Alþýðublaðið - 11.07.1944, Blaðsíða 6

6
Þriðjudagur 11. júlí 1944.
Sæmdur helðursmerki
Á myndinni sést, þegar verið var að sæma James Stewart, fyrrum
leikara í Ilollywcod heiðursmerki. Sést Stewart til hægri á mynd-
inni. Harm er nú flugmaður og hefir m. a. tekið þátt í árásum á
Þýzkaland.
Alhugasemd
G er ein þeirra lesenda Al-
þýðublaðsins, sem jafnan
fylgi með áhuga því, sem María
Hallgrímsdóttir læknir skrifar.
Ekki sízt vegna þess, að ég hef oft
gaman af þessum dulda leik henn-
ar með orðin, þar sem „andann
grunar ennþá fleira en augað
ssér.“ En þeim rithætti má líka
auðveldlega misbeiía tii þess að
fara með dylgjur og háifkveðn-
ar vísur.
Og í grein hennar, „Um dag-
inn og veginn“ í blaðinu 1. júlí
síðastliðinn virðist mér gæta mis-
skilnings, svo ekki sé kveð'ið fast-
ara að orði, sem nauðsynlegt sé
að leiðrétta.
Þar er rætt m. a. um 6. lands-
fund kvenna og sagt, að konur
hafi þar borið fram málefni af
þörf og áhuga. En „aðrar virtust
frekar til uppfyllingar eins og
norska menntakonan" o. s. frv.
Hér hlýtur læknirinn að eiga við
frú Theresíu Guðmundsson, og
eru ummæli þessi vel fallin til að
Vekja ástæðulausan misskilning,
jafnvel gremju, ef þau væru tek-
in alvarlega.
Rétt er það, að frú Theresía er
dóttir Noregs og þarf hvorugt að
skammast sín fyrir skyldleikann.
En þótt ég vildi sízt verða til
þess að gera lítið úr því hve frá-
þærlega vel Norðmenn hafa
reynst í hörmungum síðustu ára,
né úr því, hvað fordæmi þeirra er
og verður þýðingarmikið fyrir
smáþjóðirnar, finnst mér samt
dkki að við, íslendingar megum
fyllast svo mikilli minnimáttar-
kennd gagnvart þeim, að við för-
um af stað með úlfúð og aðdrótt-
anir aðeins vegna þjóðemis. Enda
er slíkt fjarlægt hugsunarhætti
íslenzkrar alþýðu.
En þegar rætt er um þjóðerni
frú Theresíu mætti engu síður
geta þess að hún hefur verio ís-
lenzkur ríkisborgari næstum 20
ár og samið sig. svo vel að land-
inu, siðum þess, sögu og máli, að
fágætt mun vera um erlenda
menn.
En ekki var þg|) ástæðan til
þess að frú Theresía talaði á
kvennafundinum og ekki heldur
námsferill hennar, svo sérstæður
og uppörvandi fyrir alla, sem
unna réttindum kvenna, og hann
ér. Því það er sjaldgæft, ef ekki
einsdæmi, hér á landi, að kona
tafcj aftur upp erfitt nám, eftir að
börn hennar eru „komin af hönd-
unum," sinni jafn'framt með mik-
illi prýði störfum utan heimilis
og ljúki námi með jafn glæsileg-
um árarígri og frú Theresía gerði.
Ástæðan var blátt áfram sú, að
frú Theresía var fulltrúi á lands-
fundinum og ein af sárafáum kon-
um þar með háskólaprófi. Virðist
því varla, þegar frá er talin frk.
Laufey Valdimarsdóttir, sem tal-
aði á fundinum frá öðru sjónar-
miði, hafa verið um aðrar að
ræða, þegar velja skyldi ræðu-
mann úr þeirra hópi. Enda hygg
ég, að allir, sem til þekkja, séu
mér sammála um, að frú Theres-
ía beri, hvar sem hún fer, fram
mál kvennanna af skilningi og á-
huga, en ekki til „uppfyllingar“.
Ymislegt fleira er það í grein
læknisins, sem ástæða hefði verið
að gera athugasemd við, þó því
sé sleppt hér.
Það eru ekki svo margar kon-
ur, sem láta til sín heyra á opin-
berum vettvangi, að mér finnist
að þær ættu ekki að vera að búa
sér til tækifæri til að hreyta ó-
nótum hvor í aðra, heldur reyna
a m. k. að unna hvor annarri
sannmælis og vinna eitthvað sam-
eiginlega að því, sem ég hygg að
sé þó aðaláhugamól þeirra: að
menntun, öryggi, frelsi og' jafn-
rétti rnegí rsá til bceöi kvenna og
karla á okkar góða landi, íslandi.
Svava Jónsdótíir.
Ihissséli !il Jamaka
^Vh. aS 5 siðu.
dali hinum græna möttli sínum.
Og af skógum þessum stafar
heill og nytsemd. Flest skógar-
trjánna eru mahognyviður. Milli
trjástofnanna gróa blóm og ill-
gresi. En illgresið á Jamaica er
hvorki meira né minna en —
brönugrös. Auk hinna víðfrægu
banana og bezta rommsins í
heiminum er Jamaica eyja
brönugrasanna. Fjölmörg önnur
hitabeltisblóm getur hér að líta,
svo að engu öðru er líkara en
ábreiða hafi verið lögð á skógar-
svörðinn. — Maður getur svo
sem gert sér í hugarlund, að
konur frá Ameríku, er heim-
sækja Jamaica, verði meira en
lítið undrandi, þegar þær ,fá
knippi af brönugrösum fyrir að-
eins tuttugu og fimm aura. í
heimalandi þeirra munu þær sem
sé telja sig hafa gert góð kaup,
ef þær fá slíkt fyrir tuttugu og
fimm krónur.
(Niðurlag á morgun).
MMm'1 " ■ ‘ i — n> * - ——1■ »■" mm
Húsnæði fyrir einstæðsr mæður
Frh. af 4. síðu.
se-m er kqmdnn' í skóla. Vetur
fer i hönd. Við flytjum í ofn-
laust þaklher'bergi á 4. hæð, auð-
vitað áður vinnukonuherhergi.
Inngangur gegnum þurrkloftið,
en utsyn daisaotrdeg vestur yfir
bæinn og hö'fnina. Kivöldsólin
gyllir ruðumar og glampar
hennar róis-vetfa tfölbllátt vegg-
tfóður heríbergisins. Það er bjart
og rúmgött, meira að segja raf-
lýst, þarna er kveikjari bak við
hurðina og iframmi á loftinu er
afurliítið eldunarpláss aflþiljað.
Þetta Idtur vel út, og ég verð
bjartsýn og vongóð og alls hug-
ar tfegin eftix margra ára hrakn
ing og heimilisleysi. Svo kaupi
ég mér glóða-rrist, sem ég get
yiljað upp með og hitað á. Klukk
an 8 þarf ég að vera kotmin til
vinnu, en dren.gurinn á að fara
í skó'lanu klukkan 10. Þetta er
dálítið andistætt, ekki getur 7
ára harn va/knað á réttuim tíma
og kpmiizt hjálparlaust í skól-
ann. Ég verð að fé að fara heim
í kafifitiímanum, en það er ekki
leyít í verksmiðjum og ég, hefi
ekiki saimáð um það. í húsinu er
enginn, sem ég get beðið um að
l'íta inn til ha-ns og við erum ein
á 4. hæðinni. Sivo fer ég heim í
leyfisleyisi 1 þetta sinn og hann
kemst í skóilann. Milli 12 og 1
hetfi ég matartíma, þó kemur
drengurinn heim. Ég hetfi mat-
inn geymdan frá kivöldinu áður
inni í eldíhússkópnum. En hvað
sé ég? Þar er músaskítur. Mat-
urinn okkar er allur eyðilagður.
Mig hryllir við, líkt og miér hefði
verið varpað ofan í ógeðslega
fangelsishoilu. Þetta var þá öll
dýrðin, eldhúsið og loftið, alit
krökt af miúisum. Ég loka eldhús
skápnum, og 'herberginu vand-
lega og fer út með barnið og
kaupi miðdegiisiverð handa okk-
ur háðum á veitingaistblfú fyrir
8 krónur.
Klukkan 1 hefíst mlín vinna
aiftur, en hvað á ég þá að gera
við barnið Hivar getur hann
verið? Hjá kunningja? Úti á
götiu? Efeki getur hann verið
heima. Jú, hann finnur ráð til
að bjarga sér sj'álfur, hann þekk
ir kraklka, sem hann ætlar að
fara tiil. En nú má ég ekki hugsa
til að skilja hann eítir einan á
mlorgnana innan um mýsnar,
uppi á 4. hæð, þar sem ekkert
getur orðið tid bjargar, etf elds-
voða ber að höndum. En dag-
heiimilin? Þau taka ekíki á móti
hörnum fyrr en klukkan 9 og
eJdl^i lengur en til kl. 5. Þau eru
otf langt fná og þótt þau séu góð
svo langt sem þau nó, þá henta
þau ekki undir þessum kringum
stæðum.
Klukkan að ganga 7 um -kvöld
ið kem ég heiim frá vinnunni
og næ í dreniginn minn. Hann
er búinn að híða eftir mér við
húsdyrnar.
En nú er farið að kólna. Her-
bergið er kait og óttínn við mýsn
ar rænir mig allri ró. Ég kveiki
á ráfmagnsristinni, en nú vinn-
ur bún lítið á móti kuldanum,
svo hita ég handa oklkur mjólk
og við hniprum okkur ofan í
rúimið, sem ég finn að er kalt
og þvailt. Klukkan 7 morgun-
inn eftir Iþarf ég að vakna. Þá
byrjar nýr vinnudagur. Þegar ég
nís upp í rúiminu, finn ég aö
sænginn er blaut. Það hefir ringt
með mlorgríinum og þakið yfir
dkkur heldur ekki dropa. Þá er
að fiytja rúmdð ytfir að þilinu
himum megin og setja fötu und
ir lekann. Ég verð kvíðafull.
Mér liggur við að örvænta. Því-
lík vonihrigði. Þegar loksins ég
þóttrst finna beiimiii-, sem ég
gæti átt með litla drengnum
mínum, þá var það svona. Og
ekkert að flýja. Samningsbund
in við atvinnuiveitenda fyrir
þessa beitu- Ég verð að reyna að
þola það út þennan mómuð, til
þess að tapa ekki kaupinu.
Reyna að finna einihver ráð til
að losna við mýsnar úr eldhús-
in-u og fá troðið í gatið á þekj-
unni, láta kítta gluggann og
reyna að gera ihúðina hreina, en
ég verð of sein með það allt,
því drengurinn veiktist fyrstu
vikuna. Bara vont fcvef, segir
lækniriinn. Seinna, þegar kvefið
batnar ekki: „LíkiLega kirtlar.
Þarf að hafa það gott og fara
í ljóshöð.“ Fyrsti mánuðurinn
líður. Barnið verður oft að
liggja í rúminu einn heima, ég
reýni að fá einhvern til að líta
til hams öðru hvoru, en það er
nú 'hægara sagt en gert, allir
eiga nóg með sig. Stundum fæst
einhver til að sitja hjá honum
sundarkorn, st-undum enginn.
Ég get ekki hætt að vinna, þó
hann isé veikur, á því lifum við.
Ekkert alvarlegt, segir læknir-
inn. Ég vona, að þetta skáni.
Skammdegið er alltatf verst. En
hann kvoðnar niður, verður föl-
ur og magur, getur il-la sótt skól
ann. Loks tfer hann að fá Ijós-
böð í iskólanuim. Hann er þá
minna heima í kuldanum og ljós
in styrkja hann, svo hann hress
ist öðru hvoru, þegar líður á
veíurinn. Hvaða atfleiðimg slík
aðstaða, sem sú, er við höfum
átt við að búa þennan vetur,
hefir ó þetta barn, er ekki séð
fyrir, en ég veit, að hann hefir
beðið við það mikinn hnékki.
Ég eetla að háfa hann í sveit
í sumiar; tfer líka í kaupavinnu
og sleppi íibúðinni, hinni dásam-
legu beitu, sem atvinnuveitand
inn notaði til þess að fá mig í
vinnuna til sín.
Svona er nú mín saga og sjálf
sagt margra annarra mæðra hér
í bænum. En því þjöppum við
okkur ekki tfastar saman og
kref jum?t að fá að ibúa í húsum,
í mannaibúistöðum, skorum á for-
ráðamenn bæjarfélagsins að
veita okkur ibúðaríhætft húsnæði
gegn vinnu okkár, og börnum
okkar forsvaranlegrar umsjá.
Móðir.
Ný bók:
Sorrell og soaur.
Skáldsaga eftir
Warwick Deepiag
____
íkT ÝLEGA er komixm út í ís-
* ” lenzkri þýðingu skáldsag-
an Sorrell og sonur eftir hinn
kunna brezka rithöfund War-
wick Deeping. Er þetta ein af
þektustu og vinsælustu skáld
sögum þessa höfundar.
Sofrell og sonur fjallar um tvo
feðga, eins og nafnið bendir til.
Stefán Sorrell er einn þeirra
manna, sem heimsstyrjöldin fyrri
hefir slitið úr tengslum við for-
tíðina. Hann á örðugt uppdráttar
í lífsbaráttunni, en lætur þó
aldrei bugast og á þá ósk æðsta
að koma syni sínum vel til
manns. Kristófer Sorrell er stað-
fastur og gáfaður piltur, sem
kann vel að meta þær fórnir,
er faðir hans færir hans vegná.
Er mikil ást og eindrægni meS
þeim feSgum allt þangaS til
dauðirua skilur þá aS.
Síóari hluti bókarinnar fjallar
einkum um Kristófer Sorrell,
nám hans, ástir og læknisframa.
Er bók þessi fögur og hugljúf,
auk þess aS vera bráSskemmtileg
aflestrar.
Útgeíandi bókar þessarar er
Bókaútgáfa GuSjóns Ó. GuSjóns-
sonar. Er bókin vel og snoturlega
gefin út.
Sextugur
varð í gær Björgvin Hermannsson,
húsgagnasmíðameistari, Hvg. 32 B.
Magnús Guðmundsson
verkamaður
¥ DAG er tfimmtíu ára aS aldri
einn atf Iþekktustu verka-
mönnum Reykjavíkur, Magnús
GuSmundsson.
Magniús er Skatftfellingur aS
ætt, fæddur aS iÞverá á Siíðu, son
ur Guðmundar Egi-lissonar bónda
iþar og konu hans Jóhönnu Finn
bogadóttur. Var Guðmundur fað
ir hans Skafttf'eliingur >að ætt, en
J'óhanna móðir Magniúisar var
ættuð laustan úr Lóni. Var Guð
mundur faðir Magnúsar bróðir
Jóhönnu Egilsdóttur formanns
verkakvennalfélagsins Fram-
sókn.
Þeir bræður, Guðmundur og
Egill Egilssynir fluttust bú-
ferlum austan úr Skaftafells-
sýislu, er Magniús var fjögurra
ára að aldri. Vonu þeir bræður
með fjölskyldiur sínar að Galta-
læk í Biskupstungum fyrsta ár-
ið éftir brtottÆlutninginn úr
Skaftatfellssýslu, en þar er Egill
nú ibóndi. Var það árið 1898, sem
þeir lögðu leið sína vestur í Árn
assýslu.
Niæsta ár fluttist Guðmundur
að Borgarlhiolti í Biskupstungum,
og þar imissti Magnús móður
| sína, er hann var fiimm ára að
aldri. Óx Magnús svto upp í
Btorgaríholti, unz hann tfluttist til
Reykjavíkur árið 1916. Hefir
hann síðan verið búsettur hér
í bænium. Hann kvæntist konu
sinni, Guðrúnu Sigurðardóttur,
árið 1917.
Magnús, gekk strax í Dags-
brún, og er harín félagi hennar
enn í dag. Hann er einlægur og
trauisitur tfylgismaður jafnaðar-
stefnunnar og Alþýðutflokksins,
enda hefir hann fylgzt vel með
'þroun verkalýðsmlálana á landi
hér á liðnum árum og hefir ver-
ið skyggn á það, hvaða stjórn-
málaELoklki verkalýðurinn á þær
hiagsbætur að þakka, sem 'hon-
um hafa blotnazt.
Magnús hetfir unnið langan
og strangan starifsdag, og mun
' hann eiga tuttugu ára starífsaf-
mæli hjá bænum á þessu ári.
Magnús er maður bókelskur og
I fróðleikistfiús, enda greindur vel
og rittfær. Ritaði hann á yngri
árum sínuim margar greinar í
ýmis blöð einkum Alþýðublað-
ið. Hann er sérstakt pmðmenni
og hollur vinur vina isinna.
Miagniús Guðmundsison er sann
ur fulltrúi íslenzkrar alþýðu. —
Hann hlaut í heimanifylgju hug
og dug til þess að nema nýjar
slóðir og leggja hönd að þeim
verkefnuim, sem hinn nýi tími
, 'hlaut að íæra íislenidi'ngum að
höndum. En jatfniframt hefir
'hann lagt verðskuldaða áherzlu
á það að vernda og varðveita í
fari sínu allt hið bezta, sem
berniskusveit hans og 'Mfið þar
hafði að bjóða. Hann hefir alla-
jafna laigt láherzlu á það að
verða góðutm mjáletfniuim að liði
og getur nú á láíanga fimmtíu
ára afanælis litið glaður ytfir far
inn veg áður en hann heldur
álfram göngunni til þeirrar fram
tíðar, sem vonandi verður hon-
um löng ag auðnurik. H,