Alþýðublaðið - 09.08.1944, Blaðsíða 6

Japanir í her Hitiers.
Á meðal þeirra fanga, sem innrásarher bandamanna tók á
vígstöðvunum í Normandie fyrstu vikurnar, voru þessir tveir
ungu Japanir. Það virðist vera fariö að blandast eitthvað
blóðið í hinum hreinrsektaða aríaher Hitlers.
Herforingiaraðið þfzka
FVh. af 5. síðu
minnir á illgresi, sem ekki er
hægt að uppræta. Þegar tveir
herforingjar hittast, setjast að
sumbli og taka að ræða um
hernað, er þar fyrir hendi vísir
að (herforingjaráði. Og Iþannig
lagt á ráðin ujn nýjar styrjald-
geta herforingjar Þýzkalands
ir, án 'þess að nofokurn gruni.
Nær helmingur þýzka herfor-
ingjaráðsins er enn í dag skip-
aður Prússum. Margiréeru með-
limir þess af tignum ættum, og
hinn prússneski andi hefir látið
áhcrifa sinna gæta á þá allá. Þeir
fyrirlíta hina óbreyttu borgara.
Þeir lifa og deyja fyrir hernað,
og þeir kunna vissulega að taka
dauða sínum. Þeir eru harðleg-
ir menn og þungir undir brún,
sem leggja sig alla fram um það
að ná þeim markmiðum, sem
þeir hafa isett sér.
Það er mun örðugra én marg-
ur hyggur að losa mannkynið
við herformgjaráðið þýzka. Eins
og alkunna er, var það skilyrði
sett í friðarsamningnum, sem
gerður var í Versölum, að þýzka
herforingjaráðið skyldi lagt nið-
ur. En þrátt íyrir það störfuðu
raunverulega tuttugu þúsundir
þýzkra herforingja og atvinnu-
hermanna á vegum þýzka hers
ins. Þjóðverjar komu sér upp
æfingarstöðvum víða um lönd,
meðal annars æfðu þeir skrið-
dreka- og stórskotaliðssveitir
austur á Bússlandi, auk þess
sem þeir ráku þar flugskóla. Það
var látið í veðri vaka, að her-
foringjarnir væru í veiðiferðum
á þessum stöðvum, en rannvorú
lega voru þeir að leggja drög
að því að endursmíða hina
þýzku striðsvél.
Þegar Þjóðverjar hófu-st
handa um það að leggja undir
sig 'Evrópu árið 1936, hcfðu
þeir átta milljónum herman">
á að skipa. En hjarta cg heil'i,
augu og eyru þýzka rsrsins
voru þrjár þúsundir þaulæfðra
herforingja. Þar var herforingja
ráðið þýzka að verki.
Því er ekki að neita, að marg
ir hinna þýzku herforingja
hafa elt grátt silfur við Hitler.
Von Braudhitsh, von 'Manstein,
von Rundstedt og Halder hafa
allír fallið í ónáð hjá Hitler.
Framkoma þeirra og starfsað-
ferðir eru gerólíkar þeirri frarn
komu og þeim starfsaðferðum,
sem Hitler temur sér. En eigi að
síður eiga herforingjarnir þýzku
og Hitler sameiginlegt takmark:
strið og sigur.
Og þó að breytt sé um yfir-
stjórn herforingjaráðsins,
skyldu menn ekki láta það villa
sér sýn. Oft og tíðum er þar
aðeins um verkaskiptingu að
ræða og viðleitni til þess að
treysta aðstöðu stéttarinnar
sean mest og bezt. Hér er sem
sé um menn að ræða, sem reka
styrjaldir eins og væru þær at-
vinna þeirra.
Hitler léí prússnesku Júnk-
urunum- allt það í té, sem þeir
kröfðust, til þess að tryggja sér
fulltingi þeirra. Hann losaði þá
við Ernst Röhm, sem vildi
stpfna herforingjaráð, er hann
drottnaði sjáfur yfir, fól herfor
ingjaráðinu raunverulega yfir-
stjórn hergagnaiðnaðarins
þýzka og sá þeim fyrir marg-
þættum njósnum í flestum lönd
urn heims.
En eína ósk herforingjaráðsins
uppfyllti Hitler ekki: Hann hélt
ekki friðinn við Bretland.
Enn á Þýzkaland á pð skipa
herforingjum slíkum sem Fritz
Erich von Manstein, Walther
von Brauchitsch, Nikolaus von
Falkenhorst, Franz Halder og
Kurt von Zeitzler. Allt eru
þetta miklir áhrifamenn þýzita
herforingjaráðsins. Þetta eru
mennirnir á bak við Hitler, sem
stjórna hinni þýzku striðsvél.
áEK við þaS sama í
ipáellarmi.
ERKFALL iðnaðarverka-
í ilks hér í Reykjavík
stendur enn við það sama.
Sáttasemjari ríkisins hefur
ekki rætt við deiluaðila, stjórn-
ir Iðju og Félags ísl. iðnrekenda
síðustu daga, en gert mun vera
ráð fyrir að viðræður fari
fram innan skamms.
alþyðubl^^:ð
Miðvikuðagur 9. ágúst 1944
VaEtýr 6 &i$fésssosí:
afmaonsmál Suðurnesja
IKEFLAVÍK hefur um
langt skeið verið mikill á-
h.ugi ríkjandi fyrir því, að raf-
orka yrði leidd þangað frá
Sogsvirkjuninni. Keflavíkur-
hreppur er búinn að reka olíu-
stöð síðan 1933, sem nú hefur
yfir að ráða um 150 hestöflum.
Fyrstu árin voru hestöflin tölu-
vert færri, en smátt og smátt
hefur vei’ið aukið við þau. All-
an þennan tíma hefur vélaafl
rafstöðvarinnar verið of lítið
og ófulinægjandi fyrir þorps-
búa, og hefur það haft eigi lítil
áhrif til hins verra á æskilegar
framfarir í iðnaði hér, og aðrar
nauðsynlegar verklegar og
menningarlegar umbætur.
En Keflvíkingar hafa tekið
þessum rafmagnsskorti með
skynsamlegri stillingu, og beð-
ið eftir að hin mikla aflstöð
við Sog veitti þeim, þegar
færi gæfist, nauðsynlega raf-
orku. í lögum um Sogsvirkjun,
sém samþykkt voru á alþingi
1933, voru ákvæði um það, að
nærsveitir Reykjavíkur, og
sveitirnar og þorpin austan
fjalls skyldu verða virkjunar-
innar aðnjótandi auk Reykja-
víkur. Reykjanesskaginn hefur
því strax frá upphafi verið
með í áætluninni um dreifingu
rafmagns frá Sogi. Á haustþing
inu s.l. vetur kom þessi tilætl-
un líka greinilega fram.
Það var von margra manna
hér syðra, þegar Sogsvirkjunin
var gerð 1937, að Suðurnesja-
búar fengju línuna byggða nú
þegar, en úr því varð ekki, -—-
þrátt fyrir það, þótt margir. ætl-
uðu þá, að virkjunin hefði yfir
að ráða meira afli en Reykvík-
irigar þyrftu að nota. Að sú
von rættist ekki, mun mega
kenna því, að forráðamenn
hreppsfélaganna hér syðra hafi
hugsað sér að bíða eftir ódýrari
og að öðru leyti heppilegri tím
um en þá voru, til að byggja
þessa línu.
Nú er vonin um Sogsrafmagn
til Suðurnesja loks að rætast.
Alþingi og ríkisstjórn hafa þeg-
ar gert þær ráðstafailjr í þessu
sambandi, sem nauðsynlegar
eru til þess að málið nái fram
að gariga alveg á næstunni.
Hefur það og mætt mjög góð-
um skilningi allra aðila, sem
tillögurétt og ákvörðunarrétt
hafa um málið, óg að verulegu
leyti notið stuðnings þeirra.
í Alþýðublaðinu 5. þ. m. er
grein eftir Ólaf við Faxafen,
um hinar væntanlegu fram-
kvæmdir á sviði rafmagnsmáls-
ins fyrir Suðurnes. Er þar lát-
ið í veðri vaka, að ríkisstjórn
og Reykjavíkurbær sýni okkur
hér syðra helzt til milcla rausn
með því að veita okkur aðgang
að orkuverinu við Sog, sem er
eins og áður er sagt, fram-
kvæmd á áður gerðri áætlun.
Lýsir greinarhöf. ástandinu út
aí rafmagnsskortinum í Rvík
sl. votur, og því tjóni( sem ein-
stakiingar og stofnanir hafi
orðið fyrir af völdum of lítill-
ar orku. S'kal ekki dregið í efa,
að það tjón sé mikið. Hins veg-
ar eiga Keflvíkingar og aðrir
Suðurnesjamenn enga sök á
því. Að áliti færustu rafmagns-
verkfræðinga mun Sogsvirkjun-
in hafa verið byggð það stór í
upphafi, að eðlilegar líkur
væru fyrir, að nægja mundi
nokkurn tíma. Hin áætlaða i
notkun mun þó strax hafa far-
ið fram úr áætlun. Sl. vetur
var bætt við í Sogsstöðina 8
þús. kw. vélasamstæðu, og
virðist'- leyfilegt að álykta, út
frá sæmilega eðlilegri og hóf-
legri notkun, að sú.viðbót bæti
stórum um, og nægi unz fram-
kvæmdar verða fleiri viðbótar-
áætlanir rafmagnsverkfræðing-
anna.
Sá aðili, nefnilega Reykvík-
ingar, sem Ólafur við Faxafen
ber fyrir brjósti, hefur ómót-
mælanlega nú um 7—8 ára bil
haft aðgang að miklu meiri raf
orku heldur en velflestir aðrir
landsmenn. Þeir hafa að vísu
líka ómótmælanlega notað
þessa orku svo, að ekki var um
leifar að ræða, hvað sem verð-
ur, þegar nýja samstæðan L
Sogi er komin í notkun. Við
Keflvíkingar höfum 150 hest-
afla orkuver. Við kaupum kwst.
á eina krónu og fimmtíu aura.
Það er hátt verð, og höfum við
orðið að gæta hófst um notkun-
ina, — slökkva, þegar orðið er
sæmilega bjart á morgnana og
kveikja, þegar dimmir á kvöld-
in, og er það að vísu ekki nema
sjálfsögð ráðstöfun.
Þegar á allt þetta er litið,
sýnist ekki skynsamleg ástæða
eða eðlileg til að óttast, að um
orkuþurrð verði að ræða í
Reykjavík, ef hófs er gætt, og 8
þús. kw. samstæðan reynist vel.
Það, sem Keflvíkingar og Njarð
víkingar fá af raforkunni, er
ekki nema lítilræði saman bor-
ið við þá orku ,sem Reykvíking
ar hafa notað og koma til með
að nota, og getur ekki haft
jafn uggvænlegar afleiðingar og
Ólafur við Faxafen væntir. Ef
þess ennfremur er gætt, að
hitaveitan i Reykjavík hlýtur
að draga stórlega úr notkun
rafmágns til hitunar, sem óefað
hefur verið mjög mikil eftir að
kolaverð hækkaði, þá styður
það líka þá skoðun, að slík
vandræði sem í vetur áttu sér
stað, endurtaki sig ekki.
En sýni það sig, að um ófull-
nægjándi orku verði að ræða,
þá verður að fara aðrar leiðir
til að kippa því í lag, heldur en
að sleppa úr áður gerðri áætl-
un um dreifingu Sogsrafmagns
og útiloka Keflavíkurlínuna,
sem í raun réttri hefði átt að
vera komin upp fyrir sex árum.
Ólafur við Faxafen segir, að sér
þyki vænna um Reykvíkinga
en okkur hér syðra. Okkur
þykir jafnvænt um Reykvík-
inga og okkur, og kjósum ekki
að ganga á hlut þeirra, en við
viljum ekki vera settir skör
lægra en þeir um réttindi til að
njóta þess afls, sem býr í ís-
lenzkum fossum. — Hér við
Reykjanesskaga eru einhver
beztu íiskimið við ísland, ver-
stöðvarnar þar draga í þjóðar-
búið úr djúpi hafsins tugmillj.
króna viröi. Ódýr og góð raf-
orka til slíkra staða er því sú
krafa, sem allra sízt er hægt að
draga úr, að öðru jöfnu.
Ólafur við Faxafen bendir á
í grein sinni, að líklega mundi
hyggilegra að veita okkur að-
stoð til að byggja olíurafstöð en
að veita Sogsrafmagni hingað
suður. Það kynni ef til vill að
vera eitthvað ofurlítið betra
fyrir einstaka ReykvíJiing í
bili, og er það þó alls ekki víst.
| En hann hlýtur að minnast
| þess, að nú er svo komið raf-
magnsmálum, að þegar ráðgerð-
ar eru rafmagnsvirkjanir á ís-
landi, er það hið ódýra íslenzka
fossaafl, sem verður fyrir val-
inu, sem orkugjafi. Olíuknúið
orkuver var gömul nauðsyn, en
ill.
Ef Suðurnesjabúar ættu í ná-
grenni sínu eitthvert fallvatn,
hæft til virkjunar, mundu þeir
óefað hafa verið fúsir til þess
að eiga hlut að virkjun þar, og
láta þar með niður falla kröfu
um notkun afls austan frá Þing
vallavatni. En því er ekki að
heilsa. Einasta vatnið, sem
nokkuð kveður að á Reykjanes-
skaga, er Kleifarvatn, og enda
þótt það sé kynlegrar náttúru,
mun það eins og stendur, ekki
talið heppilegt til virkjunár.
Keflavík, 7. ágúst 1944.
Valtýr Guðjónsson.
Frh af 4. siðu.
svæðið, gætu húsmæðurnar í
Reykjavík, hvort lieldur að
kveldi eða morgni dags, fengið
’ ferskan, frosinn og góðan fisk:
til neyzlu sér og sinum, rétt
eins og húsmæður hér austur í
Skaftafellssýslu.
Kirkj ubæjarklaustri
(Prestssetrinu)
2. ágúst 1944.
Arnqrivx7.iv K'-:"+Aánsson.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framhald af 4. síðu.
Þessi fáu dæmi sýna glöggt, að
„ástandsmeyjarnar“ hafa nú ó-
frægt staðinn svo, að hermennirn
ir virðast ætla,' að ungar stúlkur
komi ekki til Þingvallar í öðrum
tilgangi en þeim, að leita lags við
þá.
Er því í raun réttri þannig far-
ið, að íslenzkat stúlkur mæli sér
mót við hermenn á Þingvelli og
geri með því þennan helgasta reit
þjóðarinnar að griðastað ástands-
ins?
Sé svo, er sárt til þess að vita,
að til skuli vera íslenzkar stúlkur
svo gersneyddar allri þjóðernis-
tilfinningu.“
Þetta er ófögur lýsing — en
hún er því miður sönn.
Consfance Talmadge
Constance Talmadge var á
tímum hinna þöglu kvik-
mynda ein af frægustu
stjörnunum í Ameríku; en
langt er síðan hún hætti að
leika. Nú er hún í þjónustu
rauða torossins.
* Happdrætti Háskóla íslands.
Á morgun kl. 1 verður dregið í
6. flokki haþpdrættisins. Athygli
skal vakin á því, að engir miðar
verða afgreiddir á morgun, og eru
því allra síðustu forvöð að kaupa
miða og endurnýja.