Alþýðublaðið - 12.08.1944, Blaðsíða 4

Laugardagur 12. ágúst 1944
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
óýðuhúsinu við Hverf isgötu
Eímar ritstjórnar: á"' i og 4902.
Símar afé"_j.ðslu: 4900 og 4906.
♦
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
SnæbjÖTii Jónsson:
SfikiD við alpýðBna.
KOZv'IMÚNISTAR eru næsta
viðkvæmir fyrir Iþví, að
þeir séu minntir á framkoxnu
sína við forsetakj örið á Þing-
velli. Er iþað heldur ekki nema
tmjög að vonum, því að sjald- j
an mur.u þeir ihaÆa fundið anda
til sín jaín köldum gusti fyrir-
litningar og andúðar frá almenn
ingi eins og einmitt í sambandi
viðþaðmál. (
Blað kommúnista reynir í gær
að draga atihygli frá íhinni ó-
frægilegu framkomu þing-
manna kommúnista á Þingvelli
með Iþví að jórtra upp gamlan
óhróður um Alþýðuflokkinn.
Þar er endurtekið 'hið gamal-
kunna níð um ALþýðuflokkinn;
að hann hafi brugðizt stefnu
sinni í einu og öllu, s-vikið um-
bjóðendur sína o. s. fnv.
í engu kemur ■ fyrinlitning
Moskvamannanna fyrir dóm-
greind íslenzkrar alþýðu jafn
greinilega í ljós og í skrifum
sem þessum. Það þarf meira en
litla trú á ofurmagni heimsk-
unnar til þess, að álíta að hægt
sé fyrir flokk eins og kommún-
ista að vinna fylgi með því að
ásaka Alþýðuflokkinn fyrir svik
við málstað álþýðunnar. Hlutur
kommiúnista í þeim efnum er
slíkur að ætla mætti að þeir
forðuðust að tala um svik við
alþýðuna. ‘En þeir vanmeta svo
dómgreind íslenzkrar alþýðu, að
þeir álíta að 'hægt sé að blekkja
íhana endalaust með innantómu
orðagjálfri og síendurteknum
fullyrðingum, enda þótt allt
þeirra tal stangist við staðreynd
ixnar og sé til þess eins fallið
■að draga atChygli að þeirra eig-
in svikum.
*
í báðum kosningunum á ár-
inu 1942 juku kommúnistar all-
verulega fylgi sitt. Þeir lofuðu
því, að ef þeir eflust á þingi,
myndu þeir beita sér fyrir mynd
un róttækrar umbótastjórnar í
landinu og hrinda í f ramkvæmd
margvíslegum umbótamálum til
hagsibóta fyrir alþýðu landsins.
Margir urðu til þess að veita
koanimninistum tækifæri til að
efna loforð sín með jþví að gefa
þeim atkvæði í kosningunum,
enda efldust kommúnistar mjög
á þingi og fengu tíu þingmenn
í stað þriggja áður. En hver er
•árangurinn af þessu stóraukna
þingtfylgi þeirra? Þeir hafa ver-
ið tómlátir um myndun hinnar
róttæku umibótastjórnar en sótt
því fastar eftir nánu samstarfi
•við Sjálifstæðisflokkinn. Hags-
íbótamálum allþýðunnar hafa
þeir engum hrundið í fram-
kvæmd. í stuttu máli: alþýða
landsins hefir alls einskis góðs
orðið aðnjótandi vegna hins
aukna þingfylgis kommúnista.
Hins 'vegar veit hvert manns-
foarn á landinu það, að allt, sem
áunnizt hefir í réttinda- og
hagsmunamiálum alþýðunnar, j
er árangur af þrautseigri foar- '
áttu Alþýðuflokksins. Þegar Al-
þýðuflokkurinn átti ekki nema
einn fulltrúa á þingi, tókst að
fá framgengt sumum þýðingar-
mestu réttindamálum verka-
VAFALAUST eru þeir menn
til, sem telja það engu
skipta hvort fullnægt er eftir-
spurn eftir foókum eða ekki. Ég
efa meira að segja ekki að þeir
éru til á meðal forustumanna
þjóðarinnar. Ýmislegt mætti til
tína úr sögu siðasta áratugsins,
sem bendir til þess, að hjá leið
togunum hafi stundum gætt
lítils skilnings á flhlutverki bók-
mermtanna í þjóðfélaginu.
Þannig var það eift sinn á hor-
grindarárum okkar, áður en
striðsgróðinn tók að flæða yfir
landið og fylla annars sítóman
ríkissjóð, að íslenzkum fjár-
málaspekingum hugkvæmdist
það snjallræði að leggja toll á
innfluttar bækur. Þá tókst okk-
ur nú það, sem okkur hafði
lengi langað til, sem sé að beina
að okkur . athygli 'heimsins.%
Dönsk, ensk og frönsk blöð
(máske lika annarra þjóða, þó
að ég sæi þau ekki) sögðu frá
þessu. En það leiðinlega við a't-
hygli þeirra var það, að þau
sögðu frá því sem einhverju
fáránlegu og ekki beinlínis til
fyrirmyndar. Líklega var það
undrun hinna erlendu blaða,
sem leiddi til þess, að alþingi
lækkaði seglin og lét sér nægja
að tolla myndabækur handa
börnum og sömuleiðis landa-
kortabækur. Helzt sá skattur
siðan og verður að teljast bæði
skemmtilegur, viturlegur og
sanngjarn, því að hann lendir
allur á barnaheimilunum, og
þau hafa nógu breitt bakið til
að bera hann. Að vísu er sá
ljóður á, að teóretiskt g e t a
þau leitt hjá sér myndabóka-
kaupin, en sem betur fer ekki
heldur nema teóretiskt. Atlas-
ana neyðir rí-kið þau hin-s veg-
ar til að kaupa og getur beitt
hinni mestu harðneskju ef ein-
hver barnamaðurinn þverskall-
ast. Því nú • verða allir að
menntast. Og í þá daga mundi
það hafa þótt viðkunnanlegra
að blessuð börnin gætu þó sýnt
hvar á hnettinum Þýzkaland
væri. En þar voru þeir góðu
menn, nazistárnir, sem komu
mundu hingað með hægri-
bandarakstur og fleiri gæði.
En áleppum nú allri fornald-
ársögu. Þá vil ég geta þess, að
vorið 1937 var mér sagt suður
í Lundúnum, að hundaskattur
þessi væri gagnstæður því, er
lofað hefði verið þegar við
sömdum um verzlunarviðskipti
við Bretland. Það held ég nú
að hljóti að hafa verið misskiln-
ingur. Dreg ég þá ályktun af
okkar margtuggnu og margjótr-
uðu bendingum til Ameríku-
manna og Breta að halda gefin
loforð. Ekki förum við að pré-
dika öðruvísi en við breytum.
Trésmiðurinn orðhvassi frá
Nazaret mundi aldrei hafa haft
ástæðu til að segja við okkur
það sem hann sagði um ólukk-
ans faríseana. Nei; „þar bjuggu
drengir“, sagði Þorsteinn og
horfði aftur í tímann. Efalaust
mundi hann hafa gefið okkur
nútíðarmönnum sama vitnis-
burðinn.
En nú kem ég aftur að upp-
hafinu. Enda þótt þeir séu til,
sem litlu þykir gegna um bæk-
ur eða ekki bækur, eru hinir
miklu fleiri á ísland, sem telja
þær ekki tóma þarfleysu, og
mundu kunna því illa, að stór-
legur skortur yrði á þeim. En
sá möguleiki er nú einmitt fyr-
ir dyrum.
Þetta heíir árum saman verið
fyrirsjáanlegt. Það skortir óra-
mikið á, að við séum í þessu
efni sjálfum okkur nógir. Það
er engin þjóð nú á dögum og
allra sízt Islendingar. Það verð-
ur ávallt óumflýjanlegt fyrir
okkur að flytja inn ‘mikið af
bókum, ef nokkurt menningar-
líf á að vera í landinu. Til árs-
loka 1939 kom langmest hinna
erlendu bóka frá Danmörku, en
siðan hefur vitanlega ekkert
þaðan komið. Við höfum orðið
að leita til Englands og Ame-
ríku um það, sem við höfum
þurft á að halda í. þessu efni,
eins og öðrum. Innflutningur
bóka á þessum árum hefur vit-
anlega ekki nema að litlu leyti
verið handa okkur sjálfum,
hejdur miklu meir handa her-
liði því,- er í landinu ’hefir dval-
ið, og á bókaverzlun við það,
hlýtur ísland að vera búið að
hagnast um hundruö þúsurtda.
Snemma fór að verð hart um
að fá bækur frá Englandi. Þorri
enskra forleggjara var, eins og
kunnugt er, samansafnaður á
litlu svæði í London, og einmitt,
það hverfi þurrkaðist út í loft-
árásinni miklu- nóttina milli 29.
og 30. desember 1940. Þá misstu
ýmsir hinna stærstu forleggj-
aranna ekki aðeins húsakynni
sín, heldur og hverja einustu
bók, sem þeir áttu. Útgáfa
dróst auk þess mjög saman af
öðrum ástæðum — skorti á
pappír, vélum og vinnuafli —
og sá samdráttur heldúr enn á-
fram, svo að nú má telja að
vandaræðaástand ríki og horf-
urnar séu ískyggilegar. Hefur
forleggjarasambandið ekki alls
fyrir_ löngu skýrt frá því, að af
hverjum tíu bókum, sem út eru
gefnar, séu níu miklu meir en
uppseldar áður en þær koma
út. Af rúmum 18 milljónum
binda, sem seldust árið 1943,
var fullur hélmingur gamlar
birgoir — reyttur saman hjá
þeim forleggjurum, sem ekki
höfðu misst allt sitt í eldinum.
En þessar gömlu birgðir mega
nú ‘heita þrotnar. Skólar eru
þegar koinnir í hinar mestu
kröggur, og þó fyrirsjáanlegt,
að stórlega muni þær kröggur
aukast í haust, einkum þar sem
fræðslulögin nýju krefjast mjög
aukins bókakosts. Þó er talið’ að
fyrst muni keyra um þverbak,
þegar stríðinu við Þýzkaland
lýkur. Þá þarfnast herinn hálfr-
ar fjórðu milljónar námsbóka,
og mun flestum að sinni verða
torleyst úr þeirri spurningu,
hvaðam • þær foækur eigi að
koma.
Hvaðanæva af þeim löndum
heimsins, sem frjáls eru, hefur
í meira en tvö ár látlaust rignt
á Englandi kvörtunum um
skort á enskum bókum. Vafa-
laust hlýtur hið sama að hafa
átt sér stað í Ameríku, þó að
vitaskuld hafi Ameríka staðið
betur að vígi til þess að verða
við kröfunum. En gagnlaust er
að heimta það, sem ekki er til,
og England hefur að tiltölulega
miklu leyti orðið að segja nei
við foeiðnum þessum. Eg skal
rétt nefna tvö dæmi um erfið-
leikana að mæta kröfunum —
annað þeirra dálítið broslegt:
Fyrir nærri þrem árum sendi
menntamMastjórnin í Ástralíu
pöntun á 50 000 eintökum á
Concise Oxford Dict-
ionary. Forleggjarinn gat
e k k e r t látið. (Hér heíur bók-
in oftast verið fáanleg, en venju
lega hafa ekki fengist nema 2-6
eintök í senn). Síðastliðið vor,
þegar Tito marskálkur sendi
fulltrúa sinn til Lundúna til við-
ræðna við brezku stjórnina, gaf
i--------------------------
hann honum stranga fyrirskip-
un um að fara ekki svo af Eng-
landi aftur, að hann hefði ekki
meðferðis handa sér eintak af
þessari sömu frægu orðabók.
Þetta mátti nú sýnast létt verk
og löðurmannlegt. En reyndin
varð önnur. Leitað var í bóka-
verzlunum og auglýst í blöðun-
um, sagt hver bókina ætti að
fá, en alveg árangurslaust. Loks
greiddi Clarendon Press úr mál-
inu með því að láta eintak, sem
þar var á skrifstofunni.
Það lætur að líkindum að
lönd undir oki Þjóðverja og Jap-
ana muni verða bókasnauð, þeg-
ar þau frelsast. Fyrir þessu hafa
bandamenn þegar hugsað, eins
og svo ótrúlega mörgu öðru.
Nefnd til að annast þetta mál
var fyrir löngu skipuð á Eng-
landi og er Sir Ernest Barker
formaður hennar. Nefndin safn
ar bókum í því augnamiði að
hjálpa þessum þjóðum og á svo
líka að sjá um skömmtun bóka
til útflutnings. Efalaust hafa
Bandaríkin eitthvað svipaða til-
högun, en á þeirra ráðagerðum
og athöfnum skortir ijiig allan
kunnugleik. Síðan brezka nefnd
in var sett á stofn, hefur það
sannazt, að kveður hver sinnar
þurftar, og hefur borið ekki all
áuglýsingar,
sem birtast eiga í
Alþýðubiaðinu,
Verða að
komnar til Auglýs-
iagaskrifstofunnar
í AI{jýðuhúsin,<:,
(gengið ii_ frs
Hverfisgötu)
ffyrir kl. 7 að kvöicil
lítio á málinu í enskum blöð-
um. Mér vitanlega hafa þó ís-
lendingar ekkert látið frá sér
heyra, nema hvað TheTimes
'birti bréf frá mér 27. maí í vor,
þar sem ég vakti lítillega máls
á þörf okkar. Olli það hneyksli á
meðal islenzkra nasizta, svo að
ein lítil sál úr þeirra hópi gat
ekki orða bundizt. Sir Ernest
Barker svaraði þegar bréfi
miínu í sama blaði og lofaði að
þörfum þeirrar þjóðar, sem gef-
ið hefði heiminum N j á 1 u og
Laxdælu, ásamt fleiri. rit-
Frh. af 6. síðu.
17 ÍSIR skrifar um Þingvöll í
» fyrradag og farast orð m.
a. á þessa leið:
,,,Útivist mun vafaiaust aílstað-
ar jafnholl á íslandi, en fáir stað-
ir eru þjóðinni heilagir. Sennilega
veitir núlifandi kynslóð ekki af
að vernda þá fáu sögustaði, sem
slík helgi hvílir yfir. Þingvalla-
nefnd ætti þar að ganga á undan
með góðu fordæmi og gæta þess
sérstaklega, sem henni 'hefir að
lögum verið falið. -Því fer svo
fjarri að svo sé, að fullyrt er að
á Þingvelli hafi verið komið upp
hæli fyrir leitandi sálir, — ekki
sálarinnar vegna heldur líkamans,
—• og sé þar ekkert tillit tekið til
þjóðernis manna né erinda á Þing
völl. Fullyrt er að viss tegund
kvenna hafi flutt bækistoðvar sín
'ar að nokkuru þangað austur og
hafi ekki siðbætandi áhrif á um-
hverfið, enda hafi þær þangað
nokkuð að sækja. Slíkt er illa far
ið og ómaklega gagnvart íslenzku
þjóðinni. Lögreglueftirlit hefir
verið aukið af þessum sökum á
Þingvölltím, að minnsta kosti um
helgar, — en slíkt eftirlit kemur
að takmörkuðu gagni hafi ein-
staklingarpir ekki þá siðgæðis-
kennd til að bera að virða staðinn
og sögu hans að nokkuru, sem og
tilfinningar þjóðarinnar allrar,
sem við hann eru tengdar. Séu ís-
lendingar ekki gæddiir slíku siú-
gæði, er heldur ekki von að er-
lendir menn skilji hvers virði siað
urinn eir í augum þéirra, eða hagi
umgengni sinni þar með fullri
nærgætni, sem þó er yfirleitt gætt
að því er bezt er vitað, á öðrum
stöðum á landinu. Því ættu nauð-
leitaraðilar að beina leit sinni í
aðrar áttir og knýja á og vafalaust
mun verða fyrir þeim upplokið á
öðrum stöðum en Þingvöllum.“
Burt með ófremdina af Þing-
velli! Það er krafa, sem allir
þjóðhollir Íslendingar standa
saman um.
*
í forustugrein i Mbl. nú ný-
lega um dýrtíðarmálin og fram
tíðarhorfur segir m. a. á þessa
leið:
„Ráðgert var, að Alþingi yrði
kvatt saman til framhaldsfunda,
15. september næstkomandi. Ó-
sennilegt er, að ríkisstjórnin geti
dregið það svo lengi, að kalla þing
ið saman. Hún hefir það vitanlega
á valdi sínu, að kalla þingið fyrr
saman.
En eru þá líkur til, að þingið
geti ráðið þessum málum (þ. e.
dýrtíðarmálunum) til farsælla
lykta? Engu skal um það spáð.
En hitt er víst, að ekkert verður
gert að gagni í þessum málum án
þess að til kasta þingsins komi.
Hér í blaðinu hefir margsinnis
verið bent á nauðsyn víðtæks
samstarfs allra flokka, til þess að
leysa þessi margþættu vandamál.
Ef til vill er tilgangslaust um
þetta að ræða, en þá verður að fá
úr því skorið, svo að þjóðin sjái
hverjir skerast úr leik“
Já, hvers vegna ekki að gera
þjóðinni grein fyrir ástæðunum
til þess, að ekki er unnt að
mynda samstjórn allra flokka?
lýðsinis. En árangurinn af þing-
setu tíu kommúnista er ekki að-
j eins >enginn
heldur verri en
engmn.
l^AUiAiAiXiAiJUAiAiA^^^
Áskriftarsími Alþýðublaðslns er 4'