Alþýðublaðið - 05.07.1944, Blaðsíða 4

Ritstjóri Stefán Pétursson.
Símar ritsjórnar: 4901 og 4902.
Ritstjórm og afgreiðsla í Al-
þýðunúsinu vio II. i
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
I
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
IIiw<wi.wh-..m.»<i.i ■■■■—■ ."»-.1 ... ...
Eomðnistar og
SIDfÍBOlIélðgÍB.
AÐ ER ekski oift, sem Komm
úniistaflokkurinn h,ér, eða
, ,Sósíalistalflökkurinn‘ ‘, eins og
ihann hefir kaillað siig í seinni tíð,
sýnir smetti sitt einis ógrímu-
klætt og alflhjépað og hann gerði
við forsetakjörið á Þingvehi og
á alþinigi hér í Reykjavík fáum
dögum síðar, þegar þingmenn
annarra flioikka vottuðu Banda-
ríkjaþingimu þakiklæti sitt fyrir
mióftteknar árnaðaróskir í tilefni
af stofnun lýðveldisíns, en þing-
menn hans sátu sem fastast;
enda munu forsprakkar kom-
múnista sjaldan hafa fundið eins
kaldan gust fyrilitningar leika
um sig frá öllum stéttum þjóðar-
innar og einmitt þessa síðustu
daga. í þetta sínn hefir þjóðin að
minnlsta kosti séð, hvers konar
ffllokkur hinn svo kaiilaði „Sósíal-
istalflliokkur“ er, og hverss af hon
um mlá vænta fyrir hið nýstofn-
aða iýðveidi.
* *
En mætti ekki gera ráð fyrir
ixví, að ýmsum yrði við þessa
afhjúpun KommúnistaÆlokksins
í huiganum hvarflað til þesis
moíldvörpustarfs, sem hann hefdr
ánum saman unnið hér á landi,
sumpart með opiniberum stuðn-
inigi stærsta stj órnmáiafilokksins
í landinu, sem ékki hefir talið
J>að undir virðingu sinni að sverj
ast í fósfbræðralag' við slíkan ó-
þjóðalýð á móti pólitískum and-
stæðingum sínum? Væri ekki
hugsanlegt, að ýmsir, sem áður
haifa verið andvaralitíir eða and
varalausir gagnvart hoírri °itnm
þjóðliífsins, sem gripið hefir um
sig út frá þessum flokki, sæju
elftir þessi síðustu afrek háns
starfsemi hans aMa, þar á meðal
í verkailýðsfélögiunum, í nokkuð
öðru ljósi en áður?
Á Miorgunbiaðinu og þeim,
sem að því standa, er ekkert
siíkt að merkja. Þeir halda á-
fram, að nudida sér upp við
KotnQmúnistiafflhkkinn eins og
ekkert hafi í skorizt, enda sann-
ast að segja, að við forsetakjör-
ið virðiet hafa verið mjótt á mun
unum um framkoimu hans og
þeirra.
Öðru máli er aftur á móti að
gegna með ánnan hóp manna
og cillu þýðingarinieiri en Morg-
unblaðaliðið, samvinnumenn
landsins, er á nýafstöðnum fmll-
trúafundi tóku af öll tvímæli
um, að þeir ætla ekki að láta
foxtsprökkum kommúnista hald-
ast það lengur uppi, að eitra út
frá sér án þess, að viðeigandi
gag^ráðstafanir séu gerðar. ;
Það er kunnugt, að forsprakk
ar komimúniista haifa haft mik-
ín.ni hug á því undanfarið, að
fleyga sig inn í samivinnufélög-
in, pins og þeir gerðu á srnum
tíma inn í verkalýðsfélögin með
aðstoð SjáMstæðisflokksins, og
þá ein* og að líkum lætur í
svipuðum tilganigi: að sú-ndra og
Mjúfa, ef vera mætti að það
gæti orðið þetm til pólrtísks
framdráttar á kostnað annarra
flokka. Hafa kommúnistar bein-
fifniis gert samlþykktir á flokks-
þingum sínum með slókt mold-
ALÞÝÐUBJLAÐIÐ _______________ MiSvikudagur 5. júlí 1944.
Séra Árelíus Níelseon:
Ræða á sjómannadaginn
RÆÐU ÞÁ, sem hér birtist, flutti séra Árelíus Níelsson í
Eyrarbakkakirkju á sjómannadaginn í ár, 6. júní síð-
astliðinn. Er ræðan birt með góðfúslegu leyfi höfundarins.
Og er hann gekk með-
fram Galílleuvatni sá
hann bræðiur tvo Símon
og Andrós, bróður hans,
er voru að leggja dragnet
í vatnið, því að þeir voru
fiskimenai. Og hann seg-
ir við þá: Komið og fylgið
mér, og ég mun gera yður
að miannaveiðurium. Og
jþegar í stað yfir^áfu þeir
netin og fylgdu honum.
Og er h-ann gekk þaðan
fengra, sá h-ann iaðra tvo
bræður, Jakob Zebedeus-
son oig Jóhannies bróður
hans á báti með Zeb. föð-
ur þeirra, og bættu þeir
net sín. Og hann kailaði
á þá. Og þeir yfirgáfu
biátinn og föður sinn og
fylgdu honum. Mt. 4: 18
—22.
JESÚS velur beztu vini sína
úr hópi fisikimanna. Hvað
eftir annað er þess getið að
bann tekur með sér, eða beinir
orðum sínum til einhvers af þess
um briæðrum. Þótt á ýmsu gengi
með skiilíning þeirra, t. d. þegar
Péitur freilstar hans svo að Jesús
rekur hainn briott og kallar hann
Siatan, eða bræðurnir krefjast
þeiss að fá að sitja næstir hásæti
hans, þegiar hann væri orðinn
konungur, íhvað sem þessum á-
rekst-ijum llíður, verður að játa,
að þeir háfa ákildð hann bezt,
að undianteknum nokknum kon-
um. Og á þeisisum mönnum vildi
hann byggja kirkju og boðskap
-allan. Mundi þetta ekki hafa ver
ið talið barnailegt? Senniiega I
-emginn þieirra læs eða skrifandi.
Yar ekki réttara, að velja ein-
Ihvern af þess-um skriftlærðu og
máklismetnu. Jú, hann velur
einn, sem ka-nn að skrifa, en það
var fyrirlitinn toililheimtumað-
ur. En hann var ríkur, hann
Matthe-uls, en hvað um það, Hann
var góðúr oig vildi gera -go-tt með
eigum sínum, án þess að vera
hræsmari. En þeir, sem stóðu
nælst, vor-u fiskimenn. Ómótmæl
ia»iiegit. Hvað fann meilstarinn í
þesisum miönnum, tii þess að
byggja á víðfeðmiustu og æðstu
hugísjónaistefniu mannkynsins?
Mér finnist það aða'llega hljóta
að vera þrennt:
í fyrista. lagi hina leitandi,
hrifnæmu, einlægu sál.
I öðru lagí trúna og traustið
á blessun driottms' í djúpinu.
Og síðast en ekki sízt fórnar-
lund, dirfskan, eða karlmennsk-
an, sem þorir að standa andspæn
is hættum og dauða, svo að
segja diaglega, ef þörf ástvin-
ann-a krefst, að svo sé. Eða þá
-af innrd þöríf ’í leit eftir undrum
veruleikans og þrá eftir að
giMmia við örðuglíeika og mann-
raunir. í stuttu mjáli þrá eftir
að stækka.
Og það kom í Jjós, að meistar-
anum brláJst ekki hugbioð sitt eða
mannþekking. Þössdr ungu
menn, þeir áttu viissulega sínar
vörpustarf innan saimvinnufélag
anna fyrir augum, og í seinni
tíð á ýirusan hátt gert sig lík-
lega til að framfylgja þeim.
Það er af þessu tilefni, sem
nýa&taðinn aðalfiAndur sam-
'bandls íslpnzkra sam!vinnufé0.aga
samiþykkti með yfirignæfandi
meirihluta að lýsa yfir megnri
vaniþókraun á ikJiofnings- og
skemmdarstarfsemi kommúnista
og skoraði á alla sanna sam-
vinnumenn landsins, að vera vel
á verði gagnvart hvers konar
uncftrróðurs- og upþLausnarstarf
veiku hliðar. Já, þeir miisiskildu
og milsskildu, þeir féllú fyrir
miranstu freistingum, voru trú-
gjarnir í barnaiskap sínum á það,
sem síður skylidd. Voru metnað-
argj.arnir, f-lýðu að lokum frá
honum, efagjarnir, já trúlausir á
fraibtíð hains oig sína.
En leitin hóflst ailltaf að nýju.
Þráin eftir hinu óiþekkta' djúpi
tilverunnar, knúði þá aftur og
aítur út í istartfdð og baráttuna
unz þeir öðluðust hinn staðfasta
kraft af hæðum. Bjargfasta sann
færingu uim óendanBjeik. eilífar-
haflsins og sannleikshafsins, ó-
ræða miöguleika mannsáiiarinniar
tiil t-ækni og fuillkomnunar á 511
um siviðum. Og það er einmitt
þessi dásamlega leitarþörf, sem
Jesús krafðiist að finna hjá sín-
um fyfljgj-endum, eitthvað í átt
við spurningaþörf barnsins, s'em
verður þess valdandi að kriistn-ar
þjóðiir skara liangt fram úr öll-
um í tækni, víisindum oig þekk
in-gu á sannlleiksdjúpum tilver-
unnar, þótt enn eigi þær eftir að
nota þetta allt sér till blessunar.
En það verðu-r nómSefni næstu
kynslóða. Og einmitt til slíks
námte eru þeir sérstaklega hæfir,
sem eiga. traus.t og trú á blesisun
drottdnis í djúpum saranleikans
og vizikunnar. En það var ein-
mitt annað einkenni þessara
ungu fisikimanna. Einkenmi, sem
margra aÆda barátta- kynslóð-
anna hafði mótað í sál' þeirra.
Sumir miundu hafa taiið þessa
trú og Iþetta óbiffandi traust
barnalegt. En það var nú einu
sinni þjiálfað við adia duttkinga
hafis oig stormis. Og afltaf hafði
það orðið tryggasta stoðdn í bar-
áttunmi og í rauninni, addrei Mt
ið sér til skammar verða, þó
oft hefði illa litið út. Það var
offt svo ótrúliega liítiðj sem hægt
að bflieyta í blessun, ef rétt var
á haldið.
Nei, setninigin: Þú skalt biðja
og bíða, þá biessun guðis er vís,
virtiis-t letruð lifandi stöfum í
hjarta o-g hug hvers einasta sjó-
manns, sem var það af lífi og sál.
Aðéins þurifti skilninigurinn að
vaxa á því, hvernig unnt væri,
að hagtæra blessun guðs, svo að
hún yrði sem fiiestum tiil bless-
unar. Jú, vÁs-ulega var barns-
legt traust á bfliesisun hin's himn
eska föður eitt megi'neirakenni
þessiam alþýðumanna og einka-
vina Jesús. Og svo fórnarliundm,
karlmen*skan. Raunar vitum
við þá hræðast. En hvað uxri það.
Ekki þarf að hrólsa þeim fyrir
hugrekki, sem anar út í hætt-
r una án þeiss að gera sér grein
fyrir henni. N'ei, sá er í sann-
leika hetja, sem þbkkir hætt
un(a, en gengur samt út í hana,
ekki af fíáldirfsku o-g fordild,
heidúr aff því að hanrn veit sig
verða að sigra vegna aranars þýð
i'ngarmeira miálef niis, vegna ást-
semi frá hendi þessa stjórnmála
flokk*:
iSfvo ákveðin afstaða sam-
vinnulhreyfingarinnar gegn
skemmdarstarfi kommúnista
miun ér-eiðanJega mælast vel
fyrir með þjóðinni, og ekki hvað
.sízt í röðum ve rk alý ðsh r eyfin g
arinnar, sem: húin er að fá állt
iof beizka reynlsiliu af hinni komm
únilstWfcu sundrung til þess, að
ós'ka noikkrum öðrum samtöfcum
hints vinnandi fólks í landinu
þess, að eiga eftir að ganga í
gegnum það sama.
vina sinna og afkomu föðurlands
inís, vegn-a hugsjóna sinnia og
vaxaindi manndóimls og dreng-
skapar. Slíkan hetjiuihug áttu
þessir ungu vindr Jesús. Og þess
vegna velur hann þá til fylgd-
ar. Og framisýni h-anis og trauist
á þieim bróst alidrei, þegar tiil
lengdar iét, þrlátt fyrir frum-
hllaup og auigniablikssjónarmið
bráðlyndrar æsku.
Og nú (fulilyrði óg, að í'slenzk
sjómanniástétt hún eigi í mjög
ríkum mælii ailla þessa kosti
hinna fyiristu vina Krists. Og
samkvæmt minni litlu þekkingu
á hinum ýmsu stéttum þjóðfé-
lagsins, eða atvinnuhópum, þá
hygg ég sjómenn trúræknasta,
ef djúpt er igraffið. Og af því að
áhrifavaJd þelssarar atvinnu-
greinar vex stöðugt, er mjög
nauðsynlegt þjóðarinnar vegna,
að sjómenn geri sér grein fyrir
hlutverki sínu á hinu andlega
sviði Menzlkrar menningar. Hún
verður að þroska sem bezt með
sér 'hið Jeitandi bugartfar. Þetta
sem knúði forfeður voira í leit
að nýjum löndum, nýjum afrek-
eftir Jónas Guðmundsson um
konurnar og stjórnarskrána.
Segir þar meðal annars í tilefni
j af samþykktunum, sem gerðar
| voru á nýafstöðnum landsfundi
kvenna:
„Sérstaklega er vert, að veita ein-
um flokki þessara tillagna landsfund-
ar kvenna athygli, en það er sá flokk-
urinn, sem þær nefna: „Tillögur varð-
andi hina væntanlegu stjórnarskrá.
Eru þassai' tillögur svohljóðandi:
1. Landsfundur kvenna gerir þá kröfu
fyrir hönd íslenzkra kvenna, að
jafnrétti karla og kvenna sé tryggt
sérstaklega í stjórnarskránkii, og
tekið fullt tillit til aðstöðu kon-
unnar sem móður.
2. Kona, sem misst hefir ríkisborgara-
rétt sinn með giftingu eða á annan
hátt, hafi möguleika til að öðlast
hann aftur með umsókn til stjórn-
arráðsins eða næsta íslenzka sendi-
rég.s í útMindum. Ríkisborgararétt-
ur karlmanna endurheimtist á
sama hátt.
3. Réttur gamalla manna og sjúkra
til framfærslu sé tryggður af rík-
inu án tillits til aðstandenda.
4. Konur hafi sama rétt og karlar til
allrar vinnu, sömu laun fyrir sams
hbnar vinnu og söm* hækkunar-
möguleika og þeir. Gifting eða
barneignir sé engin hindrun fyrir
atvinnu né ástæða tii uppsagnar.
Hér er ekki ætlunin að ræða inni-
hald þwtsara tillagna, hvorki almeneit
né í einstökum atriðum. Aðeins var
ætlunin að benda á, að þarna koma
fram nokkur atriði, sem alveg vantar
í núverandi stjórnarskrá, en eins og
högum þjóðarinnar og hugsunarhætti
, almennings er nú komið, sýnist fylli-
lega ástæða til, að fullur gaumur sé
gefinn og þau ákvæði beinlínis sett í
stjómarskrána, sem tryggja það hæfi-
lega, að konum m tryggður sem mest-
ur réttur í þjóðfélaginu.
um. Þær kenndir, setm þamnig
hvöttu til dláða, verða enn að
ioiga í brjóistum, og leita nú
nýrra afreka á sviðum verk-
tækni log véla.
Munið, að einn ríkasti þáttur
þess ófremdarástands, sem svipti
íslenzka öýðveildi, frelsi ag frama
var aft'Uirför sjómannastéttarinn
ar og sú staðreynd, að engira
skip voru framleidd í landiim
sjáifiu og því gifMlldur skoritur
á skipum tiil samgangna og f Jutra
inga. IÞetta varð Grænilending-
urn að aMurtila, sem þjóð. Það
haifði næstum drepið íslenzba
menningu. Enginn getur efazt
uim hvíl'ík bleslsun íislenzlku skip
in hafa iverið lanidirau nú í þess
u:m ófriði, með öiiium sínuim
hetjium innamborðs. En mörgum
mun þó ljóist, hvert stefnir á
þessu sviði þjóðlífsins, ef ekki
er bráðra aðgerða að vænta.
Þess vegna, íslenzku sjómenn,
iátið !leit'ar|þöflfina, lævintýra-
þrána verða eid, sem brenrair
brott allar hindranir úr vegi
friamkvæmida til hagsældar við
hafmargerðir og skipalsmíðar, eða
skipalkiauip. Atvinmutækin eru
grunnur atvinnunnar og atvimn-
an grunnur andlegrar og efna-
legrar menningar hjá hverri
ÞjóS. , . ,
Bg er ekki að gera litið ur öðr
um atvinniugreinum íisJendinga,
þó ég télji sjávarútveginn aðal-
'mát'tarsúlluina, sem þjióðfélagis
bygglngin hvilir nú á. Þess
vegma, sjiómenn, leitið nýs land.
náims í tækni og framJeiðslu, í
skipuilagi ag stjórnarfari, skapið
stétt ýkkar álit, sem telur ykk-
ur ekki síður hetjur í lífi en
daiuða. Knýið vaJdlhafana til þess
Framhald á 6. síðu.
sitt og tillögur um þau atriði stjóm-
arskrárinnar, sem þau telja sérstak-
lega varða sig eða sína meðlimi. Mætti
af því a^a, hvað almenningur og hin
einstöku félagasambönd telja mikils-
verðast fyrir sig að fá lagfært eða upp
tekið. Gæti það orðið til mikilla bóta
og leiðbeiningar fyrir þá, sem að lok-
um vinna það verk að semja ríkinis
nýja stjórnarskrá.
Það er ennfremur augljóst mál, þó
að ekki sé á annað drepið en þessar
tillögur landsfundar kvenna, að þau
atriði, sem til greina koma við endur-
samningu stjórnarskrárinnar — ef hún
á að verða annað en kák eitt — verða
fjöldamörg og margvísleg. Þess vegna
mun endurskoðun hennar taka langan
tíma og því ætti að taka til við það
verk sem allra fyrst. Því miður sá al-
þingi sér ekki fært að setja nýja, stóra
nefnd í málið áður en það hvarf frá
störfum nú í júní, þó vitað væri, að
fjöldi þingmanna er því hlynntur, að
það verði gert. En væntanlega verður
það ekki látið dragast lengur en til
haustsins, því það er með öllu óverj-
andi, að málinu verði slegið á frest
um lengri tíma — e. t. v. mörg ár.
Konurnar, sem sátu landsfundinn,
hafa með samþykktum sínum lagt
sinn sk^rf til þess, að málinu verði
gerð í sennfhröð og nákvæm skil og
«(iga þær þakkir skildar fyri^“
Undir þetta vill AlþýðublaSið
hiklaust taka. Og það er sannast
að segja óhæfa, að frá stjórnar-
skránni verði endanlega gengið
án þess, að konurnar verði hafð-
aK með í ráðum, og meðal annars
fulltrúum frá þeim bætt í stjórn-
arskrárnefnd, eins og þingmenn
Alþýðuflokksins lögðu til á hinu
nýafstaðna þingi, enda þótt hin-
um flokkunum tækizt að hindra
það í það sinn, að slík ákvörðun
væri tekin.
Framh. á 6. síðu.
BLAÐIÐ INGÓLFUR birtir j Það ættu fleiri félög og félagasam-.
síðastliðinn mánudag grein bönd að fara að dæmi landsfundar
kvenna'og láta opinberlega í ljós álit