Alþýðublaðið - 22.08.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 22. ágúst 1944.
S

Afmæli Reykjavíkur. — Uss — hafðu ekki hátt um
það! — Borgarstjórinn lánaði flaggstöng^ — og Hótel
Borg flaggar fyrir buisness! — Lofsamleg sparnaðar-
viðleitni bæjárins.
AOIÆLI KEYKJAVÍlvl R var
einhvern tíma íyrir helgina.
JÞetta vakti enga athygli og eng-
inn af forystumönnum í bæjarlíf-
inu hreyfði hinn minnsta fingur
til þess að efna til hátíffar hjá
bæjarbúum. Á tveimur stöffum
var flaggaff, á Reykjavíkur-ápó-
teki, effa kannske bærinn hafi
fengiff. flaggstöngina. lánaffa .í
þetta eina skipti, en eins og kunn-
ugt e r, er hann leigjandi í apó-
tekinu, og Hótel Borg, en þaff var
alveg af sérstökum ástæffum.
BORGARSTJÓRINN, og hirð-
menn hans í bæjarstjórn, hafði
nefnilega veizlu um kvöldið að
Hótel Borg, svo að von var að
Jóhannes bóndi flaggaði. Veizlan
var haldin fyrir forseta íslands, og
var það vel að höfuðstaðurinn
fagnaði forsetanum eftir að hann
kom úr ferðalagi sínu um landið,
ef til vill hefur það aðeins verið
tilviljun að veizluna bar upp á
afmælisdag Reykjavíkur.
ENGINN, nema fáir útvaldir,
vissu um þennan merkisatburð
borgarstjórans qg fólks hans að
Hótel Borg, enda er borgarstjórinn
og formaður bæjarstjórnar hóg-
værir menn, sem ekki óska eftir
því að verið sé að flagga meðyþví
sem þeir gera — að minnsta kosti
er farið ákaflega varlega að öllu
og öllum þlöðum, nema einu send
eftir á svolítil ómerkileg tilkynn-
ing um „afmælishátíðina“. Hið
eina blað, sem ekki fékk neina
tilkynningu, gat hins vegar skýrt
nákvæmlega frá ræðu forseta ís.
lands og hjali formanns bæjar-
stjórnar.
\ 1
FÁNASTENGUR voru auðar um
allan höfuðstaðinn þennan merkis
dag og munu bæjarbúar þó gjarna
hafa viljað flagga, því að þeim þyk
ir vænt um borgina sína og vilja
gjarna sýna hug sinn til hennar
þegar tækifæri bjóðast. En borg-
arstjórinn og formaður bæjar-
stjórnar eru karlar í krapinu, sem
ekki vilja að menn séu að flíka
tilfinningum sínum, og iþeir vilja
haía forystu í því efni eins og
öðru í bæjarlífinu, og það er ekki
að flíka tilfinningum sínum að
sitja í hnapp í dimmum sölum
Hótel Borg og hlusta þar á
grammófóngarg.
ÞAÐ ER VÍST alveg sjálfsagt
að fara með afmælisdag Reykja-
víkur eins og mannsmorð. Hins
vegar er kannske eklti ástæða til
þess að ásaka borgarstjórann eða
formann bæjarstjórnar fyrir neitt
pukur í því sambandi. Enda er
vafamál að hægt sé að segja að
þarna hafi verið um nokkuð puk-
ur að ræða, því að, Morgunblaðið
fékk allar upplýsingar, sem það
óskaði eftir að fá um atburðinn,
og það er þó alltaf nokkuð. — En
í alvöru talað, þá er þetta ekki
í fyrsta skipti sem borgarstjórinn
og það lið gefur þessu eina blaði
sérréttindi fram yfir önnur blöð,
þegar hann efnir til einhvers í um
boði bæjarstjórnar. Þetta er ó-
venjuleg aðferð og enginn einstak
lingur eða nokkurt fyrirtæki hér
á landi, annað en Reykjavíkurbær,
þykist þess umkomið að haga sér
þannig.
AÐ LOKUM er þó sjálfsagt að
viðurkenna þá viðleitni til sparn
aðar á fé bæjarins, sem fram kom
í þessu. Það er dýrt að fá vélrit-
að um þessar mundir, hvað þá ef
það þarf líka að láta fjölrita. Það
er ódýrara að vélrita eitt eintak
af ræðum sem haldnar voru við
þetta tækifæri handa einu blaði,
heldur en að láta vélrita þær í 4
eða 5 eintökum og senda öllum
bæjarblöðunum. Nóg er bölvuð
( eyðslan samt á öðrum sviðum.
! ■ Hannes á liorninu.
Alþýðuflokkurinn
Skrifstofa flokksins á efstu hæð Alþýðuhússins
Sími 5020.
Skrifstofutími kl. 9—12 og 3—7 alla virka daga
nema laugardaga kl. 9—12 f. h.
Alþýðuflokksfólk utan af landi, sem
til bæjarins kemur, er vinsamlega
beðið aó koma til viðials á fíokks-
skrifstofuna.
vantar tii aó bera Alþýóubiaóió
út tii fastra kaupenda víð
Ausfursfræfi
Snúið yður lil afgreiðslunnar. Sími 4900.
»
Rústir Cassinoborgar.
Þannig Isit Cassino út eftir að bandamenn höfðu Ihrakið Þjóðverja iþaðan brott eftir fjögurra
mánaða orrustu. Lofther og stórskotalið bamlamanna liafði lagt ihina fornu og fögru borg
gersamlega í nústir. í baksýn er Cassinofjallið,en upp á þtví 'var hið ‘fræga klaustur, sen
mjög var um rætt í sambandi við vopnavið;kiptin um iborgina.
Barátta
norsku skólanna.
GREIN þessi, sem er eftir norskan hermann, er komst
af landi brott til Bretlands, var upphaflega flutt sem
erindi í brezka útvarpið, en er hér þýdd úr brezka út-
varpsritinu The Listener. Fjallar liún um hina aðdáunar-
%'erðu baráttu norsku skólanna, þar sem nemendur, for-
eldrar og kennarar hafa í sameiningu varizt áhrifum Þjóð-
verja og norsku föðurlandssvikaranna og unnið marga
frækilega sigra eins og kunnugt er öllum þeim, sem
fylgzt hafa með fréttum frá Noregi.
TF-j EGAR Þjóðverjar komu til
** Noregs, var ég enskukenn-
ári við gagnfræðaskóla þar í
landi. Ég minnist morgunsins
í aprílmánuði árið' 1940, þegar
Þjóðverjar réðust á Noreg. Ég
hafði farið til skólans og hugð-
ist sækja þangað ný blöð. Þegar
ég stóð á skólahlaðinu, sá ég
skothríðina úr loftvarnabyssum
Norðmanna, sem beint var gegn
flugvélum Þjóðverja. Þrír eða
fjórir drengir voru þarna á
ákólahlacíinu. Þeir komu til
mín og var meira en lítið niðri
fyrir. „Kennári, eigum við ekki
að mæta í skólann í dag?“ Ég
gat ekki varizt því að brosa að
skyldurækni þeirra. Ég sagði
þeim, að þeim væri óhætt að
fara aftur heim, kennsla myndi
áreiðanlega falla niður þennan
dag. Og ég gat ekki að því gert
að ég bætti við þessum orðum;
’,,Þið sjáið, að bækur, kennsla
og menning er dálítið, sem heyr
ir liðna tímanum til.“ Ég efast
um, að þeir hafi skilið, hvað
mér bjó í hug. Og ég efast raun
ar um það, að ég hafi sjálfur
gert mér glögga grein fyrir því
á þessari stundu. Þá þekkti ég
ekki Þjóðverja og gerði mér
ékki Ijóst, hversu skólar — í
venjulegum . skilningi menning
arþjóða á því orði — skiptu
litlu máli í ,,nýskipan“ Adolfs
Hitlers.
Átökin milli skólanna norsk—
°g Þjóðverja hófust ekki þegar
í stað. Það var ekki fyrrr en
haustið 1940, þegar Quisling
hafði skipað einn málaliðsmann
sinn kirkju- og menntamálaráð
herra, sem svikararnir og inn-
rásarherinn tóku að reyna að
láta áhrifa sinna gæta í skól-
um Noregs, og viðnám Norð-
manna hófst jafnframt. Eitt af
handbendum Quislings krafðist
þess, að mynd af Quisling yrði
fest upp á vegg í skóla okkar.
Dag nokkurn, er ég var að
kenna nemendum mínum enska
málfræði, kom einn af storm-
sveitarmönnum Quislings þar á
staðnum allt í einu inn í skóla-
stofuna. Hann bar stóra mynd
af Quisling undir hendinni.
Hann steig upp á eitt skólaborð
ið og festi myndina upp á vegg.
Ég bar kennsl á þennan náunga.
Hann var gamall nemandi minn
og hafði verið mjög treggáfaður
og erfiður lærisveinn. Ég hafði
einu sinni orðið að fella hann
við pTóf vegna slælegrar
frammistöðu hans. Eftir það
hafði ég engin kynni af honum
haft. Þetta var hefnd hans. Við
héldum áfram starfi okkar eirís
og þessi piltur væri hvergi
nærri. Hann ’stóð þarna uppi á
borðinu góða stund eftir að hafa
komið myndinni af Quisling fyr
ir og horfði storkandi á s-túlk-
urnar og drengina í bekknum.
„Þið skuluð bara bíða og sjá
til,“ hrópaði hann. Því næst
stökk hann niður af borðinu og
stikaði út úr stofunni, en sló
bókina úr höndum mér um leið
og hann "fekk framhjá. Þegar
hurðin hafði lokazt að baki hon-
um, reis ein stúlkan á fætur og
mælti: „Við getum ekki haft
þessa mynd hér. Pabbi segir,
að Quisling sé svikari, og brjál-
aður í þokkabót.“ Ég kinkaði
aðeins kolli og sagði, að ég
myndi ræða mál þetta við hina
kennarana og við því næst taka
sameiginlega ákvörðun. En þ’eg
ar ég kom aftur inn í skóla-
stofuna í næstu kennslustund,
var myndin á brott.
Ég gat margt lært af þess-
ari heimsókn hins gamla nem-
enda míns, sem nú hafði gerzt
einn af stormsveitarmönnum
Quislings. Ég taldi mig hfa lært
meira um stríðið af þessari einu
heimsókn en öllu því, sem ég
hafði lesið um hana í blöðum
og bókum. Ég sá fram á það, að
hinum varnarlausu myndi sýnd
miskunnarlaus grimmd. Ég sé
enn þennan atburð fyrir mér
eins og hann hefði gerzt í gær,
sigri hrósandi stormsveitar-
manninn uppi á skólaborðinu
og myndina a!f Quisling á
veggnum. Brjáluð grimmd, hat-
ur á menntún, skipulögð hefnd
smámennisins, sem taldi sig
hafa yfirhöndina, það var þetta,
sem mín beið.
Haustdaga þessa fyrir fjórum
árum, ræddum við kennararnir
um það, hvað við skyldum til
bragðs taka. Við vildum gera
okkur ■ glögga grein fyrir því,
hvað fyrir okkur vekti í starfi
okkar, og við vermdumst hug-
sjónum, sem við höfum til þessa
haft lítið af að segja. Við spurð-
um sjálfa okkur þess, að hverju
við hefðum stefnt með mennt-
unar- og fræðslustarfi okkar í
Noregi. Mér virðist það aug-
ljóst, að Norðmenn hafi verið
lýðræðissinnar í skólamálum
sínum í tvíþættum skilningi
þess orðs. Öll börn í Noregi
voru sem sé skyld til sjö ára
skólagöngu. Sjötíu af hverjum
hundrað börnum, sem lokið
höfðu fullnaðarprófi við barna-
skóla, hófu svo nám við iðn-
skóla eða aðra sérskóla. Þrjátíu
fullnaðarprófsbörn af hverjum
hundrað stunduðu hins vegar
fimm ára nám í gagníræðaskól-
um landsins. Þessi tilhögun
fræðslumálanna hafði marga
kosti og merka. Það er engan
veginn eirís ríiikið djúp staðfest
milli atvinnuveitandans og
Frh. af 6. síðu.