Alþýðublaðið - 11.07.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 11. júlí 1944.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Ma'ður með sprungnar hendur segir nokkur orð — A'ð
sýnast er ekki að vera. — „Borgarar‘ um grænmctis-
ræktun og grænmetísverð.
AÐ SAGÐI MAÐUK við mig:
„Það verður farið með allt til
fjandans. Sundrungin logar um allt
og stjórnmálaforingjarnir ganga á
undan, svo þykjast allir vera orðnir
svo fínir, sendiherrum og sendifulltrú-
um verður útbíað um alla veröld —
allir heimta hærra kaúp og minnk-
andi vinnu. Svo fer allt á hausinn.“
HANN VAR MEÐ „derhúfú*, tók í
nefið, horfði allt af á mig hornauga
og ég sá að út úr þessu hornauga
hans skein spurningin: „Hvers konar
náungi er nú þetta eiginlega?" Hann
var með bólgnar og rifnar hendur,
skítugar neglur og í bættum vinnuföt-
um, kunningi minn bauð honum sig-
arettu og hann reykti hana af lítilli
kúnst.
VAR ÞETTA RÖDD hins óbreytta,
stritandi alþýðumanns, mannsins,
sem hugsar sig vel um áður en hann
framkvæmir, sem verður að spara
hvern einasta eyri, sem í lófa hans
kemur, mannsins, sem engum vill
skulda og vinnur alltaf baki brotnu
án þess þó að hugsa um það hvort
hann vinni ekki of mikið fyrir það
kaup, sem hann fær?
ÉG VEIT ÞAÐ EKKI, en hitt veit
ég, að honum dytti ekki í hug að
tefla á tæpasta vað um afkomu sína.
Hann myndi standa við samninga
sína og forðast að hafa brögð í
frammi. Hann myndi varla þekkja á
þá peninga, sem hann fengi fyrir
ekki neitt. Honum myndi því aldrei
detta í hug. að slá þig og mig um fé
— og fara svo að spekúlera með það.
Hann var — ®g er — maður, sem í
sannleika sagt neytir brauðs síns í
sveita síns andlitis.
JÆJA — ÞETTA ER nú orðinn of
langur formáli. Hvað segið þið um
það, sem hann sagði? Er ekki svolít-
ill sannleiksneisti í því? Ætlumst við
ekki of mikið fyrir? Verðum við ekki
að stinga við fótum og athuga svo-
lítið okkar gang áður en lengra er
haldið? Verðum við ekki fremur að
hugsa eins og ráðsettur, fyrirhyggju-
samur bóndi, én eins og uppskafning-
ur af malbikinu í Reykjavík, sem
slær í búðum út á framtíð, sem hann
á ekki? |
ÉG SEGI ÞETTA svona úl þess að
vekja athygli ykkar á þessu — og
okkur ríður á svo miklu nú — já, nú
fremur en nokkur sinni áður — að
gæta vel að þeirri leið, sem við för-
um. Það er ekki fínt að vera „flott“,
ef við höfum ekki ráð á því! Það
væri að vera flottræfill!
„BORGARI“ SKRIFAR MÉR þetta
bréf um grænmeti: „Harines minn,
hér eru nokkur orð um grænmetis-
framleiðsluna, sem ég vona að þú
takir til athugunar. Ég hefi í sumar
keypt gúrkur í 2 búðum hér í bænum
og alltaf sömu stærð og sömu gæði,
að því er virðist, en í annarri búðinni
hafa þær verið seldar krónn iægra
hvert stykki. Er allt verðlagseftirlit í
bænum svona gott? Er vert að kosta
stórkostlegu fé til að halda uppi siíku
eftirliti? — En það er ekki nog að
verðið sé jafnt á sömu vörutegund í
öllum búðum, verðið á grænmetinu
verður að lækka.“
„I LANDI, þar sem engir avextir
vaxa og ekki eru innfluttir nýir
ávextir, nema fyrir jól og stórháíiðir,
þá má með sanni segja, ’að gúrkur og
tómatar eru nauðsynjavara, en ekki
„luxus“, eins og verðið á tómötunum
bendir til, krónur 15,50 pr. kíló.
Manni verður á að spyrja: Er nokkuð
verðlagseftirlit á þessari innlendu
framleiðslu?"
„ÞETTA VERÐUR að lagast og það
strax, því eftir því sem maður heyrir
sagt af mjög kunnugum mönnum um
framleiðslukostnaðinn á grænmeti og
eins ef dæma má' eftir hinni sérstak-
lega miklu aukningu árlega á fram-
leiðslunni, þá virðist hér vera að ræða
um einhvérn hinn mesta uppgripa
gróða, á kostnað alls almennings. Hér
er því mál, sem þarf skjótrar og ná-
kvæmrar rannsóknar. Virðist það
ekki benda til óeðlilegs gróða, að
menn, sem fyrir nokkrum árum urðu
að taka að lóni peninga til þess að
koma upp einu eða tveimur gróður-
húsum til tómata- eða gúrkuræktar,
eiga nú orðið heil þorp gróðurhúsa?“
„EF VERÐIÐ á téðum vörum verð-
ur ekki lækkað á næstunni, er ekki
nema um tvær leiðir að ræða til þess
að bæta úr þessu ófremdar ástandi
og er önnur sú, að bæjarfélögin stofni
til grænmetisræktunar í stórum stíl,
eða að innflutningur á grænmeti
verði gefinn, nú þegar, öllum frjáls."
Hannes á horninu.
okkurinn
Skrifstofa flokksins á efstu hæð Alþýðuhússins
Sími 5020.
Skrifstofutími kl. 9—12 og 3—7 alla virka daga
nema laugardaga kl. 9—-12 f. h.
ABþýSuflokksfólk ufan af Eandi, sem
í ' ..:
ti9 bæjarins kemur, er vinsamlega
beðiS aS koma til viðtals á flokks-
skrifstófuna.
Ótiusöngur á sjó.
Þeigar só.lin rís úr sæ og varpar bjanma símum á djúpin, syngur Stewart Rankin herprest
ur óttusöng um borð í einu strandvarnarskipi Bandaríkjanna ú ti á Atlantshafi.
Svend Aage Nielsen:
Jamaica
ZÍTI MAÐUR Á landabréf yfir
Vesturindíur, verður maður
þess þegar var, að eyjan Jamaica
er sú eyja þar, er liggur næst
PanamaskUrðinum. Maður verS-
ur þess og var, aS Jamaica er
stærsta virkiS í brezku Vestur-
indíum. En maSur verSur aS
hafa gist Jamaica til þess aS vita,
aS hún er fegursti staSurinn í
Vesturindíum.
Jamaica er og, mjög þýSingar-
nikii landfræðilega séð og er
rauriar aðalbækistöð brezka flot-
ans á þessum slóðum. Auk þess
eru mikilvægar flugstöðvar á
Jamaica. En auk hernaSarþýð-
ingar sinnar er Jamaica næsta
mikilvæg, þar eS þar er mikil
framleiðsla og ræktun, enda er
mold eyjarinnar mjög frjósöm.
En viS skulum kynna okkur
nokkru nánar sögu Jamaica áður
en við stefnum för að hinum
undurfögru ströndum hennar á
sólríkum hitabeltismorgni.
Kolumbus fann að sjálfsögðu
Jamaica eins og allar aðrar eyj-
ar Vesturindía. Hending réði því,
að Kolumbus fann Jam*ica, en
slíkt er annars ekkert einsdæmi
í sögu könnuða og landafund'a.
Einn hinna miklu fellibylja, sem
eru algengir í þessum hluta Vest-
urindía, geisaði einmitt, þegar
Kolumbus var staddur á þessum
slóSum. Ofsastormur olli því, að
skip hins mikla ferðalangs
strandaSi við eyja þessa, sem er
ellefu þúsund fermetrar aS
stærð — og þar með var Jamaica
fundin. SíSar kom til sögu hin
venjulega barátta milli Spán-
verja og Englendinga — og eins
og venjulega báru Englendingar
hærra hlut. Spánverjar settust
fjölmennir að á Jamaica árið
1509. Áður hafSi eyjan veriS
byggð blökkumönnum og fólki
ýmissa litaðra kynflokka. En
auk blökkumanna voru þar
margir rauSskinnar. Cromwell
skipaði svo fyrir, að allstór flo|i
skyldi halda til Jamaica og ná
eyjunni á vald. sitt. Spánverjarn-
ir urSu að hafa sig á brott, og
eyjan komst í eigu Englendinga.
Einhver hinn dapurlegasti
kafli þrælaverzlunarinnar fjallar
annars um Jamaica, þar eð eyjan
var miðstöð fyrir kaup og sölu á
þrælum. Öll vinna á Jamaica
hyggðist og svo að segja einvörð-
GREIN þessi Sjallar um
eyjuna Jamaica, sem er
hin stærsta og auðugasta af
eyjunum í Vesturindíum. Rek-
ur greinarhöfundur sögu eyj-
arinnar jafnframt því, sem
hann lýsir fegurð hennar og
landsháttum. ílreinin er þýdd
úr sænska hlaðinu Göteborgs-
Posten.
ungu á þessu ódýra vinnuaíS.
Um 1831 hófst þrælaupprei'sn á
eyjunni — uppreisn, er olli margs
konar hörmungum og blóðsút-
hellingum. Ráðamenn eyjarinnar
reyndu að kveða uppreisnina
niður, en án árangurs. Þúsundir
blökkumanna létu lífið í bardög-
um þessum. Að tveim árum liðn-
um lauk uppreisninni með því,
að þrælarnir hlutu frelsi.
En frelsi þrælanna hafði það í
för með sér, að hið ódýra vinnu-
afl var úr sögu, og fjárhagshrun
ægði Jamaica. Hver sykurverk-
smiðjan af annarri hætti starf-
rækslu sinni. Vélarnar þögnuðu
hver af annarri — fyrir fullt og
allt. Nýjar óeirðir og miklir felli-
byljir, er ollu miklum eyðilegg-
ingum,' þrengdu og mjög hag
eyjarskeggja.
En gullöld sykuriðnaðarins var
liðin, og öll rök virtust að því
hníga, að Jamaica myndu bíða
sömu örlög og margra annarra
eyja Vesturindía, sem einn góð-
an veðurdag voru sviptar öllum
tækifærum til þess að halda í
fornu horfi með tilveru sína. En
vilji forlaganna var annar. Ban-
anaræktin varð eigi aðeins til
þess að bjarga eyjunni, heldur
kom það brátt í ljós, að hún færði
eyjarskeggjum mun meiri tekjur
en sykuriðnaðurinn hefði nokkru
sinni gert. Því að það er unnt að
framleiða sykur um víða veröld,
jafnvel í „köldum“ löndum eins
og Norðurlöndum, en þananar
verða aðeins ræktaðir á nokkr-
um stöðum jarðar. Raunar komu
beztu bananar heimsins í fyrstu
ekki frá Jamaica, heldur grann-
ey hennar, Haiti. Nokkur banana-
tré voru svo flutt frá Haiti til
Jamaica og gróðursett þar „til
reynslu“ — og tilraun þessi
heppnaðist með ágætum, svo
sem alkunna er. Þess varð sem
sé skammt að bíða, að Jamaica
flytti út mun meira af banönum
en Haiti. Eftir þetta hefir ban-
anaútflutningur Jamaica numið
milljónum.
í höfuðborg Haitis, Port au
Prince, tek ég mér far með
„United Fruit“ báti, sem er í
förum til hinnar fögru Jamaica.
Þegar við höfum lagt nær fimm
hundruð kílómetra leið að baki,
rís svo heillandi sjón úr hinum
fagurgræna sæ. Blá fjöli ber við
sumarský, þegar við siglum inn
til Kingston — stærstu borgar-
innar á Jamaica og höfuðborgar
eyjarinnar. Ég hafði oft heyrt
þess getið, að Kingston væri eina
hafnarborgin, er gæti keppt við
Rio de Janeiro um sæmdarheitið
„fegursta hafnarborg heimsins“.
Og ég hlýt að játa það, að sú
skoðun hefir vissulega við sterk
rök að styðjast. Pálmatré og hita-
beltisgróður, er prýðir fjallahlíð-
arnar, mynda marglita og sér-
stæða umgerð um höfnina. Fugl-
ar flugu til móts við okkur langt
á haf út eins og þeir væru að
bjóða okkur velkomna til þess-
arar eyjar fegurðarinnar. Og
strax og í land er komið, sann-
færist ég um það, að orð aðdá-
enda Kingstons eru engar ýkjur.
Raunar er ekki mikið að sjá í
sjálfri Kingston. Það er umhverf-
ið, sem hefir valdið frægð henn-
ar. Veðrið er dýrlegt. Því fer
fjarri, að of heitt sé í veðri, enda
þótt Jamaica liggi í hitabeltinu.
Svalir vindar, er blása af Kara-
biska hafinu og Atlantshafinu,
valda því, að loftslagið er mjög
þægilegt Evrópumönnum.
Upphaflega hét eyjan Hey-
maca — en það mun þýða „eyja
lindanna“ eðá „eyja hinna mörgu
smáfossa“ á tungu rauðskinna.
Og heiti þetta er vissulega rétt-
nefni. Alls staðar á eyjunni getur
að líta lækjj og litlar og stórar
ár, sem valda því í senn, að lofts-
lagið er þægilega svalt jafnframt
því, sem þær auka að mun frjó-
semi moldarinnar.
Gróðurinn er hér meiri en á
nokkrum öðrum stað í Vestur-
indíum. Skógar sveipa fjöll og
Framhald á 6. síðu.