Alþýðublaðið - 28.06.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 28. júní 1944
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
■ssrar
Mörg bréf Um saraa mál. — Forsetakjörið — Auðu seðl-
arnir — Menn sem auglýstu vanþroska sinn og stráks-
skap — Þingmaðurinn, sem ekki mætti við líkneski
Jóns Sigurðssonar — Ekki fleiri bréf um þetta.
EF ÉG ÆXTI að birta öll bréf-
in, sem ég hef fengið af til-
©fni pistils míns á þriðjudaginn,
þá myndi það nægja mér í hálfan
mánuð. Lesendur mínir hafa sann-
arlega fengið bæði blekspýju og
pennakrampa, og játa ég að þetta
eru óvirðuleg orð um bréfin, svo
vinsamleg sem þau eru og nær öll
þrungin alvöru. Vinsamleg um-
mæli þakka ég. Flestir bréfritar-
arnir tengja saman auðu seðlana
við forsetakjörið og dónaskap 10
þingmanna síðar, er þeir sátu, til
þess að óvirða löggjafarsamkomu
stórþjóðar sem ætíð hefir sýnt okk
ur vinsenid og hlýhug. Þetta er
eðlilegt og sjálfsagt, og fer nú víst
að skírast andlitið undir grímunni.
ÞETTA ER hvort tveggja í full-
komnu samræmi við þá framkomu
stjórnmálaforingjans, sem neitaði
að vera viðstaddur athöfnina við
líkneski Jóns Sigurðssonar forseta
að morgni 17. júní, sem mér fanst
bæði virðuleg og sjálfsögð, að al-
þingismenn gengju að líkneski for
setans og heiðruðu minningu hans
áður en þeir fóru til Þingvallar
til þess að framkvæma síðasta at-
riðið í máli sem hann barðist fyr-
ir af slíkum glæsileik og dreymdi
um að rætast mundi.
ÉG GET ÞVÍ MIÐIJR ekki birt
þessi bréf, iþau eru of mörg og of
löng til þess að ég geti leyft mér
það, en ég fullvissa ykkur um að
þau hafa haft áhrif á mig og stað-
fest þá trú mína, að ég hafi fundið
hið rétta, er ég þreifaði á slagæð
fólksins 17. júní á Þingvelli og í
Reykjavík. Ég ætla aðeins að birta
tvö bréf og hér eru þau:
„MAÐUR Á MÓTINU ' skrifar:
„Það hafa margir sagt, sem á Þing
velli voru 17. júní síðastliðinn, að
þar hafi þeir átt hina stórfengleg-
ustu stund æfi sinnar, þá heitustu
hrifningu og mestu lotningu, en
jafnfram sárustu gremjustund.
Þetta er vafalaust staðreynd. Hina
hátíðlegu stund, er lýst var yfir
gildistöku stjórnarskrárinnar og
stofnun lýðveldis á íslandi, var
sem hlýr straumur færi um þús-
undir karla og kvenna, sem raðað
höfðu sér umhverfis Lögberg.“
„EN SVO KOM forsetakjörið.
Kosning fyrsta forseta hins nýja
lýðveldis átti að fara fram, forseti
sameinaðs alþingis las upp atkvæð
in. Er fyrsti auði seðillinn kom,
litu menn undrandi hver á annan.
— Var þetta misheyrn? Heyrðist
þér það líka? — spurðu menn hverj
ir aðra. Er annað auða atkvæðið
var tilkynnt, gat ekki lengur ver-
ið um misheyrn að ræða. Gremju-
þytur fór um mannfjöldann. Er
fimmtán auðir atkvæðaseðlar höfðu
verið lesnir var fólk orðið niður-
lútt og kafrjótt í kinnum. Var það
af reiði eða blygðun yfir þingfull-
trúum þeim, sem auðu seðlunum
höfðu skilað, sem það roðnaði? Ég
býst við að hvort tveggja hafi ver-
ið. Fólkið hugsaði: Er ég í sama
flokki og þessir menn? Hef ég kos-
ið þessa menn?“
„EINHUGUR FÓLKSINS um
forsetann kom bezt í ljós í hinu
dynjanai húrrahrópi og lófataki
mannfjöldans, er tilkynnt hafði'
verið að Sveinn Björnsson hefði
hlotið kosningu, en því méiri var
gremja og blygðun þess yfir þing-
mönnum þeim, sem gátu látið sér
sæma sundurlyndi og strákslega
framkomú á þessari hátíðlegu
stund.“
„ENGINN EFAST UM HÆFNI
Sveins Björnssonar til þessa em-
bættis, sem hann hefir nú verið
kjörinn til og enginn íslendingur,
mun njóta almennara trausts sem
forseti og hann, þess vegna var
það einnig von fólksins, að þing-
menn sameinuðustu um kjör fyrsta
forseta hins unga lýðevldis, en
þessi von brást.“
„ÞJÓÐIN var hvött til einhuga
þátttöku í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni, og til þess að sýna með því
þegnskap og óvéfengjanlegan vilja
sinn í skilnaðarmálinu, þá gerði
þjóðin skyldu sína. En nú hafa allt
of margir þingmenn brugðizt þjóð-
inni, ábyrgðarleysi það og sundur-
lyndi, sem fram kemur hjá nokkr-
um þingmönnum á stofndegi lýð-
veldisins, er svartur blettur, sem
ekki verður máður af spjöldum
sögunnar."
„OG AÐ ENÐINGU ÞETTA: Ef
Árni frá Múla hefir verið Quisl-
ingur, er hann gekk úr Sjálfstæð-
isflokknum og vár í kjöri fyrir
Þjóðveldismenn haustið 1942, eins
og Bjarni borgarstjóri sagði í póli-
tískri útvarpsræðu þá fyrir kosn-
inganar, ja, hvað eru þá þeir al-
þingismenn, sem skiluðu auðum at-
kvæðaseðlum sínum við forseta-
kjörið á stofndegi lýðveldis ís-
lendinga?"
„ÉG ER algerlega sammála um-
mælunum í pistli þínum á þriðju-
daginn. Ég er ósammála stéttar-
bróður þínum, sem ekki vill minn-
ast á þetta mál. Þjóðin verður að
láta þá, sem settu eina svarta blett
inn, sem mun finnast á sögu 17.
júní 1944, finna fyrirlitningu sína,
Þá rödd má ekki kæfa.“
EINN AF kunnustu borgurum
Reykjavíkur skrifar mér þetta
bréf: „Ég var á Þingvelli 17. júní
og var viðstaddur forsetakjörið að
Lögbergi. Ég stóð þarna í hellirign
Frh. af 6. síðu.
Soyabaunir
Lunabaunir
Boslonbaunir
(uu*mdi
Sfiðari grein:
Styrjöldin og Grænland
Á mynd þessari sjást þeir, sem atf kamust atf áfhöfn þýzka katfibátsirus U-593 eftir að honum
haifði verið sökkt af tveim tundurspillum bandamanna.
Skipreika kafbátsmenn.
O’HlARA skrieið á höndum og
fótum fram á gjárbrúnina.
Hann leit þangað niður, og á
sillu þar lá Spencer á grúfu.
O’Hara hrópaði á hjálp, og fé-
lagar hanis þustu brátt að. Þeir
gerðu isér taug úr ,léreftsræm-
um og létu hana sága niður til
Spenoers. Það reyndist erfið-
leikum Ibáð fyrir Spencer að ná
tauginni. Hbnum tókst það íþó
að lokum og batt ihenni um
mitti sér. Þrví næst drógu þeir
félagar hann hægt og varfærn-
isltega upp úr gjánni.
Þegar kornið var inn í skýlið,
lét O’Hara þess getið fyrsta
sinni, að 'hann fyndi ekki til
fótanna. Þegar félagar hans
h/afðu rannisakað hann, kom í
ljós, að ótti hans hafði við rök
að styðjast: Hann hatfði kalið
á báðum fótum.
Þeir félagar höfðu unnið kapp
samlega að því að koma viðtæki
sínu í lag. Howarth liðþjálfi
þiddi það með merkjaljósi sínu
0;g tókst lolks að senda neyðar-
skeyti. En móttakarinn var í ó-
lagi, og þeir félagar áttu þess
því engan ikoist að komast að
raun um það, hvort neyðar-
skeyti þeirra hefði heyrzt eða
ekki. — Þeir áttu því ekki ann-
arra kosta völ en biíða átekta.
Hinn tuttugasta og f jórða dag
nóvem'bermánaðar fundurn við
flugvirkið á stað nokkrum um
sextíu kílámetra frá Comanohe
flóa, er ógerlegt var að lenda
á. Við létum matarbirgðir svífa
til þeirra í faíllhlifum, en storm-
ar idllu Iþví, að falilhlífarnar
svifu framhjá þeim Æéilögum áð-
ur en þeir gátu náð þeim og
hurfu bak við hinar miklu gjár.
Þá tókum við það til bragðs að
láta matarbirgðir falla niður til
þeirra án fallhlífa með tilætl-
uðum árangri.
Við létum matarbirgðunum
fylgja orðsendingu- um það, að
þeir skyldu halda kyrru fyrir.
Því næst settum við okkur í
samlband við strandvarnaiskipið
Northland og skýrðum því frá
afdrifum flugvirkiisins og hvar
ábötfn þes's væri niður komin.
->-« Northland beið eklki boðanna
heldur hraðaði sér þegar í stað
til Oomandheiflóa. En áður en
skipið kæmi þangað, lpgðu þeir
Max Demarest liðsforingi og
Tetley liðþjiálfi upp i leiðangur
frá veðurathugunastöðinni að
Oomanche með tvó vélsleða og
tvo hundasleða. Þeir urðu að
fara í krákulstigum fyrir gjárn-
ar. Demarest liðsiforingi fór á
undan á skíðum, en Tetley kom
í humáttina a eftir.
Flugvél undir stjórn Pritc-
hards liðstforingja tókst að lenda
í snjóífylltum dal skammt frá
flugvirkinu. Því næst lótmn við
skíði og kaðla falla niður til
Pritchards, og hann komst til
hinna nauðstöddu manna tutt-
ugaista og áttuhda dag nóvem-
bermlánaðar. Þar eð O’Hara og
Spina gátu eíkki komizt til flug-
vélar hans á fæti, var sú ákvörð
un tekin að sækja lytf og sáraum
búðir. Pritdhard hafði tvo menn
atf áhötfninni með sér og flaug
atftur til Comanch'etflóa.
Seint þetta sama kvöld voru
þeir Demarest og Tetley stadd-
ir með sleða sína á brúninni otf-
an við flugvirkistflakið. Þeir
komust þangað niður heilir á
hútfi með aðstoð leitarljósa. Þeg-
ar þangað kom, voru þeir félag
ar mjög aðtframkomnir. Demar-
est vatfði hinn brotna handlegg
Spinas tfötum og gerði að kali
annarra þeirra félaga. Þyí naast
fórum þeir Tetley sömu leið til
balka til þess að sækja sleðana
og tflytja áhöfn flugvhkisins til
lendingarstaðar tflugvélarinnar.
Þegar þeir voru komnir upp
á brún, sá áhötfn flugvirkisins
Demarest f ara höndum um sleða
sinn og undirbúa förina niður.
En þegar minnst varði, brast
brúin undir honum, og maður
og sileði hunfu niður í hyldýpis-
gjána. — Áhötfn flugvirkisins
staulaðiist að gjiárbrúninni. Niðri
á botni gjárinnar komu þeir fé-
ilagar auga á sleðann, en Dem-
arést sást hvergi.
Pritchard 'liðsfioringi lenti
filugvél sinni aftur á hinum fyrr
greinda lendingaxstað sednt um
kvöldið, ,en þá var auðséð, að
veður var að brteytast. Hamn
lagði þegar atfbur atf stað mieð
tvo menn af áhötfn flugvirkisins
í flugvél sinni. En nú var þoika
skollin á, og flugvélin rakst á
fjall og hinir þrír menn, sem
í henni ivoru, ífoirust.
*
\
Monteverde liðstforingja og
tfelaga hans, er etftir voru, setti
hljóða, þegar þeim barst fregn
þessi. Og nú skall á tfárviðri,
sem istóð ytfir í sjö daga. Þegar
fárviðrið lægði, flaug Turner
höÆuðtemaður í flutningatflugvél
ytfir stað þeim, þar sem þeir
höfðust við, og varpaði niður
til þeirra mat og lytfjum.
Hinn sjöunda dag desember-
mánaðar var líðan O’Hara orð-
in svo öbærileg, að Tetíley ákvað
að komast brott með hann á
vélsleðanum. Þeir félagar
bjuggu um O’Hara í svetfnpoka
hans á sleðanum eins vel og
framast var auðið. Spencer liðs
forinigi fór á undan á skíðum til
Iþess að kanna tfærðina, og ó-
breyttur Ihermaður, Wedel að
natfni, ættaður tfrá Clinton í Kan
sas, kom gangandi í biuimáttina á
eftdr þeirn.
Þegar þeir félagar hötfðu lagt
nokkra kJLómetra leið að baki
námu þeir istaðar, og Wedel
náði þeim og tók OHara tali.
Skyndilega heyrði O’Hara Wed-
el getfa hljóð frá sér og grípa
dauðahaldi í svefnpokann, en
brátt fann hann þó tak hans lin-
ast. Tetley þreitf tdl sleðans og
tókst að bjarga honum á síðuistu
stundu. Þeir félagar skyggnid-
uist niður í gjána, sem Wedel
hatfði hrapað niður í, og sann-
færðuist um, að honum 'hetfði
verið bráður bani ,búinn.
Þeir félagar áttu við ýmsa
ertfiðleika að etja áður en langt
um leið. Þeim reyndist örðugt
að streitast átfram með sleðann,
sem hafði bilað og varð brát ekki
< Frh. á 6. síðu.