Alþýðublaðið - 03.09.1944, Blaðsíða 4

4
\
ALÞÝfHJBLAÆHB
Stuinudagur 3. septembe? 1944.
^)íjðubUMÍ>
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Etitstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4°S1 og 4902.
Símar afgr-xðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Gleymd stétt.
OPINBERIR STARFSMENN
hafa enn ejnu sinni minnt
á hvílíkum órétti þeir eru beitt
ir í launakjörum. Síðustu árin
hafa allar aðrar launastéttir
fengið stórkostlega hækkun á
grunnkaupi. Nemur sú hækkun
42—120%. Á sama tíma hafa
laun opinberra starfsmanna ver
ið bætt. upp með 30% og 25%
álagi. Sjá allir, hvílíkt mis--
ræmi er í þessu.
Milliþinganefnd, sem fjallaði
um launakjör opinberra starfs-
manna hefir fyrir löngu síðan
skilað áliti til ríkisstjórnarinn
ar. Síðan hefir ríkt þögn um
málið. Rikisstjórnin hefir stung
ið tillögum' milliþinganefndar
undir stól. Á alþingi hefir ekk-
ert bólað á frumvarpi til nýrra
launalaga.
En við svo búið getur þetta
ekki staðið lengur. Þetta mál
er komið í eindaga, ekki aðeins
fyrir starfsmennina sjálfa held
ur láka fyrir iþað opinlbera. Nú
er svo komið, að erfitt er að
fá menn í ýmsar stöður hjá
því opinbera, vegna hinna al-
gerlega óviðunandi launakjara.
Eru alkúnn vandræðin á því,
að fá menn með kennaramennt'
un í barnakennarastöður, enda
þótt vitað sé,, að þeir gegni ýms
um öðrum störfum í þjóðfélag-
inu. Ennfremur er það fullvíst,
að hið opinbera fer mjög hall-
oka í samkeppni við einkafyrir
tæki um góða starfskrafta, af því
að það geldur starfsmönnum
sínum lakari laun en þau. Er
því mikil hætta á því, ef ekki
verður breyting á í þessum
efnum, að til starfa þágu þess
opinbera veljist fyrst og fremst
lökustu starfskraftarnir. Sjá all
ir, hve óheillavænleg slík þró-
trn væri, og er þarflaust að fjöl
ýrða um það.
En það er ekki aðeins, að op-
iuberir starfsmenn hafi verið
mjög afskiptir hvað snertir
kjarabætur síðustu ára, þannig
að þeir eiga nú fullt í fangi
með að framfleýta lífinu á
frumstæðan hátt, margir hverj
ir, þegar nálega allir aðrir þegn
ar þjóðfélagsins búa við stórum
bætt kjör. Þeir búa einnig við
stórkostlegt óréttlæti innbyrðis.
Launakjör þau, sem opnberir
starfsmenn búa nú við, eru svo
misjöfn og handahófskennd, að
algerlega er óviðunandi. Þeir
stprfsmenn, sem búa við hin
gömlu og úreltu launalög, eru
mjög illa launaðir. Hins vegar
njóta surnir starfsmenn hinna
yngstu ríkisstofnana miklu
betri kjara. Þeim eru ekki
greidd laun samkvæmt launa-
lögum, enda mun ekki hafa þótt
fært að bjóða þeim þau kjör,
þó að aðrir verði að sætta sig
við þau.
Úr órétti þeim, sem opinber-
ir starfsmenn eru nú beittir,
verður að bæta tafarlaust. Þeir
eru hvort tveggja í senn: smán-
arlega illa launaðir og sviptir
þeim möguleika að geta leitaö
réttar síns á sama hátt og aðr
Sigurður Þorsteinssoti:
Tveir draumar og gamlar og nýjar
hugleiðingar um stjórnmál.
Asíðastliðnum vetri
skrifaði ég nokkrar
stuttar greinar, er voru þess
efnis, að ég vissi fyrirfram, að
þær fengju ekki rúm í flokks-
blöðunum, og birtust þær því í
blaðinu ,,ísland“, sem nú hef-
ur hætt að koma út. Alþýðu-
blaðið tók þó upp eina þeirra
og birti hana orðrétta. — Þess
vegna dettur mér í hug að biðja
það um rúm fyrir eftirfarandi
hugleiðingar og drauma.
I.
Eg hef haft kosningarétt nú
í nær 52 ár undanfarið og not-
að hann ávallt utan eitt skipti,
og verður vikið að því síðar.
Eg þótti framan af fremur lið-
tækur flokksmaður, en nú á
síðustu árum hef ég ekki getað
fylgt neinum ,,flokki“ gegnum
þykkt og þunnt, og færði ég í
áðurnefndum greinum ástæður
fyrir því, og skal það ekki end-
urtekið hér, nema að litlu
leyti. Áður fyrr fylgdi ég að
málum þeim mönnum, sem
mér þótti vera skeleggastir
í sjálfstæðismálum íslands,
en á síðustu tímum hefur sú
breyting orðið á skoðunum
mínum, að ég hef staðið öllu
nær þeim, sem vildu fara gæti-
lega og að öllu á löglegan hátt.
Þess vegna gat ég ekki aðihyllst
hina svonefndu „hraðskilnaðar-
stefnu“ í lýðveldismálinu, en
þegar, góðu heilli, náðist sam-
komulag um að fella sambands-
lagasamninginn, með alþjóðar
atkvæði úr gildi á löglegum
tíma, var ekkert í veginum
lengur um það atriði, og mundi
ég jafn eindregið hafa getað
greitt atkvæði með lýðveldis-
stofnuninni, ef það atriði
hefði verið borið, eins og rétt-
ara virtist vera, undir þjóðar-
atkvæði út af fyrir sig, en ekki
blandað saman við hina mein-
gölluðu lýðveldisstjórnarskrá,
„eins og ihún 'var samþykkt á al-
þingi 1944“. Sambandslagasamn
ingurinn var gerður eins og
kunnugt er 1918, og borinn
undir þjóðina við atkvæða-
greiðslu um haustið, og greiddi
ég eins og fleiri ákveðnir fylg-
endur sjálfstæðis- og landvarna-
stefnunnar, atkvæði gegn hon-
um, og voru ástæður fyrir því
þær, að mörg veigamikil -at-
riði hans virtust koma í bága
við hinar fyrri sjálfsstjórnar-
kröfur íslendinga, og sum jafn-
vel verða „þrándur í götu“
þes>s, að ísl'endingar gætu við
hann losnað, og er það allt
glögglega rakið í riti, sem þá
var gefið út, af hinum skarp-
vitra lögfræðingi, Magnúsi Ar-
inbjarnarsyni, og nefndist:
„ísland fyrir Dani og íslend-
inga.“ >
Sem betur fór reyndist þetta
á annan veg, enda eru viðhorf
í þessu, sem mörgu öðru, ger-
breytt frá því, sem þá var. En
ekki ber ég neinn kinnroða
fyrir afstöðu mína til málsins
þá, því til er gott og gamalt
máltæki er segir: „Ekki veldur
sá, er varar.“ Og ekki skammast
ég mín heldur fyrir afstöðu
mína til lýðveldismálsins nú í
vor, eins og ég hef skýrt frá
henni hér á undan, en tel mér
sæmd að því að vera talinn
einn í hóp þeirra mörgu ágætu j
manna, sem nefndir hafa verið
„kvislingar" og fleiri smekk-
legum nöfnum, af þeim angur-
göpum, sem ekkert þekkja eða
viðurkenna annað en flokks-
klíkuskapinn og setja hann of-
ar ö 11 u því, sem nú er nauð-
synlegast fyrir þjóðina, svo
hinn langþráði draumur henn-
ar um fullkomið sjálfstæði
megi rætast, og skal vikið að
því síðar.
H.
Tvo drauma hefur mig dreymt
á ævinni, sem ég held að hafi
snert eða sherti þjóðmál. Þann
fyrri fyrir tæpum 36 árum, og
verð ég að hafa á undan hon-
um ofurlítinn formála. __ Vorið
1908 kom heim til íslands
sendinefnd, er hafði setið á
rökstólum úti í Kaupmanna-
höfn við samninga, um sam-
bandsmálið. Þessi nefnd kom
með „uppkast11 að samningi, er
allir höfðu orðið sammála um,
nema Skúli Thoroddsen. Þetta
vor fór ég í vegavinnu austur á
Fagradal og átti þess því engan
kost, að kynna mér málið áður,
en áhuga hafði ég fyrir því
eigi að >síður, þó ég ekki gæti
greitt atkvæði um það að því
sinni, þar sem ég var fjarri
mínum kjörstað, en utan kjör-
staðakosningar voru þá ekki
leyfilegar svo mér væri kunn-
ugt. Eg notaði tækifæri, sem
gafst, til þess að koma á fund,
er haldinn var á Reyðarfirði, af
Jóni Ólafssyni, ritstjóra, sem
flutti þar sköruglega ræðu, til
að lýsa ágæti „uppkastsins“ og
afla því fylgis kjósenda, en svo
bar við, að eitt dæmi, er hann
tilfærði um ágæti þess, háfði
þau lálhrif á mig, að ég varð í
huga mínum ákveðinn andstæð-
ingur þess, en gat ekki meira
aðgert eins og áður greinir. —•
Kosningar til alþingis, sem
snérust aðallega um það mál,
fóru fram 10. september, og þá
voru einnig greidd atkvæði um
aðflutningsbannið.
Bæði þessi mál voru mér
mjög hugstæð, hvort á sinn
hátt, og mér þótti mjög sárt að
eiga þess engan kost, að greiða
atkvæði um þau. Um þessi mál
var ég að hugsa, þegar ég lagð-
ist í flet _mitt í tjaldinu um
kvöldið 9. september, og varð
ég andvaka til þess klukkan 3—
4, en vaknaði svo aftur klukk-
an 5.30, á hæfilegum tíma til
að byrja að vinna klukkan 6.
En meðan ég svaf, dreymdi
mig, að ég væri staddur sunn-
an megin Öl'fusár, þar sem brú-
in er, en brúin var horfin. Þar
var einnig staddur allmikill
mannfjöldi, sem vildi eins og
ég, komast yfir ána, er var full
landa á milli af íshroða, er öll-
i um þótti tvísýnt að væri nógu
j traustur til yfirferðar. Víða á
i ísnum sá ég sitja svarta fugla,
I allmarga. Eg vék mér að vini
mínum einum, sem þarna var
staddur, og spurði hann, hvort
hann teldi að ,fært mundi að
komast yfir á ísnum. Hann taldi
það ekki útilokað, en sagði
hins vegar glottandi, að, „þessir
þarna“ gætu gjört yfirferðina
tafsama, og benti á hina svörtu
fugla, er sátu á ísnum. Þá kem-
ar launastéttir. Þeir eru súiptir,
beittaista vopninu í launbarátt-
unni: vertóallsréttinum. En því
mieiri siðferðileg skylda er, að
búa sæmilega að þeim. Það
er búið að gleyma þessari stétt
nógu lengi. Ný samræmd launa
lög og bætt kjör opinberra
starfsmanna er réttlætiskrafa,
sem engan veginn er unnt að
þverskallast við lengur en orð-
ið er.
ur til mín höfðinglegur maður,
sem ég þóttist kannast við, en
gat.ómögulega komið fyrir mig
hver var, og fær mér í hendur
haglega gerðan staf með fögr-
um silfurhólk, og hvössum
broddi, og segir um leið: „Þú
getur reitt þig á stafinn; hann
er úr góðu efni.“ Lagði ég þá
strax á stað út á ísinn, en hinir
svörtu fuglar komu þá úr öllum
áttum gargandi og gapandi og
notaði ég þá stafinn til varnar,
og hrukku þeir undan, en ég
komst greiðlega yfir, og gjörði
fólkinu, handan árinnar bend-
ingu um, að fært væri yfir.
Draumur þessi var ekki
lengri, því ég vaknaði um leið
og ég kallaði til fólksins. Til
þess að staðfesta það, að hér sé
rétt frá sagt, skal þess getið, að
draumur þessi er skrásettur í
Minningarriti góðtemplara ár-
ið eftir, að efni til samhljóða
því, sem hér er skráð. Vinur
minn, sá, er ég nefndi, er lát-
inn fyrir nokkrum árum og
voru víst skoðanir hans í báð-
um þeim málum, er atkvæði
voru greidd um 10. september
Auglýsingar,
sem birtast eiga f
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komr.ar til Auglýs-
ineaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinn,
(gengið iu- frá
Hverfisgötu)
fyrlr kl. 7 að kvöldl.
Sími 490$
1908, alveg gagnstæðar mínum
skoðunum.
Manninn, sem afhenti mér
stafinn, þekkti ég aftur á þing-
mannabekk á þinginu 1909,
þegar ég kom þar á áheyrenda-
pallinn. Það var Björn Jónsson,
síðar ráðherra, og var hann,
eins og margir vita, forvígis-
maður ií ibannmiáliniu, og í and-
stöðu við ,,uppkastið“. Aðfara-
nótt 20. maí 1944 svaf ég vel
alla nóttina, -eins og endranær,
en þá nótt dreymdi mig annan
draum, sem ég tel að svipi um
Framh. á 6. síðu.
| MORGUNBLAÐINU í gær
er mjög rætt um það, hvað
nú muni taka við í stjórnmál-
um landsins, Er látið í það
skína, að einhverra talsverðra
atburða sé von. — í aðalrit-
stjórnargrein blaðsins er m. a.
komizt að orði á þessa leið:
„Stjórnin var sett á laggirnar
með því aðalmarkmiði að vinna
bug á dýrtíðinni. Þar hefir lítt að-
gjörst, eins og kunnugt er. Stjórn
in beygt af og málunum fleytt
fram í mestu óvissu.
Þessi reynsla liggur nú skýr
fyrir þegar þingfundir eru að
hefjast að nýju. Stjórnin hefir boð
að, að hún hafi sent þingflokkun-
um tillögur varðandi dýrtíðarmál-
in, sem hún muni leggja fyrir þing
ið í frumvarpsformi. — Ljái þing-
ið þessum tillögum ekki fylgi og
verði ekki samkomulag um aðra
lausn málanna, gæti að vísu far-
ið í þetta sinn eins og áður, að
stjórnin beygði af og áfram yrði
flotið að feigðarósi. En til þess eru
vítin að varast þau, og þykir því
sennilegra að fyrir stjórninni vaki
að láta nú slag standa, — standa
eða falla með tillögum sínum, svo
sem frá upphafi hefði nú að vísu
mátt vænta af hverri ríkisstjórn,
hvort sem hún væri þingræðisleg
eða ekki.
Virðist því benda til þess, að
þinghaldið nú boði þáttaskipti á
sviði dýrtíðarmálanna, til skarar
verði látið skríða á einn eða ann-
an hátt. Það er líka áreiðanlega
fyrir beztu, að menn geri hlutina
hreinlega upp við sig, að við átt-
um okkur til fulls á því, hvar við
stöndum, en hættum 'að stinga
höfðinu í sandinn og loka sjónum
fyrir þeim vandkvæðum, sem að
steðja og framundan eru.“
Ennfremur skrifar Jón Pálma
son á Akri aðra grein í Mbl.
svipaðs efnis og aðalritsjórnar-
grein blaðsins. Eftir að hafa
rætt nokkuð um stjórnmálaá-
standið almennt lýkur Jón
grein sinni með eftirfarandi
orðum:
„Þrátt fyrir alla þessa annmarka
og marga fleiri er það eins víst og
tveir og tveir eru fjórir, að þjóðin
í heild óskar stjórnarsamvinnu og
það er alþjóðar nauðsyn að koma
henni á strax á því framhalds-
þingi, sem nú hefst. Verkföll og
kaupdeilur, síhækkindi dýrtíð og
vaxandi örðugleikar' fyrir atvinnu
rekstur landsmanna gerir það ó-
missandi. Allt hefir verið spennt
hærra og hærra að undanförnu
og spilið heldur áfram, þar til allt
timbrið hrynur, ef eigi verður tek-
ið öfluglega í taumana 1 til leiðrétt
ingar. Hvaða flokki sem menn
fylgja eða hafa fylgt, þá hljóta
þeir að sjá, að við getum ekki til
lengdar rekið landbúnað,- sjávar-
útveg eða iðnað með hærri til-
kostnaði en alls staðar annai's
staðar í veröldinni. Landbúnaðar
vörur verður ekki hægt að verð-
bæta með ríkisframlagi e' ir stríð;
iðnaði verður ekki lengi iialdið á-
fram í skjóli innflutningshafta og
verndartolla, og við getum ekki
vonast eftir sama verði fyrir sjáv-
arafurðir nema til stríðsloka.
Takist ekki heiði’ Ieg stjó) nar-
samvinna nú, er ekki annað fyr-
ir hendi en þingrof eg k.osningar.
En er nokkur vissá íyrir, að hæg-
ara Verði um stjórnarsamvinnu
eftir þann bardaga?"
Ekki skal lagöux dómur á
þessar hugleiðingar Mbl. hér.
En ekki mun talið, að sá árang-
ur sé enn orðinn af viðræðum
flokkanna, að værta megi sam
stjórnar þeirra allra næstu dag
ana. Hitt karm kannske að vera,
að samningamakk Sjálfstæðis-
flokksins og kommúnista sé nú
svo vel á veg komið, að vænta
megi einhverra tíðinda úr
þeirri átt einhvern daginn.
Reynslan skcr úr því.