Alþýðublaðið - 26.08.1944, Blaðsíða 4

é
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 26. ágúst 1944.
fl )t|örbleí>iÖ
Otgefandi: Alþýðuflokkurínn.
.Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: og 4902.
Símar afgr_iðslu: 4900 og 4906.
Verð í laysasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Fðheyrð blaðaskrif.
T VÖ DAGBLÖÐ hér í bæn-
um hafa hagað sér mjög
furðulega í sambandi við vest-
u/rför forsetans og föruneytis
hans. Skrif þeirra um útanríkis
málaráðherrann í því sambandi
eru furðulegt hneyksli og lýsa
slíkum skorti á háttvísi og sið
menningu, að hreinustu undr-
ún sætir, „ ,
•t f *
'/ Þjóðviljinn hóf þessi ófrægi
legu skrif, en Morgunblaðið lét
ekki lengi á sér standa að bæt-
ast í hópinnn. Blöð þessi býsn
ast mikið yfir því, hvert geti
verið erindi utanríkismálaráð-
herra vestur um haf. Komast
þau bæði að þeirri niðurstöðu,
að hann hljóti að vera í póli-
tískum erindagerðum, og þá
helzt þeim að taka upp einhvers
konar samninga eða viðræður
við Bandaríkjastjórn, sem gera
megi ráð fyrir að frelsi og sjálf
stæði íslands stafi hætta af. Er
þetta ýmist sagt berum orðum
eða dylgjað um það.
Slík blaðask^if sem þessi lýsa
öðru af tvennu: furðulegri fá-
vizku eða óvenjulegum skorti á
siðmannaðri framkomu. For-
seti íslands fór þessa för sína
til Vesturheims í boði forseta
og stjórnar Bandaríkjanna.
Hann var boðinn þangað með
föruneyti og hefir vitaskuld
enginn haft hönd í bagga með
því, hverja hann valdi sér til
fylgdar. En það er ofurskilj-
anlegt, að forsetinn tæki með
sér ábyrgan ráðherra í ferðalag
ið, enda algild venja, þegar um
slíkar ferðir þjóðhöfðingja er
að ræða. Var þá vissulega ekk-
ert eðlilegra en utanríkisniála-
ráðherrann yrði fyrir valinu og
getur enginn haft neitt við það
að athuga, nema til sé að dreifa
vanþekkingu eða eindæma
tuddaskap. Óvild sú, sem Þjóð
viljinn og Morgunblaðið bera
til utanríkisráðherra, ætti ekki
að blandast inn í þetta mál,
nema til sé að dreifa serstökum
skorti á háttvisi og siðmenn-
ingu hjá þessum blöðum. Skrif
þeirra um utanríkismálaróð-
herrann í tilefni af því, að for
setinrf hefir kvatt hann til ferð
ar með sér vestur um haf, eru
til þess fallin að setja leiðin
iegan blett á þjóðina.
Enn um flutningsglöldin:
Viðskiptaráð svarar stjórn
Eimskipafélagsins
SÍÐAST í júlímánuði birti
Eimskipafélag íslands 'h.f.
svar við greinargerð Viðskipa-
ráðsins um lækkun flutnings-
gjalda þess 9. mai s.l. Viðskipa-
ráðið hefur margt við skýrslu
þessa að athuga, og yrði það of
lagt mál; ef sérhverju atriði
hennar væri svarað. Mun hér
því aðeins rætt um það, sem
telja verður mestu máli skipta.
í hinu langa svari sínu leiðj
ir félagið í rauninni a-lveg hjá
sér eitt aðaiatriðið í greinargerð
\ ráðsins, sem sé, að félagið varð
ekki við marg ítrekuðum til-
mælum um að láta ráðinu í té
skýrslur um reksturinn og af-
komuna á síðari hluta ársins
1943 og að það með því, mð
beita sér mjög eindregið gegn
fyrirhugaðri lækkun flutnings-
gjaldanna í desemberbyrjun,
gaf ákveðið til kynna, að af-
koman mætti ekki við neinni
slíkri lækkun. Staðhæfingar
ráðsins um framkomu félagsins
að þessu leyti standa því óhagg
aðar.
Félagið hyggst sýna fram á,
að skýrslur þær og áætlanir,
sem það lét ráðinu í té í marz
1943, ha'fi verið algerlega á-
byggilegar, með þvi, að ráðið
játi, að „samkvæmt skýrslum
þeim, sem fyrir liggi“ hafi
„reksturinn á fyrstu mánuðum
ársins gefið tilefni til hækkun-
ar á flutningsgj öldunum' ‘. Fé-
lagið fór í marz 1943 fram á
hækkun, sem nam 55%, 85%
og 200% eftir vöruflokkum, og
rökstuddi þá kröfu með um-
ræddum skýrslum. Ráðið komst
við athugun að þeirri niður-
stöðu, að með tilliti til reksturs
afkomunnar á fyrstu mánuðum
ársins væri 50% hækkun nauð-
synleg á öðrum vörum en mat-
vörum og ýmsum fleiri nauð-
synjavörum, og er vandséð,
hvernig í því á að felast viður-
kenning á umræddum áætlun-
um félagsins. Annars er auð-
veldast að mynda sér skoðun á
kröfum félagsins í marz 1943
og þeim áætlunum, sem þá
fylgdu til rökstuðnings með
því að minnast þess, að ef mála
leitun félagsins hefði verið
sinnt og. byggt að öllu leyú á
áætlunum félagsins, hefði ágóð-
inn í síðasta ársreikningi orð-
ið 33—34 milljónir króna í stað
þeirra 18 milljóna króna, sem
hann er talinn þar, eða 15—-16
miljón krónum hærri en hahn
varð.
Þá telur félagið það óbilgirni
að krefjast af því upplýsinga,
sem ráðið sjálft telji sig ekki
geta látið löggiltan endurskoð-
anda sækja í bækur þess, þar
eð nokkur hluti reikningshalds
ins fari fram í New York. Það
Félagið telu^ það stefnubreyt-
ingu hjá ráðinu að hafa lækk-
að farmgjöldin svo mikið í vor,
að ekki séu líkur til þess, að
um ágóða verði að ræða á þessu
ári, því að það hafi áður viður-
kennt nauðsyn þess, að félagið
endurnýjaði og yki skipastól
sinn. íSú ákvörðun, að lækka
flutningsgjöldin svo rækilega,
að ekki væri líkindi til ágóða á
þessu ári, var -byggð á því, að
ágóði ársins 1943 hefði verið ó-
eðlilega mikill og að félagið
mætti yþví vel við þvi nú, að
græða lítið eða ekkert. Þótt
viðurkennt sé að aukning skipa
stólsins sé nauðsynleg, er auð-
vitað fjarstæða, að í því sé fólg
ið samþykki á því, að Eimskipa-
félagið megi græða nær ótak-
markað á óeðlilega háum flutn
ingsgjöldum. Ráðið 'hefur getið
þess, að meðan þjóðin ætti
hundruð milljóna í erlendum
gjáldeyri, ætti ekki að þurfa að
örvænta um eflingu flotans.
Félagið skopast að þessari stað
hæfingu og telur ráðið ekki
geta ávísað því á þessar inneign
ir. .Það hlýtur að vekja furðu,
að forráðamenn Eimskipafélags
ins skuli 'bresta skilning á því,
að frá þjóðhagslegu sjónarmiði
er efling skipastólsins fremur
komin undir gjaldeyriseign
þjóðarinnar en sjóðum í íslenzk
um krónum, og það þótt gildir
séu, og. mætti Eimskipafélagið
vissulega muna, að það var
gjaldeyrisskortur fyrst og
fremst, sem hamlaði/ eflingu
skipastóls félagsins fyrir styrj-
öldina, en ekki bágur hagur
þess sjálfs.
, í svari sinu segir félagið, að
ráðið hafi veitt innflutnings'-
leyfi og ksipsrúm fyrir miklu
meira af vörum með háum
farmgjöldum en gert hafi verið
ráð fyrir og hafi það haft í för
með sér 10 milljón króna hækk
un á ágóða félagsins. Það er
rangt, að veiting innflutnings-
leyfa á árinu 1943 hafi hér haft
þá þýðingu sem félagið gefur í
skyn, þar eð mestur hluti
þeirra vara, sem fluttar voru
inn á síðari hlu-ta ársins, var
ýmist þegar keyptur eða jafn-
vel lá tilbúinn í vörugeymslu
erlendis í byrun ársins, og er
félaginu auðvitað jafnkunnugt
um þetta og ráðinu. Því er og
kunnugt um, að ekki fékkst
allt það magn af „lágtaxtavöru“
(fóðurvöru), sem gert hafði ver
ið ráð fyrir, og var þá auðvitað
,,hátaxtavara“, sem beið flutn-
ings, flutt í staðinn, en auk
þess voru farnar fleiri ferðir
en búizt hafði verið við, og
aukning flutningsmagnsins varð
þá auðvitað eingöngu á ,,há-
taxtavörunni", þar eð „lág-
taxtavörunni allri hafði áður
verið ráðstafað. Það er þvi væg
Eitt er þáð enn í sambandi
við skrif Mbl. og Þjóðviljans
um utanríkismálaráðherrann,
sem gefur leiðinlega mynd af
forráðamönnum þessara blaða.
Hugsanagangur þeirra er ber-
sýnilega sá, að þjóðhöfðingjar
og stjórnmálámenn geti ekki
átt önnur erindi til erlendra
þjóða og þjóðhöfðingja en þau.
að taka þar við úrslitakostum
líkt og þegar menn hafa verið
kvaddir til Berlínar eða
Moskva. Allur þorri íslendinga
mun þó bera meira traust til
Bandarikjaþjóðarinnar og fyrir
svarsmanna hennar. Þeir telja
sig hafa allgr ástæður til að
vænta þess, að kurteisis- og 'vin
áttuheimsókn fyrsta innlenda
þjóðhöfðingjans til hins vold-
uga lýðræðisríkis handan hafs
ætti þó vissulega ekki að þurfa
að skýra það, að þótt ráðið geti
á skömmum tíma sent endur-
skoðanda í skrifstofu félagsins
í Reykjavík, á það ekki við um
skrifstofuna í New Yofk. Aðal-
skrifstofan hér getur auðvitað
hvenær sem er fengið upplýs-
ingar í bréfum og símskeytum
frá útibúi sínu, en' fara - má
nærri um hvern árangur það
hefði borið, að ráðið hefði kraf
ið útibúið í New York um
skýrslur, ef minnzt er undir-
tekta aðálskrifstofunnar hér í
Reykjavík undir slíkar málaleit
anir síðari hluta ársins 1943.
ast sagt villandi að tala í þessu
sambandi um ,stefnubreytingu‘
hjá ráðinu. Viðskiptaráðið
gerði sér auðvitað Ijóst, að
þetta myndi hafa áhrif á af-
komu félagsins til batnaðar,
en það gat ekki vitað, hversu
miklu hagnaðaraukinn næmi
án skýrslna frá félaginu. Ein-
mitt þess vegna krafðist ráðið
hvað eftir annað upplýsinga
um reksturinn og afkomuna óg
einmitt þess vegna ætlaði ráð-
ið seint á árinu að lækka flutn-
ingsgjöldin, jafnvel þótt engar
ins sé enn eitt merki þess, að . þjóða, sem nú berjast gegn kúg
okkur muni verða unnað fulls I uninni og ófrelsinu í heimin-
réttar og frelsis af hálfu þeirra I um.
Alþýðuflokkurinn
Skrifstofa flokksins á efstu hæð Alþýðuhússins
Sími 5020.
( ' .
Skrifstofutími kl. 9—12 og 3—7 alla virka daga
nema laugardaga kl. 9—12 f. h.
Alþýðufloklksfélk utan af landi, sesn
fil bæjarins kemur, er vinsamlega
beéiS aé koma fil viðtals á flokks-
skrifsiofuna.
skýrslur hafi fengizt frá félag-
inu, þótt sú lækkun hafi dregizt
til áramóta og orðið minni en
fyrirhugað var, sökum mjög
eindreginnar andstöðu félags-
ins gegn henni. Sem dæmi
þess hversu erfitt það hlaut að
vera fyrir ráðið, án nýrra upp-
lýsinga frá félaginu, að mynda
sér rétta skoðun á því, hversu
mikla þýðingu þessi breyting
á flutningsmagninu hafði fyrir
afkomu félagsins, má geta þess
að í skýrslum félagsins i marz
1943 kemur það fram, að með-
alflutningsgjald á „ýmsum vöir
um“ (þ. e. a. s. öllum öðrum
vörum en matvöru, fóðurvöru,
áburði og timbri) hefur verið
áætlað um 600 krónur, eða um
900 krónur miðað við hækkun
þá, sem leyfð var, en það reynd
ist um 1200 krónur. Vegna
þessá eina atriðis munar því
um 6 milljónum króna á þess-
um áætlunum og því, sem raun.
varð á, eða um þriðjungi bók-
færðs ágóða félagsins á árinu.
■ 'ramhald á 6. síðu.
TÍMINN gerir í gær að um-
talsefni fregn þá, sem fhing
að barst varðandi ummæli Tom
Connally, og borin var til baka
í fyrradag. Eftir að Tíminn hef
ir skýrt frá þessum málavöxt-
um segir blaðið m. a. á þessa
leið:
,,En engu að síður gefur fregn
in og það umtal, sem út af henni
hefir spunnizt, fulla ástæðu til,
að það sé látið koma fram,skýrt
og ótvírætt, að ísiendingar munu
aldrei samþykkja það, og aldrei
sætta sig við það, að nokkur þjóð
hafi eftir að styrjöldinni linnir her
bækistöðvar innan íslenzkrar land
helgi. Þetta er bezt að segja strax,
af fullri einurð og hreinskilni, og
gervöll þjóðin væntir þess og
treystir því, að forsvarsmenn henn
ar hviki aldrei um hársbreidd frá
eindregnum vilja hennar í þessu
efni.
Þessi afstaða íslendinga breytir
engu um þann innilega vinarhug
er þeir bera í brjósti til Bandaríkja
N.-Ameríku, og engilsaxneskra
þjóða yfirleitt, og því síður orkar
hún á óskir þeirra og vonir um
ákjótan sigur Bandamanna. Þeir
óska þess, að gagnkvæm vinátta
haldi áfram að þróast milli íslend
inga og enskumælandi þjóöa og
samskipti þeirra aukist og eflist.
En þeir geta ekki fórnað hiuta af
frelsi sínu og rétti til þess að ráða
einir landi sínu, enda hafa engir
ábyrgir menn meðal vinaþjóða
vorra farið fram á og munu von-
andi aldrei fara fram á neina slíka
skerðingu frelsis og réttar við okk
Hér eru þessi mál alveg rétti
lega túlkuð. íslendingar sætta
sig aldrei við það af fúsum vilja
að forræði þeirra í því landi,
sem þeir einir eiga, verði skert
í einu eða neinu, en þeir óska
þess eins að ástunda góða og
friðsamlega sambúð við aðræ
þjóðir, ekki sízt engilsaxneku
stórveldin tvö.
Yísir gerir hin óviðurkvæmi
legu blaðaskrif varðandi för for
setans til Bandaríkjanna að um
talsefni og segir m. a. á þessa
leið:
,,Um fórina er annars þáð að1
segja, að hún er aðeins kurteisis-
og vináttuheimsókn, og ,pólitísk
viðhorf koma alls ekki til umræðu
og því síður til nokkurra aðgerða,
eins og sumir virðast álíta, vegna
þess að utanríkisráðherra er í för
með forsetanum. Þegar þjóðhöfð-
ingi fer i slíka ferð sem þessa, er
það algiki regla, að ábyrgur ráð- •
herra fylgi honum, venjulegast ut-
anríkisráðherra. Hér hefir því ekk.
ert gerzt í þessu efni annað en
það, sem tíðkazt hjá öðrum þjóð-
um við slík tækifæri.
í leiðara Morgunblaðsins í dag
er þetta tekið til umræðu á svo
fávíslegan og fruntalegan hátt, að
furðu sætir. Er þar fyllilega gefið
í skyn, þótt ekki sé berum orðum: ,
sagt, að utanríkisráðherrann ætli
að ræða um stórpólitísk mál vest-
ur í Ameríku í trássi við vilja
þings og þjóðar. Þetta er svo barna
leg, en þó illkvittnisleg staðhæf-
ing, að furðulegt er að nokkurt
blað skuli þera slíkt á borð fyrir
lesendur sína. Blaðið spyr einnig
hver hafi boðið ráðherranum!!
Slíkri einfeldni brosa menn,að, en
svara ekki.“
Hin hvatvíslegu skrif Mbl. og
Þjóðviljans um þetta efni vekja
í senn undrun og fyrirlitningu
allra sæmilegra manna. Ávítur
Vísis til Mbl. í þessu tilefni eru
því sízt meiri en efni standa tiL
I tilefni af þeim ummælum,.
senr höfð voru éftir Tom Conn
ally, segir Vísir m. a. í sam-
bandi við skrif Þjóðviljans og
Morgunblaðsins:
„Þjóðviljipn hefir líka reynt að
gera utanríkisráðherrann og rík-
isstjórnina tortryggilega í sam-
bandi við förina vestur og þá sér
staklega útaf ummælum Conn-
ally’s u mnauðsyn þess að hafa
bækistöðvar á íslanai. Samkvæmt
fíegn frá utanríkisráðuneytinu,
sem birt var í gær, hefir nefndur
Frh. á 7. sí5u.