Alþýðublaðið - 29.08.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 29. águst 1M4 _____________ALÞYDUlflLA0>Ð __________________;___________________5
Um sveitamann og bréf hans. — Um áætlunarbifreið
og bilanir — Börnin í strætisvögnum — Bréf um gamla
fólkið fyrrum og nú af gefnu tilefni — Áhyggja íbúa
í Fossvogi og á Kópavogshálsi.
Þegar innrásin var að hefjast.
, ; ' *>
’JM
Myndin sýnir Bandaríkjahermenn streyma, með fullum útbúnaði, um íborð í eitt af þeim fjög
ur iþúsund skipum, sem fluttu innrásarherinn frá En.glandi yfir Ermarsund til Frakklands,
og ihófu þar með síðasta þátt styrjaldarinnar, sem nú stendur yÆir.
Eftir fimm ára styrjöld,
UM ÞESSI MÁNAÐAMÓT eru fimm ár liðin frá því að
styrjöldin hófst með hinni fyrirvaralausu árás Hitlers
á Pólland.
í tilefni af þessum tímamótiun hefur hinn góðkunni,
ónafngreindi sérfræðingur Alþýðublaðsins um hernaðarmál
skrifað yfirlitsgrein um stríðið, sem hefst í blaðinu í dag.
BÆJARBÚI SKRIFAR: „Þegar
Alþýðublaðið kemur á morgn
ana, í'Iettum við upp á Hannesi til
þess að vita hvort þar er nokkur,
sem maður vill tala við. Ekki er-
um við alltaf jafn skemmtileg,
heldur ekki Hannesinn okkar.
Sveitamaðurinn í Hannesi um dag
inn var skemmtilegur, þó eru ekki
allir honum sammála. Fólkið er
svo ólíkt. „Hann er hægur“ e r
hrós, það er nefnilega ekki víst
að hann sé æííð hægur, við erum
ekki ætíð til í glettur eða áhlaup
— enginn veit hvað undir ann-
ars stakki býr, þess vegna er hátt
prýði bezt — gakktu hægt um
gleðinnar dyr — þel, skilningur á
einstaklingsfrelsi er sem sé svo
nauðsynlegur. Mundi sveitamaður
inn ekki vera sammála um slíkt?
og þá dettur manni í hug hvað
hin síbrosandi . andlit sumra er-
lendra blaða eru þreytandi —
tannbros — óþolandi, annars eðlis
en hin hýru andlit, sem brosa 811,
þótt þau raunar brosi ekki, glist-
inn í angann. Getum við ekki ver
ið sammála?“
„VÍÐFÖRULT fólk getur borið
saman starfsfólkið í ólíkum lönd-
um saman við ólík samgönguskil-
yrði. Ferðamaður, sem varð að
nota Kinnarstaða bílinn fyrir
skömmu sat einmitt og bar þetta
saman og komst að þeirri niður-
stöðu, að þessi „rúta“ á engan
sinn líka erlendis. Bíllinn er garm
ur, sem ekki er hægt að koma í
gang fyrr en eftir tveggja tíma
„stífasta púl“. Farþegar ráfa eyrð
arlausir og kaldir um, sumir
hlaupa til þess að halda á sér hita,
Loks verður að sækja bíl til þess
að draga kvikindið af stað. Þá
byrjar ballið, bílstjórinn reykir
við stýrið, slíkt ætti að varða við
lög, með háum sektum eða starfs-
missi. Sá hluti farþeganna, sem til
múgsins heyrir reykir líka, en eins
og allir vita er fjöldi fólks bíl-
veikur og engin meðöl eða mixtúr
ur eru á við hreint loft eða að vel
fari um íarþegann. En flestir íar-
þegar hér virtust engar kröfur
gera. í dag fór sami farþegi í prí-
vatbíl frá B. S. í. í stutta indæla
ferð, sem mikið var bílstjóranum
að þakka, og hafði tækifæri til að
rifja upp hve rnikill munurinn
getur verið. Akureyrarbílarnir eru
góðir. Fáorðir, hreinir og þokkaleg
ir bílstjórar, sem ekki reykja o.
s. frv. Vegirnir íslenzku eru svo
önnur saga, en eiga fyrir sér að
batna, en eðlileg nærgætni og
kurteisi fólksins kostar ekkert.“
„NIÐURSTAÐAN verður því
þessi: Bilaður bílgarmur, reykjandi
bílstjóri og önnur fífl, útvarpslaiJS
bíll til 12 tíma ferðar er hneyksli
sem ekki á að þolast. Um leið má
geta þess að Strætisvagnar Reykja
víkur eru svo óhreinir að það er
'heilsusipjllandi að ferðast með
þeim, og framferði barnanna í
þeim tíðkast hvergi nema hér. f
sporvögnum erlendis eru börnin
ætíð siðprjúð, annars væru þau
rekin ut, börn eru ætíð látin
standa upp fyrir fullorðnu fólki,
nema sérstaklega standi á, oft er
setið undir þeim. Hér eru börn
bæði í strætisvögnum og á götum,
í skólum og á heimilum foreldr-
um til skammar, siðprýði er und-
antekning því er ver, veg'na þess
að sumar fóstrur eða foreldrar eru
svo mikil flón, að þeim finnst gam
an að fávitahætti barnanna."
„VÍGLUNDUR" skrifar: „Leng-
ur en ég ætlaði hefur það dregist
að þakka þér og jafnframt gera
þrjár stuttar athugasemdir við er-
endið, sem birtist í blaði þínu:
„Bölsýni og' bjartsýhi". Bölsýnis-
bréfið þar hefur- vissulega ofur-
lítið af sannleika að geyma, þó að
þar sé óneitanlega hlaupið yfir
margar góðar undantekningar."
„ÓSTUNDVÍSI er átumein. Á-
girnd, eigingirni, svik og ásælhi í
annarra fjármuni til nautna og
munaðar fyrir sjálfan sig, er ekki
aðeins „rót alls ílls“ í þessu lífi,
helur líka sjálfum sér smíðað písl-
arfæri og heimkynni á dapurlendi
næsta lífs. Villigötur eru það á
leiðinni til sólarlanda og sælu-
staða.“
„ÞEGAR MAÐUR gengur hjá
mönnum, er vinna 1 eða 2 saman,
eru þeir sívinnandi, annar hvor a.
m. k. En þegar 6 eða 8 eru í hópi,
er oft algengt að einungis 1 eða 2
sép eitthvað að gera, en að hinir
horfi á, tali saman, eða sitji hjá.
Og spáir það ekki góðu, að ung'u
ólúnu mennirnir eru fremur með-
al þeirra síðarnefndu. Verkdrýgra
verður það því áreiðanlega að sem
Framh. á 6. síðu.
EINS og í hinum fyrri grein
um höf. um heimsstyrjold
ina verður í grein þessari lögð
megináherzla á þróun stríðsins
i heild en ekki á einstaka at-
burði í styrjöldinni. Reynt verð
ur að spá nokkru um áhrif síð-
ustu atburða á þróun stríðsins
á næstunni. Þetta er einmitt
nauðsynlegra nú en nokkru
sinni fyrr, því að atburðir ger-
ast með ofsahraða. Það, sem
sagt er um aðstöðuna á ein-
stöku vígstöðvum í dag, er orð-
ið úrelt á morgun.
í greininni „Heimsstyrjöld í
fjögur ár“. sem birtist 'hér í blað
inu ofyrir ári síðan, var því lýst
hvernig stríðsgæfan hefði snú-
izt. Möndulveldin (og er þa að
allega átt við Þýzkaland og Jap
an) hefðu í fyrstu unnið geysi
mikla sigra, en aðstaða þeirra
væri nú orðin svipuð aðstöðu
bandamanna framan af styrjöld
inrii. Því var einnig lýst, hvers
vegna svo hlaut að fara. Ver
munum nú í bili sleppa Jap-
önum, en ræða hernaðarp ð-
stöðu Þjóðverja og banda-
manna, eða réttara sagt lepp-
ríkja þeirra.
Árásin á Rússland er sú reg-
invilla Þjóðverja, sem ómögu-
legt er að bæta úr. Húri var fyr
irskipuð af Hitler, sem stjorn-
aði bæði hermálum og utanrík
ismálum Þýzkalands. Vegna
þessa tfltsökis (sem engin nauð-
syn var á) urðu Þjóðverjar að
heyja stríð á tvennum vígstöðV
um. iBismarck hafði alltaf var-
að þjóð sína við sííkri stvrj-
öld, 'og í 1. heimsstyrjöldinni
kom þetta Þjóðverjum í koll.
Að vísu unriu Þjóðverjar í
fyrstu (1941—42) mikla sigra
á austurvígstöðvunuim og l'ögðu
undir sig gríðarmikil land-
l'læmi. Hrun Rásslands virtist,
yfirvofandi. En Rússum t'ókst
að þvælast fyrir, þar til þeir
gátu faríð að nota sér að fullu
hinn geysimikla mannafla og
auðlindir lands síns. Birgðasend
ingar Breta og Bandaríkja-
manna komu Rússum einnig að
miklu haldi. Rússar fóru að
auka heri sína og búa þá æ
betri vopnum. Þeir hættu að
hyggja á vörn og hófu sókn.
Þýzki herinn fór stórkostlegar
ihrakfarir við Stalingrad, og
aðrir ósigrar sigldu í kjölfar
þeirra. Þjóðverjar gerðu sí og æ
sömu villuna. Þeir reyndu að
verjast i stöðvum, sem ógern-
ingur var að verja, í stað þess
að yfirgefa þær í tæka tíð. Hitl
er gaf ætíð fyrirskipanir um að
verjast meðan nokkur maður
stæði uppi.
Þessar blóðfórnir Þjóðverja
reyndust árangurslausar. Um
þetta leyti í fyrra voru Rússar
búriir að vinna aftur mikinn
hluta lands þesss, er þeir höfðu
misst til Þjóðverja. Rúgsneski
,,valtar.inn,“ eins og komizjt var
að orði, hélt stöðugt áfram í
vesturátt.
Þannig var aðstaðan fyrir ári
síðan. Aðstaða Þjóðverja versn
aði enn við ósigra hinna þýzku
og itölsku herja í Norður-Af-
ríku, hrakfarirnar miklu í Tún
is, innrás bandamanna í Sikiley
og S.-ltalíu og uppgjöf ítala.
Það þurfti • því enga spádórns-
gáfu til að sjá fyrir, hvernig
fara myndi. Aðstaða Þjóðverja
og bandamanna þeirra hélt á-
fram að 'versna. Sigrar ‘banda-
manna á fyrra helmingi 5. styrj
aldarársins voru þó ekki svo
stórkostlegir, að þeir réðu úr-
slitum. Sóknin á Ítalíu gekk
hægt; Enn voru engar vesturvíg
stöðvar tii. Þjóðverjar gátu því
beitt megin 'herstyrk sínum á
austurvígstöðvunum eða notað
hann til að 'halda herteknu þjóð
unum í skefjum. Þannig var á-
standið, er höf. ritaði siðustu
yfirlitsgrein sína í Alþýðublað
ið fyrir einu misseri. Síðan hefir
mikil breyting á orðið.
Vér skulum því næst drepa
á tvo aðalviðburði síðasta miss-
eris. Þeir eru (auk hinna sí-
auknu loftárása) innrás banda
manna í Frakkland og áfram-
haldandi sókn Rússa. Menn
höfðu lengi búizt við landgöngu
bandamanna í Vestur-Evrópu.
Hún var ákveðin á Téheran-ráð
stefnunnni milli þeirra Chur-
chills, Roosevelts og Stalins.
Síðan lýsti Churchill því yfir
hvað eftir annað, að ráðizt
myndi verða á Þjóðverja úr
austri vestri og suðri. Dráttur-
inn, sem varð á innrásinní, er
mjög skiljanlegur. Það er mjög
áhættusamt fyrirtæki að setja
mikinn her með öllum útbún-
aði á land á rammlega víggirtri
strönd, án þess að hafa yfir
neinni hafnarborg að ráða.
Hvert smáatriði verður að vera
vandlega undirbúið. Við þetta
bætist, að hermennirnir í inn-
rásinni voru flestir óvanir bar-
dögum, en margir verjendanna
— bæði foringjar og óbreyttir
liðsmenn — voru þaulvanir
hernaði.
Það, sem gerði innrásina
mögulega, voru alger yfirráð
bandamanna á sjó, og það, að
flugher þeirra var miklu öfl-
ugri en þýzki flugherinn.. Loft-
árásir bandamanna á strand-
héruð Frakklands og aðdrátt-
arleiðirnar þangað áttu mikinn
þátt í því að greiða götu innrás
arhersins.
í öllum hernaði er það mjög
mikilvægt að koma óvinunum
að óvörum. Oft getrir það ráð-
ið úrslitum. Bandamönnum
héppnaðist þetta við innrásina
i Frakkland. Landgangan hófst
6. júní í vondu veðri og um
| fjöru. Neðansjávarsprengjur og
aðrar tálmarnir, sem Þjóðverj-
ar höfðu lagt fyrir ströndum
Framh. á 6. síðu.
Happdræffi Háskéla Islands
i y
Happdrættið óskar eftir umboðsmanni frá miðj-
%
um september til þess að taka við umboði því,
sem nú er á Klapparstíg 17, en var áður í Al-
þýðuhúsinu. Umsóknir sendist skrifstofu happ-
drættisins í Vonarstræti 4 fyrir 9. september,
og gefur skrifstofan nánari upplýsingar.