Alþýðublaðið - 21.07.1944, Blaðsíða 4

4
ALÞYPUBLAÐIÐ
Föstudagur 21. júlí 1944.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aurá.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Skýrsla Landsbankaos:
Sj ávarútvegurinn árið 1943
o
Skðpu hreina 00
heiinæna berg.
UPPLÝSINGAR, sem bæj-
arverkfræðingur gaf
blaðamönnum í viðtali við þá
í fyrradag um fegrun bæjar-
ins, hreinlætismál hans og
verklegar framkvæmdir til
þess að gera hann greiðfærari,
hafa vakið mikla athygli og
umtal meðal bæjarbúa. Það er
áreiðanlega mjög vel þegið af
bæjarbúum, þegar opinberir
embættismenn, sem hafa störf
með höndum, er snerta mjög
allan almenning, gefa þeim
kost á að fylgjast með því, sem
verið er að gera, framkvæmd-
um þeirra, og fyrirætlunum. —
Þetta er líka nauðsynlegt, einn-
ig fyrir viðkomandi embættis-
mann, sem alltaf þarf að njóta
skilnings og samstarfs við bæj
arbúa. Það er ekki þýðingarlít-
ið atriði fyrir hann, að almenn-
ingur fái einnig að vita um þá
erfiðleika, sem hann á oft við
að stríða, í embættisverkum
sínum.
Það er víst óhætt að full-
yrða, að almenningur hef-
ur meiri áhuga fyrir útliti
bæjarins og ytri búskap hans,
en flestum öðrum málum. Má
sjá það meðal annars á því,
hvað almenningur tekur mik-
inn þátt í opinberum umræð-
um um þesssi mál. Hann skrif
ar greinar um sorphrein^'^
ina, göturnar, tjörnina, skemmti
garðana o. s. frv. Og þessi á-
hugi almennings hefur áreið-
anlega aukizt á síðari árum,
síðan verulega fór að bera á
viðleitni frá bæjarins hálfu til
að fegra bæinn og breyta hon-
um í betra horf.
Óneitanlega finnst almenn-
ingi, að breyting hafi orðiö til
batnaðar í þessum efnum upp
á síðkastið, og hann fylgist af
lifandi áhuga með því, sem gert
er.
*
Bolli Thoroddsen bæjar-
verkfræðingur, lofaði ekki
miklu í samtali sínu við blaða-
mennina í fyrradag, en þeir
urðu þess þó varir, að hann
hefur ýmsar áætlanir með
höndum, qg vinnur að skipu-
lagi, sem fara á eftir í fram-
kvæmdum næstu ára. Verða
þessi verk heldur ekki unnin
öll á skömmum tíma, ýmsir
erfiðleikar standa í vegi og þau
krefjast mjög mikils fjár-
magns.
Eitt mesta framfaramál í
þessum efnum, er það, að sem
flestar af götum bæjarins
verði steyptar. Ef það tækist,
þá gerbreytir það útliti bæjar-
ins og bæjarbúar losná að
miklu leyti við hið illræmda
göturyk, sem lengi hefur ver-
ið plága á þeim. Þetta mál er
aðeins í byrjun hér. Nokkur
götuhorn hafa verið steypt. í
þessu efni erum við á eftir
nokkrum bæjarfélögum, t. d.
Hafnarfirði og Siglufirði. Bæj-
arverkfræðingur hefur nú þessi
mál til athugunar. Það verður
að tryggja það, ef í það er ráð-
ist, að steypa götur í bænum,
REKSTUR TOGARANNA
gekk vel á árinu sem leið
og þátttakan í síldveiðunum
var meiri en árið áður, en að
öðru leyti var útgerðin minna
stunduð en næstu árin á undan.
Afkoma vélbátaútgerðarinnar
var ekki svo góð sem skyldi,
miðað við það hvernig öðrum
atvinnurekstri vegnaði Verð
sjávarafurða var óbreytt frá ár
inu áður, en útgerðarkostnaður
fór enn hækkandi og tekjur út
vegsmanna og hlutaskiptasjó-
manna rýrnuðu að raunveru-
legu gildi við þá miklu hækk-
un framfærslukostnaðar, sem
varð seinni hluta árs 1942. Þó
að véibátaútgerðin væri ekki
rekin með tapi á síðastliðnu
ári, hlaut hin mikla eftirspurn
eftir vinnu i landi og hið háa
kaup að valda henni erfiðleik-
um og leiða til samdráttar í
rekstrinum, eins og raun varð-
á. Önnur afleiðing af rýrnandi
afkomu bátaútvegsins var sú,
að útgerðarmenn seldu skip sín
setuliðunum á leigu til flutn-
inga með ströndum fram. í árs
lok 1942 var tala þessara skipa
45, en þegar leið á árið 1943
fór þeim mjög fækkandi, vegna
þess að setuliðið endurnýjaði
ekki marga' leigusamninganna
og gerði fáa nýja. Mikið kvað
að vélbilunum á árinu og, skort-
ur á varahlutum til véla var til
finnanlegur. Gerði það sitt til
að draga úr þátttöku í fiskveið
unum. Að meðaltali voru 466
(576) skip við veiðar í mánuði
hverjum, flest í maí, 708 (895),
þar af 289 (431) opnir vélbátar
og árabátar, en fæst í desem-
ber, 144 (179). Tala skipverja
var hæst í maímánuði, 5.003
(apríl 5.364), en lægst í des-
ember, 1,507 (942), oe meðaltal
ársins var 3.543 (3.840). Meðal
úthaldstími togaranna var 290
dagar, á móti 247 dögum árið
áður. Lengsti úthaldstími tog-
ara var 365 (309) dagar. —
Undanfarin ár hefir það farið
í vöxt, að stærri vélbátar stund
uðu botnvörpuveiðar. Síðástlið
ið ár stunduðu upp undir 50 bát
ar botnvörpuveiðar um vorið,
en 30 um líkt leyti árið áður.
Dragnótaveiðar, sem einkum
eru stundaðar af smærri báturm
voru minni en árið á undan. I
júní, sem er aðalveiðitími drag
nót-arinnar, stunduðu 140 bátar
dragnótaveiðar, en 172 bátar á
sama tíma árið áður. — Afla-
brögð voru víða góð, en gæftir
voru stirðar, einkum á vetrar-
vertíðinni sunnan- og suðvest-
anlands. Afli togaranna var
svipaður og árið áður, en eng-
ar upplýsingar eru fyrir hendi
um afla togara á togdag, vegni
þess að enginn togari stundaði
saltfiskveiðar á árinu. í Vest-
mannaeyjum var afli tregavr
framan af vetravertíð, en frá
miðjum febrúar var góðim
einkum á línu.-Um sumarið og
haustið voru aflábrögð yfirleitt
léleg. í veiðistöðvum á Reykja
nesi og við Faxaflóa var afli á
SKÝRSLA Landsbankans
fyrir árið 1943 er nú út
komin og hefir að vanda inni
að halda mikinn fróðleik um
atvinnuvegina og fjárhags-
i lega afkomu þjóðarinnar á
i því ári,' sem hún nær yfir.
| Hér birtist sá þáttur þessa
yfirlits, sem fjallar um sjáv-
arútveginn árið 1943.
vetrarvertið yfirleitt ágætur á
línu, en tregari í dragnót og
botnvörpu. Um sumarið voru
aflabrögð í botnvörpu og drag
nót léleg. Um haustið var afli
sæmilegur, en tíð var þá stirð
til sjósóknar. í verstöðvum við
Breiðafjörð var afli víðast með
minnsta móti. Á Vestfjörðum
og við Húnaflóa vestanverðan
var afli yfirleitt lélegur á vetr-
arvertíð og um sumarið, en
glæddist um haustið. Á Norður-
landi voru aflabrögð yfirleitt
mjög léleg, efl á Austurlandi
var góður afli, þegar ógæftir
hömluðu ekki sjósókn. —- Fryst
ing á síld (og kolkrabba) til
beitu var með mesta móti á ár-
inu, rúm 5,7 þús. tonn. Árið
áður voru fryst aðeins 3,75 þús.
tonn af síld og kolkrabba til
beitu og lá við, að beituskortur
yrði á vetrarvertíðinni 1943.
Til þess kom þó ekki. —- Ileild-
araflamagn ársins nam 201
(191) þúsund tonnum, miðað
við slægðan fisk með haus, og
skiptist það þannig á verkunar-
aðferðir: ísfiskur 164 (151) þús.
tonn, hraðfrysting 32 (24) þus.
tonn, saltfiskur 4 (13) þús.
tonn, harðfiskur 1,2 (0,9) tonn,
og fiskur í niðursuðu 0,2 (0,2)
þús. tonn. Hér er sá fiskur ekki
meðtalinn, sem farið hefir til
innanlandsneyzlu nýr.
Á árinu 1943 fórust 10 (15)
skip, sem voru samtals 1.252
(982) rúmlestir brúttó. Er þar
með talið m.s. Arctic, sem var
488 rúmlestir. Af stærri skip-
um fórst auk þess togarinn
Garðar, einn stærsti og nýjasti
togarinn í flotanum. Á árinu
var lokið viðgerð á togaranum
íslendingi, sem sökk árið 1925.
Hann er fyrsti íslenzki togar-
inn með dieselmótor. — Skipa-
smíðar voru með mesta móti.
Fullsmíðuð urðu 15 (12) skip
yfir 12 rúmlestir br., samtals
895 (243) rúmlestir. Þar á með
al var stærsta skipið, sem smíð
að hefir verið hér á landi til
þessa, 165 rúmlestir. Engin skip
voru keypt til landsins á árinu.
Samkvæmt skipaskránum var
rúmlestatala fiskiskipastólsins
26.627 haustið 1942, en 27.355
á sama tíma 1943. Mikið var
um breytingar og endurbætur
á skipum, svo sem verið hefir
undanfarin ár. — Unnið var
að hafnargerðum og lendingar
bótum á allmörgum stöðum ut
að ekki þurfi að rífa þær upp
rétt á eftir, og'er því samvinna,
sem bæj arverkfræðingur hefur
nú leitað eftir við verkfræð-
inga bæjarins, hitaveitunnar
og rafmagnsveitunnar,, mjög
nauðsynleg. Hafa ibæjarbúar
oft fengið að komast að raun
um það, hversu óheppilegt það
hefur verið, að lítil, eða jafn-
vel engin, samvinna hefur ver-
ið á milli þessíSp aðila hing-
að til. ^
*
Miklar breytingar hafa orðið
á Reykjavík á síðustu árum.
Það hefur verið unnið að því
að fegra borgina og gera hana
heilnæmari. Við eigum nokkra
fallega barnaleikvelli, nokkra
grasbletti, sem prýddir hafa
verið trjágróðri og blómum,
kolareykurinn er að hverfa.
Aðalviðfangsefnin, eru göturn-
ar og sorphreinsunin, en á allt
þetta verður ,að leggja mikla
áherzlu. Það ' má ekki steðar
nema, fyrr en höfuðstaður
landsins er orðin fögur og
heilnæm borg. Það mun skapa
nýja og haldgóða borgarmenn-
ingu. Að þessu eiga allir að
vinna saman, þeir, sem hafa
framkvæmdirnar á hendi — og
allur almenningur.
an Reykjavíkur og varð kostn
aður við það 2,4 milj. kr., á
móti 1,8 milj. kr. árið áður.
Fisksölusavmingur sá, sem
gerður var árið 1942 fyrir tím
ann frá 1. júlí 1942 til 30. júní
1943, var framlengdur að mestu
óbreyttur til ársloka 1943. Verð
á -saltfiski var hækkað lítið eitt
og sú breyting gerð á greiðslu
skilmálum, að afurðirnar
skyldu greiðast að % i dollur-
um og V3 í sterlingspundum. Áð
ur var allt söluandvirðið greitt
í dollurum. - Fisksölusamnings-
ins 1942 er nánar getið í árs-
skýrslu 1942 og vísast til þess.
Saltfiskverkun minnkaði á ár
inu til mikilla muna frá árinu
áður. Á land bárust 1.109
(3.080) tonn, miðað við full-
verkaðan fisk. Þar af voru 483
(2.354) tonn í Sunnlendinga-
fjórðungi, 130 (432) tonn í Vest
firðingafjórðungi, 235 (178)
tonn í Norðlendingaíjórðungi
og 261 (116) tonn í Austfirð-
ingafjórðungi. Enginn fiskur
var fullverkaður á árinu nema
til innanlandsneyzlu. Tiltölu
lega mest var um saltíiskverk-
un í smáveiðistöðvum á Norð-
ur- og Austurlandi, þar sem erf
iðleikar eru á að selja fiskinn
í fiskkaupaskip eða frystihús.
Enginn togari stundaði saltfisk
veiðar á árinu. Árið áður fóru
6 togarar á saltfiskveiðar og
úthaldstími þeirra var 197
dagar. Fyrri helmingur ársins
var útborgunarverð Sölusam-
bandsins til framleiðenda 115
aurar fyrir kg. af óverkuðum
saltfiski (stórfiski). Þegar fisk-
sölusamningurinn var fram-
lengdur, var verð’ á saltfiski á-
kveðið 8V2%, hærra en það
áuglýsingar.
sem birtast ei"a I
Alþýðublaðinu,
verða að yera
komr.rtr til Auglýs-
* ;■ s askrif stof unnar
í Alþýðuhúsin':,
(gengið ii-,. frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvéldl
Eini
I
hafði verið frá miðju ári 1942,
og hækkaði þá útborgunarverð
til framleiðenda í 126 aura kg.
Flutt voru út á árinu 706 tonn
af verkuðum fiski og fór það
allt til Spánar. Var hér um að
ræða saltfisk af framleiðslu árs
ins á undan og var útborgunar-
verðið 295 kr. á skpd. fyrir stór
fisk, en 240 kr. fyrir ufsa. Á ár-
inu 1942 var enginn saltfisk-
ur seldur til Spánar, en aftur
á móti fóru þá 1.667 tonn af
verkuðum saltfiski til Portúgal,
330 tonn til Brasilíu, 310 tonn
til Kúba og 94 tonn til Argen-
tínu. — Óyerkaði saltfiskurinn
fór allur til Bretlandi og Banda
ríkjanna, 1,310 (4.432) tonn til
hins fyrr nefnda lands, og 235
(2.089) til hins síðar néfnda. Af
útflutningnum til Bretlands
voru flutt út 1.663 (6.153) tonn
af saltfiski, miðað við fullverk
aðan fisk, að verðmæti 3,542
(11.212) þús. kr. í ársbyrjun
Framhald á 6. síðu.
FRÁ ÞVÍ var skýrt hér í
blaðinu í fyrradag, hvern-
ig Morgunblaðið hefði nýlega
ávarpað „ritstjóra Alþýðublaðs
ins og aðra afglapa“, eins og
það komst að orði, og um leið
viðhaft þau orð, að „ritstjóri
Tímans ætti að hafa vit á að
tala sem minnst“, samtímis,
sem það ’hefir verið að tala um
köllun blaðanna til þess „að
undirbúa jarðveginn“ fyrir sam
starf og bróðerni milli flokk-
anna í landinu. En Morgunblað
ið þykist enga mótsetningu siá
í þessu og ekkert skilja í því,
að ritstjórar Alþýðublaðsins
og Tímans skuli ekki kunna að
meta skrif þess! í gœr skrifar.
það enn á ný í aðalritstjórmr-
grein sinni:
„Morgunblaðið hefir lagt á það
ríka áherzlu í skrifum sínum und-
anfarið, að þjóðfélagsaðstæður og
horfur framundan væru nú slíkar,
að brýna nauðsyn taæri til, að unn
ið væri að auknu pólitísku sam-
‘starfi og þingflokkarnir sameinuð
ust um myndun sterkrar þingræð-
isstjórnar, sem hefði taolmagn til
þess að tryggja þjóðinni til fram-
búðar þau verðmæti, er henni
hafa í bili áskotnast, og búa hana
undir að geta mætt erfiðieikum
■ ef tirstr íðeáranna.1 ‘
Því næst segir Morgunblaðið:
„Því fer mjög fjarri, að Tíminn
og Aliþýðublaðið hafi tekið uncíir
við Mbl. Þvert á móti eru gjörðar
ítrekaðar tilraunir af hálfu beggja
þessara blaða til þess að gjðra skrif
M’bl. tortryggileg. Tónninn er
þessi, að Mtal. sé að vísu að hvetja
til samstarfs og friðar, en með þvf
meini það ekkert annað en sam-
starf og frið til þess að vernda
„auðkóngana“ og „halda verndar-
hendi yfir stríðsgróða fárra ein-
staklinga og félaga“!. Þeir, sem
þannig láta, vilja ekkert samatarf
og staðfesta þann viljaskort allra
bezt með slíkum skrifum. Er að
vísu gott að sundrungaröflin fái
ekki dulist, því að þjóðin á þá
auðveldara með að gjöra þau skað
laus og forðast ófögnuð þeirra.
Annað er eftir þessu af hálfu
nefndra blaða, og ef forystumenn
viðkoníandi flokka hafa annan
hug til þeirrar nauðsynjar, sem nú 1
er á samstarfi og samstilltum á,-
tökum, færi bezt á því, að þeir
byrjuðu á því að stemma á að ósi
og stöðva þcsii þarflausu óþurft-
arskrif.“
Með öðrum orðum: Fyrst eru
Alþýðublaðíð og Tíminn svívirt
með alveg eindæma dónalegu
orðbragði í dálkum Morgun-
blaðsins samtímis því sem
hræsnað er iriðarvilja og sam-
starfs. Svo, þegar á slíka sam-
kvæmni, eða hitt þó heldur, er
bent af ritstjórum Alþýðublaðs
ins og Tímans, þá eru flokks-
stjórnir Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins ákallaðar
og þær beðnar að stöðva svo
„þarflaus óþurftarskrif“ í blöð-
um sínum!! Sér er nú hver
blaðamennskan.