bandaríkjunum. En mjög vantar á
að við höfum næg tæki.
ÞAÐ ER HÖRMULEGT að sjá
verkamenn hamast með haka og
skóflu í marga daga á einu götu-
horni, þegar maður hefir séð að
sömu vinnu er hægt að ljúka á
fáum klukkstundum með mikil-
virkum vélum. Verkamenn eru oft
hræddir við vélarnar, óttast að þær
taki fá þeim atvinnuna. Þannig á
skipulagið að sjálfsögðu ekki að
vera. Ef vélarnar afkasta verkinu
undir stjórn mannsis, þá á það að
verða til þess að honum líði -bet-
u.r. Enginn getur því verið á móti
vélunum þess vegna.
AF TILEFNI bréfs, sem ég hef
fengið um fj-ós skammt frá Mið-
bænum og spásserandi skítugar
kýr á Grettisgötu, Frakkastíg og
fleiri götum þar í grend, skal ég
taka það fram, að mér er sagt, að
fjósið verði lagt niður innan
skamms og kýrnaar flutar á annan
betri stað.
OG AF GEFNU TILEFNI bréfs
frá Sig. Sig. um undirbúning
hátíðahaldanna og þjóðhátíðar-
nefndina vil ég segja þetta: Nefnd-
in hefir erfitt hlutverk að vinna
og hún tók of seint til starfa. Vel
má vera að betra hefði verið að
fá sömu menn til að annast skipu-
lagningu hátíðahaldanna nú sem
störfðuðu að því 1930. Ekki mun
þó hafa verið hægt að fá þá alla.
Björn Ólafsson var iþá bifreiðagene
ral en nú er hann allt annað.
Hannes á horninu.
Frá Sumardvalarnefnd
Þau börn, sem dvelja eiga á heimilum nefndarinnar í
sumar, mæti við Miðbæjarbarnaskólann, til brottfarar, eins
og hér segir:
Þriðjud. 20. júní kl. 9: Börnin að Brautarholti
Sama dag — 14: Börnin að Silungapolli
Miðvikud. 21. júní — 9: Börnin að Reykholti
Sama dag — 14: Börnin að Menntaskólaselinu
Fimmtud. 23. júní — 9: Börnin að Staðarfelli
Sama dag — 9: Börnin að Sælingsdalslaug
Sama dag — 8:Börnin að Löngumýri
Nauðsynlegt er að farangri barna að Reykholti, Staðar-
felli og Sælingsdalslaug, sé skilað að Miðbáejarbarnaskólan-
um kl. 14 degi áður en börnin fara.
Sumardvalarnefnd.
I
Knox borinn til grafar.
Mynd þessi var tekin, er kistu Franks Knox flotamálaráðherra Bandaríkjanna, var ekið
á fallbyssuvagni, sem hvítum hestum var beitt fyrir, framhjá minnismerki Abrahams
Lincolns. Jarðneskum leifum flotamálaráðherrans var búinn hinzti hvílustaður í Arling-
tonkirkjugaroinum í Washington. Knox léxt hinn 28. apríl s. 1.
an frá Versölmn.
Harmsa|
VERSALASAMNINGURINN,
sem gerður var í lok heims-
styrjaldarinniar fyrri, ákvað
vopnahló — ékki frið.
Gætum við ekki lært eitt-
hvað af mistökum þeirra, sem
gerðu friðarsamninginn í Ver-
sölum, til þess að komið verði á
varanlegum friði að ráðnum úr-
slitum hildarleiks þess, sem nú
er háður?
Óneitanlega virtust miklar
líkur á því, að unnt reyndist að
koma á varanlegum friði á Par-
ísarfundinum. Viðhorfin voru
hin hagfelldustu til þess. Þýzka-
land, Austurríki, Ungverjaland
og Rússland voru gersigruð og
máttu sín einskis. ítalia og Jap-
an voru þá fjarri því að teljast
til stórvelda. Bandaríkin, Bret-
land og Frakkland höfðu óvíg-
um her á að skipa. Allt voru
þetta lýðræðismki. Og leiðtog-
ar þeirra — Woodrow Wilson,
Lloyd George og Clemenceau
— virtust þess umkomnir að
koma á réttlæti, lýðræði og
friði, sem allt mannkyn þráði
og vonaði.
En hvers vegna mistókst þeim
þetta?
Clemenceau var mikilhæfur
gamall baráttumaður, sem með
dirfsku sinni og dug hafði leitt
frönsku þjóðina út úr myrkri
hinnar ógnlegu baráttu til hins
bjarta dags sigursins. Hann
elskaði heitt og hataði strítt og
óskin að tryggja það, að Frakk-
landi staifaði ekki hætta af
þýzkri árós í framtáðinni, var
honum fyrir öllu. Honum var
um það kunnugt, að Frakkland
hafði komizt hjá ósigri fyrir
einstætt kraftaverk, og banda-
lag Stóra-Bretlands, Rússlands,
Ítalíu, Bandaríkjanna og ann-
arra smærri þjóða hafði orðið
til að koma til þess að Frakk-
land bæri hærra hlut. Hann ef-
aðist um það, að Frakklandi
auðnaðist að koma á slíku banda
lagi öðru sinni. Og honum var
það ríkt í minni, að sigurinn
hafði kostað Frakkland 6161000
fallna vaska hermenn, þegar
manntjón Bretaveldis nam hins
vegar 3 190 000 og Bandaríkj-
anna 350 000. Frakkland hlaut
því mjög að skorta leiðtoga og
hermenn að minnsta kosti næst
kynslóð.
GREIN ÞESSI, sem er eft-
ir William C. Bullitt og
hér . þýdd . úr . tímaritinu
Reader’s Digest, fjallar um
friðarráðstefnuna í Versölum
og mistök þau, sem þar áttu
sér stað. Lýsir hún ósigri
Woodrow. Wilsons. Banda-
ríkjaforseta, sem í Versölum
varð að láta í minni pokann
fyrir. . Lloyd. . George. . og
Clemenceau. Varar grcinar-
höfundurinn við því, að harm
sagan frá Versölum verði lát-
in endurtakast, er setzt verði
að friðarborðinu að ráðnum
úrslitum hildarleiksins, sem
nú er háður.
Hann var ekki trúaður á það,
að hið fyrirhugaða þjóðabanda-
lag myndi breyta hugsunarhætti
mannanna. Hann efaðist mjög
um mikilvægi slíkra samtaka,
unz House höfuðsmaður, hán-
asti vinur og' samstarfsmaður
Woodrow Wilsons, lagði það til
við hann, að það ákvæði yrði
sett í lög þjóðabandalagsins, að
Ameríka kæmi þegar í stað til
fulltingis við Frakkland, ef það
yrði fyrir þýzkri árás í framtíð-
inni. Eftir þetta vild.i Clemen-
ceau, að þjóðabandalagið yrði
máttugra en Wilson og Lloyd
George æsktu nokkru sinni eft-
ir. Hann barðist fyrir því dag
eftir dag, að stofnaður yrði al-
þjóðlegur lögregluher, sem
tryggja skyldi varðveizlu frið-
arins.
Forsætisráðherra Breta, Lloyd
George, var hinn mikilhæfasti
maður, glæsilegur, snjall og
leikinn í því að hagnýta sér
veikleika þeirra, sem hann átti
við að ei'ga á hiverjum tíma, og
hann lagði mikið kapp á það að
reynast sem bezt hinum mikla
skjólstæðingi sínum — Breta-
veldi. Hann fylgdi þeirri stefnu,
sem Bretar höfðu miðað ráð sitt
við gegnum ár og aldir. Stefna
þessi hefir verið nefnd ,,jafn-
vægi valdsins“, og hún var til
komin vegna þeirrar sannfær-
ingar Breta, að ef einhverju
stórveldi myndi takast að ráða
lögum og lofum í Norðurálfu,
myndi Bretlandi eigi reynast
auðið að stan'dast árás þess stór
veldis. Eftir að sigur hafði verið
unninn, var Bretum því ekkert
kappsmál, að samherjar þess
yrðu of sterkir né óvinir þess
of veikir — því að svo kunni að
fara í komandi framtíð, að þeir
yrðu að efna til bandalags við
þá, sem nú voru óvinir þeirra,
í baráttu við núverandi sam-
herja.
Lloyd George fylgdi og
þeirri stefnu dyggilega að leggja
allt kapp á það að auka brezka
heimsveldið sem mest með því
að leggja undir það allar þær
lendur, sem nokkur kostur var
á, hvar í heimipum, sem þær
voru. Honum var vissulega ljóst
mikilvægi nýlendna Þjóðverja í
Afríku, Kyrrahafseyjanna, sem
voru í eigu Þjóðverja, Sýrlands,
Libanons, Palestínu, Trans-Jord
ans^ Iraqs og Arabíu, er voru í
eigu Tyrkja.
Hugmyndin um stofnun þjóða
bandalagsins veitti Lloyd Ge-
orge tækifæri til þess að koma
báðum þessum hugðamálum
sínum í framkvæmd. Það var
hægt að gera þau lönd að „vernd
arríkjum“ þjóðabandalagsins,
sem örðugt var að komast að
samkomulagi um, hvernig ráð-
stafa skyldi. Einnig var þjóða-
bandalagið tilvalinn aðili til
þess að styrkja smáþjóðirnar í
baráttu við stórþjóðirnar. Ef til
nýrrar styrjaldar kæmi, gat
þjóðabandalagið og tryggt Bret-
landi fulltingi Bandaríkjanna.
Bretar vildu því gjarna, að stofn
að yrði þjóðabandalag, en þeir
vildu hins vegar ekki sterkt
bandalag, sem hefði her á að
skipa eins og Frakkar vildu.
Þeim var og óljúft að heita því
að fara skilyrðislaust í strið, ef
einhver aðili bandalagsins yrði
fyrir óvinaárás. Þeir vildu hafa
frjálsar hendur um það, hvort
þeir kæmu til fulltingis við smá
ríki, sem yrðu fyrir árásum, eða
ekki. Þessarar afstöðu þeirra
gætti mjög, er ráðizt var á Man-
sjúiiíu iog Aibyssiníu, en árásir
Japana og ítala á lönd þessi
ógnuðu engan veginr. öryggi
Frh. á 6. síðu.