Alþýðublaðið - 20.07.1944, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 20. júlí 1944.
ALÞYÐU BLAÐ IÐ
EHilaunin og gamla fólkið — Bréf um kjör hinna öldr-
uðu — Verðlag — Vísitala^ og hænsni — Smjör og
lax — Kveðskanur og bragarhættir.
ASTAHÞÖKK FYRIR að þú
minntist á ellilaunin og affbúff
gamla fólksins um daginn. Ef þú
endurtekur þetta nógu oft, þá
máttu vera viss um aff þjóffin ger
ir skyldu sína aff lokum. Nú fær
gamalmenni, sem ekkert á og ekk
ert getur, 250 kr. á mánuði, aff
segja ef þaff er svo lánsamt aff
eiga ekkert barn. Flestir telja
þetta þó eftir, en enginn skamm-
ast sín fyrir aff henda sömu upp-
hæff .fyrir . brennivínshnall.. Þau
gamalmenni, sem hafa breytt eftir
hoffi drottins og aukiff kyn sitt,
sér til erfiffis og armæffu en fóst-
urjörðinni til heilla, fá lítil effa
engin ellilaun.“ Þetta segir Gamli
í bréfi og heldur áfram:
„RÉTTLÆTISKENND konunnar
lýsti sér vel í samþykkt kvenn-
anna á þingi þeirra um daginn.
Þær vildu að öll gamalmenni
fengju réttláta úrlausn og jafna,
hvort sem þau ættu börn eða ekki.
Hafi þær þökk fyrir. Þorlákur
heitinn í Fífuhvammi hélt ein-
mitt þessu fram á alþingi 1887,
er hann bar fram tillögu um elli-
laun, fyrstur íslendinga."
„OKKUR, sem einhverntíma
hiöfum verið búðarlokur, finnst
spaugileg verðlagning á vöruna
múna, þegar alls konar ,,ráð“ sjá
um að allir geri rétt og enginn
græði á kostnað annarra. T. d.
mun 90 punda strausykurpoki
bosta rúmar 47 krónur kominn í
hús. Heildsalinn selur hann svo á
kr. 52.50, en smásalinn aftur á kr.
65.50. Álagningin er Iþví um 18
kr. — Alþýðan borgar. En væri
þá lekki réttara að hafa lands-
verzlun, þrátt fyrir allt? “
„ÞAÐ ERU fleiri en verkamenn
irnir, sem eru áleitnir með
,,skæruhernaðinn“, eða hvernig
var það ekki með „vísitölupúturn-
ar“? Verðlagsráðið setti í mesta
sakleysi hámarksverð á eggin, en
helvískar púturnar hættu þá hreint
að verpa, svo verðið varð að
hækika aftur, „vegna árstíðar-
sveiflna“. Þá var laxinn ekki
lengi að hverfa þegar hámarks-
verðið var sett á hann. Það fékkst
ekki einu sinni reyktur lax á 35
kr. Nú er verðið hækkað aftur,
og „hver veit nema Eyjólfur
hressist?“
„ÞAÐ GENGUR mæðulega með
íslenhka smjörið, þó framleiðslan
sé verðlaunuð af ríkinu. 30. júní
fékk ég þó 1 kg. af snjóhvítu
gallsúru smjöri. Þá þykir ýmsum
verðið á grænmetinu einkennilega
hátt. Nokkrir eru jafnvel farnir
að líta í kringum sig áður en þeir
kaupa, og lendir því sumt af græn
metinu á sorphaugunum.11
FYRIR NOKKRU fékk ég bréf
frá gömlum hagyrðingi, Jóni frá
Hvoli. í bréfi sínu gagnrýnir hann
búninginn á kvæði Huldu skáld-
konu, en segist hins vegar vera
mjög hrifinn af þessu hátíðakvæði.
Jón segir að það sé ófyrirgefanleg
synd að bregða út af virðulegum
bragarhætti og geti hann ekki
þagað yfir því þó að allir aðrir
þegi. Hér er bréf hans:
„ÞEGAR UM það gildir, að ljóð
er ort, fer eins um það og annað
í tilverunni — það lýtur alveg
föstu lögmáli. Og brot á því lög-
móli er ein tegund syndar. Hendi
slíkt þann, sem talinn er meðal
góðskálda, verður hann að þola
gagnrýni.“
„ÞEGAR ÉG HAFÐI LESIÐ
,,Söngva“ Huldu skáldkonu, sem
hún helgaði þjóðhátíðardegi ís-
lands 17. júní 1944, féll mér allur
ketill í eld. Söngvar þessir eru
fjögur kvæði. Annað þeirra, í röð
inni, mun eiga að vera undir einu
af okkar gömlu sálmalögum. Þar
er þátturinn þannig byggður, að
hver braglína hefst með lágu for
skeyti, en rís svo með þrílið á
eftir því og rennur • svo út á tví-
liðum.“
„EN ÞARNA eru svo miklar
háttvillur, að helmingur þeirra
myndi teljast ofhlað. Þarna er
þríliðum hrúgað saman svo mjög,
að hátturinn er úr lagi færður;
sumstaðar eru þrír þríliðir í sömu
braglínu. Þarna er ekkert fast
lögmál. — Fyrsta kvæðið er held-
ur ekki háttrétt. En þriðja og
fjórða kvæðið eru í ágætum ferða
fötum.“
Hannes á horninu.
takjðr
Þeir, sem hafa í hyggju að gjörast fastir áskrif-
endur að Alþýðublaðinu, ættu að gjöra það nú
þegar, því meðan að upplagið endist, fá þeir
ókeypis
ÞjóShátíðarblaS Alþýóublaósins
I
AUGLÝSIÐ í ALÞÝÐUBLAÐINU
Þegar fyrsta innrásarflugvélin lenti í Normandie.
Á miynd þessari sjást Bandaríl jahermenn virða fyrir ær fyr.íu Qugvél. handamanna, er
lenti (á innrásarsvæðinu í Normandie fyrsta inniásardaginií. Myndin var send laftleiðis
ve'stur um !haf.
W. Somerset Maugham:
, ■, — — ■ -— —. %
Ráð ti! imgra rithöfunda.
EG ÆTTI raunverulega að
skrifa sendibréf í stað
þessarar greinar. En ég hata
það að skrifa sendibréf, og sér
í lagi hefi ég vanþóknun á því
að skrifa bréf sem þetta, því
að ég hefi þegar skrifað hundr-
uð þeirra.
Ég hefi nýlokið því að lesa
nokkrar smásögur, sem ungur
maður um tvítugt sendi mér til
lesturs. Hann lætur þau um-
mæli fylgja, að hann æski eftir
hreinskilnislegri gagnrýni, en
ég þykist vita, að það, sem hann
æskir eftir í hjarta sínu, séu
lofsyrði. En lofsyrðin get ég
ekki látið honum í té. Sögurnar
eru ekki illa skrifaðar. Höfund
ur þeirra hefir að minnsta kosti
lagt það á sig að nema undir-
stöðuatriði málfræðinnar, en
það er erfiði, sem allt of marg-
ir ungir rithöfundar, bæði karl-
ar og konur, veigra sér við að
leggja á sig. Persónulýsingar
hans geta og talizt sæmilegar,
þegar um smásögu er að ræða,
en það er augljóst, að hann hef
ir valið sér að rita um efni,
sem hann er alls kostar ókunn-
ugur.
Þetta er sama glapparskotið
og svo margir ungir rithöfund-
ar gera sig seka um. Ég get ekki
annað en bent á þessa stað-
reynd, því að hún hefir valdið
því, að ég hefi verið til neydd-
ur að skrifa sama bréfið aftur
og aftur.
Það má annars undarlegt
heita, að rithöfundar skuli gera
sig seka uim þetta glapparsfeot,
þvi að manni gæti vissulega
virzt, að það muni auðveldara
að skrifa um það, sem hö4-
urinn bæri skyn á en væri ó-
kunnur. Ástæðuna tel ég þá, að
þeir leitast við að verða skáld-
legir með iþví að iheyja sér við-
fangsefni, sem dul hvíli yfir.
Þess vegna hygg ég, að þeir
séu eins gjarnir á það að rita
um málara, leikara, söngvara
og fiðluleikara og raun ber
vitni.
1 einni sögunni, sem ég las
nýlega eftir hinn fyrrgreinda
höfund, er greint frá miðaldra
konu, sem átti að vera mikil-
hæfur slaghörpuleikari. Hún
tók sér fyrir hendur að semja
merkilegan söngleik og fékk
mikilhæfan söngstjóra til þess
fýÁ REIN þessi, sem hér er
þýdd úr tímaritinu Engl
ish Digest, er eftir hinn fræga
brezka rithöfund W. Somer-
set Maugham og hefir að
geyma ráð til ungra rithöf-
unda — sem munu eiga erindi
til ungra rithöfunda á íslandi
sem annars staðar. Maugham
lýsir því á skemmtilegan og
skilmerkilegan hátt, að eng-
inn rithöfundur geti vænzt ár
angurs, nema hann hafi aflað
sér lífsreynslu og þekkingar
á viðfangsefnum þeim, er
hann velur sér til meðferðar.
að stjórna sýningu á honum.
Það krefst ekki mikillar þekk-
ingar á tónlist að gera sér
fyrir því, að jafnvel óvenjuleg-
ur snillingur getur ekki samið
söngleik nema hann hafi num-
ið tónfræði, og sagan um söng-
stjórann og þátt hans er fjarri
því að vera þannig, að hún
verði lesandanum trúleg. Önn-
ur sagan fjallar um málara í
París. Ég þyrði að veðja álit-
legri fjárupphæð um það, að
höfundurinn hafi aldrei komið
til Parísar og jafnvel, að hann
hafi aldrei komið inn í vinnu-
stofu listmálara. Ég þekki mál-
verkin, sem hann lýsir sem
miklum listaverkum. Þau voru
máluð fyrir hálfri öld og
hanga í auðnarlegum herbergj-
um listasafna. Aldurhnignar
hefðarfrúr eru einar um það
að gera sér í hugarlund, að jaau
séu listaverk.
Sannleikurinn er sá, að þegar
rithöfundurinn skrifar um mál,
sem hann ber ekki skyn á, hætt
ir honum undantekningarlítið
við þiví að gera glapparskot. Auð
vitað getur rithöfundur ekki afl
að sér þekkingar um allt, en
honum er það nauðsyn að afla
sér allra þeirra uplýsinga, ér
hann framast mlá um viðfangs-
efni þau, sem hann hyggst taka
til meðferðar. Það getur stund
um verið nauðsynlegt að ýkja
hluti, en iþað kreifist reynslu og
hæfileika. Það er næsta algengt
að rithöfundar geri sér far um
að lýsa 'hlutum og atriðum, sem
þeir séu ókunnir og takist þann
ig, að lýsingin verði fjarri því
að vera sannfærandi. En ef rit-
höfundunum tekst ekki áð vera
sannfærandi í ritum sínum, er
venk iþeirra algerlega fyrir gýg
unnið.
Nú hef ég orðið þess var, að
hið eina, sem rithöfundur þessi
getur gert, er að segja sannleik
ann um það, sem hann þekkir.
Og sannleikann verður hann að
segja, eins og ihann feemur hon-
um fyrir sjónir. Hann virðist
ekki eiga þess kost að velja
sér ný viðfangsefni, en ef rit-
höfundurinn er gæddur per-
sónuleika sér hann hin gömlu
viðfangsefni í sérstæðu Ijósi og
fer þannig lista'höndum um
þau, að þau verði mönnum
girnileg til fróðleiks. Hann verð
ur að leggja óherzlu á það að
vera raunhæfur, en viðhorf
hans til lífsins verða að vera
Niðhorf hans sjálfs, og hann
verður að igefa hlutunum sinn
sérstæða litblæ.
Skoðun mín er skýr og aug-
ljós. Rithöfundurinn verður að
vera gæddur sjálfstæðum per-
sónuleika og skaphöfn. Ef per-
sónuleiki hans er verður at-
hygli, verða ritsrúíðar hans það
einnig. Nú er það mála sannast,
að ungur rithöfundur getur
vart verið gæddur sjálfstæðum
persónuleika, því að persónu-
leiki þroskast vart nema hlut-
aðeigandi maður hafi lifað
reynsluríku lífi. En ef rit'höf-
undurinn 'er gæddur hug og
dug, getur hann mjög þroskað
persónuleika sinn og sjálfstæði,
ef hann leggur verðskuldaða á-
herzlu á það að hagnýta sér
fengna reynslu, þótt hún sé ef
til vill ekki mikil. Hann þekkir
til dæmis fólkið í fjölskyldu
sinni og fólk það, sem hann hef
ir haft kynni af frá barnæsku
og margt hvert hefir haft áhrif
á hann, sem hann mun fara á
mis við, þegar hann er kominn
á fullorðinsár. Hér hefir hann
nærtækt efni. Ef hann getur
ekki unnið úr þessu efni, þá
er hann óhæfur til þess að ger
ast ritlhiöfundur að skyldi ekki
eyða tíma sínum til ritstarfa,
Frh. áT.rfSn