Alþýðublaðið - 19.09.1944, Blaðsíða 5

I*riðjudagur 19. sept. 1944
ALÞYÐUBLAÐiÐ
1
Margir urðu frá að hverfa — Þröngin um Marlene
Dietrich — Rokið — rigningin — blómin — og börn-
in — Samgönguvandræðin aukast — Benzínlausar
bifreiðar.
MARLENE DIETRICH gaf Reyk
víkingum tækifæri tii að sjá
sig á sunnudagskvöld, en þó aff-
eins þeim, sem heimsóttu hana í
fylgd meff hermönnum. ASsóknin
mun hafa veriff geysimikil og
höfffu hermennirnir mikiff fylgdar
liff. Affsóknin varð svo mikil aff
mikill mannfjöldi varð frá aff
hverfa og var livert sæti skipaff
löngu áffur en leikkonan ætlaffi aff
hefja sýningu sína, en þröng mun
hafa veriff meiri viff dyrnar en
hér hefur áffur sést.
SAMA KVÖLD var kvikmynd
sýnd í Nýja Bíó með frúnni í að-
alhlutverkinu og þar mun einnig
hafa verið fullt 'hús. Mun engin
manneskja, sem nú dvelur hér,
hafa vakið eins mikla forvitni og
þessi ameríska kviikmyndastjarna,
og er það að vonum svo fræg er
hún og svo mikil listakona er hún.
Fyrst fólkið lætur svona, þá er
það slæmt að það skuli ekki geta
fengið að sjá hana í eigin per-
sónu, en iþetta er víst ekki hægt,
vegna sérstakra reglna hersins. Þó
hafa ýmsir listamenn í setuliðinu
mætt á skemmtunum Reykvík-
inga mieð góðfúslegu leyfi hler-
stjórnarinnar.
ROKIÐ OG RIGNINGIN berja
í sameiningu niður blómin, sem
prýtt hafa garðana okkar í sumar
og þá ekki sízt barnaleikvellina
og Austurvöll. Við finnum svo
sem og sjáum að haustið er komið.
Ég sé að börnum á barnaleikvöll-
um er leyft að taka blómin og
fara með heim til sín. Það er vel
til fundið og sjálfsagt að lofa þeim
að fara með blómin heim og prýða
með þeim stofuna sína, áður en
hraglandinn hefur alveg eyðilagt
þau.
ÞAÐ ER EKKI NÓG með það 1
að hrun Ölfusárbrúar og bilunin ó |
brúnni yfir Hafursá valdi sam-
gönguvandræðunum á Suðurlands
undirlendinu. Nú, þegar von er til
þess að hægt verði að gera brýrnar
færar að nokkru eða öllu leyti,
standa bifreiðarnar bensínlausar
fyrir austan Ölfusá og allir ben-
zíngeymar eru orðnir tómir. Aust
ur um allar sveitir, allt austur í
Skaftafellssýslur, er mikill fjöldi
fólks, sem bíður eftir' því að geta
komist heim úr sumaratvinnunni.
En það kemst hvergi.
ÞAÐ ER FURÐULEGT að ekki
skul.i vera hægt að leysa deiluna
milli þessara 25—30 manna og olíu
félaganna. Hér hlýtur að vera um
einbera stífni að ræða. Nokkrar
breytingar á kjörum starfsmanna
olíufélaganna geta ekki réttlætt
stífni olíufélaganna. Og ekki trúi
ég því fyrr en ég sé það, að ekki
sé hægt að komast að samkomu-
lagi við starfsmennina, þó að þeir
fái ekki fyllstu kröfur sínar upp-
fylltar.
ÞAÐ ERU EINMITT svona deil-
ur sem eru hættulegastar. Sjálft
málið sem deilt er um snertir sára
fáa menn, en afleiðingarnar snerta
hundruð manna og jafnvel þús-
undir. Þetta fólk fyllist gremju út
í deiluaðilana og það er hættulegt
fyrir báða. Það er líka hættulegt
fyrir þjóðfélagið í heild, að það
komi í ljós, að það standi alveg
máttlaust þegar slíkar deilur bera
að höndum og að slík smádeila
geti orðið til þess að stöðva sam-
göngur á aðalsamgönguleið lands-
ins.
ÞESSU MÁ EKKI GLEYMA,
báðir deiluaðilarnir verða að sjá
þetta, annars er margt í voða fyr-
ir báða og þjóðina í heild.
Hannes á horninu.
Unglinga
vaniar okkur nú þegar til að bera
blaðið um
Grettisgötu,
Laugarnesveg,
og
Vesturgötu-
HÁTT ICAUP.
Taliö við afgreiösluna.
álifliiiliil. — Slmi 4900.
AUGLÝSIÐÍALÞÝÐUBLAÐiNU

Innrás á Suðurhaseyjum.
Á hinurn friðsædu og fögru Suður hafseyjum er nú Iháð fyrsta stórstyrjöldin í sögu -þeirra
í fyrstu atrennu náðu Japanir mörgum þeirra á sitt vald, en n-ú taka Bandaríkjam-enn
hverja þeirra af ann-ari til baka. Á myndinni sjást Bandaríkjahermenn vera að ganga á
land á eyjunni Tiniiau í Karolíueyjaklasanum, e-n hann er næ -tur Filippss-eyjum og Japans-
eyjum að austan. Úti fyrir ströndinni sést fjöldi herskipa.
Beniamín
EGAR almenning,ur í Vest-
u-rheimi fékk almanakið
sitt fyrir árið 1733, kynntist
hann þar nýjum náunga, cr
nefndi sig Richard fátæka. En
þó að maður þessi segðist vera
fátækur, lék það ekki á tvei.m
tungum, að hann var rí-kur að
fyndni, gáfum og hugkvæmni.
Ritsmíðar hans voru ekki mikl-
ar að vöxtum, en þær þó:tu
markvissar og smellnar. Það
varð brátt alkunna, að höfund-
ur þessa væri prentari alman-
aksins, Benjamín Franklín.
Frægð almanaks Richards fá
tæka ox með hverju ári, sem
leið. Brátt nam upplag þess tíu
þúsundum. Einn af hverjum
hundrað Bandaríkjamönnum
keypti með öðrum orðurn rit
þetta, en lesendur þess munu
hafa verið tíu sinnum fleiri en
kaupendurnir. Margir kaupend
ur almanaksins tóku sig þá til,
skrifuðu Richard fátæka og
spurðu hann þess hvernig hann
ætlaði að færa mönnum heim
sanninn um það, að þetta heiti
hans væri réttnefni. En það
stóð ekki á svarinu ’hjá prent-
aranum. Hann uoolýsti það. að
Benjamín Franklín annaðist
um það að evða fjármunum
þeim, sem Richard fátæki afl-
aði.
Benjamín Franklín var prent
ari, ritstjóri, rithöfundur. kímni
skáld, vandlætari og fjármála-
maður. En í raun og veru var
hann margir menn í senn. Þó
fór því fjarri, að Richard fá-
tæki og Benjamín Franklín
gætu með sanni talizt einn og
sami maður. Richard var fjár-
málamaður. En Benjamín keppt
ist við að eyða öllum þeim pen-
ingum, sem hann hafði handa
milli í það og það skiptið. Ric-
hard var stilltur og þögull, en
Ben var ölkær og málgefinn.
En ef til vill má svipaða sögu
segja um öll mikilmenni allra
tíma.
Franklín fæddist í Bost.on ár
ið 1706 og taldist til ..miílistétt
anna“, sem hann n-efndi svo.
Faðir hans var kertasteypari,
en forfeður hans höfðu hins veg
af verið sjálfseignar-bændur í
REIN ÞESSI, sém er eft- |
ir Donald Culross Peattie
og þýdd úr tímaritinu Read-
er’s Digest, fjallar um Benja-
mín Franklín, prentarann
sem varð einhver hinn mikil-
hæfasti þjóðmálaskörungur
Bandaríkjanna, -auk þess sem
hann varð frægur fyrir upp-
findingar sínar og vísinda-
störf. Bandaríkjamenn telja
hann einhvem hinn merk
asta son þjóðar sinnar, enda
markaði ævistarf hans tíma
mót í sögu ættlands hans. I
Oxfordsýslu á Englandi. Móðir
hans var hin snotrasta kona, en
móðir hennar hafði flutzt til
Vesturheims sem vinnukona.
Ben varð auðugur maður og
frægur án þess að láta sér
nokkru sinni til hugar koma,
að hann væri hafinn yfir hið
heiðvirða alþýðufólk, sem stóð
að honum í báðar ættir;
Því fer fjarri, að þeir menn
einir geti lærðir talizt, sem séu >
langskólagengnir. Beniamín
Franklín naut aðeins tveggja
ára skólanáms. Síðar lærði hann
af sjálfum sér stærðfræði,
frönsku, spönsku og ítölsku.
Það má þannig að orði kveða,
að Franklín ha-fi lært allt af
siálfum sér, sem hann nam um
dagan-a — nema prentiðninn.
Harin hapn af .Tsmes Þ-.-'?;
ur sínum, er um þær mundir
var bezti prentari í gervöThim
Vesturheimi. Og þess varð
skammt að bíða, að Ben vyði
einnig snillingur í iðninni. Öf-
undsvki James og sjálfstæðis-
þrá Bens olli því, að yngri bróð
irinn flúði að heiman sepctón
ára gamall og lagði leið sína til
Philadelphiu.
Tíu árum síðar var Benja^’n
Frankh'n orðinn bezti og mikil-
virkasti prentari í Vesturheimi,
Hann framleiddi almanök, guðs
orðabækur, kennslnbækur og
endurprentanir á öndvegisbók-
menntum Engilsaxa. Hann innti
af liöndum alla prentun fyrir
stjórnarvöldin í Pennsylvaníu,
Delaware, Maryland og New
Jersey. Hann stofnaði fyrsta
blaðið, sem gefið var út á
þýzku í Vesturheimi, og hann
var ritstjóri að tímariti því,
sem síðar varð The Saturday
Evening Post.
Áður en tuttugu ár voru liö-
in, var Ben Franklín, orðinn
me-stur áhrifamaður i Phila-
delphíu. Hann var forseti ‘bæj-
arstjórnarinnnar og hafði geng
izt fyrir stofnu Blökkivilið'shis
þar. N-okkru-m árum síðar hafðii
hann gengizt fyrir stofnun há-
skólans í Philadelp'híu, sem var
fyrsti háskólinn í Pennsylvaníu.
Hann var póstmeistari borgar-
ininar o.g sá stjórnmáilamaður
hennar, er m-átti sín rauniveru-
lega mest. Hann haifði og !haft
foru'stu um stofnun fél-agsskapar
amerískra vísi-ndamanna og feng
izt við uppfinningar, er ollu því,
að hann varð ekki síður frægur
s-eim Benjamín Franklín en
Richard fátæki forðurn.
Þegar Benjamín Franklín var
fertugur að aldri og undi hin-
um ákjósanlegustu kjörum í
hvívetna, varð hann heimsfræg
ur maður. Þá tók hann að fást
við tilraunir með rafmagn.
Hann byrjaði þessar tilraunir
af hendingu, en honum auðn-
aðist brátt að komast að mikl-
um og merkilegum niðurstö^-
um. Franklín varð fyrstur
manna tii þess að skilja það,
að rafmagn er straumur. Hann
varð fyrstur manna til þess að
framleiða rafmagnsstraum, hvar
sem horum sýridist og fyrstu-r
manna til þess að taka rafmagn-
ið í þjónústu sína. Engum manni
hafði tokizt að láta rafmagn
snúa hjóli eða hringja bjöllu
fyrr en honum.
Uppfinningar Franklíns vöktu
óskipta athygli og hrifni meðal
vísindaxnanna Fvróp”. Þeir kusu
hann he;ðursfélaga í vísindafé-
löpum sínum, og hann varð
heiðursd-oktor við fjöknarga há
skóla. Franklín hafði líka auðn
azt að vinna það þrekvirki að
leysa öld rafmagnsins úr læð-
Framh. á 6. síðu.