Alþýðublaðið - 22.07.1944, Blaðsíða 4

r
ALi>YÐUBLAÐiÐ
Laugardaginn 22. júlí 1944.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
I
Svona getur
það farið
FREGNIRNAR um bana-
tilræðið við Adolf Hitler
og herforingjaráð hans hefur að
vonum vakið heimsathygli.
Það sýnir — og um það voru
brezku blöðin í gær sammála
— að það er farið að losna um
þrælatökin, sem nazistaflokk-
urinn hefur spennt' um þýzku
þjóðina undanfarin rúmlega 11
ár.
En það. vekur einnig grun
um þáð, að endalok stríðsins
geti gerst með öðrum hætti en
gert hefur verið ráð fyrir og
að endir hildarleiksins sé ef til
vill ekki eins langt undan og
margir hafa haldið.
Enginn veit á þessari stundu,
hvaða áhrif þessi atburður í
Þýzkalandi í fyrradag getur
haft á atburði næstu mánaða,
eða hversu djúptæk áhrif
þeirra manna eru, sem hafa
staðið að þessu banatilræði. En
á það var bent í brezkum blöð-
'um í gær, að undanfarnar vik-
ur hefðu borizt fregnir frá
Þýzkalandi, sem bentu til þess,
að verkalýðurínn væri farinn að
bæra meir á sér en áður. Var
frá því skýrt, til dæmis, að er
dr. Ley, foringi hinnar svo-
kölluðu vinnufylkingar, heim-
sótti nýlega eina af stærstu
vopnaverksmiðjum Þýzkalands,
þá hefðu veggir verksmiðjunn-
ar verið þaktir vígorðum
verkamanna, þar á meðal
þessu: „Það verður að frelsa
Þýzkaland. Hitler verður að
hverfa.“
Það hefur lengi verið talið
víst, að þegar bandamenn
uálguðust landamæri Þýzka-
lands, myndi fara að hrikta í
byggingu nazismans heima fyr-
ir. Nú eru Rússar að nálgast
landamæri Austur-Prússlands
— og Bandaríkjamenn og Bret-
ar sækja fram í Frakklandi.
Þunga þessara sókna ■ finna
ekki aðeins hermennirnir á víg
völlunum og herforingjarnir,
sem stjórna þeim, heldur einn-
ig pjóðin heima fyrir. Alfred
, Rosenberg, sem talinn er hinn
andlegi leiðtogi hinnar nazist-
ísku heimsskoðunar, sagði í
fyrrakvöld, að með árásinni á
Hiiler og herforingjaráð hans
hefðu verið opnaðar fimmtu
vígstöðvarnar. Hinar vígstöðv-
arnar kvað hann vera víg-
stöðvarnar í Frakklandi, víg-
stöðvarnar á ítalíu, austurvíg-
stöðvarnar og loftárásirnar. —
Sýna þessi ummæli hversu al-
varlegan þessi nazistaforingi
telur þennan atburð. Þetta kom
og fram í ræðum þeirra Hitl-
ers, Görings og Göbbels, þar
sem þeir lögðu allir á það ríka
áherzlu, að lofther, landher og
floti, tæki ekki við neinum fyr-
irskipunum írá öðrum en þeim.
Menú munu nú spyrja:
Brotnar þýzki herinn saman þá
og þegar. Eru þrautir þýzku
þjóðarinnar orðnar svo miklar
og örvænting hermannanna á
vígstöðvunum orðin svo mikil,
að járngreipar hins nazistíska
skipulags fái ekki haldið þeim
Brandur Jónsson:
HálIersiiiiakeoHsla Ijn 01 siðar
MANNKYNSSAGAN segir
fátt um málleysingjana,
þótt þeir hafi verið til á öllum
tímum, því bæði var það, að
heyrnar- og málleysi þeirra
meinaði þeim að geta sér
nokkra frægð, og svo var sú
skoðun ríkjandi í margar aldir,
að þeir væru fæddir andlegir
krypplingar og óhæfir til allr-
ar menntunar. Skoðun gríska
heimspekingsins Aristotelesar
(4. öld f. Kr.) var, að þar sem
þessir einstaklingar væru fædd-
ir mállausir og • málið væri
undirstaða undir andlegum
framförum mannsins, þá væru
þeir líka óhæfir til að taka
nokkrum andlegum framför-
um. Aristoteles virðist hafa á-
látið, að málið væri meðfædd-
ur eiginleiki. Tveimur öldum
síðar kom gríski heimsspeking-
urinn Galgen fram með þá
skoðun, að málleysi stafaði af
sérstakri heilabilun, sem væri
eins konar eyðilegging á sam-
bandinu milli heyrnar og xal-
færa. Galgen hefur því fyrstur
manna komið auga á, að heyrn-
in er grundvöllur þess, að barn
geti lært að tala.
Borgaraleg réttindi höfðu
málleysingjar ekki hjá Róm-
verjum, en í lögbók Justinian-
usar er gerður munur á þeim,
sem hafa misst héyrnina á ung
lings- eða fullorðinsárum og
geta talað, og hinum, sem fædd-
ir eru mál- og heyrnarlausir.
Þeir síðarnefndu höfðu engin
borgaraleg réttindi, nema þeir
hefðu lært að skrifa.
Allt fram á 16. öld var sú
skoðun ríkjandi, að málleysingj-
ar gætu ekkert lært, og jafnvel
kirkjan taldi ókristilegt að
kenna þeim og áleit, að guð
hefði gert þá svona, og hans
verkum mætti ekki breyta
Þeir fáu, sem gerðu tilraunir
til að kenna málleysingjum,
sættu því oft harðri gagnrýni,
enda eru litlar frásagnir til um,
að tilraunir hafi verið gerðar til
að mennta málleysingja fyrr en
á 16. öld.
Á 16. öíd skrifaði ítaiski
stærðfræðingurinn ' Jerome
Cardano um andlega hæfileika
málleysingja. Hann hafði heyrt
um mállausan mann, sem haiði
lært að lesa og skrifa, og dró
Cardano af því þá ályktun, að
ritmálið gæti verið málleys-
ingjum það sama og talmál er
tálandi einstaklingum. „Mál-
leysingjar geta látið í ljös
hugsanir sínar með því að skrifa
og skilið hugsanir annarra með
því að lesa,“ segir hann. Skrif
Cardano hnekkti þeirri skoðun,
að málleysingjar væru óhæfir
til andlegrar menntunar, en sú
skoðun var mjög algeng á hans
tímum. Um svipað leyti er
fyrsti viðurkenndi málleysingja
kennarinn uppi, Pedro Ponie de
Leon (1520—1584). Skýrslur og
bréf, sem til eru frá hans tím-
um, sýna, að hann hefur kermt
nokkrum mállausum börnum að
tala, lesa, skrifa og reikna. Lik-
legt er talið, að hann hafi skrif-
að bók um kennsluaðferð sína
en hún hefur glatazt. Það er þó
vitað um kennsluaðferð hans,
að hann byrjaði með að láta
börnin skrifa nöfn á algéngum
hlutum, kom þeim í skilning
Þessi fróðlega grein eftir
Brand Jónsson birtist fyrir
nokkru í hinu ágæta tíma-
riti Menntamál. — Alþýðu-
blaðið leyfir sér að taka hana
upp enda á hún erindi til
alls almennings.
um, að orðin táknuðu hlutina,
kenndi þeim síðan að segja ein-
stök hljóð málsins og raða þeim
saman í orð.
Árið 1620 komu út í Madrid
tvær bækur um kerínslu og
uppeldi hiálleysingja eftir Ju-
an Palbo Bonet. Ekki er vitað
til, að Bonet hafi nokkurn
tíma kennt málleysingjum, en
talið er, að hann lýsi í bókum
þessum kennsluaðferð samtíð-
armanns síns, M. R. de Carri-
on ,en hann hafði þá í 4 ár
kennt heyrnarlausu barni með
góðum árangri. Önnur bók
Boriet er um spænsk málhljóð
og hvernig hægt sé að kenna
þau, en hin um, hvernig hægt
sé að kenna málleysingjum að
tala með því að nota við það
sérstakt tilbúið bendinga-' og
fingramál.
Snemma á 17. öld skrifuðu
ensku prestarnir William Hald-
er (J618—1698) og John Wallis
bækur um aðferðir sínar við að
kenna málleysingjum, og voru
þær líkar aðferð Bonet, nema
Wallis áleit varaaflestur not-
hæfan fyrir heyrnarleysingja til
að skilja talað mál. Seint á 17.
Öld skrifaði svissneski prófessor
inn John Canrad Amman tvær
bækur um upneldi og kennslu
mállevsingia. Surdus Loquens
og Dissertatio Lé Loquela.
Hann lýsir þar skoðunum sín-
um á unruna mannamáls og
telur, að í uphafi hafi guð skao
að manninn gæddan máli allt
frá fæðingu og það mál hafi
verið ölíum iafn skiljanlegt. En
við syndafallið hafi maðurinn
tapað þessu meðfædda alls-
heriar máli, og séu hin mismun-
andi tunguipál hinna ýmsu
þjóða leifar þess. Aðferð haris
við að kenna málleysingium var
svipuð og þeirra, og getur hér
að framan, nema hann lagði
mesta áherzlu á að gera rödd
mállevsingjanna sem hreinasta.
Málhlióðunum skinti' hann í
samhljóða, hálfhljóða og sér-
hljóða, skipti síðan hálfhljóð-
um og sérhljóðum eftir þvi,
hvaða talfæri unnu mest að
nyyndun þeirra, en sérhljóðum
eftir því, hve mikið munnur-
inn var opinn, þegar þau voru
sögð.
Þekktastur af þeim. sem ferig
ust við að kenna málleysingi-
um á, 18. öldinni og notuðu
svinaða kennsluaðferð og' lýst
hefur verið hér að framan, vai
Frakkinn J. R. Pereire (1715,-
1780). Hann/ byrjaði á því að
kenna mállausri systur $ia i,
en tók síðan fleiri nemendur,
suma þeirra kom hann með í
háskólann í París, og vákli
kunnátta þeirra þar mikla at-
hygli og varð Pereire frægur af
þessum nemendum sínum.
— og eirin góðan veðurdag
hrynji allt að grunni?
*• Ef svo fer, getur orðið
skammt til úrslitanna og þá
mun verða minna um bardaga
í herteknu löndunum en gert
hefur verið ráð fyrir.
Það er, þrátt fyrir óvissuna á
þessu augnabliki, eins og lyft
hafi verið tjaldskörinni og
heimurinn hafi fengið að
skyggnast inn í svartnættið til
hinnar kúguðu þýzku þjóðar.
Og vel má vera/að milljónir
hinna erlendu verkamanna,
sem herleiddar hatfa verið í naz
istaríkið, muni, í vopnabræðrá-
lagi við þýzka stéttarbræður
sípa, leggja þung lóð á vogar-
skálina í landinu, áður en
langt um líður.
Það eina, sem vitað er um
kennsluaðferð Pereire, vita
menn frá frægasta lærisveini
hans, S. de Fontenay, því að
Pereire hélt henni vandlega
leyndri, en de Fontenay segir,
að Pereire hafi byrjað með
fingramáli og bendingum í sem
nánustu sambandi við skrifað
og talað mál. Pereire hafði
skipt námstímanum í tvö tíma-
bil, fyrst þjálfun talfæranna og
framburðaræfingar, svo að
þjálfa barnið andlega og auka
orðaforða þess og málskilning.
Aðalatriðið við það síðarnefnda
taldi hann vera að gefa barn-
inu réttar hugmyndir um
merkingu orða með því að sýna
þeim hluti þá og verknaði, sem
þau táknuðu, og taldi mikils-
vert, að börnin lærðu að skilja
málið á sem eðlilegastan hátt
líkast því, sem heyrandi barn
lærir að skilja það. Þegar
Pereire var búinn að kenna
nemendum sínum algengustu
orð og orðatiltæki, hætti hann
smátt og smátt að nota merki
og fingramál, þyngdi málið og
æfði nemendurna með því að
láta þá svara spurningum.
Ekki virðast kennsluaðferð-
ir þeirra manna, sem getur
hér að framan hafa náð nokk-
urri útbreiðslu, og þeir, sem
lögðu stund á málleysingja-
kennslu í hinum ýmsu löndum,
virðast lítið eða ekkert sam-
band hafa haft sín á milli, og
aðeins örlítill hluti málleys-
ingja úarð hjálpar þeirra að-
njótandi og þá venjulega að-
eins þeir, sem áttu mikilsmeg-
Auglýsingar,
sem birtast eiga f
Alþýðublaðims,
verða að vera
komr.ar til Auglýs-
jaaaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið h— frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldl.
Sími4906
andi foreldra. En um svipað
leyti og Pereire er starfandi í
Frakklandi, fer maður að
nafni C. M. de L’Epée að‘ fást
við málleysingjakennslu og
breiddist aðferð hans út til
allra nærliggjanóLi landa og
síðar til Ameríku.
C. M. de L’Epée var fæddur
í Versaille 1712, og var faf/?r
hans þar byggingameistari í
þjónustu konungs. í fyrstu
lagði L’Epée stund á guðíræði,
en fór svo að nema lögfræði
og varð lögfræðingur. Hann
fékkst þó ekki lengi við lög-
fræðistörf, en gerðist prestur
1736. 1760 komst hann í kynni
við tvær heyrnarlausar systur
og helgaði upp frá því líf sitt
kennslu og uppeldi málleys-
ingja.
Framhald á 6. síðu.
MORGUNBLAÐIÐ gerir í
gær að umtalsefni fram-
tíðarmöguleika atvinnulífsins
og afkomu % atvinnuveganna.
Þar segir meðal annars: i
„Útþenslunni er sem sé lokið á
öllum þeim þrém sviðum, sem að-
allega var um að ræða! Gjörbreyt
ing varð á setuliðsvinnunni. Fyrsta
mánuðinn síðastliðið ár voru 1240
verkamenn í þjónustu setuliðsins
og hjá . verktökum þess. í febrúar
lækkaði talan niður í 880 og hélst
svipuð því' það sem eftir var árs-
ins. Árið 1942 hafði tala verka-
manna í setuliðsvinnunni verið
hæst um 300p manns og aldrei
farið niður úr 1500 manns. Út-
flutningsafurðirnar hættu að
hækka í verði og nýbyggingar eða
nýfesting fjár í landinu dregst
saman.
Nú er tóm til þess að staldra
við, þegar útþenslan, sem áður
var í efnahagslífi þjóðarinnar, er
orðin að stöðnun, og sjá fótum sín
um forráð áður en samdrátturinn
heldur innreið sína.
Augljóst er, að við verðuvn að
reikna með því að setuliðsvinnan
hverfi með öllu og verð útflutn-
ingsafurðanna falli. Hvernig er þá
hægt að verjast samdrættinum,
eða hvernig er iþá hægt að verjast
hruni með því verðlagi, sem nú er
í landinu, gífurlegum framleiðslu
og framfærzlukostnaði?
Að einu er þá hægt að hverfa!
Þ>að er áframhaldandi aulcningu
verklegra fyrirtækja í landinu!
Þetta bjargráð vqrður hins
vegar ekki framkvæmanlegt nema
með því að takast megi að auka
framleiðslustarfsemina í landinu,
en skilyrði þess er aukning fram-
leiðslutækjanna og umbætur
þeirra, er fyrir eru, ósamt mirik-
andi tilkostnaði við framleiðsluna.
Eru líkur til þess, að þetta megi
takast? Eru líkur til þess, að okk
ur takist að endurnýja og stórum
efla skipaflotann, bæði veiði- og
flutningaskipa? Eru líkur til þess,
að okkur takist að afla landbúnað
inum stórvirkra, nýtízku vinslu-
tækja og tileinka þessari atvinnu
grein um leið nýjar vinnuaðferð-
ir og breytt skilyrði, er gjör-
breyti rekstrinum? Er líklegt að
okkur takist í stórum stíl að út-
vega iðnaðinum nægjanlega raf-
orku og fjármagn, er tryggi stór-
feldan og fjölþættan innlendan
iðnað á arðbærum grundvehi?
Til alls þessa þarf .stórkostlega
mikið fé. Það er fyrir hendi. Þá
þarf að tryggja peningagikilð og
koma í veg fyrir þá ráðleysu, að
mögru kýrnar kokgleypi þær feitu
umsvifalaust, þ. e. að sjópir veltu
áranna renni út í sandinn við það
að borga taprekstur atvinnuveg-
anna strax og hallar undan.
Ef ekki verður séð fyrir þessari
nauðsyn á alþingi því, er saman
kemur í haust, þá mun enn gilda
sem áður, að of seint er að iðrast
eftir dauðann.“
Þetta eru falleg orS — en
:j þjóðin verður ekki fæid á þeim
einum. Hún er fyrir löngu urð-
' iri þreytt á orðmælginni, þar
sepi hún sér að ekkert er gert.
Og nú vita allir, að porusta
Sjálfstæðisflokksins er dregin
á eyrunum af hinum pólitísku
stigamönnum kommúnistaflokks
ins. Heldur hún að kjósendur
flokksins geti búist við ‘bjarg-
ráðum frá slíkri forustu?
f