Alþýðublaðið - 13.09.1944, Blaðsíða 6

Miðvikudagur 13; sept, 1944
Greifinn af Monle (hristo fæsl nú í ðllum bðkaverzlunum
Norska sljórnln þakkar íslenzkum skátum
Sendilherra Norðtmanna í Reykjavík ;hefir fyrir hönd norsku
stjórnarinnar Ifært íslenzkum skátum hjartanlegustu þakkir fyrdr
aðlstoð iþiá' og hjáLp, setm Iþeir ihaífa veitt morskuna landílótta böm-
um, sem undanfarin stríðsór hafa leitað hælis hér á landi. Af
þessu tilefni afhentii lEsmarck sendiherra nýlega 'þekn dr. Helga
Tóimassyni skátahöfðingja og Bendt Bendtsen, Æoringja Rieykjavík-
urskátanna þakfkartáivarp frá norska kirkju og kennslumjáiaráðu-
neytinu. Á myndinni, sem var tekin við þetta tækifæri sjást frá
vinstri til hægii dr. Helgi Tómasson, Bendt Bendtsen og held-
ur hann á ávarpinu, og Borgersen sjóliðsformgi, forstöðumaður
norska ibarnaskólans.
Þegar innrásin var gerð
Ræða Emils Jónssonar
Framh. af 5. síðu.
izt á blikuna, ef hann hefði átt
þess kost a ð fylgjast með inn-
ilásamndirtoúningi toandamanna.
Jafnframt þessum ráðstöfun
um öllum, var framleiðslan á
Bretlandi aukin eins og mögu-
legt var. Það var unnið dag og
nótt í hinum tvö hundruð og
áttatíu verksmiðjum Bretlands,
og stálflóðið rann í stríðum
straumi. Óbreyttir toorgarar
jafnt sem hermenn lögðu sig
alla fram um það að undirbúa
innrásina sem bezt. Það tók
tvö ár að skipuleggja þann þátt
innrásarinnar einan, hvernig
ferma skyldi innrásarbátana.
Skotfæraverksmiðjur Bret-
lands framleiddu meiri toirgðir
skotfæra innrásarbernum til
handa en notaðar voru í heims-
styrjöldinni fyrri. Framleiðsla
skriðdreka, flugvéla, falltoyssna
herflutningatoifreiða og annarra
hergagna var svo geipileg, að
því verður ekki með orðum lýst.
Það mátti með sanni kveða þann
ig að orði, að Bretlandi hefði
verið breytt í geysilega vopna
verksmlðju. Það var haft á orði
að það mætti merkilegt heita,
ef Bretlandseyjar sykkju ekki í
sjá undan þunga hergagna
þeirra, sem þar höfðu verið
framleidd áður en innrásin var
hafin.
Þrjátíu dögum áður en inn-
rásin var hafin, var hinum
raunverulega undirbúningi
hennar lokið. Hermennirnir
gátu átt von á því, að innrásin
ihæfist hvað dag sem var úr
þessu, því að þeim duldist að
sjálfsögðu ekki, hvert stefndi.
Áhafnir innrásarskipanna töldu
sig eiga von hins sama. Og allir
þeir aðilar, sem koma áttu við
sögu innrásarinnar, æsktu þess
að heilurn ’hug, að hún yrði haf
in hið fyrsta.
Sjö dögum áður en innrásin
skyldi hafin, var tekið að ferma
innrásarflotann.
Eftirvænting hinna óbreyttu
liðsmanna og alls almennings
óx nú eftir því, sem fram liðu
stundir, en yfirmennirnir í aðal
bækistöð innrásartoersins voru
hinir rólegustu. Montgomery
sagði undirmönnum sínum fyrir
verkum og las bækur uppá-
halds höfundar síns, Anthony
Trollopes.
Eisenhower fékkst ekki til
þess að setjast að í stóra hús-
inu, sem fyrr um getur, held-
ur sefur hann í tveggja og hálfr
ar smálestar herflutningabif-
reið, en tougmynd þessa hefir
hann fengið að láni frá Monty.
Að kvöldi föstudags annai’s
júní, heimsóttu þeir Churcliill
forsætisráðherra og Smuts hers
höfðingi Eiserihower eftir að
hafa kynnt sér undirtoúning inn
rásarinnar. Þessir þrír menn
ræddust við í heila klukku-
stund. Churchill lét þess iþá get
ig, að hann tmiyndi taka þátt í
innriásirmi.
Eisenhower hershöfðingi tók
þessi orð forsætisráðherrans í
iyrstu sem gamanyrði. En for-
sætisráðherrannn vék brátt að
þessu aftur, og loks sagði Eisen
hower hreinskilnislega, að það
kæmi ekki til mála, að hann
tæ'ki þátt í innrásinni. Hann
minnti forsætisráðherrann á
það, hvílíkur hnekkir það yrði
brezku þjóðinni og hernaðarað
gerðum bandmanna, ef hann
félli og kvað ógerlegt að láta
nokkru herskipi þá vernd í té,
sem nauðsynleg væri til ’þess
að hæítandi væri á það, að hann
væri þar um toorð, þegar innrás
in yrði gerð.
En Cburchill var ekki af baki
dottinn, þrátt fyrir þetta. ,,En
ég vil leyfa mér að minna á það,
að ég er landvarnarmálaráð-
herra Bretlands. Ég get þvi tek
ið mér far með 'hvaða brezku
Frh. á 4. síðu.
reynzlu, sem fengizt hefur?
Þessu er í raun og veru
fljótsvarað.
Húsaleigulög, verðlagseftir-
lit, það, sem það hefur náð,
tollalækkanir og samræming á
landbúnaðarafurðaverði og
kaupgjaldi verkamanna, eins
og það var bundið 1939, hef-
ur yfirleitt verkað í rétta átt,
eins og til var stofnað í upp-
hafi.
Gerðardómslögin reyndust
afarilla, eins og Alþýðuflokk-
urinn sagði fyrir, enda voru
þau fljótlega afnumin eins og
kunnugt er.
Sex-manna-nefndar-verð-
lagningin á landbúnaðaraf-
urðunum virðist einnig
stefna út í hreinar ógöngur,
eins og Alþýðuflokkurinn
einnig hefur sagt fyrir, og
það svo, að hv. ríkisstjóm
hefur séð þann kost vænstan,
að koma hér fram með breyt-
ingartillögur í því efni. Enda
mun nú komið svo, að
greiðslur úr ríkissjóði til upp
hótar á það verð, sem þessar
vörur eru nú seldar fyrir,
munu nema um 22—25 millj.
kr. á ári, og þegar enn bæt-
ist við um 10% hækkun, er
sýnt, að annað hvort verður
að ske: Verðlagið og þar
með vísitalan að hækka sem
því svarar, með þeim eftir-
köstum, sem það nú kann
að hafa, eða að greiðslumar
úr ríkissjóði verða að
hækka sem þessu nemur til
viðbótar við þær 22—25
millj. kr., sem þegar em
greiddar, og það er hersýni-
lega ríkissjóði ofviða með
öllu, sjálfsagt nógu erfitt að
standa undir þéssum gjöld-
lun eins og er.
Þetta er orsökin til þess, að
frumvarp ríkisstjórnarinnar er
nú fram komið, og er í sjalfu
sér bein viðurkenning á því, að
þetta sex-manna-nefndar-fyrir-
komulag er þjóðinni ofvaxin
byrði.
heí% sem hefir sýnt
sig að vera ófær
En svo kemur það merkileg-
asta af öllu: Hvernig hv. rík-
isstjórn hyggst að kippa þessu
í lag, því að um efnishlið frv.
þess, er hér liggur fyrir, er
það í stuttu máli að segja, að
þar er stungið upp á að fara
þá einu leið í dýrtíðarmálun-
um, sem þegar hefru: sýnt sig,
að vera ofær.
Það er búið að reyna þessa
leið eða svipaða —- og það var
hætt við hana aftur, vegna
iþess, að hún reyndist iþeim,
herskipi sem er ,og jafnvel yfir
maður innrasarinnar getUr engu
um það ráðið, hvert brezk her-
skip sigla.“
Meðan Churdhilll mælti lá
þessa lund, var honum tilkynnt,
að það væri verið að spyrja eft-
ir honum í síma. Forsætisráð-
herrann spuxði, hver það myndi
vera, og fékk það svar, að það
væri verið að spyrja eftir hon-
um í Buckinghamhöli. Þetta
sem fyrst prófuöu hana alófær,
fyrir utan allt annað sem segja
má um hana. Höfuðstefna frum-
varpsins er nefnilega sú að á-
bveða með 'Iiögum hvert kaup-
gjald skuli vera í lamdinu og á-
kveða þetta eirihliða án við-
ræðna við þann aðilann sem við
(þetta tfyrirkoimiulag á að búa.
Þetta var reynt mieð setndngu
gerðardómislaganna um áralmót
in 1941 og ’42 og allir muna
hvernig þeirri tilraun lauk. —
iSamiskonar, eða svipaða aðferð
er gert riáð fyrir að viðhafa um
verð lanidbúnaðarafurðanna .
Ég hélt satt að segja að hverj
uim heilskyggnum manni ætti
að vera Ijóst, að iþessa leið er
ekkd hægt að fara aftur. Það
eru engar minnstu líkur til íþess
að svona tilraun myndi reiða
öðruVísi af nú en jþiá.
Þegar af þessari ástæðu er
óþarft að rekja efni frumvarps-
ins mikið nánar, enda hafa þeir
gert það nokkuð sem talað haf a
hér á undan mér. Eitt aðalá-
kvæði frv. er að kaup skuli
lækka um 10% ifrá því sem nú
er eíns og segir í 3. gr. frv.:
„Frá byrjun næsta mánaðar
eftir gildistöku ilaga þessara,
skulu laun eða Ikaup fyrir hvaða
istarf sem vera skal, eða annað
sem dýrtíðaruppbót hefir verið
greidd af, reiknuð með -aðeins
90% af gildandi framfærslu-
vísitölu, þó aldrei af hærri visi
tölu en 270 stig, stor. 2. gr.
Næsta mánuð á eftiir skal reikn
að með 90 % af gildandi vísitölu
log Iþar tiil -öðru vísi karin að
verða ábveðið. Rrot gegn iþessu
varðar sektum.“
Þetta þýðir að rúmum mán
uði eftir að lögin ganga í
gildi verður allt kaupgjald
LÆKKAD um 10% og þessi
lækkun getur orðið meiri e£
vísitalan fer yfir 270, því að
aldrei skal reikna af hærri
vísitölu en 270 stigum.
Ennfremur er ákveðið að á
grunnkaupshækkanir sem eiga
sér stað á tímatoilinu 1. sept.
1944—1. júlí 1945 skuli enga
grunnkaupshækkun greiða.
Af þessu myndi t. d. leiða
þ-að að félög, sem nýlega hefðu
fengið einihverja hækkun á
kaupi sínu, fyrir 1. sept., mi ip^"
fá 90% v'ísitöl-uhækkun á hana
en hin ekkert, sem hækkunina
hafa fengið eftir þanin tíma eða
eru að 'fá hana nú, kanmske til
samræmingar við hina, sem áð-
ur höfðu hækka'ð. Þetta ósam-
ræmi er líka beinlánis stórihættu
legt, því að það ýtir undir alls-
íkonar smáskæruhemað, en það
fyriribrigði álít ég einna hættu-
legast fyrir hvorttveggja í
isenn, heibrigt atvinnuliíf í land
inu og ra-unhæfa verkalýðsbar-
áttu. Hann skapar óvissu, glund
roða og upplausn, sem engum
er til gagns þegar til lengdar
lætur, en. öílum til ills.
Að þessi leið ,sé opin, leiðiir
af því, að lí frunw. er grunn-
feaupslhækkun þó hvergi toönn-
uð, og að hún verði mot-uð hefir
reyn-slan -sýnt á tíma gerðar-
var Georg konungur, sem hafði
frétt hverra erinda forsætis-
ráðherrann hafði farið á fund
Eisenhowers.
Konungur sagði, að það kæmi
að sjálfsögðu ekki til mála, að
Churchill færi til Frakklands
innrásardagiim.
Churdhill varð að láta undan,
þó að honum væri það raunar
mjög á móti Skapi.
Niðoirlag á morgun.
Linda Darnell...
.... kvikmyndastjarnan fræga
er sögð vera mesta uppáhald
allra flugmanna í Kanada. Ný-
lega áttu Reykvíkingar kost á
að sjá hana í kvikmynd
dómslaganna. Allt í all-t má
-segj-a að ’þessi -einhliða ákvörð-
un kaupgja-ldsins, sé -leáð sem
ekki -koimi tiil greina nema stór
kostleg vá sé fyrir dyrum, og
engin önnur 1-eið til út úr ó-
göngunum.
Niú má að vísu segja, -að hér
-sé vöði á ferðum fyrir þjóðfélag
ið, ef svo heldur áfram til lengd
ar sem nú horfir ;í dýrtíðarmál-
unum, en ég vil á hinn toóginn
ha-lda því fr-am, að ekki hafi
verið reyndar til hlýtar aðrar
1-eiðir, sem aðgengilegri eru og
ég mun minnast á isíðar. Af
þessum ástæðum get ég ekki
fylgt friv. og vegna þess grund-
vallarmismunar sem er á m-illi
skoðun-ar okkar Alþýðuflokks-
manna á því, hv-ernig leysa
bæri málið og stefnu þeirrar
er í ifrumiv. kemur fram, geri
ég tæpast ráð fyrir, -að því verði
toreytt í það horf, að við get-
um við unað. ,
Um önnur atriði frumvarps-
ins, verðlagningu landbú-n-aðar-
varanna, og eignaaukaskattinn
er það að segja, að fyrra -atrið-
ið er tou-ndið við iaunáákvæðin
og verður því ekki tekið upp
sjálfstætt, og síðara atriðið,
eignaskatturinn heyrir eiginlega
ekiki þessu máli til ibeinlinis, og
-virðist tekið upp til iþess eins
að samræmi nokkurt verði í
meðferðinni á eignamönnum,
launþegum og bændumi, og er
út af fyrir sig ekki nema gott
um það að segja. Reyndar -er
ég hrædd-ur um að ef ákvæðrn
um eignaaukaskattinn yrðu lög-
fest eins og þau eru í frumiyarp-
inu, yrði fraxnkvæmd þeirra
laga talsverðum erfiðleikum
bundin, en ég tel þýðingarlaust
að ræða þáð á þessu stigi. máls-
in-s.
(iS-íðari hluti á morgun.)
Hlutavelta í. R.
í gær var dregið hjá borgar-
fógeta í happdrætti í. R. Þessi
númer komu upp: Rit Jóns Trausta
í skinnbandi no. 19253. Dvöl á
Kolviðarhóli páskavikuna 1945 no.
7442. Skíða'bindingar no. 1-5496.
Borð frá Verzl. Áfram no. 16553.
Permanent no. 20662. Óðuæ Bema-
dettu no. 20593. Bókapakki frá
Skálholtsprentsmiðju no. 23349.
Dömutaska no. 375. Vinninga sé
vitjað til Þorsteins Bernharðsson-
ar, Klapparstíg 28.