Alþýðublaðið - 28.06.1944, Blaðsíða 4

blaðið
t
Ritstjóri Stefán Pétursson.
/Símar ritsjórnar: 4901 og 4902.
Ritstjóm og afgreiðsla í Al-
’.ýöunúsinu vio 11
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í leusasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
BaroakennararDir.
UM LENGRI TÍMA hefir
frumvarp til nýrra launa-
laga fyrir starfsmenn ríkisins
legið hjá ríkisstjórninni án þess
að það væri lagt fyrir alþingi,
eins og til var ætlast. Frumvarp
þetta var samið af sérstakri
milliþinganefnd, sem skipuð var
til þess að endurskoða launakjör
qpinberra stárfsmanna, og var
sannast að segja fyrir löngu kom-
kii tími til þess, þó að ríkis-
stjórnin fari sér eftir sem áður
hægt að gera tillögur til bóta á
þeim, því að það stappar hneyksli
næst, hvemig búið er að starfs-
mönnum ríkisins, að minnsta
kosti öllum þorra þeirra, og hefir
þó það ranglæti, sem þeir eru
feeittir, aldrei verið eins átakan-
legt og á þessum síðustu tímum
uppgripa á flestum sviðum, þeg-
ar 'svo að segja allar aðrar stétt-
ir þjóðfélagsins hafa fengið kjör
súi meira eða minna bætt, og
sumar stórgrætt, en starfsmenn
nSdsins orðið að sætta sig við
Æreytt laun, að viðbættri ófull-
nægjandi dýrtíðaruppbót.
*
Þótt þetta gildi um allan
þorra opinberra staffsmarma og
knýjandi nauðsyn beri til að
bæta kjör þeirra, er það í seinni
tíð orðið öllum hugsandi mönn-
am sérstakt áhyggjuefni, hvernig
búið er að einum fjölmennasta
og, fyrir þjóðfélagið, þýðingar-
mesta hópi hinna opinberu
starfsmanna, bamakennurunum.
Fyrir nokkru síðan birtist hér
í blaðinu athyglisverð grein eftir
Stefán Júlíusson yfirkennara í
Hafnarfirði, sem nefndist „Hvert
er stefnt með kennarastéttina?11
Var þar brugðið upp alvarlegri
mynd af þeim aðbúnaði, sem
uppeldisfrömuðir þjóðarinnar
eru látnir sæta af hálfu hins op-
inbera: Laimin svo lág, að þeir
verða að lifa á stöðugum snöp-
um eftir aukastörfum, jafnt í
sumarfríum og á vetrum, þegar
þeir eru við kennslu. Og afleið-
kigarnar: Þeim fer sífækkandi,
sem sækja kennaraskólann, af
því að þeir vilja ekki una við
slík kjör; og á síðastliðnum vetri
var svo komið, að sjötíu skóla-
liéruð voru án kennara með
kennararéttindum!
Þessi ömurlega lýsing hefir
síðan verið staðfest í öllum at-
riðum af áttunda fulltrúaþingi
sambands íslenzkra barnakenn-
ara, sem nú er nýlokið hér í höf-
uðstaðnum. Og það þarf því eng-
an að furða, þótt það jafnframt
varaði í hinum alvarlegustu orð-
um við þeim afleiðingum, sem
það myndi hafa, ef ekki yrði
undirin bráður bugur að því, að
bæta launakjör barnakennar-
anna, að minnsta kosti svo sem
lagt er til í launalagafrumvarpi
milHþinganefnadrinnar, en ríkis-
stjórnin hefir hindrað hingað til.
*
Það var einu sinni sagt, að
þýzku barnakennararnir hefðu
unnið sigra Bismarcks á vígvöll-
xmum við Königgratz og Sedan
á sjöunda tug nítjándu aldaripn-
ar. Slíka sigra getum við, lítil
þjóð og vopnlaus, hvorki unnið
ALÞYÐUBLAÖBÐ
Miðvikudiagur 28. jsn 1944
Landsfundur kvenna:
Samþykktir varðandi væntaniega stjórnar-
skrá, almenn réttindi, og mörg önnur hags-
muna- og hugðarmál kvenþjóðarinnar.
C SJÖTTA landsfundi kvenna, sem haldinn var á Þing-
velli og í Reykjavík í vikunni, sem leið, er nú lokið.
Ríkti mikill áíhugi á fundinum um það, að knýja nú fram
þær jafnréttiskröfur, sem konurnar hafa barizt fyrir áratug-
um saman, én enn eru á flestum sviðum óuppfylltar, þrátt
fyrir lagalega viðurkenningu margra þeirra í orði.
Landsfundurinn samþykkti margar ályktanir og áskoranir
varðandi réttindamál kvenna og fer varla hjá því, að margar
þeirra verði ofarlega á baugi v stjórnmálum og félagsmálum lands-
krefjast raunverulegs iafnrétlis
Konurnar
ins í nánustu framtíð.
Samþykktir fundarins fara
hér á eftir:
nilögur varðandi hina
væntanlegu stjórn-
arskrá:
vistar eða óreglu manna
sinna, eigi rétt á meðlögum
með börnum sínum á sama
hátt og ekkjur.
Aðrar áskoranir og á-
lyktanir:
um kennslu í þeim fræðum.
sem þeim er nauðsynlegt til
imdirbúnings starfi sínu.
Skorar fundurinn á Kvenfé-
lagasamband íslands að taka
mál þetta til umræðu og á-
lyktunar, á aukaþingi því,
sem hefjast á 26. þ. m. og beita
sér fyrir því að framkvæmdir
verði hafnar svo fljótt sem
verða má og á þann hátt, er
hagkvæmast þykir.
7. Landsfundur kvenna skor-
ar á stjórn Félags myndlist-
armanna, að veita frú Gunn-
fríði Jónsdóttur fjárstyrk af
því fé, sem Menntamálaráð
úthlutar til myndhstarmanna,
sem viðurkenningu fyrir
myndlistarstarf hennar.
ísfirðiitgar sfofna
íþróffabandalag
INN' 3. júní var stofnað I-
þróttabandalag ílsfirðinga,
Auglýsingar,
sem birtast eiga i
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsipn,
(gengið it_ frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldl.
Sími 4906
Kaupum tuskur
Húsga QDaiiBnnstofan
Baldursgöfu 30.
1. Landsfundur kvenna gerir þá
kröfu fyrir hönd íslenzkra
kvenna, að jafnrétti karla og
kvenna sé ,tryggt sérstaklega í
stjórnarskránni, og tekið fullt
tillit til aðstöðu konunnar sem
móður.
2. Kona, sem misst hefir ríkis-
borgararétt sinn með giftingu
eða á annan hátt, hafi mögu-
leika til að öðlast hann aftur
með umsókn til stjórnarráðs-
ins eða næsta íslenzka sendi-
ráðs í útlöndum. Ríkisborg-
araréttur karlmanna endur-
heimtist á sama hátt.
3. Réttur gamalla mánna og
sjúkra til framfærslu sé
tryggður af ríkinu án tillits
til aðstandenda.
4. Konur hafi sama rétt og karl-
ar til allrar vinnu, sömu laun
fyrir sams konar vinnu og
sömu hækkunar-möguleika
og þeir. Gifting eða þarneign
sé engin hindrun fyrir at-
vinnu né ástæða til uppsagn-
ar.
Varðandi almennar
rétfindakröfur
kvenna:
1. Allar konur, giftar sem ógift-
ar, eigi rétt á fæðingarhjálp
úr ríkissjóði.
2. Kona, sem er í atvinnu, eigi
rétt á fríi frá störfum allt að
6 vikna tíma fyrir barnsburð
Og jafnlengi eftir með fullu
kaupi. Sé þetta greitt úr rík-
issjóði, að því leyti, sem rétt-
ur þessi er ekki tryggður með
samningum eða á annan hátt.
3. Kona, sem ein er fyrirvinna
heimilisins, eigi rétt á laun-
um úr ríkissjóði, til viðbótar
öðrum tekjum sínum, ef
nokkrar eru, upp að vissu
Mgmarki, sem geri henni fært
að halda heimilinu saman.
Tillögur til lagabreyt-
inga:
1. Landið sé allt eitt fram-
færslusvið og öll meðlög
greidd úr ríkissjóði.
2. Konur, sem sviptar eru fyr-
irvinnu heimilisins vegna
sjúkdóins, örorku, fangelcis-
Enn fremur voru samþykktar
eftirfarandi áskoranir og álykt-
anir:
1. Landsfundur kvenna skorar á
ríkisstjórn Islands að gera
þegar í stað ráðstafanir til, að
samningar verði gerðir við
hin erlendu ríki, sem haft
hafa hér setulið, um það, að
íslenzkar konur, er fæða
mönnum þessara þjóða böm,
geti notið fyllsta réttar ,sam-
kvæmt íslenzkum Iögum, fyr-
ir íslenzkum dómstólum.
2. Landsfundur kvenna skor-
ar á ríkisstjórnina að skipa
4 konur í nefnd þá, sem fjall-
ar um endurskoðun stjómar-
skrár hins íslenzka lýðveldis.
3. Landsfundur kvenna á-
lyktar að æskilegast sé að
allt landið verði sem aUra
fyrst gert að einu kjördæmi,
þar eð slíkt fyrirkomulag
virðist vera hinn eini mögu-
leiki fyrir því, að fullt tillit
Verði tekið til kvenna, þá ér
stjórnmálaflokkarnir ákveða
um val þingmannaefna sinna.
4. Landsfundur kvenna bein-
ir þeirri eindregnu ósk til
ríkisstjórnarinnar, að kennslu
konum við húsmæðraskóla
landsins séu nú þegar tryggð
launakjör, er séu að minnsta
kosti ekki lakari en barna-
kennara í kaupstöðum, þar
sem staðaruppbætur eru
hæstar. *
5. Landsfundur kvenna skor-
ar á ríkisstjórnina að beita
sér fyrir að nú þegar verði
hafinn undirbúningur að
byggingu Hjúkrunarkvenna-
skóla Islands, samkvæmt
frumvarpi til laga, sem ríkis-
stjórnin hefir lagt fyrir al-
þingi.
Skortur á lærðum hjúkrun-
arkonum er þegar orðinn svo
tilfinnanlegur í landinu, að
fyrirsjáanlegt er að loka verð-
ur sjúkrahúsum og heilbrigð-
isstofnunum, sem þegar eru
fyrir, en óhugsandi að hefja
rekstur nýrra stofnana ef
þetta vandamál verður ekki
leyst í náinni framtíð.
6. Landsfundur kvenna á-
lyktar að mjög brýna nauðsyn
beri til að efna til skóla, er
veiti starfsstúlkum á heimil-
hé viljum vinna. E* barnakenn-
aramir okkar geta unnið sigra
fyrir þessa litlu þjóð, sem eru
miklu meira virði en nokkur
vopnasigur. Þeir geta alið þjóð-
ina upp til þess að verða fyrir-
myndarþjóð í hugsun, menntun,
siðgæði og hvers konar mann-
dómi. Og það er þeirra hlutverk.
En það hlutverk fá þeir ekki
leyst af höndum, ef þeir eru
sveltir, eða á annan hátt þannig
að þeim búið, að þeir geta ekki
gefið sig heila og óskipta við
hinu háleita starfi, sem af þeim
er heimtað.
ag er bandalagi þessu ætlað að
hafa forystu f íþróttainiálum ís-
firðinga, og efla samvdnnu í-
þróttamanna þar, svo og að vera
íulltrúi þeirra gagnvart öðrurn
héraðasamlböndum. Ennfremur
er íþróittabandalagi þessu ætlað
að vinna að byggingu íþrótta-
mannvirkja og efla áhuga al-
■mennings fyrir Hkamsrækt og
örfa aOlmerina þátttöku í íþrótta-
iðkunum. Hefir bandalag þetta
hlotið nalfnið „jþróttabandalag
ísfirðinga.“
Hjónaefni.
Trúlofun sína opinberuSu 17.
júní s.l., ungfrú Guðrún Guðmunds
dóttir, Vogatungu við Langholts-
veg, og Haraldur Sigurðsson, hús-
gagnabólstrari, Lokastíg 5.
Bæjarráð Reykjavíkur
hefir ákveðið að breýta Sogs-
virkjunarláninu, sem tekið var á
sínum tíma í Svíþjóð, í innlent
lán. Lánið er nú um sjö milljónir
| króna.
FORSETAKJÖRIÐ Á ÞING-
VELLI er stöðugt eitt af
aðalumræðuefnum blaðanna,
sem og í tali manna á milli.
Það yfirklór, sem reynt hefir
verið í Morgunblaðinu og Þjóð-
viljanum þeim þingmönnum til
afsökunar, sem skiluðu auðum
seðlum, hefir sízt haft tilætluð
áhrif. Þannig skrifar Tíminn í
gær:
„Um fátt hefir verið meira rætt
undanfarið en forsetakjörið á Lög-
bergi, og ljúka allir upp einum
munni um það, að sú óeining, sem
þar kom fram, hafi verið þjóðar-
skömm á þessum stað og þessari
stundu. Menn eru yfirleitt sammála
um, að bezt hefði farið á því,
bæði út á við og inn á við, að
þingmenn hefðu í þetta sinn sam-
einazt um kosningu Sveins Björns-
sonar. Þetta átti ekki aðeins að
vera unnt vegna hæfni Sveins og
álits út á við, heldur auðvelt
vegna þess, að hann var raunveru-
lega búinn að gegna þessu starfi í
þrjú ár, án þess að þingið sætti
nokkurri gagnrýni fyrir það kjör
sitt. Þar sem fosetakjörið á þingi
nú var aðeins bráðabirgðaráðstöf-
un, og þjóðin sjálf átti að kjósa
forsetann að ári, virtist í alla staði
eðlilegt, að þingið skilaði þessu
óbreyttu í hendur hennar og léti
hana um það, hvort skipt væri um
mann í forsetaembættinu eða
ekki.
Það er kunnugt, að tveir flokk-
ar, Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn, studdu eindreg-
ið kjör Sveins Björnssonar að
þessu sinni. Hinir flokkarnir
reyndu lengi vel að finna annað
forsetaefni, en fundu engan mann,
sem þeim þótti frambærilegur.
Niðurstaðan varð því sú, að allir
þingmenn Sósíalistaflokksins skil-
uðu auðu, samkvæmt frásögn blaðs
þeirra, en Sjálfstæðisflokkurinn
þriklof-naði. Mun helmingur þing-
manna hans hafa kosið Svein,
fjórði partur þeirra hefir kosið Jón
Sigurðsson skrifstofustjóra og ann-
ar fjórði partur þeirra hefir skilað
auðu.
Blöð þessara tveggja flokka hafa
átt næsta erfitt með að verja hina
óafsakanlegu framkomu umræddra
þingmanna sinna á Lögbergi. Vísir
hefir átalið kosninguna og hefir
víst með þvi ætlað að láta líta
þannig út, að flokksmenn hans hafi
engan þátt átt í þessu leiðinda-
verki. Er hræsni þessa blaðs alltaf
söm við sig. Morgunblaðið hefir
haft það eitt' að segja, að bezt væri
að tala sem fæst um þetta mál og
láta það gleymast. Auk þess hefir
Gísli Sveinsson komið fram á rit-
völlinn þar og hefur hann það
helzt að segja, að iðulega skiptist
atkvæði eða skilað sé auðum seðl-
um, þegar kosinn sé forseti sam-
einaðs þings! Mun víst enginn láta
sér nægja þá afsökun nema Gísli.“
Og enn skrifar Tíminn um
þetta efni:
„Einna athyglisverðust er afsök-
un Þjóðviljans fyrir hinum auðu
seðlum þingmanna Sósíalistaflokks
ins. Hljóðar hún á þessa leið í blað-
inu síðastl. föstudag:
„En af hverju var auðum seðl-
um skilað?
Af því, að þegar það var ákveð-
ið, að Sveinn Björnsson yrði kos-
inn, þá óskaði forseti sameinaðs
þings eftir því, að þeir, sem ekki
vildu kjósa Svein, skiluðu helzt
auðu, til þess að gera óeininguna
sem minnsta.“
Framh. á 6. síðu.