Alþýðublaðið - 09.08.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 9. ágúsí 1944
ALÞYÐU3LAÐÍÐ
Sjómaður skrifar um orku útvarpsstöðvarinnar — Út-
varpsstjóri svarar nolckrum spurningum — Eyrbekking-
ur skrifar um Ijótan leik í flugvélum. — Og verkamað-
ur birtir þakkarávarp.
SJÓMAÐUR“ skrifar mér eft
irfarandi bréf fyrir nokku:
„Viff, sem siglum, viljum mjög
gjarna geta hlustaff á íslenzka út-
varpiff og oft fer mikill tími í þaff
fyrir okkur aff reyna þaff. En þetta
er bókstaflega ekki hægt þegar
nokkuff dregur frá landinu. Þaff
er til dæmis rétt svo aff hægt sé
aff heyra í stöffinni þegar við erum
"komnir fram hjá Færeyjum og þó
alls ekki allt af. Viff reyndum mik
3ff aff hlusta 17. júns, en þá vorum
viff skammt frá Skotlandsströnd-
um en það var gersamlega ómögu-
legt. Síffar fréttum viff aff útvarpaff
hefffi veriff á stuttbylgjum en um
paff vissum viff ekkert og skil ég
ekki í aff það hafi veriff tilkynnt
«ins og vera bar.“
,ÉG SKIL'EKKI hvernig á þessu
stendur. Útvarpsstöðin okkar var
í gamla daga, eftir því sem mig
minnir 16 Kw. Síðan var hún
stækkuð upp í 100 Kw og eftir
mínu viti á að heyrast í 100 Kw
stöð næstum um allt meginland
‘Evrópu og jafnvel lengra. Það get
ur varla verið að stöðin hér út-
varpi á fullri orku. Mér og fjölda
mörgum öðrum sjómönnum ■ þætti
vænt um ef þú vildir upplýsa þetta
-dularfulla mál. Okkur þykir afar
slæmf að geta ekki hlustað á stöð
ina, þegar við förum að fjarlægj-
‘ast landið okkar.“
ÉG SPURÐI Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóra að þessu í gær. Hann
sagði mér, að það væri alveg rétt,
að stiöðin væri 100 !KW., en síðah
hernámið varð hefur ekki verið
útvarpað nema á 16 KW. orku.
Með henni heyrist ekki nema svo
sem í tveggja dagleiða fjarlægð frá
landinu. Þetta er þannig vegna
hernaðarástandsins og er þetta
hagalegt fyrir okkur. Nú munu
hins vegar vera í þann veginn að
hefjast samningar við hernaðar-
yfirvöldin um það að við getum
aftur farið að útvarpa á fullri
orku. Og þá munu íslenzkir sjó-
menn geta hlustað á íslenzka út-
varpið þó að þeir séru staddir í
erlendum höfnum.
EYRBEKKINGUR skrifar mér
og segir: „Hér finnst sjálfsagt að
þú hugsir svolítið um okkur sem
ntan Reykjavíkur búum, og við
hérna þurfum að kvarta yfir dá-
litlu við þig, sem veldur okkur
gremju og leiðindum. Við höfum
átt því að venjast um alllangt skeið,
áð ungir flugvélaglannar leiki sér
hérna yfir þorpinu í silfurfuglum
sínum og eru þeir svo nærgöngul-
ir að þeir strjúkast við húsaþök-
in eða yfir höfðum okkar, þar sem
við erum að vinna í görðum og á
túnum. Hér er bersýnilega um al-
geran leik að ræða hjá hinum
ungu flugmönnum en enga nauð-
syn og .skiljum við ekki í öðru en
að herstjórnin myndi banna þetta
ef liún vissi um þetta gráa gam-
an flugmannanna.“
„BÖRN eru dauðskelkuð við
þetta og flýja grátandi í allar átt-
ir, þegar’flugvélarnar þjóta skammt
frá þeim með. ægilegum dyn og
gamalmenni og sjúkt fólk nær sér
ekki eftir hræðsluna fyrr en löngu
seinna. — Við hér væntum þess
að þú minnist á þetta fyrir okkur
svo að þessum leik verði hætt.“
Ég MAN ÞAÐ að fyrsta hernáms
árið léku flugmenn þennan leik hér
í Reykjavík, en undir eins og und-
an því var kvartað var hann bann-
aður. Þetta er glannaskapur og
hreint ekkert annað hjá hinum
ungu flugmönnum. Bilanir eru
ekki lengi að koma fyrir og þær
gera ekki boð á undan sér. Ef
þessu heldur áfram ættu Eyrbekk-
ingar að biðja sýslumann sinn að
ganga í málið. Ég veit, að það þarf
ekki nema eitt orð til þess að her-
stjórnin banni þennan ónauðsyn-
lega leik.
VERKAMAÐUR, sem í fyrsta
sinn fer í sumarleyfi eftir orlofs-
lögunum skrifaði mér í gær nokk-
urs konar þakkarávarp fyrir mót-
tökurnar og viðurgerninginn sem
hann fékk er hann dvaldi í gisti-
húsinu að Kirkjubæjarklaustri.
Segir hann að þar sé ríkjandi hin
gamla og góða íslenzka gestrisni,
þar sé ekki tekið á móti fólki eins
og ókunnum gestum, heldur eins
og gömlum góðkunningj um og sé
bókstaflega allt gert, sem unnt er
fyrir gestina. — Mér finnst sjálf-
sagt að birta þetta þakkarávarp
verkamannsins.
Iíannes á horninu.
4
Fyrir nokkru síðan kom dularfull sprengja niður í Suður-
Svíþjóð. Er helzt haldið, að hún- sé ein af þeim rakettu-
sprengjum, sem Þjóðverjar hafa undanfarna mánuði verið að
reyna í Peenemúnde við Eystrasalt. Sprengja þessi sést hér
v á myndinni.
i.
Þýzkir hershöfðingjar.
Þessi mynd er af þýzkum hershöfðingjum við iðju þeirra að baki víglínunni: Með kortið fyrir
framan sig, eins og taflborð, taka þeir ákvörðun um hvað gera skuli. Um líf hermannanna er ekki
mikið hugsað. Þeir eru bara peð í tafli stríðsins.
RUSSLAND hefir fyrr og
síðar lagt þýz'ka hernum
til flesta fpringja og óbreyíta
liðsmenn. Junkararnir hafa alla
jafna ráðið lögum og lofum í
Prússlandi, enda er það sá hluti
Þýzkalands, þar sem hagur al-
mennings er bágbomastur. Þar
eru fá iðnver, og flestir íbúanna
lifa af því að yrkja jörðina.
Landið vah nefnt Prússland
eftir að Hohenzollarnir frá
Brandenburg hlutu þar yfirráð,
er þeir höfðu sigrazt á prúss-
nesku Júnkurunum árið 1701.
Friðrik mikli .veitti Júnkurun-
um einkarétt á því að kaupa
landaeignir gegn því að þeir
veittu honum fulltingi sitt sem
hermenn.
Hinir prússnesku landeigend
ur voru einmitt menn Friðriki
að skapi. I|eir höfðu vanizt því
að ráða sér sjálfir og voru
hrjúfir og harðlyndir og mun
fúsari til þess að berjast en fást
við jarðyrkju.
Friðrik mikli taldi s.ig það
miklu skipta að láta áhrifa hins
prússneska anda gæta meðal
hermanna sinna, og þess vegna
veitti hann Júnkurunum sér-
réttindi til þess að tryggja full-
tingi iþeirra. Qg JúiVkararnir
brugðust heldur ekki trausti
hans.
Ef til vill gætir áhrifa hinna
prússnesku Júnkara nú orðið
ekki eins mikið í herforingja-
ráðinu þýzka og fyrrum var. En
hins vegar ráða þeir enn lögum
og lofum meðal manna þeirra,
sem stjórna hinum stríðandi
hersveitum. Og prússnesku
Júnkararnir telja sig fyrst og
fremst bera ábyrgð gagnvart
heiðri sínum og sæmd, enda
þótt þeir hafi svarið Adolf
Hitler hollustueið.
*
HERIR höfðu borizt á bana-
spjót langa ihríð áður en
að því kom, að hernaður væri
rekinn með svo markvissum og
skipulögðum hætti og nú er
raun á og atvinnubermenn
tækju að skipa herforingjaráð.
Herforingjarnir höfðu það
fyrir sið að fara þangað, sem
útsýni var bezt, hyggja að því
hvernig landið lá, líta á kortí
sín og hlusta á njósnara sína
áður en þeir létu menrt sína
geysast fram til orrustu. Þeir
gerðu sér vart grein fyrir því,
hvers vegna þeir töpuðu og
hvers vegna þeir sigruðu. Þa"ð
l
KEIN þessi er þýdd úr
News Review og fjallar
um sögu herforingjaráðsins
þýzka og menn þá, sem liafa
átt mestan þátt að skapa það
á liðnum árum. Lýsir grein-
arhöfundur því, að prúss-
nesku Júnlcararnir og sam-
herjar þeirra úr herforingja-
ráðinu séu mennirnir á bak
við Hitler.
ver erfiðleikum háð að koma
fyrirskipunum áleiðis, og her-
mennirnir gerðu iðulega aðeins
til hálfs það, sem þeim var
falið að gera.
Fyrsta herforingjaráðið, sem
sögur fara af tók til starfa á
vegum hersveita Lúðviks
fimmtánda árið 1766. Napóleon
skipti her sínum í herfylki og
nefndi sjálfan sig yfirhershöfð-
ingja. En það voru Prússarnir,
sem raunverulega sköpuðu her-
foringjaráð nútímans.
Gerhard Johann David von
Soharnhorst, forstjóri prúss-
neska herskólans í Hannover,
stofnaði þýzka hernaðarháskól-
ann árið 1810 og foringjaskóla
í Berlín, Könisberg og Breslau.
Hann og Neidhardt von
Gneisenaú s.tofnuðu svo herfor-
ingjaráðið þýzka, þrátt fyrir
andstöðu konungsins og ýmissa
prússneskra Júnkara.
Forstöðumaður fyrsta hernað
arháskólans var Prússinn Karl
von Clausewitz,' hershöfðingi,
sem hefir sennilega verið sá
herforingi heimsins, er gæddur
hefir verið mestum skipulags-
hæfileikum. Þýzkir herforingj-
ar lesa rit hans af kostgæfni enn
þann dag í dag.
Þýzku herforingjarnir ræða
mjög kenningar Clausewitz.
Það er augljóst, að hann hafði
breytt að ýmsu leyti um skoð-
anir undir andlát sitt, en hann
lézt árið 1831. Iiann var höf-
undur kenningarinnar um
„algert stríð“.
Það var þó ekki fyrr en eítir
1864, sem herforingjaráðin tóku
að haga störfum sínum á líkan
hátt og nú tíðkast. Þegar Ottó
Bismarck átti í ófriði sínum við
Dani, ræddi foringi herforingja
ráðsins, Helmuth von Molthe við
Vilhjálm fyrsta og lýsti því fyr-
ir honum, að járnbrautirnar og
ritsíminn hefðu gerbreytt hern-
aðinum.
Eftir þetta gerðu herforingj-
ar þeir, sem stjórnuðu stríðandi
hersveitum, ekkert að því að
skipuleggja hernaðaraðgerðir
framar. Þeir fengu fyrirskipan-
ir sínar frá herforingjaráðinu
og höguðu hernaðinum sam-
kvæmt þeim. Þetta þótti gefast
vel. í styrjöldunum við Aust-
urríki árið 1866 og Frakkland
árið 1870 og í heimsstyrjöldinni
árið 1014, varð þýzka herfor-
ingjaráðið alls ráðandi um hern
aðarrekstuyinn.
í heimsstyrjöldinni fyrri var
sömu sögu að segja og alla-
jafna hafði tíðkazt á ófriðar-
tímum. Konungar og aðrir þjóð
höfðingjar voru látnir koma
fram opinberlega, en raunveru-
lega voru það hershöfðingjarn-
ir, sem öllu réðu.
*
]K JÓÐVERJAR hafa um átta-
tíu ára skeið 'haft þann sið,
að. hverjum her þeirra stjórna
raunverulega tveir menn. Ann-
ar þeirra er hershöfðingi en
hinn formaður foringjaráðs
hersins. Þessir menn hafa með
sér nána samvinnu, svo og und-
irmenn þeirra. En herforingja-
ráðið er svo að sjálfsögðu sá
aðili, sem lætur formanni sér-
hvers foringjaráðs í té upplýs-
ingar og skipanir, sem honum
ber að starfa samkvæmt.
Meðlimir foringjaráðanna
eru hver öðrum líkir. Þeir
hugsa eins, tala eins, starfa
eins og þekkja hvern annan.
Þeir eiga sér sameiginleg leynd
armál, sem engum öðrum er um
kunnugt,
Herforingjaráðið þýzka hefir
verið til sem skipulagður félags
skapur um hundrað og þrjátíu
ára skeið, og raunverulega ver-
ið alls ráðandi um hernaðar-
rekstur Þjóðverja um áttatíu
ára skeið. Það er því sízt að
undra, þótt það megi sín meira
en Hitler.
Komi til þess, að Þjóðverjar
efni til þriðju heimsstyrjaldar-
innar, mun Hitler hvergi koma
þar við sögu. Hins vegar mun
herforingjaráðið þýzka verða
þar forustuaðili eins og verið
hefir allajafna eftir að það tók
að láta áhrifa sinna gæta. Það
Framhald á 6. síðu.