Alþýðublaðið - 19.09.1944, Blaðsíða 6

3
Þegar de Gaulle var hjá Roosevelt.
Skömm'u áður en innrásin á meginlandiið 'hófist tfór de Gaulle,
forseti frönsku jbráðábirgðastjómarinniar, til Ameríku til að
ræða tvið Rodsevelt oig jafna ýms ágreiningsmál, sem verið
höfðu milli Ihiajnls og Bandaríkjastjórnar. ÍÞessi mynd. var
tekin á jþví ferðalagi, Iþegar de Gaulle heilsaði upp á Roose-
velt í „hvíta lhúsinu“ í Washington. Hjá Roosevelt stendur
dóttár fhans, Mrs. Anna 'Böttinger, sem gengdi húsmóður-
störfum í ,Jhvíta 'húsinu“ í fjtarveru móður sinnar, forseta-
fnúarinnar
ÖEafur Jóhaíieaesson frá Óiafseys
Nokkrar athugasemdir um þjóðmái
—-------------------»
AlÞYDUBLAPtP
Benjamín Franklín
stefnu á Philadelphiu fyrstu dag
ana í júlímánuði árið 1776, var
OiFT 'hefmr nú á síðaxi órum
verið kvartað undan þrá-
látur skemmdum á innlendum
meyzluvörum, einkum mjólkur-
afurðum og kjöti.
Einarlegast fórulst Sigurði frá
Veðramóti orð til formanns
kötverðlagsnefndar út af skemd
um í kjöti, og virðist tfiormaður-
xnn standa þar höllum fæti.
Sigurður setti fram nokkrar
spuminlgar til formannsins, sem
ég íhef ekki orðið var við að
hann (hafi svarað. Er kannske
erfitt um svar.
Til viðbótar spurningum Sig
surðar, vil ég, og fjöldi neyt-
enda tfiá upplýst Ihve hátt verð
fæst fyrir kg. af útfluttu dilka
kjöti. Þetta er mál, sem
snertir fyrst og frernst alla inn-
innlenda kaupendur þess, og
liefur áhrif á' innlenda verðið
Yfir þessu ætti ekki að hvíla
nein leynd.
Sigurður minnist á skemdix
á öðrum innlendum vörum, svo
sem skyri, osti og mjólk. Skyr-
ið, sem hér er selt, er ekki vel
til búið. Það hrynur sundur eins
og drafli (Islíkt var áður kallað
graðhestaskyr). Skyrgerðarkon
ur segja orsökin vera, að mjólk
in væri súr, og það ætti að hita
hana að suðu áður en hún er
hleypt. Þannig hefir verið skyr
úr Boxgarnesi.
Sigurður minnist lítillega á
eitt mjólkursamiag á Norður-
landi. Þar segir hann meðal ann
ars um mjólkina, að hún sé seld
þar á lcr. 1.45 lítirinn, en bænd-
ur fái 73 aura fyrir lítirinn, en
þar af úr ríkissjóði 25 aura, og
fá þeir þá raunverulega 48 aura,
af útsöluverðinu, hitt fer í kostn
að. Þetta hefði þótt þurftafrek
ir milliliðir áður fyrr.
Nauta- og kálfakjötið, sem
kemur hingað í smáslöttum á
tímabilinu frá haustslátrun til
áramóta, vekur oft grun um, að
slátrunin sé framkvæmd uppi í
sveit, og af viðvaningum í þeim
starfa.
Þótt ástæða sé mjög oft að
endurskoða aðfinnslur á verk-
un og geymslu á flestum irm-
lendum neyzluvörum þá hefir
það reynst árangurslaust, en
hins vegar komið oft valdsleg
stóryrði frá valdhöfum í þessu
efni. En menn láta það ekki
aftfia sér frá réttmætum að-
firmslum. Eina ráðið er, ef merrn
verða fyrir verulega skemmd-
um vörum, að taka af þeim sýn
ishorn, með vottum og láta
rannsaka það á Rannsóknar
stofu Háskólans, annars stoðar
ekki.
Verðinu á innlendum neyzlu
vörum ætla ég lítilega að víkja
að. Verðið er svo dæmalaust,
að hvergi mun þekkjast hjá
frjálsum siðmenntuðum þjóð-
um annað eiixs.
Danir, sem þó eru í miskun-
arlausum herfjötrum, hai'a get
að spornað við slíkri óhæfu. Það
var nýlega upplýst í Álþýðu-
blaðinu að t. d. smjör kostaði
þar kr. 4.40 kr., nautakjöt bein
laust kr. 4.00 kg., egg 17 aura
'stk., kartöflur 17 aura kg.,
mjólk 38 aura lítirinn,
Hins vegar hefir verið tekið
fyrir innflutning ávaxta, síðan
farið var að framleiða hér á-
vexti, sem aldrei geta orðið sam
keppnisfærir, minnsta kosti að
verði, vegna hnattstöðu lands-
ins? En það má gera þessa og
hverja aðra framleiðslu, gróða-
fyrirtæki, með innflutnings-
banni, og ósvífnu verði miðað
við sams konar frá útlöndum.
Það er auðsætt, að með hinu
háa kaupi, sem nú er greitt
fyrir alla eða ilesta vinnu, þá
skiptir þá hina sömu ekki
ftrfe. á 7, £9a
Frh. af- 5. síðu,
ingi tímans. Ben óskaði þess, að
hann gæti íásið upp úr gröf
sinni öld eftir dauða sinn og
séð framfaxir þær, er gerzt
hefðu með þjóð sinn. Ætti hann
þess kost, myndi hann sjá,
hversu snar þáttur rafmagnið
er orðið i Qifi fólksins, og augu
hans myndu leiftra af gleði.
Þegar Franklín var. kjörinn
póstmeistari allra ríkja Ame-
ríku árið 1753, var lítið um frí-
merki.. Franklín efndi til ný-
skipunar á vettvangi frímerkja
notkunarinnar og gerði hana
svo handhæga og auðskilda, að
sérhver pótsmeistari gat annazt
hana. Þess varð skammt að bíða,
að öllum yrðu ljósir kostir fri-
merkjarma, og frímerkjabréfin
streymdu frá einni borg til ann-
arrar alla daga ársins. Frank-
lín sannaðí einnig, að þessi
skipun póstmálanna varð til
þess að tengja hin ýmsu hér-
uð laAdsins mun meira saman
en verið hafði til þessa.
Þegar Braddock kom á vett-
vang með hersveitir sínar til
þess að stökkva Rauðskinn-
um og Frökkum á brott, reynd-
ist honum ógerlegt að annast
birgða’flutninga til hers síns.
Franklín gerði sér 'þá lítið fyr-
ir, safnaði sáman hundrað og
fimmtíu vögnum á tveim vik-
um, réði til sín 'hesta þá og öku
menn, er með þurfti, fermdi
vagnana birgðum og sendi þá
til hersins. Og 'þegar her Brad-
docks hafði verið sigraður, svo
að frönskum skipum var auð-
velt að skipa her á land í hafn-
arhorgunum og Rauðskinnum
að sækjá fram uppi á landi,
stofnaði Franklín her og barðist
þar sjálfur sem óbreyttur her-
maður. Hann efndi til happ-
dættis og keypti fallbyssur fyr-
ir ágóðann.
Þegar nokkrir ofstækisfullir
hermenn ákváðu að ihefna sín
á Rauðskirmtim með því að
brytja niður konur og börn af
kynflokki þeirra, siem ekkert
höfðu til saka unnið, og fólk
þetta flýði til Philadelphíu, var
það ofsótt af óðum múg. Frank
lín var 'þá kvaddur til þess að
takast forustu 'hersins á faendur
og brjóta þetta uppþot ,á bak
aftur. En Franklín gekk vopn-
laús til móts við hannfjöldann
og tókst að koma vitinu fyrir
hann með orðum einum. Hann
komst svo að orði í bréfi til vin
ar síns í Lundúnum, að hann
hefði verið á einum sólaxhring
allt í senn óbreyttur 'hermaður,
raðgjafi, einvaldi, sendiherra
hjá óðum skríl og loks horfið
heim aftur sem hver annar
valdalaus og áhrifalaus maður.
En þessi valdalausi og áhrifa
lausi maður var þó sendur til
Lundúna árið 1764 til þess að
mæta frammi fyrir þinginu,
konunginum og stjórninni og
krefjast þar réttar Pennsyl-
vaníu og raunar öllum Banda-
ríkjunum til handa. Viðureign
Franklíns við brezka þingið ár-
ið 1766 mun lengi í minnum
höfð. Hann skipti aldrei skapi
en svaraði jafnan með tvaim
eða þrem hnitmiðuðum setn-
ingum og lét aldrei bilbug á
sér finna. Franklín svaraði á
einum degi 174 spurningum.
Yfirlýsing Franklíns, sem barst
prentuð um Evrópu og Ame-
ríku olli því, að hann komst í
tölu hinna mikiihæfustu stjórn
málamanna aldar sinnar svo að
segja í einni svipan. Þetta var
í fyrsta Sdnni, sem heimurinn
heyrði hina sönnu rödd Ame-
ríku.
Efitir að 'Franklín hafði starf-
að xxm ellefu ára skeið á vegum
utanríkisþjónustu'nnar, kvaddi
hann England einum mánuði
áður en tetyrjöldin milli þess og
Bandaríkjanna faófst. Þegar
efnt var til Ihiimar frægu ráð-
, FrankLín kjörinn til þess að
semja s j áifstæðisýf irlýsingu
Bandaríkjanna ásamt þeim Ad-
ams og Jeffferson. Jefferson
lagði mest af mörkxxm til yfir-
lýsingarixmar. 'En Franklín átti
miikinn þátt í því, að orðalag
hennar varð svo hnitmiðað og
þraxxthugsað sem raun bar
vitni.
Það, sem hin xxnga ríki þarin-
aðist mest af öliu, var viður-
kenning og aðstoð erlendra
ríkja — sér í lagi þó Fxakk-
lands, sem löngum hafði þreytt
gfiáan leik við 'Bretland. Það
féJl í hlxxt Fraxxklins að fá fé
að láni úr fjárhirzlu Lúðvíks
sextánda til handa nýstofnuðu
ríki, sem litla eða enga ábyrgð
gat í té látið. — Og Franklín
tókst allt þetta. Jafnvel eftir
að Washington 'bafði verið of-
uriiði foorinn ó Löxiigueyju o,g
Brétar höfðu náð Philadelphíu
á sitt vald, auðnaðist Frank-
lín að fá ný lán. Og þetta tókst
'honum þrátt fyrir öll ibelli-
forögð forezka sendiherrans í Pór
is. Fnanklín tókst að leysa þrek-
virki þessi aff höndum einmitt
vegna þess, að hann var Benja-
miín Franklín, „heiðurdoktor-
inn,“ sem allir könnuðust við,
og dáðu og vegna þess, að hann
var heiðvirðxxr og ibjartsýnn
mlaður, sem allir heiðvirðir og
bjartsýnir menn hlutu að trúa
og treysta.
Benjamín Franklín er rnikil-
hæfasti maður sem starfað hef
ir sem sendiherra á vegum
Bandaríkjastjórnar fyrr og síð-
ar. Honum var ljóst hin mikla
nauðsyn þess, að Bandaríkjun-
um auðnaðist að efna til far-
sællar feamvinnu við Frakkland,
enda sá hann vonir sínar ræt-
ast. Frakkar viðurkenndu
Bandaríkin og styrjöldin var til
lykta leidd. Franklín vann frið
inn eins glæsilega og Washing-
ton vann stríðið.
Franklín var ákaft og al-
mennt fagnað, þegar hann hvarf
aftufi heim til ættlands sáixs. Sér
hver félagsskapur í Philadelp-
híu hyllti hina miklu hetju. Og
þó að hann yæri nú orðinn aldur
hniginn maður og auðugur, var
hann jafnan hinn sami og hann
hafði verið forðum daga. Hann
átti mikinn og merkan þátt í
samningu stjórnarskrár Banda-
ríkjanna 1787. Hann hafði íyrir
löngu haldið því fram, að ríkj-
um Vesturheims væri brýn nauð
syn að stofna með sár öruggt
bandalag. Þannig átti hann
frumkvæðið að ráðstöfun þeirri,
sem Bandaríkin eiga famað sinn
fyrrf og fremst að þakka. Og ef.
menn gerðust stórorðir og
deilugjarnir úm of, auðnaðist
honum iðulega að lækka þær
öldur með kímni sinni. Honum
var eigi síður en Lincoln mjög
sýnt um það að segja skrítlur.
Og þó var hann mikill mála-
fylgjumaður eigi að síður.
En þegar hér var komið sögu,
var Franklín orðinn gamall
maður og farinn. Honum var
farin að daprast sýn, og hann
átti örðhgt með að ná í foækur
sem voru efist í bóikaiskáp hans.
Hann var áttatíu og fjögurra
ára að 'aldri, þegar 'hanxx lézfc
árið 1790. Því fór alls fjarri, að
dauðinn væri honum óvelkom-
inn gestur.
Benjamín Franklín ráðstafaði
eignum sínum fyrst og fremst
í þágu uppeldis og skólamála.
Sér í lagi lagði hann áherzlu á
það, að æskulýðurinn í Boston
og Philadelpihíu nyti góð's af eign
um íhans. Qg isæði það, er hann
sáði, hefir vissulega borið ríku-
legan ávöxt. Fáa menn mun
æska Bandaríkjanna fúsari til
þeiss að taka sér til fyrirmyndar
en einmitt Benjamín Franklín,
drenginn frá Boston, sem varð
I
Augiýsingar,
sem birtast eiga í
Albýðublaðimt,
verða að vere
komr.ar til Auglý*-
jnsraskrifstofmmar
í ÁlbýðuhúsirTO,
(gengið iuu fx&
Hverfisgötu)
fyrSr kL 7 a® kvöldL
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
hverflyndir og skammsýnir, að þeir
vildu losa sig við hann aftur. En
nú gengur þessi saga um bæinn.
Hér er ekkert hégómamál á ferð
inni. Hér er um það að ræða, að
útlendingar nái eingarhaldi á feg- ,
usta stað bæjarins. Hvernig færi
um þessa höfuðborg hins unga ís-
lenzka lýðveldis, ef það liðist að
útlendingar næðu undir sxg feg-
urstu eignunum í bænum? Hér er
bæjaryfirvöldunum vissulega gefið
tilefni til íhugunar og gera ein-
hverjar ráðstafanir gegn því, að
slíkt geti orðið.“
Það er ljót saga, sem Morgun
blaðið segir hér, og væri betur,
að hún reyndist ekki sönn. Axm
airs væri vissulega nauðsynlegt
að taka hér í taumana, áður en
það er of seint.
Magnús SlgurSsson
doktor í hagfræði.
Wí ÝLEGA hefur Magnus
* Sigurðsson lokið doktors-
prófi í hagfræði við háskólaxm
í Leipzig.
Magnús er sonur Sigurðar
Björnssonar frá Veðramóti og
konu hans, Sigurbjargar Guð-
mundsdóttur.
Magnús fór til náms í
Þýzkalandi árið 1938 og stund-
aði nám í verzlunarfræði við
háskólann í Leipzig, og lauk
þar kandidatsprófi með ágæt-
um vitnisburði árið 1942. Síð-
an hefur hann unnið að dokt-
orsxitgerð sinni um hagfræði-.
legt efni og hefur nú hlotið
doktorsnafnbót með vitnis-
burðinum: mjög gott.
Frá Breiofirðmgafélaginu
Fundur fyrir þátttakendur í sum
arferSum félagsins verður í Odd-
féllow-húsinu næst komandi mið-
vikudag kl. 21. — Þeir sem eiga
myndir frá ferðunum, eru vinsam
lega béðnir að koma með þær til
sýnis.
Hjónaband
í dag verða gefin saman í hjóna
band af séra Jóni Auðuns, ungfrú
Anna Jónsdóttir Sigurðssonar stýri
manns og Sigurður Jóhannesson,
stýrimaður. Heimili brúðhjónana
verður á Vífilsgötu 24.
prentari, ritstjóri, kímniskáld,
uppfinningamiaður, vísinnamað
ur, fjármálafrömuður, sendi-
herra og stjórnmálamaður,
enda er það vel farið, því að
mlnninigin um (hann oná vera
henni hvöt til manndóms, dáða
og drengskapar.