Alþýðublaðið - 22.07.1944, Blaðsíða 6

f
ALÞYÐUBLAÐIÐ
T
L.augardaginn 22. júlí 1944.
Sfðasta heimsóknin hjá Sfalin
Fyrir nokkru síðan fékk Stalin heimsókn pólsks prests frá Ameríku, Orlemanski að nafni,
og tók honum með kostum og kynjum. Meðal annars lét hann taka þessa mynd af sér með
honum og utanríkisráðherra sínum, Molotov. Ekki fer hjá því að Síalin hafi vænzt þess að
fá eitthvað fyrir ómak sitt og góðar viðtökur, en eftir en nú að sjá, hvað það verður, eða hef-
ir átt að verða.
Grasaferð Náffúru-
lækningafélagsins
fil Hveravalla
Náttúrulækningafé-
LAG ÍSLANDS efndi til
grasaferðar til Hveravalla laug
ardaginn 15. júlí. í förinni tóku
þátt 22 manns, þar af 15 konur.
Lagt var af stað kl. 14 og kom-
ið til Hveravalla kl. tæplega 11
um kvö’ldið, eftir tæplega 7
tíma akstur. Við kerið í Gríms
nesi var staðnæmst um stund;
við Gullfoss var klukkutíma töf
til að skoða fossinn og fá sér
hressingu, og loks var staðið
við stundarkorn í Hvitárnesi,
Þar var fyrir starfsfólk Sjúkra
samlags Reykjavíkur á skemmti
ferð, hafði gist nóttina áður í
Saéluhúsinu á Hveravöllum og
skilið við það hreint og fágað.
Sumt af grasafólkinu reisti
tjöld á Hveravöllum, en flestir
gistu í Sæluhúsinu í hinu bezta
yfirlæti Árla næsta morguns
var gengið til grasa. Talsvert
er af fjallagrösum í grennd við
Sæluhúsið og mikið norður við
Hvannavallakvísl,, 15—20 mín-
útna gang frá Sæluhúsinu.
Grasatekja varð þó Títil, vegna
þess hve veður var þurrt, ekki
éinu sinni náttfall.
Það sannaðist þó hér sem
oftar, að „sveltur sitjandi
kráka, en fljúgandi fær“. Jón-
as Kristjánsson læknir arkaði
af stað kl. 8 um morguninn,
einn 'síns liðs, með sín 73 ár á
herðum og graspoka um öxl.
Hann hélt inn í Þjófadali, 2—3
Gardínutau
á kr. 2,50.
Silkisokkar ......... 4,45
ísgarnssokkar ........ 5,60
Sumarkjólatau ....... 8,25
Nærfatasett ........ 12,70
Brjósthaldarar ....... 7,70
Sokkabandabelti .... 20,50
Barnasokkar .......... 3,40
Barnabuxur ........... 7,50
Barnasloppar ....... 19,50.
Taft ................. 7,20
DYNGJA
Laugaveg 25.
fíma gang frá Sæluhúsinu og
fréttist ekkert til ferða hans
fyrri en kl. 6 um kvöldið, þá
kom hann hlaupandi við fót
með úttroðinn poka á baki, full
an af hinum álitlegustu skæða
grösum. Hafði hann tínt þau á
hálfum öðrum tíma í Þjófadöl-
um og bak við Stélbratt, því
að hann lét sér ekki fyrir brjósti
brenna að taka á sig þann krók
í heimleiðinni. Ekki sá á hon-
um þreytuvott eftir þessa tíu
tíma göngu, þótt hann bragð-
aði hvorki þurrt eða vott allan
tímann.
Kl. 5 á mánudagsmorgun var
farið á fætur og lagt af stað
kl. 7, „samkvæmt áætlun“. í
heimleiðinni var gengið niður í
hinn dásamlega fagra hvamm
við Hvitá, rétt fyrir neðan
Gullfoss, hinn svonefnda
„Pjaxa“ (sennilega afbökun úr
latneska orðinu „Pax“, sem þýð
ir friður). Þá voru skoðuð
gljúfrin hjá Brúárhlöðum. Ek-
ið var heim að Skál'holti, þar
sem Jörundur var svo vingjarn
legur að sýna grasafólkinu stað
inn. Loks var ekið til Reykja-
víkur viðstöðulaust, upp með
Sogi og um Þingvelli, og höfðu
allir haft mikla ánægju af ferð
inni, sem ekki hvað minnst má
þakka hinni öruggu leiðsögn
Steindórs Björnssonar frá Gröf.
B. L. J.
ÖANNES Á HORNINU
Frh. af 5. síðai.
in í höfnirini væru orðin svo mikil
fyrir fiskiskipin. Mér var að det.ta
í hug hvort þessi litla grein mín
gæti ekki minnt háttvirt atvinnu-
ráð okkar á eyjuna sem nú liggur |
í auðn aðgerarleysisins ineð fjölda
íbúðarhúsa sem standa auð, og Víð
eyjarsundið með opin faðminn fyr
ir skipin í dag og næstu daga, eins
og 'á| Skú|tuöldirir,i, þegar bezta
skipalega íslenzka skipstólsins var
í umhverfi eyjarinnar mannlausu,
sem liggur svo vel við atvinnu fyr
ir fólkið sem byggir eystri hl.uta
Reyk j aví kurbæ j ar.
„ÞAÐ ER HRÓPEEG rynd, ef
öll mannvirki, svo sem hús og
„plön“ og olíugeymar og annað,
sem á eyjunni er, á að eyðileggj-
ast af hirðuleysi ög vannrækslu.
Sennilega er eyjan prívat eign, en
svo hefi ég heyrt, en ég gerist svo
djarfur að kalla hana eyjuna mína
en bið fyrirgefningar hlutaðeig-
andi eiganda eyjarinnar, en Við-
ey, verður samt eyjan mín í minn
ingu liðins tíma, þar sem hún
Hálleysingjakennsla
fyrr og síðar
Frh. af 4. síðu.
Störf L’Epée í þágu þeirra
vöktu mikla athygli. Austur-
ríkiskeisari heimsótti skóla
hans og sendi þangað seinna
Storch ábófa til að læra að
kenna málleysingjum. L’Epée
hélt áfram skóla sínum til
dauðadags, 1789, en þá tók
lærisveinn hans, Sicard ábóti,
við forstöðu skólans, og tveim-
ur árum síðar, 1791, var skól-
inn gerður að ríkisskóla, og or
það fyrsti málleysingjaskólinn
kostaður af opinberu fé, og
fengu inntöku í hann jafnt fá-
tækir sem ríkir.
Árið 1776 gaf de L’Epée út
bók um kennsluaðferð sína. í
formála hennar segir hann, að
þegar hann byrjaði kennsluna,
hafi hann enga hugmynd haft
um það, hvernig hann ætti að
kenna og að hann hafi þá
aldrei séð bækur um þetta
efni, né vitað að mögulegt
væri að kenna mállausum að
tala. De L’Epée lagði mikla
áherzlu á að láta nemendur
sína hugsa sem skýrast og rök-
réttast. í þeim tilgangi bjó
hann til merkjakerfi, saman-
sett eftir vissum reglum, sem
svöruðu til málfræði í rituðu
og töluðu máli. Kennsluna
byrjaði hann með því að kenna
fingramál og þá jafnframt að
skrifa, síðan nöfn algengra
hluta og verknaða og útskýrði
meiningu þeirra án þess að
hugsa nokkuð um málfræði-
lega samansetningu setninga.
Hann kenndi nemendunum að
tala, en taldi ekki eiga að nota
það talmál, sem þeir lærðu, við
að kenna þeim annað, heldur
ætti þá að nota fingraroál og
bendingar, og bjó hann f ’ '
tilgangi til kerfisbu: di: :
ingamál. Um daga L’Epée
allmörg ár efíir dauða hans
var kennsluaðferð hans tekin
upp hjá flestum eða öllum í
Frakklandi og nágrannalönd-
um, sem fengust við málleys-
ingjakennslu.
fæddi mig og klæddi eins og svo
mörg og marga, e'n nú á menning
arárinu 1944, eru það færri, sem
hún klæðir og fæðir eða gleður
ineð grænu blómguðu lautunum
sínum.“
Hannes á horninu.
Þegar Heydrich var myrfur
l^Vh. af 5. síðu.
einhverra upplýsinga um mann
hennar. Hún heimilaði mér að
bjóða fram allt að hálfri millj-
ón króna í lausnargjald. Eg
hikaði við, því áð ég taldi bezt
á því fara, að ég héldi mig sem
fjærst Gestapo. En þegar ég
hafði íhugað málið betur, sann-
færðist ég um það, að ef til vill
yrði það miér til heilla, éf ég á-
ræddi að fara á fund Gestapo,
sem aðrir voru næsta ófúsir til.
Eg fór til bækistöðvar Ge-
stapo að Bredovská 18. Mér var
vísað inn til eins af embættis-
mönnum nazista. Eg kynnti mig
og skýrði frá erindi mínu. Hann
starði á mig.
„Eruð þér skyldmenni fjöl-
skyldunnar?“
„Nei, ég er vinur hennar.“
„Hvers vegna kemur ekki (
frú Kalda sjálf? spurði nazist-
inn og lék sér að blýanti sín-
um.
Eg skýrði frá því, að hún
væri mjög taugaóstyrk og hefði
ekki treyst sér að fara.
„Ég hygg, að hún sé löghlýð-
inn Tékki,“ varð honum að
orði.
Eg taldi þetta vitni þess, að
unnt myndi að komast að sam-
komulagi, ef boðin væri álitleg
fjárupphæð, sem renna skyldi í
orði kveðnu til vetrarhjálpar-
innar, enda þótt það væri lít-
ið efunarmál, að nazistarnir
ráðstöfuðu þessu fé eins og
þeim sýndist.
„Mér hefur verið heimilað að
bjóða vetrarhjálpinni hálfa
milljón króna, ef herra Kalda
verður látinn laus, mælti ég.
Nazistinn lyfti brúnum og
brosti við.
„Gott og vel,“ varð honum
að orði. „Segið frú Kalda, að
koma hingað á morgun.“
Frú Kalda greiddi fjárupp-
hæð þessa. En þegar hún mælt-
ist til þess að fá fréttir af manni
sínum, var þeim tilmælum
svarað neitandi. Hins vegar
var henni leyft að senda hon-
um föt. Hún fór heim, sótti
föt og fór með þau til bæki-
stöðvar Gestapo. Henni voru
þar fengin hin gömlu föt hans
og því næst sagt að fara brott.
Hún átti ekki annarra kosta
völ en bíða átekta.
Stíks sem þessa voru mörg
dæmi í Prag um þessar mundir.
Sriemma næsta miðvikudags-
morguns hélt ég til bækistöðvar
Fremden Polizei. Eg skipaði
mér í röð þeirra, er biðu eftir
afgreiðslu. Það varð mér til
heilla, að maðurinn, sem af-
greiddi mig, var tekinn að ger-
ast óþreyjufullur. Eg ýtti
spjaldi mínu til hans, en hagaði
þannig til, að þumalfingur
minn hvíldi á hinum óstimpl-
aða reit. Hann leit varla við
spjaldinu. Hann leit á mig and-
artak og stimplaði því næst
spjaldic.
Mér fannst eins og, þungri
byrði hefði verið létt af mér,
þegar ég hélt brott.
Á áttunda degi tók ógnunum
útvarpsins nokkuð að linna. Þá
var og hætt að tala um „árásar-
menn“ Heydrichs. í þess stað
var tekið að ræða um „morð-
ingja“ Heydrichs.
Reinhard Heydrich var
dauður. Þetta var hinn 4. júní.
Frá því 28. maí, daginn, sem
árásin á Heydrich var gerð, og
til 3. júlí tóku nazistarnir 1288
menn af lífi. Á tímabilinu frá
4. júlí til 31. des. féllu og 652
menn fyrir vopnum þeirra. —
Nöfn þessi voru tilkynnt opin-
berlega og birt opinberlega. Eg
las listana yfir nöfn þeirra, sfem
teknir höfðu verið af lífi. En þó
voru ekki þeirra meðal nöfn
þeirra, sem handteknir voru á
strætum úti eða skotnir í fanga-
búðum.
Enn í dag er mér það ráð-
gáta, að ég skyldi ekki vera yf-
irheyrður eftir að Heydrich var
myrtur. En það var engu líkara
en ég nyti einhvers æðra vernd-
arkrafts í dvöl minni í hinni
blóði drifnu Mið-Evrópu. Dr No-
vak var aldrei yfirheyrður. Og
ég hafði ekkert af ógnum þeim
að segja, er um þessar mundir
áttu sér stað í Prag og Tékkó-
slóvakíu. Loks rann upp sá
dagur, er ég tók mér far með
Gripsholm heim til Banda-
ríkjanna.
Eg el þá von í brjósti, að ég
muni einhvern tíma koma aftur
til Prag. Mér finnst ég eiga þar
annað heimili. Og mér finnst ég
þekkja Pragbúa betur eftir
morðið á Reinhard Heydrich en
áður. Eg hef kynnzt þessu fólki
í blíðu og stríðu, og endur-
minningarnar um það munu
jafnan verða mér ríkar í minni.
Kjörorð Tékka er: „Pravda
Vítezi!“ — „Sannleikurinn
sigrar!"
Og sannleikurinn hlýtur að
sigra að lokum!
n
Að gefnu tilefni skal það tekið fram, að öll umferð
óviðkomandi manna urn sorphauga bæjarins á Eiðis-
granda og allur brottflutningur þess, sem á haugana
er kastað, er bannaður.
Allir, sem flytja sorp á haugana, skulu snúa sér til
varðmannsins áður en þeir losa það af bílunum.
Reykjavíl?, 21. júlí 1944.
- ‘ i I
Hellbrigðisfulltrúinn
Tilkynni