Alþýðublaðið - 12.08.1944, Blaðsíða 5

ALfrVmiBlUM-W
5
iLaugardagur 12. ágúst 1944
Um rangfærslur örnefna. — ÓvandaSa meðferð ís-
lenzks máls og einkennis bókstafir bifreiða í Hafnar
firði. — Ekki réttur tónn.
HKUMUR Á HORNINU sendir
mér þetta bréf um rangfærsl-
ur örnefna: „Hvar og hvenær, sem
ritað er um rafmagnsvirkjunina
iijá Syðri-Brún í Grímsnesi, er hún
nefnd „Sogsvirkjunin‘‘; en þar er
virkjaður Ujósifoss í Ölvisá; SogiS
er enn óvirkjað. Ölvir hefur sá
heitið, er fyrstur byggði við
„vatnið fiskisæla“. Við hann er
nafn vatnsins kenní, svo og jarS-
arinnar, þar sem hann bjó, og ár-
innar frá vatninu til sjávar. Nafn
faefur breytzt þá er alþing var við
það sett.“
„SÉRNÖFN eru á köflum árinn-
ar, ltaflinn milli Ölvisvatns (nú
Þingvallavatns) og Úlfljótsvatns
heitir S o g ; neðar, þar sem áin
er lygn og breið, er kafli hennar
nefndur Álftavatn. Ölvis(ár)sveit
var lengi frá Nesjum til Þorláks-
hafnar (báðar jarðir meðtaldar),
og lá þá Ölvisá næstum í hálfhring
um sveitina. í síðari tíð hefur sá
hluti Ölvissveitar (nafnið snemma
stytt í Ölvis, nú fram borið Ölvus),
•sem er fyrir aftan Grafn-
ing, verið skilinn frá, og er nú
sú sveit nefnd ,,Grafningur“! En
Grafningur heitir skor sú, sem gat
an austnorðan í .Grafningshálsi
liggur eftir. — Rarjnalegt, þá er
forn og góð örnefni eru færð úr
lagi, eða snúið í villu.“
ENNFREMUR segir bréfritarinn:
„Oft er nú í greinum (og aug-
lýsingum) í blöðunum, svo kauða-
legt mál, að raun er að sjá. Hér er
•sýnishorn úr grein: „Það má með
•sanni segja þ a ð , að Magnús leggi
■sig allan fram um þ a ð , að koma
í veg fyrir þ a ð , að æðstu óskir
þegng hans rætist.“ Hér er „ þ a ð “
óþarft alls staðar, og að eins til
málspillingar. Málsliðurinn verður
lögulegri (og tapar engu) sé öll
„það “-orðin strykuð út! Og
r.margt er þessu lík.t.“
HAFNFIRZKUR BIFREIÐA-
STÓRI skrifar: „Mjög mikil ó-
ánægja ríkir meðal okkar hafn-
firzkra bifreiðastjóra út af því að
einkennisbókstafur bifreiða okkar
skuli vera sami og sýslunnar, Gull-
bringu- og Kjósarsýslu, — G —.
Finnst okkur hálf napurt að kaup-
staður okkar, sem er þriðji stærsti
bær landsins, skuli ekki hafa sér-
•stakan bókstaf fyrir bifreiðar sín-
ar, eins og allir aðrir kaupstaðir.“ ;
„EF TIL. VILL má segja, að
sama máli sé að gegna um Akur-
eyri, þar eð Eyjarfjarðarsýsla öll
hefur sama bókstaf og Akureyri
— A —, en þó finnst mér það ekki
sambærilegt, því að í fyrsta lagi
er langmestur hluti A-bíla frá Ak-
ureyri, og í öðru lagi er þar not-
aður upphafsstafur Akureyrar-
kaupstaðar, svo að allir sem sjá
bíl merktan —■ A — telja hann
véra frá Akureyri.“
„ALLT ÖÐRU MÁLI er að
gegna um Hafnarfjarðarþílá, Eng-
inn maður, sem sér bíl merktan
— G — getur séð, hvort hann er
úr Hafnarfirði eða ekki. Það er
ekki einu sinni’ svo vel að Hafnar-
fjarðarbílar fái að hafa sín nr. í
röð, t. d. frá 1—200, heldur eru
þau á öllum hundruðunum eða frá
1—500. Bíll' nr. G-7 getur verið
frá IJafnarfirði, G-8 af. Seltjarn-
arnesi, G-9 frá Álafossi, G-470'’frá
Hafnarfirði, G-471 úp Grindavík,
G-472 af Kjalarnesi o. s. frvs“
„ÞEGAR NÝJU umdæmismerk-
in komu fyrir nokkrum árum,
reiknuðu auðvitað allir með því;
að Hafnarfjörður fengi sérstakan
bókstaf, og.þá með allri sanngirni
— H —, eins og aðrir kaupstaðir,
sem allir hafa ’ sína upphafsstafi
(nema Alcranes, sem fékk kaup-
staðarréttindi eftir þetta, en þá
fékk Akranes um leið sérstakan
bókstaf, fyrír sína bíla, — E —.
Hafði áður bókstaf sýslunnar,
— M —). Gera mætti ráð fyrir að
Hafnarfjörður færi ekki ver út úr
því með miklu fleiri bíla.“
„EN SVO varð samt eklii, eins
og kunnugt er, heldur fékk Húna-
vatnssýsla, sem er miklu bílafærri,
þann staf, en Hafnarfjarðarkaup-
staður varð að gera sér að góðu að
fá staf með mörgum öðrum. Nú er
það von okkar hafnfirskra bifreiða
stjóra, að við fáum sérstakan
bókstaf fyrir okkar tæplega 200
bíla. Um aðra tæka bókstafi en
T eða O er ekki að ræða, og mætti
notast við annan hvorn þeirra.
Kæmi þetta í framkvæmd héldu
að sjálfsögðu allir iþeir, sem hafa
nr. fyrir neðan 200 sínum gömlu
nr., en hinir fengju þau nr. sem
á milli vantar.“ .
“ L ÖGREGIj US TJ ÓRINn'“ hí ingdi
til mín í gær og kvartaði undan
þeim tón, sem ég hafði látið’ koma
fram í því, er ég hafði eftir honum
fyrir nokkrum dögum, enda kvaðst
hann ekki hafa mælt sem þeirra
•orða, er ég haÆði eftir honum.
Tónninn var minn. Vil ég ekki
undir neinum kringumstæðum
rangfæra orð lögreglustjóra og þyk
ir mjög miður, ef ég hefi gefið
almenningi rangar hugmyndir um
álit hans á þeim málum, sem um
var rætt:
Hannes á horninu.
11—13 ára vantar til S.Z gæta barns, þótt ekki vær
nema nekkra tíma á degi hverjum.
GóS kiör. — A. V. Á.
AUGLÝSIÐ í ALÞÝÐUBLÁÐINO
Herflutningar
Á imynd þessari sjást'iherflutningar: ibándamanna frá innrásarsvæðinu á Frakklandi inn í
landið. Herflutnin'gar bandamarma fiá ströndinni til vígvallanna eru látlausir, enda gefur
iþað að skilja, að mikinn útbún ð puiii til nsss að ösyja orrustur þær, 'sern þar eiga sér stað
EG MAN ekki nákvæmlega,
hvar þetta gerðist, en það
hlýtur að haí'a verið einhvers
staðar í Bosníu suður við landa
mærin. Barizt hafði verið um
þorpið, svo að þar var nú fátt
manna í likingu við það, sem
fyrrúm var og meginhluti
þess í rústum. Herdeild okkar
átti að hafa þar nokkurra daga
viðdvöl til þess að fá notið nauð
synlegrar hvíldar. Við urðum
að finna einhver húsaskjól fyr-
ir þá af mönnum okkar, sem
voru aldurimignir eða : sjúkir.
Félagar minir komu mér fyr-
ir í litlu húsi. Þar var og fjár-
hús, hlaða og lítill matjurta-
garður. Húsinu var skipt í
GS.EIN ÞESSI, sein er eftir Vladimir Nazor og hér þýdd
úr tímaritinu World Digest fjallar um gamla konu
í Júgóslafm, sem gengur í lið méð skæruliðunum eftir að
þeir hafa gist þorp hennar. Greinin bregður upp Ijósri
mynd af afstöðu fólksins í Júgóslafíu til mannanna, sem
veita þýzka innrásarhernum viðnám annars vegar og kjör-
um skæruliðanna hins vegar. En þrátt fyrir hörmungarnar,
sem Júgóslafar verða að þola, er þar eigi aðeins um að
ræða viðnám dreifðra flokka heldur almenna baráttu
fólksins.
tvennt. Fremra herbergi, þar
'sem' arininn var, og innra her-
bergi, þar sem kindurnar voru
hýstar á vetrum, en konurnar
og börnin sváfu u.m þetta leyti
árs. Karlmennirnir voru allir á
braut. Ég átti einn að ráðast
til dvalar í húsi þessu, en við
fórum þó sex þangað inn, kald-
ir og illa á okkur komnir. Við
námum staðar við arininn og
hugðumst ylja okkur. En hann
’reyndist kaldur eins og steinn-
inn.
„Kondu, kveiktu upp í arn-
inum!“ sögðum við við ungu
konuna, er var auðsýnilega
móðir drengsnáðans, sem stóð
við hlið hennar og ungbarnsins,
er gamla konan vaggaði í svefn
úti í horni. Ilún starði á okkur
sljóum augum. Okkur duldist
ekki, að þvi fór alls fjarri, að
hún fagnaði komu þessara ó-
boðnu sesta.
„Við höfum ekkert brenni“,
svaraði hún. ,,Það verður pð ^ra
út 'í skóg' og höggva við til þess
að hægt sé að kveikja upp eld.“
Gamla konan reis á fætur og
kom til okkar. Ilún var gömul,
*mjög gömul, mögur og lotin og
nær tannlaus. Hún var næst-
um því sköllótt og tötraleg mjög'
til fara.
„Hlauptu út í skóg, Lazar
minn, og sæktu brenni“, sagði
hún við drenghnokk’ann. ,,Þú
. veizt, hvar það er að hafa.“
Að svo mæltu sneri hún sér
að okkur, raðaði nokki'um stól-
um framan við arininn og mælti:
„Fáið ykkur sæti og verið hjart
anlega velkomnir.“ .
Þess varð skammt að biða, að
eldur brynni glatt á arni og við
sætum framan við hann og lét-
um fara sem bezt um okkur.
„Jæja, bara að maður hefði
nú eitthvað að drekka!“ varð
einhverjum okkar að orði.
„Við eigum enga mjólk!“
flvtti tengdadóttirin sér að
segja.
Gamla konan spratt þegar á
fætur.
„Víst . eigum við mjólk!“
hrópaði hún. „Farðu með vögg-
una inn í hitt herbergið, Ruza,
og kom þú með mér, Lazar.“
Skömmu síðar kraumaði
mjólkin yfir eldinum
an okkur. Við seildumst niður í
bakpokana okkar ti.1 þess að
taka fram nesti okkar. Gamla
konan spratt þegar á fætur á
nýjan leik og hraðaði sér að
sækja allt það, sem hún átti og
taldi okkur með þurfa. Brátt
var hún aftur kominn inn til
okkur, og þegar við tókum að
spjalla saman, var hún ófeimin
að leggja orð í belg.
„Já, ég get ekki annað en vor-
kennt ykkur skæruliðunum,
sem verðið að ferðast á næt-
urnar gegnum skóginn, hungr-
aðir og þyrstir og það í þessu
veðri. Ég skal láta ykkur allt
það í té, sem ég hef fram að
bjóða, já, að rnér heilli og lif-
andi, og ég vona, að þið látið
svo lítið að þiggja það, sem
fram er reitt, þótt fátæklegt sé.
Þið eruð þó aldrei nema dauð-
legir menn, trúi ég.“ Hún bað-
aði út hÖndunum og ræddi þann
ig við okkur fram og aftur. Rödd
hennar var djúp og höst.

ur og gekk að mér. Húr
horfði hvasst í andiit mér o^
mælti því næst:
„Þú ert gamall maður, vinui
kær!“
„Satt er það, móðir góð, en
þó er ég þér mun yngri.“
„Það má vel vera, en ég er
heldur e'kki meðal skærulið-
anna. En það ert þú, sem ert
þó svona gamall og hrumur.
Þetta vérður þitt síðasta.. Ég sé
ekki betur en þú sér í slitnum
skóm og skjóllitlum fötum. Það
er ekkert vit í þ-ví fyrir þig að
fara svona út í skógana, þótt
það geti ef til vill gengið í þétt-
býlinu. Það er ekki eins og þú
sért ungur og fílhraustur. Hvað
an kemur þú annars?“
„Ég kem langt að. Utan frá
ströndinni.“
,,Ha, ströndinni? Ég ber nú
lítið skyn á það, hvað það er.
Framhald á 6. síðu.