Alþýðublaðið - 06.09.1944, Blaðsíða 4

ALÞÍÐUBLAÐIÐ
Miðvikudagur 6. sepí. 1944
biM
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
{.ýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: og 4902.
Símar afp’-iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðunrentsmiðjan h.f.
Tvær ieíðir í íýr-
tfðarmálunnm.
HIÐ nýja og þó raunveru-
lega gamla dýrtíðarlaga-
frumvarp stjórnarinnar, sem
lagt var fram á alþingi í fyrra-
dag, er ekki líklegt til þess að
fá þar marga formælendur og
sízt í röðum þeirra, sem þangað
hafa verið sendir af launastétt
unum.
Þegar að er gáð, er þetta
nýja dýrtíðarlagafrumvarp ákaf
lega 'Mkt því, sem stjórnin lagði
fyrir alþingi í ársbyrjun 1943,
skömmu eftir að hún var mynd
uð, og fékk svo eftirminnilega
utreið þar. Ráðin eiga enn að
vera þau sömu: Niðurskurður á
dýrtíðaruppbótinni á kaup
launastéttanna — hún á fram-
vegis ekki að vera nema 90%
af þeirri aukningu dýrtíðarinn
ar, sem vísitalan sýnir, — sem
nú þegar myndi þýða 7 % launa
Iækkun, — og þó ekki einu
sinni það, ef vísitalan f^r yfir
270 stig, því að á þeirri dýr-
tíðaraukningu, sem umfram
kynni að verða það takmark,
á alls enga dýrtíðaruppbót að
greiða. Og ekki heldur á að
greiða neina dýrtíðaruppbót á
þær kauphækkanir, sem kynnu
að verða á tímabílinu frá 1.
september 1944 til 1. júlí 1945.
Þegar svo við þetta bætist,
að stjórnarfrumvarpið gerir
ráð fyrir áframhaldandi mill-
jónaframlögum úr ríkissjóði á
almennings kostnað til þess að
halda útsöluverði landbúnaðar
afurða innanlands óibreyttu frá
því, sem það er nú, verður aug-
ljóst, að hér á svo freklega að
þrengja kost iaunastéttanna og
neytenda yfirleitt, að engin von
er til ,að þær geti fallizt á slíka
lagasetningu, og skiptir það í
því sambandi litlu máli, þó að
samtímis sé gert ráð fyrir nokk
urri skerðingu á því afurða-
verði, sem bændur ættu annars
að fá samkvæmt hinni nviu,
hækkuðu landbúnaðarvísitölu
sem út hefih verið reiknuð á
grundvelli sex manna nefndar-
innar sællar minningar, svo og
nokkrum skatti á hina gífur-
legu eignaaukningu stríðsgróða
stéttarinnar á síðustu árum.
En ef þetta dýrtíðarlagafrum
varp stjórnarinnar yrði að lög-
um, sem þó víst áreiðanlega
ekki þarf að gera ráð fyrir, eft-
ir þeim undirtektum að dæma,
sem það þegar hefir fengið í
blöðum þriggja flokka, myndi
það ekki aðeins þýða allsherj
arárás . á launastéttirnar og'
draga á eftir sér hinar alvar-
legustu deilur, heldúr og að öll
um líkindum skapa hinn mesta
glundroða og óréttlæti í öllum
iaunagreiðslum; því að vissir
hópar launþega hefðu að
minnsta kosti möguleika til
þess, að vinna það upp, sem af
þeim væri tekið með lögunum,
með því að segja upp samning-
um og knýja fram þá hækkun
á grunnkaupi sínu, sem því
svaraði; en aðrir, svo sem opin
berir starf'smenn, hefðu það
Vesiurför forsetansog ulan-
rfkismif laráðherrans
Ferðasaga, rituð af Bjarr.a ouðmundssyni, blaðafullfr. ríkissf jérna r in nar
FORSETI ÍSCANDS, ’.erra
Sveinn Björnsson, r g ut'.n
ríkisráðherra Vilhjálr.ur Þór
lögðu af stað frá Reykjavík
skþmmu fyrir háde',i miýviku-
daginn 23. ágúst í flugterð til
Bandaríkjanna ' boði forseta
Bandaríkjanna '/g stjórnar. í för
með þeim vcru Pétur Eggerz
forsetaritari, Bjarni Guðmunds
son blaðafulltrúi utanríkisráðu
neytisins og Jakob Jónsson lög-
regluþjónn í Reykjavík.
Á flugvellinum hafði. William
S. Key hershöfðingi, yfirmaður
herafía Bandaríkjanna á íslandi
boðið til hádegisverðar, og sátu
hann, auk þátttakenda í förinni,
eiginkonur þeirra, forsætisráð-
heri’a dr. Björn Þórðarson, fjár
málaráðherra Björn Ólafsson,
herra Louis G. Dreyfus sendi-
herra Bandaríkjanna, kona hans
og sendiráðsritarar, herra Agn-
ar Kl. Jónsson skrifstofustjóri
utanrfkisráðuneytisins og marg
ir yfirmenn hers og flughers
Bandai’íkjanna.
Áður en af stað var lagt, var
forseti kvaddur heiðursverði
hermanna, og hljómsveit lék
þjóðsöngva ísíands og Banda-
ríkjanna. Var síðan stigið um
borð í flugskipið og haldið af
stað.
Um miðaftanleytið (eftir aust
urtíma Bandaríkjanna) var lent
á norðlægum flugvelli í Ame-
ríku og gist þar um nóttina. Var
haldið þaðan árla fimmtudags
áleiðis til Washington og lent
á flugvelli borgarinnar kl. 16.00
eftir amerískum austurtíma (eða
kl. 20.00 eftir íslenzkum tíma),
og hafði förin gengið nákvæm-
lega eftir áætlun.
Á flugvellinum buðu þeir
herra Edward J. Stettinius jr.
og herra Adolf A. Berle,
varautanríkisráðherra og aðstoð
arutanríkisráðherra, þá forseta
íslands og utanríkisráðherra vel
komna, að viðstöddum þeim
herra Thor Thors sendiherra ís
lands í Washington og sendiráðs
riturum hans, herra George T.
Summerlin forstjóra þeirrar
deildar utanríkisráðuneytis
Bandaríkjanna, sem annast mót
tökur erlendra þjóðhöfoingja,
sendimanna o. fl., herra Fuller-
ton og herra Culbertson, for-
stöðumönnum Evrópudeildar
utanríkisráðuneytisins, herra
Cumming, forstjóra Norður-Ev- |
rópudeildar og herra Raymont
Muir aðstoðarmanni herra
Summerlins. Auk þeirra voru
þar staddir tveir yfirmenn úr
her og flota Bandaríkjanna,
þeir herra Alan Kimble brígad-
höfðingi og herra Harry Balt-
azzi flotakapteinn, og var þeim
þeim ásam herra Muir ætlað að
fylgja forseta íslands á ferða-
lagi hans um Bandaríkin.
Síðan var ekið af stað til borg
arinnar, og var forseta íslands
og utanríkisráðherra ekið beint
til Hvita hússins, embættisbú-
staðar Bandaríkjaforseta. Er
þangað kom, hafði lífvörður
forsetans myndað heiðursvörð,
en hljómsveit lék þjóðsöngva
íslands og Bandaríkjanna. Síð-
an leiddi herra Stettinius heið-
ursgestina til stofu í Hvíta hús-
inu og kynnti þá herra Roose-
velt forseta, sem aftur kynnti
þeim marga ráðherra sína, sem
þar voru saman komnir. Eftir
nokkrar viðræður var sezt að
tedrykkju á svölum Hvíta húss-
ins, en að henni lokinni leiddi
frú Anna Boettiger, dóttir Roose
velts forseta, sem gengdi hús-
móðurstörfum í f jarveru móður
sinnar gestina til herbergja
þeirra, er þeim voru ætluð.
í opinberru veizlu, sem for-
seti Bandaríkjanna hélt um
kvöldið í Hvíta húsinu, voru
auk annarra gesta flestir ráð-
herranna, hæstaréttardómarar,
forsetar þingdeilda Bandaríkja
þings og formenn utanríkismála
nefnda beggja deilda. Af íslend
ingum voru þar auk heiðursgest
anna þeir herra Thor Thors
sendiherra og herra Hendrik Sv.
Björnsson sendiráðsritari. K1 10
um kvöldið hurfu gestir á brott
en forseti Bandaríkjarfna ræddi
við heiðui’sgestina fram að mið
nætti.
Morgunin eftir hittu þeir gest
irnir forsetann í binkaskrifstofu
hans til að kveðja bann, og flutt
ust um hádegi í gestaheimili
Bandaríkjastjórnar, Blair
House, sem er skammt frá Hvíta
húsinu. Hús þetta keypti Banda
ríkjastjórn fyrir nokkrum ár-
um. Er það söguleg bygging,
heimili Blair-fjölskyldunnar í
Washington, en menn með því
! nafni hafa mann fram af manni
* gengt þýðingarmiklum embætt-
ekki, og myndu slíkar dýrtíð-
arráðstafanir því koma alveg
sérstaklega óréttlátlega niður á
þeim. Mætti því vel svo fara,
að það reyndist meira en vafa-
samur ávinningur, að samþyþja
lög um dýrtíðarráðstafanir. sem
ekki næðu tdlgagi sínum
nema að óverulegu leyti, en
framkölluðu því meiri and-
spyrnu og óánægju meðal lang
fjölmennustu stéttar þjóðarinn
ar.
Það er allt öðru máli að
gegna, hvað hægt væri að gera
til þess að stöðva dýrtíðarfíóð-
ið eða draga úr því með frjálsu
samkomulagi launastéttanna,
bænda og atvinnurekenda. Er í
þessu sambandi ástæða til að
upplýsa, þó að stjórninni muni
varla vera það ókunnugt, að síð
ustu dagana hafa farið fram
nokkrar eftirgrennslanir á því,
hvort ekki myndi uhnt að ná
frjálsu samkomulagi milli
réttra aðila um það, að festa
núverandi grunnkaup í næstu
tvö ár, — þó ekki svo að ekki i
væri svigrúm ti-1 nauðsynlegrar t
og sanngjarnar samrsemingar a
kaupgjaldi — að því tilskyldu
að núverandi verð landibúnaðar-
afurða yrði þá einnig fest um
jafn langan tíma, þannig að ekki
þyrfti dýrtíðin að vaxa af völd-
uim neinnar áframhaldandi
skrúfu málli kaupgj aldsins og af
urða verðsins. En engum hefir í
því sambandi dottið sú £jarstæða
í hug, að ganga á einn eða ann-
an hátt á það öryggi, sem. full
dýrtíðaruppbót felur í sér‘ fyr-
ir launastétt.irnar á þessum
tímum verðbólgu og óvissu.
Er Alþýðublaðinu kunnugt um,
að stjórn Alþýðusambandsins
hefir tekið vel undir þessa hug
mynd og lýst sig henni með-
niælt með vissum skily-rðum,
enda má með sanni segja, að
hér sé verið á réttri leið.
Það væri að minnsta kosti
ekki óeðlilegt, að þessi mögu-
leiki til þess að ná frjálsu sam-
komulagi um raunhæfar ráð-
stafanir gegn 'dýrtíðinni væri
að minnsta kosti reyndur til
hlítar áður en farið er út á
braut stórvarhugaverðrar laga
setxiingar og þvingunar.
um. Er húsið hin fegursta bygg-
ing og full af söguíegum minj-
um.
Áður en þeir forsetarnir
kvöddust skiptust þeir á gjöf-
um. Gaf forseti Bandaríkjanna
herra Sveini Björnssyni mynd
af sér áletraða í silfurramma, en
forseti íslands gaf herra Roose
velt vandað eintak ljósprentað
af konungabók (Codex Regius)
af Grágás.
Um hádegi var haldið frá
Blair House til Bandaríkjaþings.
Tók hei’ra Sol Bloom, formaður
utanríkismálanefndar fulltrúa-
þingsins, á móti forseta utan
dyra og leiddi hann og fylgdar
lið hans til skrifstofu herra Sam
Rayburn, þingforseta fulltrúa-
deildar, og var þar ræðzt við um
stund.
Síðan leiddi herra Bloom for-
seta til senatsins, þar sem herra
Tom Conally, formaður utanrík
ismálanefndar senatsins, fagn-
aði honum og sýndi honum bygg
inguna. Fulltrúaþingið hélt ekki
fundi um þetta leyti, en fundur
var í senatinu, og var gert fund
arhlé, meðan forseti skoðaði
fundarsal senatsins og ræddi við
ýmsa senatora.
Meðan á heimsókn forseta til
Bandaríkjaþings stóð, gekk ut-
anríkisráðherra Vilhjálmur Þór
á fund herra Chordell Hull, og
ræddu þeir saman um stund.
Skömmu eftir hádegi var hald
ið til Mount Vernon, fæðingar-
staðar George Washingtons for
Auglýsiflgar,
sem birtast eig* f
Alþýðubiaðictt,
verða að "m
komr.ar til Auí'Iýi-
iugaskrifstofumnar
í Alþýðuhúsiuu,
(gengið ix__ frá
HveTfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöidi.
Sínti 4906
seta og ættaróðals. Þar lagði for
seti bíómsveig á leiði WaShing-
tons forseta í grafhýsi hans. Var
síðan gengið um hús og útihús
búgarðsins, en þar eru geymdar
ýmsar minningar um Geoi^ge
Washington og samtíð hans. Ut-
sýni er þarna dásamlega fagurt
yfir Potomac-fljótið og nágrenni
þess.
Frá Mount Vernon var haldið
til Arlington, skammt frá Wash
ington, en þar er grafhýsi mikið
og minnismerki við gröf ó-
þekkta hermannsins. Um leið
og forseti og fylgd hans óku um
garðshliðin, var byrjað að skjóta
heiðursskotum, og var 21 skoti
hleypt af, meðan ekið var að
grafhýsinu. Lewis hershöfðingi
tók á móti forseta við grafhýsið
að viðstöddum hermönnum, er
báru fána íslands og Bandaríkj
anna. Var síðan gengið um boga
göng minnismerkisins til grafar
Framh. á 6. síðu.
TÍMINN minntist í gær stutt
lega á þær bollalegging-
ar, sem uppi eru um það, að
þingrof og kosningar fari frarn
í haust. Hann segir:
„Talsverður orðrómur gengur
um það, að Sjálfstæðismenn og
kommúnistar eru sagðir vilja fá
kosningar áður en afleiðingar af
kaúpgjaldsstreitum þeirra eru fylli
lega komnar í ljós eða séð er til
'hlítar, hvernig Rússar ætla að búa
að smáþjóðunum í nágrenni sínu.
Forráðamenn Sjálfstæðisflokksins
óttast, að Vísisdeild flokksins geti
vaxið • fylgi og hinir mörgu ó-
ánægðu menn flokksins kunni að
sameinast um nýja flokksmyndun.
Þess vegna sé bezt að knýja fram
skyndikosningar áður en slík hreyf
ing fái grafið um sig. Flokkurinn
mun og teija sér lítinn hag í því,
að málin skýrist þetur áður en til
kosninga er gengið.
Það er talið til mark$ um þettá
sameiginlega ráðabrugg íhalds-
manna og kommúnista, að Gísli
Jónsson hefir aftur látið hefjast
handa um bryggjugerð í Fiatey,
þótt ekki sé það í stórum stíl, enda
segir hann, að aðalverkið eiga að
vinnast næsta sumar. Gísli þét
byrja á þessu sama verki fyrir
kosningarnar 1942, en lét liætta
því næsturrj strax eftir kosning-
arnar.“
Vafalaust er tilgangi og út-
reikningi íhaldsmanna og
kommúnista í sambandi við
skrafið um þingrof og kosning-
ar hér alveg rétt lýst.
Morgunblaðið virðist nú líka
vera farið að verða vantrúað
á það, að saman gangi í samn-
ingaumleitunum þeim um mynd
un nýrrar, fjögurra flokka þjóð
stjórnar, sem það 'hefir verið ■
svo áfjáð í, því að það segir
í gær:
„Viðræður þær, sem fram hafa
farið að undanförnu rnilli þing-
flokanna, um sameiginlega stjórn-
armyndun, hafa enn ekki borið
neinn árangur. Og ef frómt skal
segja 'hefir Morgunblaðið orðið
litla trú á, að þetta samstarf tak-
ist. Blaðið er þó sömu skoðunar
og það hefir alltaf verið, a3| lang-
æsiklegast hefði verið, ef nú hefði
tekist víðtækt samstarf allra
flokka. Og það hefði áreiðanlega
orðið farsælagt þjóðarheildinni.
En það er ekki til neins að vera
að ræða um samstarf flokka ef
ekki er einlægni að baki. En það
er einmitt þetta, einlægnin, sem
ekki virðist vera fyrir hendi hjá
sumum stjórnmálaleiðtogunum.
Þeir eru alltaf boðnir -og búnir að
ræða um samstarf og' láta þá lík-
lega, að þeir séu þessu fylgjandi.
En þeir finna líka alltaf einhver
ráð til þess að teygja viðræðui-n-
ar á langinn, þar til í ótíma er kom
ið.“
Það skyldi þó aldrei vera, að
Morgunbalðið ætti með þessum
orðurn við vini sína, kommún-
ista — að það sé nú loksins far
ið að sjá, hve mikil heillindi
eða hitt þó heldur hafa búið á
bak við allan fagurgala þeirra
um einingu og samstjórn?