Alþýðublaðið - 28.06.1944, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 28. ijúní 1944

Guðmundur á Sandi látinn
GUÐMUNDUR skáld Frið
jónsson á Sandi í Aðal-
■dal lézt í isjúkraihúsi í Húsa-
vík í fyrradag. Hafði Guð-
mundur verið vanheill hin síð
ari ár og legið í sjúkrahúsinu
í Húsavík á annað ár sam-
fleyft.
Guðmundur var tæpra 75 ára.
er hann lézt, fæddur 24. októ-
ber 1869. Hann stundaði nám
í gagnfræðaskólanum að Möðru-
völlum. Lengst ævinnar var
hann bóndi á Sandi. Þrátt fyrir
erfiða lífsharáttu* og annir við
margvísleg trúnaðarstörf í sveit
sinni hefir Guðmundur lagt mik
ilsverðán skerf til íslenzkra hók
imennta Eftir hann liggja um
fimmtán bækur, sögur og ljóð.
Er með honum fallið í valinn
eitt af merkustu og sérstæðustu
, Guðmundur Friðjónsson.
%
skáldum þjóðarinnar í seinni
tíð.
Guðimundar mun verða
minnzt nánar hér í blaðin.u síð-
ar.
Húsaleiguvísitalan
137 stig fyrir næsta
ársfjdrðung
KAUPLAGSNEFND og hag-
stofan hafa nú reiknað út
húsaleiguvísitöluna 1. júní og
reyndist hún vera 137 stig —
«11 i! '.' j '■ > .
einu stigi hærri en 1. marz.
‘Gildir Iþdssi IhúsaÍeiguvísit'ala
fyrir ársifjórðunginn frá 1. júlí
til 1. dktólber.
Myndlistarsýningin
opin til föstudags
SAMSÝNING myndlistar-
manna, sem staðið hefir
að undanförnu yfir, og ráðgert
var að hætti 24. þ. m., hefir nú
verið framlengd til næstkom-
andi föstudags.
Fjöldi manns hefir sött sýn-
inguna, enda er hún hin at-
hyglisverðasta, og verðskuldar
að henni sé gaumur gefinn.
Aðalfundur S. í. S.
28.4 milj. kr. aukning á heild-
arvelfu Sambandsins síðasfa ár
—------♦ ... ■ —
Eysteinn Jónsson kosinn í stjórn Sambands-
ins í stað Jóns ívarssonar.
A ÐALFUNDUR Sam-
bands ísl. samvinnufé-
laga var háður á Akureyri
dagana 22.-24. þ. m. Fund-
inn sátu 77 fulltrúar, auk
stjórnar, forstjóra og fram-
kvæmdastjóra S. í. S.
Heildarvelta S. í. S. óx um
28.4 milljónir króna á síðasta
ári og nam samtals 97.9 milljón.
Félagsmannatala sambandsins
hefir aukizt um 1268 á árinu,
og tvö ný félög gengu í sam-
bandið á aðalfundinum.
Á aðallfiundinum voru gefnar
ítarilegar skýrs-lur um starfsemi
og áfkomu S. í. :S. á islíðastl. ári
aif forstjóra og fraimkwæmda-
stjórum S. í. S. Samkvæmt
■skýrslu iforstjóra nam íheildar-
velta !S. í. iS. á 'síðastliðnu ári
97.9 imMjónum Ikr. eða 28.4 millj
ónum 'kr. meira en árið áðiur.
Sala lerlendra vara íhatfði aukizt
um rúmar 10 máljónir kr. og
stafaði isú aukning mest af verð
hækkun, ®em orðið fhatfði á vör-
unum. Sala ihnlendra vara hafði
aukizt um rúimlega ,16 millljón
kr. ioig statf aði mestur hluti aukn
ingarinnar alf því, að uillin frá
1941 og 1942 var sield á s. 1. ári.
í ársloik voru 50 tfélög í S. í. S.
mieð isaimtals 21.457 félagsmönn-
um. Hatfði tfélagsmannatail sam-
bandsfélaganna aukizt uim' 1268
Maður drukknar í
Dýrafirði
IGÆR drukknaði í Ðýrafirði
maður héðan úr hænum,
Einar Sigurðsson að nafni. Slys-
ið vildi til með þeim hætti, að
seglhát hvoldi undir Einari' á
Dýrafirði.
Einar heitinn var búsettur hér
i Ibænurn, en ættaður frá Þing-
eyri í Dýralfirði og dvaldist
hann þar í sumarleyifi ásamt
fjölskyldu sinni. Hann var 27
ára gaimafl.1.
a annu.
Tvö ifélög gengu í S. í. S. á að-
aiMundiinum, Kaupfélagið Dags-
brún í Óflaifisvík oig Slláturfélagið
Örlygur að Gjögrum við Pat-
reksfjörð.
Á fundinuim voru ýms mál
tekin till imieðferðar og alimarg-
ar tillöigur saimþykktar. M. a.
var samjþykkt tilflaga um mót-
mæli gegn núgilldandi innflutn-
ingsregluim og tillaga um að
skora á alþingi að veita Gunn-
,ari Gunnarssyni iskáldi í Skriðu
klaulstri isérstök iheiðurslaun.
Samþykkt var að veita 20 þús.
kr. tifl istyrktar landtflótta Dön-
uim. Samþykkt var tillaga 26 full
trúa á tfunddnum þess 'etfnis að
vekja athygli . sanwinnufélag-
anna á því, að KommiúnistatfTokk
urinn sæti á svikráðuim við sam
M. á 7. sfBu
Fyrsta kvikmyndafélagið á íslandi:
Fræðslukvikmyndir úr íslenzku
og íslenzkri sögu
Myndirnar eru sérstaklega ætlaðar fyrir
skóla og uppeldisstofnanir hérf en auk þess
til landkynningar erlendis.
Jafnframt ætlar félagið að hefja sýningar á
erlendum fræósiukvikmyndum hér.
0 YRSTA íslenzka kvikmyndafélagið hefir nú verið stofn-
*- að. Heitir það Kvikmyndafélagið Saga og standa að
því nokkrir þekktir menntamenn hér í Reykjavík.
Tilgangur hius nýja kvikmyndafélags er að taka fræðslu-
kvikmyndir úr íslenzku þjóðlífi og íslenzkri sögu til sýningar bæði
hér á landi og erlendis; en jafnframt að afla sér erlendra fræðslu-
kvikmynda til sýnis hér meðal annars í skólum landsins og á veg-
um ýmsra menningarsamtaka. Er markmið þess því fyrst og
fremst uppeldi inn á við og landkynning út á við.
Stjórn kvikmyndatfélagsinis
Saga h. tf. boðaði ií gær iblaða-
menn á sinn tfund og skýrði þeim
í höfiuðdráttum frá fyrirætlun-
unuim félagsins.
Stofnendur félagsins eru eftir-
taldir menn:
Birgir Kjaran, hagfræðingur,
Emil Thoroddsen, tónskáld, Há-
kon Bjarnason, skógræktar-
stjóri, Halldór Hansen dr. med.,
Haraldur Á. Sigurðsson, leikari,
Helgi Elíasson, fræðslumála-
stjóri, Indriði Waage, leikari,
Jónais B. Jónsson fræðslufullfl-
trúi, Magnús Kjaran, stórkaup-
maður, Sören Sörensen, lyfsölu-
stjóri og Þorsteinn Einarsson,
íþróttafulltrúi ríkisins. •
Tilgangurinn með félagsstotfn
un þessari, er fyrst og fremst
menningaríegur.
Hvað viðkemur landkynn-
ingu, er öllum ljóst, að kvik-
myndirnar eru vel fallnar til
þeirra hluta, engu síður en út-
varpið, en hingað til höfum við
íslendingar ekki átt neinar
kvikmyndir af landi og þjóð,
sem talizt getur.
Tilgangur félags þessa er
hins vegar sá, að beita sér
fyrir að teknar verði íslenzkar
fræðslukvikmyndir úr þjóðííf-
inu; af landinu sjálfu, atvinnu-
háttum landsmanna o. fl., og eru
myndirnar ætlaðar bæði til sýn-
inga hér á landi og erlendis, til
að kynna landið út á við. Enn
fremur er ráðgert, að taka upp
íslenzka leikþætli um þjóðleg
efni, og verða gerðar eftir þeim
bæði talmyndir og þöglar mynd
ir; og svo tfljótt sem efni og á-
stæður leyífia, er ráðgert, að taka
til meðferðar efni úr fior.nritun-
um.
Einnig hefir félagið í hyggju
að flytja inn erlendar fræðslu-
og kennslukvikmyndir til notk-
unar fyrir skóla landsins, og
verða hér settir inn í þær mynd-
ir íslenzkir textar.
Þá hefir félagið í hyggju að
koma upp fræðslukvikmynda-
safni, og munu ýmsar fræðslu-
stofnanir, svo og aðrir ábyrgir
aðilar geta fengið myndirnar
leigðar til sýninga, með hag-
kvæmum kjörum. Eins mun fé-
lögum og stofnunum gefinn
kostur á, að eignast myndir þær,
sem þau kynnu sérstaklega að
að óska eftir að fá keyptar.
Félagið ætlar að beita sér fyr-
ir útvegun sýningartækja fyrir
félög, sem þess óska, t. d. í
smærri kaupstöðum, því að
fyrst í stað verður aðallega
myndað á mjófilmur, sem not-
aðar eru í hin minni sýningar-
tæki, en jafnframt verða þó
einnig myndir teknar á breið-
filmur. Frh. á 7. Mu.
Lýðveldishátíð um
borð í Brúarfoss
SkipiÓ var þá statt
í höfninni í Leith.
JJ ÁTÍÐARDAGINN 17. júní
-®- -*• var fjölmenni íslendinga
samankomið um borð í e/s Brú-
arfossi í Leith og hófst hátíð-
in kl. 13.00, er Jón Eiríksson
skipstjóri bauð 15 gesti úr Edin-
borg og nágrenni velkomna um-
borð. Var síðan setzt að snæð-
ingi, og neyttu gestir og skips-
höfn hátíðamatar við sama borð
í fegursta veðri og hátíðaskapi.
Hlubkan 14.30 tókst loft-
,skeytamanninum, Pétri Brands-
isyni, að nlá istutthylgjuútvarp-
inu Ærtá Þingvölllum, og tóku síð
an iviðstaddir þátt lí ölflum aðal-
ihiátíðalhöilidiunum, ein,s og Iþeir
væru sjiáltfir stadidir að Lögbergi.
A'ð útvaripi loknu imælti 'herra
iSigurstieinn Magnússon, ræðiis-
maður ÍSlandls, fyrir minni lýð-
veldiisins.
Verður Þrastalundur
endurbyggðurl
Frá fundi sambands-
ráðs U. M. F. I.
Q AMBANDSRÁÐ Ung.
^ mennafélags íslands, þ.
e. sam'bandsistjórn og héraðs-
stjórnar íhéldu fund í Reykja-
vík dagana 24. og 25. júní. Þar
voru þessar ályktanir gerð-
ar:
1. Sambandsstjórn falið að at-
huga möguleika á endur-
byggjingu Þrastalundar.
Skal hún láta gera uppdrátt,
kostnaðaráætlun og athuga
leiðir, til fjársöfnunar meðal
ungmennafélaga um allt
land.
2. Samþykkt að ráða Kristján
Eldjárn cand. mag. leiðbein-
Vrk. Á 7. Mu.
Aldarafmælis sam-
vinnuhreyfingar-
innar minnzl að
Hrafnagili
Fjölmenn hátíöa-
höld á laugardag-
inn var, en veöur þó
spillt ffyrir.
A Ð afioknum aðalfundi
Sambands ísl. samvinnu
félaga, 'sem háður var á Ak-
ureyri, var aldarafmælis sam
vinnuhreyfingarinnar
minnzt með samkomu að
Hrafnagili í Eyjafirði á laug
ardaginn var. Auk þessara há
tíðahalda munu svo einstök
kaupfélög minnast þessa af-
mælis með mannfagnaði síð-
ar í sumar.
Hundrað ára afmæli sam-
vinnuhreyfingarinnar er raun-
verulega ekki fyrr en í desem-
bérmánnði næstkomandi, því
að þá verður Rochdalefélagið
enska, sem almennt er talið
elzta kaupfélag í heiminum,
hundrað ára. Það þótti hins veg
ar heppilegra að minnast þessa
afmælis hér á landi aðallega í
sumar, þegar hægt er að halda
útisamkomur. Var þess vegna
ákveðið, að afmælisins skyldi
minnzt í sambandi við aðalfund
S. f. S.
Vegna veðurs var etkki hægt
að ihalda ihátíðina á Hrafnagili
úti, en rúmgott (hiúsiaskjó1! var
fyrir íhendi og íór Ihún fram
í því. Veðrið Ihefir vafalaust dreg
ið imjög úr aðsókn að hátíð-
inni, en isamt mættu þar 2—3
þús. mannis.
Hátíðin Ihófst uim tvöleytið
með því, að iformaður S. í. S.,
Einar Árnason á Eyrarlandi, hélt
setningarræðu. Siíðan talaði
Hermann Jónasson alþm. fyrir
minni íslands, Jónas Jónsson
alþm. tfyrir minni isamvinnunn-
ar, Ridhard Beck próf. tflutti
kveðju frá Vestur-lisilendingum,
Villhijálmiur Þór atvinnumálaráð-
herra tflutti ávarp, Gunnar
Gunnarsson skáld tflutti erindi,
Hólmgeir iÞoristeinsson á Hrafna
giili talaði Æyrir iminni Eyja-
fjarðar, og Ingimar Eiydal rit-
stjóri fyrir minni elzta kaupfé-
lagsins, Kauptfélags Þingeyinga.
Karilákórinn Geysir skemmti
mieð ,söng milli ræðanna.
Að ræðuihöldum 'loknum var
istiginn danis. I einum skálanum
voru sýndiar kvikimyndir og stóð
sýningin látlaust allan daginn.
Hát'íðin ífór ihið 'bezta fram og
var (hin veglegasta.
„Kylfingur“,
blað Golfsambands íslands, er
kominn út. Með þessu hefti lætur
Helgi H. Eiríksson, sem verið hef-
ir ritstjóri blaðsins, af ritstjórn
þess, en við tekur Benedikt S.
Bjarklind lögfræðingur. Ritið hefir
verið gefið út af Golfklúbb fs-
lands, en nú hefir Golfsamband ís-
lands fengið það í sínar hendur.
Ritið er hið fjölbreyttasta að éfni.