Alþýðublaðið - 27.07.1944, Blaðsíða 4

4
ALpYÐU BLAÐ 8Ð
Fimmtudagur 27. Júlí 1944
Niðurlag á
Svari Eimskipafélagsins við
greinargerð Viðskiptaráðs,
-di: Alþýðuflokkurinn.
■i: Stefán Pétursson.
rn og afgreiðsla í Ál-
isinu við Hverfisgötu
ritstjórnar: 4901 og 4902.
afgreiðslu: 4900 og 4906.
í lausasölu 40 aura.
ýðuprentsmiðjan h.f.
Er IriðDrinn fjrrir-
fram að fapsí?
BEIZK REYNSLA síðustu
heimsstyrjaldar og Ver-
salafriðarins, sem saminn var
eftir hana, ætti að hafa kennt
þjóðunum, sem nú berjast í
annað sinn á einum og sama
mannsaldri gegn Þýzkalandi,
að það er ekki nóg, að vinna
yfirstandandi stríð; það þarf
líka að vinna friðinn, sem á
eftir því kemur — þ. -e. skapa
þau skilyrði friðsamlegrar
sambúðar og samvinnu milli
þjóðanna, sem nú berast á
banaspjótum, að ekki sæki
aftur í sama farið, að þriðju
heimsstyrjöldinni verði af-
stýrt.
Þetta virðast hinar Test-
rænu lýðræðisþjóðir líka hafa
gert sér fullkomlega Ijóst; þá
ályktun hafa menn að minnsta
kosti dregið af Atlantshafssátt-
mála Churchills og Roosevelts;
því að hann var byggður á
þeirri grundvallarhugsun al-
þjóðlegs öryggis og réttlætis,
að hver einasta þjóð, sem svift
hefði verið frelsi sínu og landi
í þessu stríði, skyldi fá það
aftur að stríðinu loknu;
engu ríki skyldi haldast það
uppi, að græða á því í land-
vinningum eða íhlutun um
innri mál nokkurrar þjóðar,
hversu smá, sem hún væri.
*
En Atlantshafssáttmálinn
var gerður áður en Rússland
bættist við í hóp hinna sam-
einuðu þjóða. Það hafði tæp-
um tveimur árum áður vent
sínu kvæði í kross og samið
frið og vináttu við fasistarík-
in, Þýzkaland og ítalíu, og
hlotið að launum leyfi til þess,
að sölsa undir sig helming
Póllands og þrjú þjóðlönd að
auki — Eistland, Lettland og
Lithaugaland, meðan Þýzka-
land og ítalía lögðu undir sig
alla Mið- og Vestur-Evropu, að
Englandi undanteknu, sem þau
ekki fengu til náð. En síðan
kom röðin sem kunnugt er að
Rússlandi og er lítill vafi á
því, að það hefði íengið líka
útreið, ef England hefói ekki
haldið stríðinu áfram með
stuðningi Bandaríkjanna í
Norður-Ameríku og stutt Rúss-
land í vörn þess bæði með
vopnum og matvælum; þó
missti Rússland í bili öíl þau
lönd, sem það hafði lagt undir
sig, enda lýsti það því þá yfir,
að það væri Atlantshafssátt-
málanum algerlega samþykkt
og myndi að stríðinu loknu
virða frelsi og landamæri allra
þjóða, sem ofbeldi hefðu verið
beittar.
*
En Rússland Stalins er af
öðru sauðahúsi en England
Churchills og Bandaríki Roose-
velts. Með því var nýtt ríki
komið inn í raðir hinna sam-
einuðu þjóða, sem að vísu var
þeim ómetanlegur styrkur
eftir hrun Frakklands, en þó
í anda og stjórnarforrú miklu
Framh. á 6. síðu.
IGREINARGERD Viðskipta
ráðsins segir m.a. á þessa
leið: „Forriáðamönnuim Eim-
skipaféla'gsins ivar vel kunnugt
um iþá skoðun ráðsins, enda
hefir iþeim verið tjiáð hún,
bæði munnlega og skriflega,
að á slíikum tímum sem þessum,
eigi Iflutningsgjöld ekki að vera
hærra en nausynlegt geti talizt
til þess að 'hægt sé að halda uppi
flutningum til landsins, og þótt
aukning skipaflotans sé vissu,-
lega mög þýðingarmikil, verði
að tryggja hana á annan hátt
en með söfnun stórkostlegs
gróða, sem fengizt með of háum
farmgjöldum“. Á þessu byggir
ráðið svo það, að því er virð-
ist, að þegar ljóst hefði* orðið,
að um verulegan ágóða væri að
ræða, hefði félagið átt að snúa
'sér til ráðsins, tilkynna vel-
gengni félagsins og sækja um
að farmgjöldin yrði lækkuð.
En við þessu er það að segja,
að þetta er algjörlega rangt sem
Viðskiptaráðið segir um vitn-
eskju félags vors um þá aðstöðu
ráðsins, sem það hér hefir lýst,
því í bréfi Viðskiptaráðs til
félagsins, dags. 20. maí f. a.
stendur að við ákvörðun farm-
gjaldanna pr. 8. maí f. á. hafi
verið:
„tekið tillit til hins sjálfs-
sagða, að ekki sé dregið úr
möguleikum félagsins til að
endurnýja og auka skipakost
sinn, að stríðinu loknu“.
Hér er því um fullkomna
stefnubreytingu Viðskipta-
ráðs að ræða sem ekki varð vart
fyrr en í bréfi Viðskiptaráðs,
dags. 29. des. síðastl.
Á sama tíma sem ríkissjóður
leggur skatta á þjóðina, til þess
að leggja milljónir til hliðar,
vegna framtíðar framkvæmda,
og löggjafarvaldið veitir útgerð
armönnum réttilega færi á að
safna sjóðum til útvegunar
nýrra skipa að stríðinu loknu
þá lýsir Viðskiptaráðið þeirri
stefnu sinni að það hafi verið
og verði óréttmætt, að farm-
gjöldin séu það há, að Eimskipa
félagið geti safnað fé til þess
að geta fengið sér ný skip að
ófriðnum loknum.
Vér fáum eigi skilið að þessi
stefna Viðskiptaráðs fái staðizt
dóm alþjóðar.
En Viðskiptaráðið hegðar sér
i framkvæmdum isínum eftir
tjeðri stefnu sinni í siglingamál
inni segir, að nú hafi farm-
gjöldin verið lækkuð svo mikið
„að ekki væru líkur til, að um
ágóða yrði að ræða á yfirstand-
andi ári“.
í þessu sambandi gefur Við-
skiptaráðið félagi voru ávísun
á að auka skipastól sinn af stór
kostlegum inneignum, sem
þjóðin eigi í erlendum gjald-
eyri. Oss er ekki kunnugt um
að Viðskiptaráðið, þó voldugt
sé, hafi ennþá fengið umráða-
rétt yfir umræddum inneignum
erlendis, sem einn af banka-
stjórum Landsbankans nýlega
hefir sagt opinberlega að væru
sparifé landsmanna. Virðist þvi
óþarft að ræða frekar þessa fjár
málaspeki Viðskiptaráðsins.
í niðurlagi greinargerðar
sinnar slær Viðski ptaráðið loks
alveg úr hendi sér það varnar-
vopn fyrir því að ráðið lækk-
aði ekki farmgjöldin fyrr er.
gjört var, sem á að liggja í
sakargiftinni gegn félagi voru
um rangar skýrslur og launung
upplýsinga. I greinargerðinni
stendur orðrétt:
„Ráðið gat að sjálfsögðu án
aðstoðar félagsins fylgst með
siglingatíma skipanna og
flutningsmagninu, en hvað
reksturskostnaðinn snertir
varð það að byggja á skýrsl-
um og áætlunum félagsins en
hann hefir reynzt mjög miklu
minni en félagið gjörði ráð
fyrir í sínum áætlunum“.
Menn hljóta nú að spyrja: Ef
málið er svona einfalt, hvers-
vegna fylgdist ráðið þá ekki
með þessum atriðum málsins.
sérstaklega þegar félagið hafði
beinlínis lýst því yfir að það
treysti sér ekki til að gjöra á-
byggilegar áætlanir á slíkum
grundvelli?
En hér vísar svo ráðið ti'l þess
að öll villa í þessu máli strfi af
því, að skýrslur og áætlanir
félagsins um reksturskostnað
hafi reynzt of háar.
Þetta er algjörlega rangt
Ráðið getur ekki átt hér við
aðrar „skýrslur og áætlanir“ en
þær, sem lágu fyrir vegna farm
gjaldahækkunaririnar pr. 8.
maí síðastl. ár.
En þegar athugaðir eru reikn
ingar félagsins fyrir síðastl. ái;
og hinir ýmsu reksturskostnað-
arliðir í honum eru bornir sam-
an við tilsvarandi liði í fyrr-
greindum skýrslum og áætlun-
um félagsins þá kemur í ljós að
áætlanir félagsins um reksturs
útgjöld skipanna hafa staðizt,
nema að því leyti, að vátrygg-
ingargjöld og áhættuþóknanir
á leiguskipunum urðu 3—4
millj. kr. lægri en áætlað var,
og gat vitanlega enginn séð þær
lækkanir fyrir.
Hins vegar varð svo kostnað-
ur af viðhaldi og aðgerðum skip
anna miklu hærri en vér gjórð-
um ráð fyrir svo raunverulega
hefir reksturskostnaður orðið
hærri en áætlað var, alveg gagn
stætt því, sem Viðskiptaráðið
segir í greinargerð sinni, þann-
ig að Viðskiptaráðið getur ekki
með nokkrum rétti borið fyrir
sig, að reksturskostnaður félags
ins hafi orðið minni en félagið
gjörði ráð fyrir og að það hafi
orðið til þess að Viðskiptaráðið
hafi ekki verið á verði viðvíkj-
andi ágóða félagsins.
Með framanrituðu teljum vér
oss hafa sýnt fram á hversu
staðlausar eru ásakanir Við-
skiptaráðs gegn félagi voru um
rangar skýrslur og launung upp
lýsinga til þess að leyna ágóða
félagsins.
En vér teljum þó rétt að
víkja stuttlega að nokkrum at-
riðum þessa máls, sem opinber
ar umræður hafa orðið um í
þessu sambandi.
Ýms blöð hafa gjört mikið úr
því hversu mjög farmgjöldin
hafi hækkað dýrtíðina í land-
inu. Nú er nokkur reynsla kom
in um það hversu mikið vísital-
an hefir lækkað vegna þeirrar
45% lækkunar á farmgjöldun-
um, sem Viðskiptaráðið ákvað
12. maí síðastl. Viðskiptaráoið
lækkaði hámarksverð á innflutt
um matvörum 31. maí síðastl.,
og má væntanlega telja að þar
hafi komið fram öll sú lækkun
á þeim vörum, sem lækkun
flutningsgjaldanna getur haft í
för með sér. Afleiðing, að því
er vísitöluna snertir pr. 1. f. m.,
varð ekki meiri en sú að lækk-
un téðra vara nam 2 V5 — tveim
ur og einum fimmta — vísi-
tölustigs. — Þetta sýnir hversu
afskaplega ýkt hefir verið þýð-
ing farmgjaldanna fyrir dýrtíð-
arvísitöluna. Nú hefir ennfrem-
ur verið ákveðin vísitalan pr.
1. þ. m., og þar hafði lækkun
farmgjaldanna engin áhrif. Að
vísu má segja að há farmgjöld
hafi þau áhrif að hækka verð
á vörum, sem ekki eru teknar
með í vísitölureikninginn, og
er erfitt að meta þær hækkanir.
En mikið af þeim vörum eru
munaðarvörur, og við það bæt-
ist að töluvert af þeim vörum
hefir undanfarið verði selt út-
lendingum. Getur hver metið
það með sjálfum sér, hvort þarf'
ara muni vera að lækka verðið
á slíkum vörum, eða tryggja
aukning skipastóls Eimskipa-
félagsins eftir ófriðinn.
Ástæðurnar fyrir hinni sér-
staklega góðu afkomu félagsins
eru aðallega á tveim sviðum, og
skal nú skýrt stuttlega frá-
þeim.
í fyrsta lagi fóru tímaleigu-
skip félagsins, 3 að tölu, alls 15
ferðir milli Ameríku og íslands
á árinu 1943, en árið 1942 að-
eins 9 ferðir. Útgjöldin iyrir
þau skip vaxa ekki að sama
skapi og ferðafjöldinn.
í öðru lagi veitti Viðskipta-
ráðið á árinu 1943 innflutnings
leyfi og skiprúm fyrir miklu
meira af vörum með háum
farmgjöldum (hátaxtavörum)
en gjört hafði verið ráð fyrir. t
bréfi til félags vors, dags. 20.
maí f. á., skýrði Viðskiptaráðið
frá því að gjört væri ráð íyrir
því að af matvörum, fóðurvór-
13 LÖÐIN halda stöðugt á-
l'ram að skrifa um sam-
starf milli flokka og þjóðarein
ingu, og þau þeirra þó mest,
sem ekkert vilja annað en
sundrung. Þannig skrifar Þjóð-
viljinn í gær:
„Meðal almennings hefir vaknað
mikill áhugi fyrir því að skapa
þjóðareiningu til þess að tryggja
sjálfstæði landsins, stjórnmála-
lega, atvinnulega og fjárhagslega,
til þess að fyrirbyggja atvinnu-
leysi að stríðinu loknu, til þess
áð tryggja alhliða framfarir og
nýskipun atvinnuveganna eftir á-
ætlun í náinni samvinnu við hið
nýja samfélag þjóða’nna, er upp
mun rísa í Evrópu að unnum sigri
í hinum mikla frelsisstríði gegn
fasisrhanum.
Það þarf ekki að fara í graf-
götur um afstöðu Vísisliðsins.
Hriflunga, Tímamanna og Al-
þýðublaðsklíkunnar til þessarar
■hreyfingar. Allir eru þeir herrar
logandi hæddir við samstarf verka
manna, fiskimanna og bænda og
virðast jafnframt bera mikinn
kvíðboga fyrir því að riðl kom-
ist á fylkingar borgarastéttarinn-
ar og stjórnmálamanna hennar.
Vísir t. d. fær tíð móðursýkisköst
af ótta við það, að hinn frjólslynd
ari hluti Sjálfstæðisflokksins
kunni að komast að raun um, að
hyggilegast sé að komast að sam-
komulagi við fólkið í landinu um
stund.
í Morgunblaðinu kveður við ann
an tón......“
Já, það er nú eitthvað annað,
að tala við Morgunblaðið og
„hinn frjálslynda hluta Sjálf-
stæðisflokksins“ — þ. e. Bjarna
Benediktsson og Ólaf Thors! —
en úið „Vísisliðið, Hriflunga,
Tímamenn og Alþýðublaðsklík
Augtýsingar,
sem birtast ei«a í
Alþýðublaðmu,
verða að vera
komr.ar til Auglýs-
inaaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsin';,
(gengið ií— frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöldi.
Sími 4906
um, sykri og áburði, sem al.lt
voru vörur með lágu flutnings-
gjaldi (lágtaxtavörur) verði inn
fluttar 35 þús. smálestir en af
hátaxtavörum 20 ’á þús. sma-
lestir. Þetta snérist alveg við í
framkvæmdinni, því raunveru-
lega voru fluttar inn aðeins
rúmar 30 þús. smálestir af lág-
taxtavörum (auk tæpra 10 þús.
smál. af vörum sem fluttar
voru með „láns- og leigu“-skip-
um, er vér höfðum afgreiðslu
á), en yfir 30 þús. smálestir af
hátaxtavörum. Þessi breyting
Viðskiptaráðs hafði út af fyrir
sig í för með sér um 10 millj.
kr. hækkun á ágóða félagsins
síðastl. ár, sem á reikningi
una“! Það þarf víst ekki að ctt
ast um „framfarirnar og nýskip
un atvinnuveganna“, þegar
Þjóðviljinn og Morgunblaðið
eru búin að koma á samstarfi
því, sem. boðað er, milli verka-
manna, fiskimanna og bænda,
undir sameiginlegri forystu Ól-
afs Thors og Einars Olgeirsson
ar!
Tíminn lýsir í ritstjórnar-
grein á þriðjudaginn þætti
kommúnista í íslenzkum stjórn
málum nú og síðustu tvö árin
á eftirfarandi hátt:
„Þeir básunuðu nauðsyn frjáls-
lyndrar og framsækinnar stjórn-
ar, bæði í vorkosningunum og
haustkosnignunum 1942. Þeir
sögðu við kjósendur: \Ef þið kjósið
okkur, fáið þið slíka stjórn. Ef at-
kvæðamagn okkar eykst og þing-
mönnum fjölgar, munu áhrif okk
ar aukast svo, að við munum geta
knúð fram slíka stjórn.
En hverjar urðu svo efndirnar?
Framsóknarflokkurinn og Alþýðu
flokkurinn létu ekki á sér standa,
að slík stjórn væri mynduð. Þeir
sátu á samningabekk með komm-
únistum heilan vetur til þess að fá
þá til að taka þátt í slíkri stjórn.
En kommúnistar fóru stöðugt und
an í flæmingi, beittu nýjum og
nýjum urtdanbrögðum, gerðu nýj-
ar óbilgirniskröfur, iþegar búið var
að jafna fyrri ágreiningsefni, og
báru loks fram skriflegt plagg
þess efnis, að samningamir hefðu
mistekist, en þó skildu þeir samt
aftur teknir upp að misseri liðnu!
Þannig efndu forsprakkar
kommúnista það kosningaloforð
sitt að beitast fyrir frjálslyndri,
framsækinni vinstri stjórn. Þeir
sviku það eins fullkomlega og
Frh. á 6. síðu.
Framhald á 6. síðu.
*>