Alþýðublaðið - 01.07.1944, Blaðsíða 5

Laugardagur 1. júlí 1944.
ALÞYÐUBLAÐ!$%
Þegar sálin speglast í frjólhnappsins daggarauga
Grænn safi blómsins — „ismarnir“ og ,,reseptin“ — Get
um við orðið frjáls?
tf
G SAGÐI YKKUR að ég væri
farinn í sumarfrí — og hvers
vegna má ég ekki skrifa bréf úr
sumarfríinu eins og svo margir
gera? — Og ég vil skjóta þvi hér
inn í að ég yrði mjög glaður yfir
því að fá bréf frá ykkur, þar sem
þið segðuð mér frá ykkar sumar-
fríi. Ég man hvað mé þótti gott að
fá bréfið frá ungu konunni í fyrra
sumar úr sumarfríinu henna.
ALLT AF, þega ég fer í sumar-
frí tek ég með mér úrvalsljóð Ein-
ars Benediktssonar. Ég er svo sér-
vitur að mér finnst ekkert skáld
jafnast á við Einar Benediktsson.
Það er sama hvað maður les hann
oft, allt af fær maður nýja and-
lega næringu við lestur ljóða hans
— og aldrei, hygg ég, að úrvals-
Ijóð hafi verið jafn vel valin og
þessi litla bók, sem Jónas Jónsson
tók saman.
ÉG LÁ út í skógi einn morgun-
inn snemma. Það var rok og vind-
urinn þaut í laufinu, en undir
krónum trjánna var hlýja. Fugl-
arnir flugu grein af grein og sungu
— drottinn minn dýri hversu feg-
urri var ekki söngur þeirra, en síma
hringingarnar heima! Grænir og
gulir maðkar skriðu um jakkann
minn, sem ég hafði lagt frá mér
og fiðrildi settust á brjóstið á mér,
þar sem ég lá með hendur undir
hnakka. Himininn var alveg tær.
Þar sá ekki skýhnoðra.
ÉG HEF ÁÐUR skrifað ykkur
um náttúruhungrið, sem kvelur
okkur borgabörnin, en sveitafólk-
ið hlær að af því að það hefir
aldrei kvalist í því. Ég sleit lítið
laufblað og marði það milli fingra
minna — og þeir urðu grænir og
votir af safa þess. Þessi safi saddi
hungur mitt — og svo mun einnig
fara fyrir ykkur — og um leið og
ég hvíldi augun við þennan græna
safa, datt mér í hug trúarskoðun
Einars Benediktssonar og mér fór
eins og honum: „Blaðvarir hvísla
svo hljótt þitt mál. Ég hallast að
bikarins lifandi skál“.
í KVÆÐINU „Slútnes“ kemur
þessi trúarskoðun Einars, að ég
hygg, einna best fram:
„Um greinar og stofn renna
straumar hljóðir.
Ég streyma þá finn um mínn eigin
barm,
og veit, að þeir kvika um víðisins
arm.
Svo vítt þeir renna sem sólirnar
brenna.
Þeir bera minn hug yfir hnattanna
sund
og hefta rninn fót við þessa grund.
— Þeir ólu þá jörð, sem er vor
móðir,
ósýnilegir, sterkir og hljóðir.
Ég veit að allt er af einu fætt,
að alheimsins líf er ein voldug ætt,
dauðleg, eilíf og ótal-þætt
um afgrunns og heimins slóðir“.
ÉG IIRISTI frændur mína,
maðkana, af jakkanum mínum og
færði hann svolítið til, en aðrir
komu í þeirra stað og vildu kynn-
ast þessari furðulegu flík frænda
síns. Ég blakaði við fiðrildinu af
brjósti mér og iþað greip til flugs-
ins, stríddi mér með því að flögra
um stund yfir nefi mínu og sett-
ist svo aftu á sama stað. Og svo
kom könguló vefandi vef sinn úr
grein bein't uppi yfir mér og
stefndi á munn mér. Ég reis upp
í ofboði, greip tág úr trjárót,
sleit vefinn — og það fór hrollur
um mig. Ég færði mig um set, en
þar var svolítið af votri mold —
og ég varð óhreinn. — Svona er
baráttan innan sömu ættarinnar!
EN SVO VAR friður saminn.
Ég leyfði möðkunum að skríða um
jakkann minn og skifti mér ekki
af fiðrildunum. Ég sleit upp strá
og stakk því upp í mig og fór að
hugsa um stríðið — á malbikinu
heima í Reykjavík! Það féll í hug
minn, hversu óumræðilega broslegt
allt það „bösl í hnasli“ og „sýsl í
rusli“ væri. Hversu hlægilegt það
væri þegar menn þættust geta með
allskonar ,,ismum“ búið til eitt alls
herjar ,,resept“ um allt líf okkar
mannanna.
EINAR BENEDIKTSSON segir
í þessu sama kvæði: „Mér finnst
eins og speglist fjötruð sál í fró-
hnappsins daggarauga". — Svona
erum við. Við erum, hvernig sem
við látum, fjötruð sál í frjóhnapps
ins daggarauga. Ef við gætum leyst
okkur og verið náttúruleg — eins
og við erum innst inni, ef við gæt-
um smeygt af okkur hélsi tildurs
og annarlegra töfra, þá yrðum við
fjáls og engu háð öðru en náttúr-
unni, sem er siðmenntuð í eðli
sínu.
i
I Hannes á horninu.
'I
Unalingar
vantar okkur frá mánaðamótum
til að bera blaðið um
Barónsstíg og
Miðbæinn.
Alþýðublaððð. — Sími 4900.
Síðan í byrjun 18. aldar, að Bretar náðu, í spánska erfðastr ðinu svonefnda, fótfestu í Gí-
braltar á suðurodda' Spánar, við hina þýðingarmiklu siglinga eið um sundið milli Atlantshafs
og Miðjarðarhafs, hefir þessi klettur og höfnin undir honum • erið einn af hornsteinum hins
brezka sjóveldis. Myndin, sem hér birtist af klettinum við Gíbraltar er tekin af þilfari kana-
díska herskipsins „Prinee jEol ert“ á leið gegnum Gíbraltarsund. Eina af fallbyssum skips-
ins ber á myndirni yfir hamravígið.
f-l UGMYlNDIN um skilyrðis-
lausa uppgjiöf einnar þjóð- ,
ar fyrir annarri var óþekkt fyr- j
iribæri Evrópu vorra tiíma, unz :
Hitler tók hana upp í herför
sinni svo að segja um allt meg-
inland álfunnar. Myndi það
vera hyggilegt af bandamön'n-
um að taka upp þessa hugmynd
nazista, þegar Þýzkáland hefir
verið ofurliði borið?
!Skilyrðislaus uppgjöf mun
ífyrst hafa komið til sögu á dög-
um 'borgarastyrjáldarinnar í
Ameríku. En þar var þýðing
hennar þó allt önnur en hún
er nú. Engri hinna mörgu styrj-
alda, sem háðiar hafa verið í
Evrópu, hefir lyktað með ski-1-
yrðislausri uppgjöf eins og hún
þekktist í borgarastyrjöldinni í
Ameríku. Styrjaldirnar í Evrópu
hafa sem sé verið háðar af fram-
andi ríkjum, sem svo hafa sam-
ið frið, þegar úrslit vopnavið-
skiptanna hafa verið ráðin. Frið
arskilmálarnir hafa stundum
verið harðir kostir, stundum
vægir fyrir hirin sigraða aðila,
en þeir hafa alltaf — að form-
inu til að minnsta kosti — ver-
ið samningsatriði.
Engin þjóð í Evrópu eða
| bandalag þjóða getur fallizt
á kröfu annarrar þjóðar um skil
yrðislausa uppgjöf nema að hún
verði inntimuð í ríiki sigurveg-
arans, því að skilyrðisllaus upp-
gjöf hllýtur að þýða það, að hinni
sigruðu þjóð verði stjórnað af
hinni sigrandi. iSkilyrðislaus
uppgjöf hlyti að hafa það í för
með sér, að stjórn hinnar sigr-
uðu þjóðar yrði héð stjórn hinn
ar sigrandi. — Hún hlyti og að
koma í veg fyrir það, að hin
sigraða þjóð ætti þess nokkurn
kost að hafa áhrif á friðargerð-
ina eða samja um samvinnu og
viðreisn að styrjöldinni lokinni.
iÞað er skiljanlegt, að borg-
arastyrjöldin í Ameríku, er lauk
með einhverri giftusamlegustu
friðargerð, sem veraldarsagan
kann frá að greina, muni verða
til þess að kenna Ameríkumönn
um hvernig korna sfculi fram við
erient ríki, er þeir háfa átt í
styrjöld við og borið ofurliði.
Riússar hafa borið fram kröfuna
I' um skilyrðislausa uppgjöf Þýzka
REIN ÞESSI birtist í
brezka stórblaðinu The
Observer og f jallar um kröf-1
una tun skilyrðislausá upp- j
gjöf af hálfu Þjóðverja. — i
Eru þar leidd rök að því, að .
óskynsamlegt sé af banda- j
mönnum að bera fram slíka '
kröfu, því að skilyrðislaus
uppgjöf hlyti að valda því,
að Þjóðverjar hygðust á
hefndir auk þess sem krafan
um hana torveldi frjálslynd-
um mönnum þar í landi að
steypa Hitler og stjórn hans
af stóli.
lands, og þeir hafa lýst því yfir,
að skillyrði uppgjaifarinnar
myndu verða hörð. En Rússar
hafa líka oft komizt þannig að
orði, að þeir krefðust Bkilyrði'S-
'laiusrar uppgjafar „Hitlers-
þýzkalands,“ en það er raun-
verulega sama og segja, að þeir
semji aldrei frið við Hitler. Stal
ín hefir kornizt þanndg að ofði,
að þýzka þjóðin og þýzka ríkið
verði áivalt til, meðan Hitlerarn-
ir komi og íari. Þessi afstaða er
og skiljanleg.
Aiftur á móti er örðugra að
skiilja afstöðu Breta. Bretar eru
taldir snillingar í því að koma
á sættum, og þeir hafa iðulega
sannað það, að þeir kunna að
semja frið, er sé til fyrirmynd
ar. Þó kreifjast þeir skilyrðiis-
lauisrar uppgjafar af Þjóðverj-
um, sem er það sama o« setja
þeim kosti, er engin þjóð getur
á fallizit, því Winston Churchill
hefir lýst því yfir, að Þjóðverj-
ar geti ekki höfðað til Atlants-
háfissiáttmiáilans.
Það virðist vera þrjár ástæð-
ur fyrir afistöðu Breta.
í fyrsta lagi hafa þeir leyift
sér að sannfæra sjá'lfa sig um
það, að það sé þeirra verk að
rafisa eða mennta óvini sína.
Bretar eru staðráðnir í því að
láta vítin sér að varnaði verða
■
og koma í veg fyrir það, að Þjóð
verjum takist enn einu sinni
að kalla ógn og eyðingu nýrrar
styrjáldar ylfir þjóð-ir heimsins.
En raunverulega heyja Bret-
ar ek.ki styrjöld við Þjóðvérja
til þess að gera þá að betri
mönnum. Nýrri menntun verð-
ur því aðeins á komið, að Þjóð-
verjar hafi þær framkvæmdir
sjáilfir með höndum. Bretar
heyja styrjöldina fyrst og fremst
tifl þess að koma í veg fyrir
nýja styrjöld og árásir af hálfu
Þýzkalands. Bretar eru þjóð í
bandalagi við aðrar þjóðir, sem
berst fyrir hagsmunum og hug-
sjónum sínum og hinna samein-
uðu þjóða og varðveizlu þeirra
grundvállakenninga, er þeir
telja mest um uert, að séu í
heiðri hafðar. Þegar þeir semja
frið við óvininn, hijóta Bretar
því að leggja meginóherzilu á
það að tryggja þessa hagsmuni
og þessar grundvallarkenningar
sem bezt. Þeir hljóta að koma
á friði, er verði treystur og
tryggður þannig, að mannkyn-
ið þurfi ekki að lifa í ógn og
ótta um hel og hildi í framtáð-
inni.
Þegar að því kemur, að herir
Þjóðverja hafi verið gersigraðir
og efnt verður til friðarráð-
stefnu, bíður bandamanna mik-
ill vandi. Margir stríðsglæpa-
menn Þýzkalands hljóta að láta
- líifið. Bandamenn Breta, sér í
lagi þeir, sem hafa orðið að flýja
lönd sín vegna hernáms Þjóð-
verja, munu krefjast þessa, og
Bretar hljóta að taka undir þá
knöfu þeirra. En þegar ákveða
skal' framtíð þeirra Þjóðverja,
sem lifa skulu, ber að gera það
með Miðsjón af hagsmunum
al'lra þjóða Evrópu. — Bretar
og þær hljóta að telja það hags-
muni sína, að'Þýzkaland verði
friðsamur nágranni í framtíð-
inni, sem hyggiist ekki á rán og
gripdeMdir en lifi í sátt og friði
við aðra. Það er mikið efunar-
mál, að það séu hagsmunir
Breta, að Þjóðíverjar telji sig
hafa verið felMa í fjötra og lifi
í katri og hefndarhug. Það er
áneiðanlegt, að iþað eru ekki
hagsmunir Breta, að Þýzkalandi
Frh. af 6. síðu.