Alþýðublaðið - 25.07.1944, Blaðsíða 4

ALPYQUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 25. Júlí 1944
(Uþijðttblaðtó
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Gálgafrestur.
FREGNIRNAR af þeim við-
burðum, sem undanfarna
daga hafa verið að gerast suð-
ur á Þýzkalandi, á bak við
stálvegg þriðja ríkisins, eru enn
svo óljósar, að ekkert verður
með vissu sagt um sjálfa við-
burðarásina eða þá menn,
sem höfuðpersónur hafa verið í
henni. Það eitt virðist hafið yf-
ir allan efa, að tilraun hafi
verið gerð til þess að ryðja
Hitler úr vegi og nokkur hluti
herforingjastettarinnar gert
uppreisn. En hvorttveggja hef-
ir mistekizt, og Þýzkaland er
eftir sem áður harðlokað land;
engum fregnum er hleypt út
þaðan öðrum en þeim, sem böð-
ulsstjórn nazismans leyfir að
ibirtar séu umheiminum. Og
leynilögregla Himmlers hefir
fengið œðstu völd í landinu til
þess að gera upp reikninginn
við uppreisnarmennina og bæla
með (blóðugri hendi niður
hverja þá hreifingu innanlands,
sem vart kynni að verða í þá
átt, að losa þjóðina undan oki
hins óða manns í Rerchtesgaden
og binda enda á ófriðinn.
En isvo óljósar, sem allar
fregnir eru af þessum viðiburð-
um, þá dylst engum, að hér
hefir verið um hreifinigu að
ræða svipdða þeirri, sem varð
Mussolini að falli á Ítalíu fyrir
ári síðan. Það eru í bóðum til-
fellum herforingjar af gamla
skólanum, sem rísa upp til þess
að reyna að losa .sig við harð-
stjórann, þegar þeir sjá, að allt
er komið í óefni, ef vera mætti,
að þeir gætu með^ þyí bjargað
sínu eigin skinni. Á Ítalíu tókst
það; þar var þá þegar farið að
losna svo um þrælatök fasism-
ans á hernum og þjóðinni. En á
Þýzíkalandi virðist það hafa mds
tekizt, iþótt tilraunin sé gerð
ári síðar þar; svo miklu ægi-
legri er sú ógnarstjórn, isem
þýzki nazisminn hefir á þjóð
sinni.
Þetta kemur engum, sem til
þekkir, á óvart; enda hetfir oft
verið á það bent, þegar bolla-
leggingar ‘hafa verið uppi í
löndum bandamanna eða hlut-
lausra þjóða um bmðlega inn-
anlandJs uppreisn í Þýzkalandi
eins og þá, sem batt enda á síð-
ustu heimsstyrjöld, hve varlega
bæri að treysta á slíkt nú, svo
blóðug sem ógnarstjórn naz-
ismans væri einnig innanlands
og vonlítið fyrir hina undirok-
uðu þjóð, að rísa upp gegn böðl-
um sínum fyrr en henni hefði
borizt hjólp til þess utan að,
annaðhvort frlá hernum á víg-
stöðvunum eða frá bandamönn-
um sjláifum.
Þetta virðist nú líka vera
komið á daginn. Jafnvel her-
foringjarnir, sem þó frekast
mátti ætla að einhver ráð hetfðu
til þess, að steypa harðstjóran-
um og' böðulsveldi hans, hatfa
ekki reynzt þeiss megnugir,
þrátt fyrir síversnandi horfur
á öllum vígstöðvum ogivaxandi
öngþveiti innanlands aíf völdum
loftárásanna; og því verður
Siðarl grein Brands Jónssonar:
Hállejrsingjakennsla fjrrr og siðar.
IÞýzkalandi var fyrsti al-
menni skólinn stofnaður í
Leipzig 1778, og er þar ennþá
stærsti málleysingjaskóli lands-
ins. Fyrsti skólastjóri hans var
Samuel Heinicke. Hann for-
dæmir kennsluaðferð de L’Epée
og bendinga- og fingramál
hans; en leggur alla áherzluna
á að kenna nemendunum að
tala. Heinicke' hélt kennsluað-
ferð sinni stranglega leyndri,
og er lítið vitað um hana ann-
. að en það, sem nemendur hans
hafa sagt, og svo úr bréfum,
i sem hann og de L’Epée höfðu
skipzt á. Heinicke taldi, að
það væri því aðeins mögulegt
að kenna heyrnarlausum börn-
um að tala, að annað skilning-
arvit gæti tekið við störfum
heyrnarinnar, og til þess valdi
hann bragðið, að við hvert
hljóð, sem hann kenndi barn-
inu, gaf hann því vökva með
mismunandi bragði fyrir hvert
hljóð.
Aðférð Heinicke náði engri
útbreiðslu, og þeir, sem komu
eftir hann, notuðu aðferð de
L’Epée, en þó hafði tilraun
hans þau áhrif, að málleys-
ingjakennarar fóru að athuga
betur de L’Epée-aðferðina.
í Englandi var fyrsti mál-
leysingjaskólinn stofnaður
skömmu eftir 1800. Frá því
1783 hafði maður að nafni
Braidwood haft einkaskóla
fyrir málleysingja og grund-
vallað þá kennsluaðferð, sem
síðar var notuð í fyrsta enska
ríkisskólanum, sem stofnaður
var í Englandi nokkru eftir i
dauða Braidwood. Kennsluað- ,
ferð Braidwoods var alveg ólík
de L’Epée-aðferðinni. Hann
lagði aðaláherzluna á mál-
kennslu, hafnaði alveg bend-
ingamáli de L’Epée og áleit
nemendurna því aðeins geta
hugsað skýrt, að þeir þekktu
orð og hugtök til að klæða
hugsanir sínar í.
í Þýzkalandi gerðú tveir
menn í byrjun 19. aldar til-
raun til að taka upp kennslu-
aðferð svipaða Braidwoods, en
tilraunir þeirra fóru út um
þúfur. Þegar kemur fram und-
ir miðja 19. öld, eru ríkisskól-
ar fyrir málleysingja komnir á
stofn í menningarlöndum og
skoðanir manna á málleysingj-
um mjög orðnar breyttar frá
því, sem áður var. í Þýzkalandi
var maður að nafni Friedrich
Moritz Hill sérstaklega valinn
af yfirvöldunum til að kynna
sér kennslu málleysingja við
málleysingjaskóla, sem þá
hafði verið stofnaður í Berlín
fyrir nokkrum árum. Hill var
mjög vel til þessa starfs fall-
inn, hann hafði fengið framúr-
skarandi góða menntun í upp-
eldisfræði hjá hinum fræga
uppeldisfræðingi Pestalozzi.
Hill helgaði upp frá þessu mál-
efni málleysingjanna alla
krafta sína og kennsluaðferð
sú, sem hann grundvallaði,
breiddist svo út um allt Þýzka-
land, til Englands og víðar.
Það má segja um kennsluað-
ferð Hills, að hún hafi verið
eins konar sambland af
kennsluaðferðum þeirra de
L’Epée og Heinicke.
í byrjun kennslunnar notaði
Hill það eðlilega bendingamál,
sem málleysingjarnir höfðu bú-
ið sér til sjálfir, áður en þeir
komu í skóla, kenndi þeim svo
eins fljótt og hægt var orð,
sem þýddu það sama og bend-
ingarnar, og lagði síðan bend-
ingamálið smátt og smátt nið-
ur og byggði kennsluna á tal-
máli. Ritað mál notaði hann
ekki fyrr en síðar, eða þegar
hann taldi að nemendumir
hugsuðu á því talmáli, sem
þeir höfðu lært, en ekki á rit-
málinu. Kill lagði mikla á-
herzlu á að heyjrnarlausiý nem-
endur lærðu málið á sem lík-
astan hátt og barn lærir það,
að svo miklu leyti, sem þess
er kostur. Hann taldi, að mál-
leysingjakennarar ættu að
hafa hugfast, hvernig móðir
kennir litlu barni sínu að tala,
og taka sér það til fyrirmynd-
ar (die Mutter Methode).
Kennsluaðferð Hills tók þó
síðar þeim breytingum, að
bendingamálinu í byrjun
kennslunnar var meira og
minna hafnað. Þó að Braid-
wood, sem áður er getið, og
eftirmenn hans hefðu allmikil
áhrif í Englandi, notuðu þó
flestir þar aðferð de L’Epée
langt fram eftir 19. öld, en
1866 var stofnaður skóli í
London, og var þar notuð
kennsluaðferð Hills. Fyrsti
forstöðumaður hans hafði feng-
ið kennaramenntun sína í mál-
leysingjaskóla í Wien, en þar
var notuð kennsluáðferð Hills.
Kennsluaðferð þessi breidd-
ist svo út til annarra skóla í
Englandi, en þeim fjölgaði nú
óðum.
EinS' og ég gat um áður,
barst kennsluaðferð de L’Epée
til Bandaríkjanna, og fyrsti
skólinn þar var stofnaður í
Hartford í Connecticut 1817. <
Um 1860 byrjaði kona að
na|ni H. B. Roger einkakennslu
með nokkur mállaus börn í
Boston. Roger hafði enga kenn-
aramenntun fengið, en bjó sér
til sína eigin kennsluaðferð og
kenndi riemendum sínum að
tala. Þetta vakti mikla athygli,
og árið 1867 gaf John Clarke,
banlastjóri í Northampton,
300 000 dollara til stofnunar
skóla þar’ í borginni, og skyldi
Miss Roger veita honum for-
stöðu. Hennar naut ekki lengi
við, og lézt hún eftir fárra ára
starf. Þá tók Miss Caroline
Yaie við skólanum og veitti
honum forstöðu í 40 ár með
eindæma dugnaði. Fyrir áhrif
frá Miss Yale og skóla hennar,
sem ber nafn þess, sem gaf fé
til stofnunar hans og heitir
Clarke School for the Deaf,
fóru menn að endurskoða
kennsluaðferð de L’Epée, sem
þá var eingöngu notuð í þeim
málleysingjaskólum, sem stofn-
aðir höfðu verið í Bandaríkj-
unum, en það varð til þess, aö
gamla aðferðin var tiltölulega
fljótt lögð niður og kennsluað-
ferð sams konar og í Clarke-
skólanum tekin upp við flesta
málleysingjaskóla Bandaríkj-
anna, og var hún í aðalatriðum
eins og kennsluaðferð Hills,
sem áður er lýst.
í Evrópu breiddist kennslu-
aðferð Hills í lok 19. aldar út
til flestra landa, og menn fóru
að gefa kennslu og uppeldi
málleysingjanna meiri gaum.
Augu stjórnarvaldanná í flest-
um menningarlöndum opnuð-
ust fyrir þeim skyldum, sem
þau höfðu við þessa bágstöddu
þegna þjóðfélagsins. Um og
eftir 19Q0 var skólaskylda lög-
boðin fyrir þá víðast hvar og
skólar settir á stofn til að
mennta kennara þeirra.
Hvað kennsluaðferð snertir
hafa Danmörk og ísland enn
nokkra sérstöðu. Danskur
maður, dr. Forchammer, bjó
til sérstakt kennslukerfi, sem
enn er notað bæði hér og í
Dainmörku. Kennsluaðferð dr.
Forchammers er eins konar
Auglýsingar,
í
sem birtast eiga
Alþýðublaðicu,
verða að vero (
komnar til Auglýs- j
'upaskrifstofunnar |
í AlþýðuhúsirMj;,
(gengið ii_ frá
Hverfisgötu)
fyrlr kg. 7 aH kvöSdB.
/
Sími 4906
sambland af fingra- og talmáli.
Þegar kennarinn talar við
nemandann, sýnir hann þau
hljóð með vörunum, sem erfið-
ast er að lesa af þeim. Aðferð
þessi vakti nokkra athygli
fyrst í stað, en hefir lítilli eða
engri útbreiðslu náð utan Dan-
merkur.
Það, sem merkilegast hefir
gerzt á sviði málleysingja-
kennslunnar á síðustu 15 ár-
um, er sú uppgötvun, að flestir
málleysingjar eru ekki með
öllu heyrnarlausir, þótt þeir
hafi ekki lært að tala vegna
heyrnarskorts. í Bandaríkjun-
um og Englandi hafa menn
gefið þessu meiri og meiri
gaum, og þar sem stöðugt
hafa verið búin til fullkomnari
Framh. á 6. síðu.
heimurinn nú að þola átfram
allar hörmungar styrjaldarinn-
ar, að minnsta kosti enn um
stund.
*
■Hitt er svo annað miál, hve
lengi Hitler þarf að gera því
skóna, að geta haldið áfram að
vera ailvaldur yfir þjóð sinni
og svipa allrar veraldarinnar
eftir þá viðburði, sem gerzt
hafa. Eða hvort sikyldi hami
elkki skilja það „mene teke: ‘,
sem með þeim hefir verið skritf-
að á hallarvegg hans? Hingað
til befir þýzki herinn barizt
bæði af otfstæki og þrautseigju
í trúnni á einingu forystunnar
og óskeikulleiik foringjans, sem
einnig herforingjarnir hafa ekki
þorað annað en að viðurkenna,
þó, að þeir hafi vafalaust fyrir
löngu séð, að það var hálfsturl-
aður maður, sem þeir höfðu
svarið trú og hollustu. En hvað
munu hinir óbreyttu hermenn
á vígstöðvunum hugsa nú, þeg-
ar þeir heyra, að trúin á for-
ingjann sé svo gersamlega farin
í þrengsta hópi hans sjálfs, að
hepfiorinigjarnir sjái ekiki önnur
úrræði, en að reyna að ryðja
honum úr vegi hið allra fyrsta,
ef vera miætti, að með því yrði
einihiverju bjargað áður en allt
er ihrunið? Hvort munu þeir
verða óðfúsir til þess, að berj-
ast átfram vonlausri baráttu
gegn vaxandi oifureifli, eftir að
sliíkar fregnir eru farnar að ber-
ast að heiman?
Gálgafrest virðist Hitler að
vísu hafa fengið. En hve langur
skyldi hann verða?
LÖÐUNUM hefir að vonum
verið tíðrætt um banatil-
ræðið við Hitler undanfarna
daga og urn þá viðburði, sem í
sambandi við það hafa verið að
gerast suður á Þýzkalandi. Vis-
ir skrifar í ritstjórnargrein síð-
astliðinn laugardag:
„Væri hér ekki mikil alvara á
ferðum myndi væntanlegja hafa
verið þagað yfir atburði þessum í
þýzkum blöðum og útvarpi, en all
ar líkur benda til að hér sé um
uppreisn að ræða af hálfu her-
foringjanna og hersins gegn ráð-
andi flokki í Þýzkalandi, — naz-
istunum. Sé svo, er fullvíst að dag
•ar flokksins eru senn taldir, j afn-
vel þótt þessi fyrsta upreisnartil-
raun fari út um þúfur. Fyrirfram
var vitað að einn góðan veðurdag
myndi að því reka að innra hrun
yrði, en menn munu yfirleitt hafa
talið, að það myndi dragast nokk-
uð ennþá, með því að almenning-
ur í Þýzkalandi væri bundinn í
báða skó vegna kúgunar og eftir
lits hins fjölmenna leynilögreglu-
liðs, sem nazistaflokkurinn hefir
komið sér upp innan lands og ut-
an. Þegar slíkt tilræði er gert við
ríkiskanzlarann er augljóst að ólg
an er víðar en í næstá nágrenni
við hann, og að stjórnarkerfi naz-
istanna er stór hætt búin. Af því
leiðir hins vegar að borgarastvrj-
öld hlýtur þegar að hafa brotizt
út í Þýzkalandi, — eða vera í
þann veginn að gera það, en þá
verður varla lengur um að ræða
jafn harðvítuga mótspyrnu af hálfu
þýzka hersins á vígstöðvunum út á
við og verið hefir til þessa. Má þá
gera ráð fyrir að styjöldinni ljúki
bráðlega . . .“
MorgunblaðiS skrifar í rit-
stjórnargrein á sunnudaginn:
„Hvað sem sannleiksgildi fregn-
anna líður, eru þær að öðru leyti
táknrænar. Hitler ávarpar þýzku
þjóðina í útvarpi eftir tilræðið.
Hann segist gera það til þess að
sanna þjóð sinni; að hann sé enn
á lífi. Og hann þakkar hinni guð-
legu forsjón fyrir að hafa staðið
vörð um líf sitt, nú eins og alltaf
áður. Hann er að vísu ekki þakk-
látur sjálfs sín vegna fyrir lífgjöf-
ina, þvert á móti, — líf hans er
ekki nema áhyggjur og strit, —
en þjóðarinnar vegna finnst hon-
um ástæða til að þakka fyrir að
lífi hans var þyrmt, það var henni
fyrir öllu.
Hugsum okkur nú þjóðhöfðingja
eða pólitískan valdamann í lýð-
ræðisríki þurfa að koma fram í
útvarpi til þess að sanna þjóðinni
hérvist sína á jarðríki! Þvílík fjar
stæða! Og hugsum okkur enn
pólitískan valdamann í lýðræðis-
ríki tala eins og geðbilaður mað-
ur um þá guðlegu forsjón, er sé
svo miskunnsöm, allra vegna nema
hans sjálfs, að vernda líf hans svo
þjóðin ekki glatist!- Er það minni
fjarstæða?
En allt þetta er engin hégómi,
heldur kaldhæðið tákn tímanna,
þar sem veröldin hefir öðrum
þræði umhverfst, glatað persónu-
legum þroska einstaklinganna, er
hefir sogast upp í sefjaða múg-
hyggju, sem er eins óg reyr af
vindi skekinn fyrir göldrumlíkri
áróðurstækni."
Já, er það ekki yon, að okkur,
sem alin eru upp við lýðræði og
málfrelsi, blöskri? Og hver á
meðal okkar myndi þó hafa trú-
að því fyrir þó ekki væri nema
þremur árum, að önnur eir>s um
mæli ættu eftir að sjást í Morg-
uriblaðinu um Hitler og stjórn
hans?