Alþýðublaðið - 19.09.1944, Blaðsíða 4

4________________________________4LÞYÐUBLAÐIÐ ________ ÞriSjudagur 19. sept. 1944
Elisabet Jónsdóttir:
Mý brú yfir Ölfusá.
Óska eftir að gjörast áskrifandi að
HeimskritigSu
í skinnbandi — — óbundinni.
(nafn)
(heimili)
Sendist tiE:
Helgafellsúlgáfan.
Box 263.
tJtgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
pýðuhúsmu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4nCl og 4902
Símar afgrciðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðu.orentsmiðjan h.f.
Enðnrskoðoo vinnn-
Iðggjafarinnar.
EINN af þingmönnum Al-
þýSuflokksins, Guðmundur
1 Guðmundsson, hefir í sam-
einuðu Iþingi lagt fram
tillögu til iþingsályktunar um
áskorun á ríkisstjórnina, að
skipa nú þegar sjö manna
nefnd til að endurskoða og gera
iillögur til breytinga á lögun-
um um stéttarfélög og vinnu-
deilur frá árinu 1938 og lögun-
um um verkfall opinberra
starfsmanna frá árinu 1915. Var
þingsályktunartillaga þessi
flutt í sameinuðu þingi í gær.
Þess er að vænta, að þetta
mál fái góðar undirtektir á
þingi og rækilega rannsókn í
þeirri nefnd, sem til er ætlast,
að hafi það síðan með hönd-
■um áður en það kemur aftur
til kasta þingsins; því að hér
er um löggjöf að ,ræða, sem
snertir eitt af þýðingarmestu
og viðkvæmustu sviðum nú-
tímaþ j óðfélags.
Lögin um stéttarfélög og
vinnudeilur frá árinu 1938, eða'
vinnulöggjöfin, eins og þau eru
oftast 'kölluð, voru fyrsta til-
raunin til heildarlöggjafar hér
á landi um viðskipti verkalýðs
samtakanna og atvinnurekenda,
en áður var hér varla um önn-
ur lagafyrirmæli að ræða á því
sviði, en lögin um sáttatilraun
ir í vinnudeilum og lögin um
verkfall opinberra starfsmanna.
Þarf því enginn að furða sig á
því, þó a-ð ýmsir gallar frum-
smíðar ‘hafi komið í ljós á þess-
um lögum í framkvæmd þeirra,
enda þótt við samningu þeirra
væri hægt að. styðjast við eldri
löggjöf og mikilvæga reynslu
frændþjóða okkar á Norðurlönd
um.
En enginn .mun neita því nú,
nema staurblindir kommúnist-
ar, sem frá upþhafi voru slíkri
löggjöf andvígir, enda alls stað
ar og ævinlega á móti siðuð-
um viðskiptum verkalýðssam-
takanna og atvinnurekenda í
vinnudeilum, að lögin um stétt
arfélög og vinnudeilur hafa
þegar gert ómetanlegt gagn og
reynzt verkalýðssamtökunum
engu síður heillaværileg réttar-
bóta; og nú, þegar sex ár eru
Hitt er augljóst, að þessi lög
standa, eins og flest önnur, til
bóta. og nú, þegar sex ár eru
liðin frá setningu þeirra, ætti
að vera fengin svo mikil reynsla,
að hægt sé að sníða af þeim þá
agnúa, sem í Ijós hafa komið í
framkvæmd þeirra, og því
tímabært að taka þau til end-
urskoðunar. Er þá ekki nema
rétt, að um leið verði tekin til
endurskoðunar lögin um verk-
fall opinberra starfsmanna frá
áririu 1915, sem sett voru í flýti,
löngu áður en nokkur veruleg
reynsla var fengin hér á landi
af samtökum Iaunastéttanna.
Þau lög hafa í seinni tíð sætt
mikilli gagnrýni af hálfu opin-
berra starfsmanna, og því ekki
óeðlilegt, að tímabærar breyt-
EGAŒt menn líta í dagblöð-
in á morgnana, eru stór-
letraðar fyrinsiagnir um Ölfus-
árbrúnii ihið fyrsta er vekur
eftirtekt, auk stríðsfrétta. Og
svo er um hana rætt í hverju
blaði á hverjum degi og alstað-
ar er menn ihittast að máli. Og
síðast en ekki sízt er um hana
nætt lá ailþingi, sem nú er sam-
an komið að ræða vandmál
þjóðarinnar é því herrans ári
1944, sem er hið merkasta í
sö.g'u þjóðarinnar, iþar isem á því
fékkst endunheimt ihið forna
lýðveldi á mestu sundrunga og
ófr’iðartíimium annara þjóða. Og
hvað er iþað sem helzt er rætt
í sambandi við bilun Ölfuisár-
bnúarinnar? Tilkynning vega-
mlálastjóra, sem birt var i út-
varpinu áður en Ibrúin brast,
sem var aðvörun til fóilks um .að
fiana varlega um hrúna, leggja
ekki of mikið á hana ©vo hún
bilaði ekki alveg, oig inm það,
hvað elftirlitsmaðurinn fyrir
hönd vegamálastjóra ihafi sagt
eða gert. Hvað mikið Ibrúin hall
aðist, jþað sé einn strengur að-
allega hiiaður og iþað mætti tak-
ast að hífa bnúna upp og lappa
við hana í ibili o.s. frv.
'Þegar ég heyrði áður 'Uim get-
ið viðvíkjandi torúnni í út-
varpinu, sagði ég við sjálfa
mig: „Akið ivarlega inn í eilífð-
ina.“ Mér fundust þessar að-
varanir svo vita þýðingarl'aus-
ar án iþess að setja vörð eða
verðd, og að láta undir eins
gena við brúna með hinni mestu
aðgætni o.g alvöru, gera traust
og vel .við hania svo engin hætta
stafaði af. Það má ekki gera við
svona 'vegiegt og íþýðingarmik-
ið imannivirki eins og fátækur
kotbóndi gerir við gamlan hey-
laup.
IÞað er enginn kotbúskapur
núna hjá íslenzku þjóðinni.
Einmitt á þessu merka ári 1944,
sem lýðveldið er endurreist, er
veltiár peningalegia ihjá þjóð-
inni, það má segj-a að hvert
mannsbarn, sem vettlingi get-
ur .valdið hafi vinnu og þar með
peninga, jafnvel toörn og ung-
lingar sem kunna lítið með
peninga að fara iMér Ihefur oft
dottið í hug. að nauðisýn hæni
til að toeizla á leintovern hátt
þessa miklu peninga, sem nú
fara í igegnuim hendur þjóðar-
innar o.g skapa úr þeim verð-
mæti fyrir komandi kynslóð,
svo hún þyrfti ekki að svelta
eða glata sjálfstæði sínu eins
og fyrr á tímum, og tel 'ég það
ekki leiðina að réttu miarki að
loka iþá’ niðri um óralanga fram-
tíð, heldur að skapa verðmæti
til isamgangnia og lífrænna fram
fevæmda fyrir fólkið. ,
Það sem á því gera nú við-
víkjandi Ölfusáribrúnni, er að
veita nú strax ríflega fé á al-
þingi sem nú situr á rökstól-
um, og hetfjast hianda úndir eins
um framkivæmd brúargerðar,
því nú er vetur o.g frost í hönd.
Það á að leita samskota meðal
fóilksinis og leggja ffram sjáif-
boðaliðsvinnu við byggingu
hinnar nýju brúar, sem á að
verða veglegt tákn framþróun-
ingar væru einnig athugaðar á
þeim, þótt líklegt sé, að nokk-
uð aðrar reglur þyki eftir sem
áður nauðsynlegar um viðskipti
opinherra starfsmanna, að
minnsta kosti í sumum grein-
um, við ríkisvaldið, svo og bæj
ar- og sveitarfélög, fen um viö-
skipti verkalýðssamtakamia /ið
atvihnurekendur.
Flutningsmaður þingsálykt-
unartillögunnar um endurskoð
■un vinnulöggjafarinnar, leggur
til, að nefnd sú, sem gert er ráð
fyrir, að hafi endurskoðunina
ar og menningar 20. aldarinn-
ar. Það á að verða ffalleg brú og
traust, sem tengir sýslur lands-
ins á SuðurlandisundMendinu
og gerir fólkinu, sem nú er að
vaxa upp, fært að lifa sannköll-
uðu imenningarlífi í framtíð-
inni. IÞetta glæsilega miannvirki
sem nú er ekki lengur fært til
yffir ferðar, var smíðað ffyrir
dugnað, ósérplægni og for-
göngu hins þjóðkunna rnanns,
Tryggva Gunnarsisonar, hianka-
stjóra, á þeim tíima sern Iþjóðin
átti fullt í iangi með að lifa,
en þá voru þó betri samigöngur
en nú. Þá var ferja í Óseyrar-
nesi, o.g búið í Neisi áff ágætum
dugnaðarmanni, oig ferjumaður
altaf við hendina, það var stór-
bú í Þorlákihöfn og stórútgerð,
það var verzlun á Eyrarbakk
(Lefoliisverzlun) með ágætum
skipum og skipalegu; þangað
komu skip með vörur og þar
voru keyptar afurðir. Og þá
var gufuíbáturinn „Ingólfur“
í stöðugum ferðutm um Faxa-
flóa milili, Reykjavíkur o.g Eyr-
arbakka. Þá var fferja á Iðu í
Biskupstungum, Liaugardælumi,
Kotferju og Áxhrauni. Að þessu
gat tfólk gengið sem vísu hvað
samgöngur snerti, því þarna
voru lögiferjur og því altaf mað-
ur og bátur til staðar að ferjia
yfir. Auk þess var offt ferjað
milli Kaldaðiarness og Arnar-
bælis, en þar var víst en.gin lög-
ferja. Þegar ég var um ferm-
ingaraldur tfékk ég að fara með
bræðrum mínum austan úr
sveit til 'Eyrarhakka. Þá fór éig
með fleira tfÓlki að skoða Ölfus
áribriúnia, sem þá var nýsmíðuð.
Við fórum fyrst út að Óseyr-
arnesi og upp íNesbrú til að
koimast að Öltfusánbrú. Nú sést
víst ekkert efitir a/f Nesbrú. Yff-
ir Þjónsá tfórum við þá á Siand-
hólaferju og man ég þá hvað
ég igat vorkennt ihestunum, sem
voru reknir út í ána til að
synda, frísandi og hræddir. Þá
sungum við unga fólkið kvæði
Hannesar 'Haífstein, Brúardráp-
una, og iskrifa ég hér etftir minn
tvö 'erindi úr henni:
\
Þunga sigursöngva
söng hér elfan löngum
köld í voðaveldi
vegu sleit hún sveita.
Nú er vort að syngja sigur-
Ijóðin,
syngjum vonardjarfir gleði-
óðinn,
nú er loksins kaldri harð-
stjórn hrundið,
hlekkjum traustum ofureflið
bundið.
Vakni vori og kvikni
varmur neisti í barmi,
mest er mannverk treystum
móður jarðar góðu.
Tjáir ei við hreptan hag að
búa,
hér á foldu þarf svo margt
að brúa,
jökulár á landi og í ilundu,
með höndum, verði að meirii-
hluta skipuð fulltrúum þeirra
samtakaheilda, sem hér eiga
mestan hlut að máli, Alþýðu-
samhandsins, Farmanna- og
fiskimannasamhandsins, Banda
lags starfsmanna ríkis og bæja
og Vinnuvéitendafélagsins, en.
að sæti í henni eigi einnig for-
■seti félagsdóms og sáttasemjari
ríkisins, og virðist, að með slíkri
skipun nefndarinnar ætti að
vera tryggt, að nægilegt tillit
yrði tekið jafnt til hagsmuna
og reynslu í þessum þýðingar-
miklu málum.
lognhyl margan bæði í sál
og grundu.
Þetta segir góðkunna skáldið
okkar, Hannes Flafstein, og fann
ég bezt sannleiksgildi þess þeg-
ar ég sá hestana rekna hlífðar-
| laust út í Þjórsá og þeir syntu
■ yfir hina breiðu og vatnsmiklu
á, sem þeir áttu fullt í fangi
með að komast yfir. Stöku sinn
uim kom það fyrir að ung og
lítt hörðnuð hrioss fóru í ána,
einkum þegar kalt var í veðri.
Pólk, vörur og fénaður var flutt
á bátum, en hvar eru nú bátar .
til slíkra flutninga, hvernig j
VÍSIR, blað hinnar fráfar-
andi stjórnar, minnist á
viðræðurnar um stjórnarmynd-
un í tveimur ritstjórnargrein-
um í gær, og sér ýmsa erfiðleika
á vegi þeirra. í fyrri greininni
skrifar Vísir:
„Búnaðarþing hefir verið boð-
að til aukafundar og sezt á rök-
stóla á fimmtudaginn kemur. Lík-
legt er, að Framsóknarflokkurmn
treystist elcki til að slaka veru-
lega á kröfum vegna bændastétt-
arinnar, en fáist Búnaðarþingið
hins vegar til að ljá slíku máli
lið, er ekki ósennilegt, að flokkur-
inn telji auðveldara að slá af og
ganga til samninga.
Sósíálistaflokkurinn hefj'r þrá-
faldlega lýst yfir því í blaði sínu,
að hann vilji mikið til vinna, að
stjórnarmyndun takist. Ber þar til
að ílokkurinn óttaist verkföll þau,
sem hann hefir þegar komið af
stað. Verkfallið í Hafnarfirði bend
. ir eindregið í þá átt, að kommún-
istum muni ekki haldast uppi jafn
skefjalaus kaupkröfugerð og að' und
anförnu, og Iðjudeilan sýnir einn-
ig, að miklu verður að fórna fyr-
ir tvísýnan árangur. Taki sósíal-
istar sæti í ríkisstjórn, gera þeir
sér vonir um annars vegar, að þeir
geti sett tniður deilur þær á við-
unandi veg, sem nú eru uppi, en
hins vegar vilja þeir einnig semja
um fast kaupgjald til tveggja ára.
Á því eru hins vegar miklir ann-
markar. Vitað er, að til þess að
slíkir samningar geti tekizt, verð-
ur að leita til þess samþykkis
vinnuveitenda, sjómanna og land-
verkamanna. Vinnuveitendur
hljóta að reynast óvenju bjartsýn
ir, sjái þeir sér fært að ganga að
slíkum tveggja ára samningum um
fyrirsj áanlegan h allarekstur. ‘ ‘
Ekki verðþr beinlínis sagt,
að Vísir taki með þessum um-
mælum liðlega í það, sem þó
vafalaust væri höfuðskilyrði
þess að samkomulag gæti náðst
um samstjórn allra flokka
— samningaumleitanirnar um
stöðvun kaupgjalds og afurða-
erum við undir það búin að
fara þannig aftur í tímann og
taka upp þær aðferðir, sem
neyðin skiapaði á þeim tírruum?
Nei, hér má ekki hika, hér verð
ur að hefjast handa strax, og
brúa Ölfusá á bezta staðnum.
með hliðsjón af væntanlegri
Suðurlandlsbraut, með iglæsilega.
fallegri og traustri brú. Það
þarf að verða á undan kreppu-
árunum, sem koma venjulega
á eftir stríðsárunum, „að brúa
jökulár á landi og í lundu, logn-
hyl margan bæði í sál og:
grundu.“
verðs næstu tvö árin. En segja
má, að Vísi sé ef til vill nokk-
ur vorkun, þó að hann hafi ým-
islegt við það að athuga, sem
nú er verið að reyna. í síð-
ari grein sinni segir Vísir:
„Verði samið til tveggja ára um
kaupgjaldið, er til þess ætlazt, að
sá samningur gildi fram yfir það
kjörtímaibil, sem nú er að renna
út. Rösklega eitt og hálft ár er eft-
ir af því. Reynslan sannar hins
vegar, að þótt flokkunum gangi
samvinnan greiðlega fyrstu þrjú
ár kjörtímabilsins, versnar allur
vinskapur á hinu fjórða. Þá standa
kosningar fyrir dyrum, flokkarn-
ir þurfa að marka stefnu sína,
þannig, að ekki verði um villzt,
og þvo hendur sínar af ýmsam
gerðum fyrri ára. Stjórnarsam-
vinna, sem nú yrði til stofnað,
myndi væntanlega endast eitt ár
eða tæplega það, og er þá vafa-
samt að hve miklu gagni samning
ar þeir kæmu, sem piúj verða gerðir
Allar líkur benda til, að jafnveí
þótt samvinna flokkanna tækist nú
í bili, myndu kosningar fara fram
að vori komanda. Má því segja,
að tjaldað sé til einar nætur með
nýrri stjórnarmyndun nú.“
Svo farast blaði hinnar frá-
farandi stjórnar orð í gær í sam
bandi við viðræðurnar um
stj órnarmyndun.
í ' Morgunblaðinu birtist á
sunnudaginn eftirfarandi rit-
stjórnargrein:
„Sú ótrúlega saga hefir borist
hér um bæinr. undanfarna daga, að
Tempíarar séu að hugsa um a<5
selja erlendu ríki eign sína á Frí-
kirkjuvegi 11. Það er víst óhætt
að fullyrða, að margir hafa öfund
að Templara aí því að þeir skyldu
hafa nág eignarhaldi á þessum
framúrskarandi fagra stað, fegursta
staðnum sem til er í Reykjavík.
En samt sem áður var þessuni fé-
Iagsskap vel unnað þess, að eiga
þenrian stað. Og enginn hefir víst
búist við því, að þeir væru svo
Framh. á 6. síðu.
Elísábet Jónsdóttir.