Alþýðublaðið - 27.09.1944, Blaðsíða 4

4UÞYÐUBLAÆHÐ
Mi&vikudur 27. sept. 1944.
Ötgefandi: Alþýðuflokkuriim.
Ritstjóri: Síefáu Pétursson,
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
•„ýöuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar ritstjórnar: 4'Ni og 490Í
Símar afv-^iðslu: 4900 og 4906.
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuorentsmiðjan h.f.
Tilböð búnað'
arþingsins.
BRAGÐ er að, þá barnið
finnur. Þetta gamla mál-
tæki mun hafa komið nokkuð
mörgum í hug, þegar búnaðar-
þingið féll fyrir sitt leyti frá
samkomulagi sex manna nefnd
arinnar sællar minningar. Eða
hvað annað þýðir tilboð þess
uxn að gefa eftir þá hækkun af
f urðaverðsins á þessu hausti um
9,4%, sem bændum bar þó laga
lega, semkvæmt hinni hækkuðu
vísitölu landbúnaðarins, reikn
aðri út á grundvelli sex manna
nefndar samikomulagsins?
Svo augljóst vax það orðið,
út í hverja ófæru þessi skamm
sýixa og ábyrgðarlausa skipun
verðlagsmálanna á sviði land-
búnaðarins var að leiða þjóð-
ina, að meira að segja fulltrúar
bændastéttarinnar, þeirrar stétt
ar, sem allan hagnaðinn hefir
:haft af henni treystust beinlín-
is ekki lengur til þess, að gera
tilkall til þeirrar verðhækkun-
ar á afurðunum, sem bændur
áttu þó tvímælalaust lagakröfu
til, samkvæmt samkomulagi sex
manna nefndarinnar, eftir að
hin nýja vísitala landbúnaðar-
ins var gengin í gildi.
*
Menn skyldu nú hafa ætlað,
að einhver annar aðili sex
manna nefndar samkomulagsins
hefði átt að verða fyrri ti.1 en
fulltrúar bænda, að sjá þa ó-
færu, sem ákvæði' þess voru ’að
leiða þjóðina út í, til dæmis þeir,
sem við það samkomulag áttu
að gæta hagsmuna launastétt-
anna og neytenda í bæjunum,
en það voru sem kunnugt er
kommúnistar. En þeir þurftu
að ,veita bændum rausnarlega',
eins og þeir Einar og Brynjólf-
ur orðuðu það á alþingi í fyrra-
haust,. ef nolckur von átti að
vera til að þeir gætu veitt fá-
ein atkvæði á jneðal þeirra við
næstu kosningár. Og þess vegna
héldu þeir áfram að lofsyngja
samkomúlag sex manna nefnd-
arinnar, þó að 'þeir vissu, að
, verkalýðnum og launastéttun-
’ um yfirleitt yrði fyrst og fremst
að blæða fyrir það, og allir aðr-
ir sæju, að það myndi fyrr eða.
síðar leiða óviðráðanlega dýr-
tíð og, í kjölfar hennar, algert,
fjárhagslegt hrun yfir alla þjóð
ina. En kannske hefir það líka
verið tilgangur þeirra?
*
Hvað um það: Þegar litið er
á hinn furðúlega þátt kommún-
ista í samkomulagi sex nxanna
nefndarinnar og hina staur-
Mindu fastheldni þeirra við
það, verður það skref, sem bún-
aðarþingið hefir nú stigið, því
virðixxgarverðara. Það sá, að
lengur yrði ekki við þetta sam
komulag haldið, ef nokkur tök
ættu að vera á því að hafa hem
il á dýrtíðinni og afstýra yfir-
vofandi h-runi; og þess vegna
býðst það til þess að gefa eftir
þá hækkun afurðaverðsins, sem
bændur áttu að fá í haust sam
kvæmt sex manna nefndar sam
/
Þórður Híörleifsson:
Bréí frá vígsföðvunum með óvið-
eigandi athugasemdum.
i
FÁLKANUM frá 8. ágúst
síðastl. eru birtir nokkrir
bréfakaflar frá enskum liðsfor-
ingja á vígvellinum til foreídra
hans og systkina. Bréfakaflapn
ir eru birtir með athugasemd-
um, og undirskriftin er Sn. J.
Mun það vera nokkuð þekktur
bóksaii bér í bænurn sem á það
merki.
Á undanförnu-m stríðsárum
hafa við og við verið 'birt slík
bréf x enskum 'blöðum. Þau hafa
verið skrifuð af mönnium sem
hafa séð ógnir stríðsins og horfst
í augxx við dauðann, og þeim
hefir farið eins og fleiri mann-
anna börnum á hættunnar stund
Þeir 'hafa snúið sér til guðs síns
í bæn. Þetta er ekki stérstak-
lega engilsaxneskt íyrirbrigði
eins og Sn. J. vill vera láta.
Milljónir manna af öllum þjóð
flokkum hafa leitað styrks í
bæninni, og þá einkum þegar
'hættur og hörmungar hafa steðj
að að. Bréf slík sem þau, er áð- ;
ur getur, lýsa fögrum hugsun-
arhætti og einlægri trú og eiga
þess vegna erindi til allra. Ef
Sn. J. hefði birt þau at'hugasemd
arlaust ætti hann þakkir skyld
ar. .En þvi miður verða þau hon
um tilefni til að brigsla löndum
sínum uim guðleysi og anman ó~
sóma.
Ég ihef kynnst Bretum nokk
uð, bæði í stríði og friði, og
ég er alveg sammála Sn. J. um
að dáðst að ýmsum eiginleik-
um, sem mega heita einkenn
andi fyrir brezku þjóðina, á ég
einkum við rólyndi og þraut-
segju, á hverju sem gengur, svo
og góðlyndi sem við Islendingar
höfum kynnst á margvíslegan
hátt.
Ég vil leyfa mér að til-færa
hér nokkrar setningar úr athuga
semdum bóksalans. Hann segir:
„Völ er mér Ijóst að hér á ís-
landi muni innihald þessara
stuttu bréfkafla verða Gyðing-
um hneyksli og Grikkjum
heimska, því að höfundurinn
hugsar svo gerólíkt okkar sjálf
byrgingskap, hann talar um bæn
ina sem áhrifamátt og hann
finnur til nálægðar guðs. Hamx
er svo bersýnilega ekki kominn
upp á okkar m.enningarstig.“
„Hvaðan kemur Sn. J. vald
til að skera o'kkur íslendinga
niður við tog á þennan hátt?
Og enn segir bóksalinn:
„Til þess vorunx við líka of
vandir að hlutleysisvirðingu
okkar. .Hlutleysi? — nei, lagsi
segðu ixú ekki of mikið. Það
er ekki en búið að segja síð-
asta orðið um hlutleysi okkar
á þeim tíma, sem hér um ræðir.
Það bíður síns dags.“
Hvað er maðurinn eiginlega
að fara? Á þetta að vera hót-
un um hefnd fvrir að íslending
ar sögðu ekki nazistum stiúð á
hendur á sínum tíma! Og ef svo
er, í hvers umboði talar bóksal
inn þá?
Og svo kemur þessi dæma-
lausa klausa:
„Og svo koma þessir biðj-
andi menn hingað til okkar;
báðu hér. Og enn vorurn við
úógu miklir menn til að halda
okkar gamla striki, enda voru
þetta óvelkomnir gestir og stóðu
í dyrunum fyrir öðrum, lengra
úr landsuðri.“
Nú vil ég og eflaust íléiri,
leyfa mér -að biðja um skýringu
á þessum orðum. Á bóksalinn
við að íslendingar 'hafi óskað
eftir komu nazista hingað til
landsins? Ef svo er vil ég biðia
hann að bera fram eitthvað máli
sínu til stuðnings áður en lengra
er hadið með sllíkan róg um
þjóð okkar.
Og enn kveður hann:
„En hvaða hugmyndir vilja
svo íslenzkir lesendur gera
sér ixm þjóðina, sem sendir
fram unglingsmenn eins og þá
sem skrifuðu bréfin í Times?
Okkur verður hugsað til þeirr-
ar eldraunar, sem synir hennar
gengu í gegnum hér í Reykja-
vík árið 1940 og fyrri hluta
ársins 1941. Með dæmi -eins og
þessu, verður okkur auðskild-
ara, hvernig það mátti vera,
að þeir stóðust raunina.“
Þarna er mér ekki vel ljóst,
hvað maðurinn á við. Eg þyk-
ist mega fullyrða, að íslending-
ar yfirleitt beri hlýjan hug til
brezku þjóðarinnar. En mér er
ekki kunnugt um, að synir
hennar hafi gengið í gegnum
neina eldraun hér í Reykjavík
fyrr eða síðar.
Að endingu kemur svo
þetta:
„En hamingjan góða! Eg
minnist þess nú allt í einu, að
við vorum þá líka sjálfir að
ganga undir próf.“
Já, vel á minnzt. Við vorum
að ganga undir próf. Það ér
flestum kunnugt, að margir
íslendingar, þar á meðal son-
ur Sn. J„ hafa^ tekið virkan
þátt í baráttunni við hlið
bándamanna, getið sér góðan
orðstír og komið þannig fram,
að sómi er að fyrir föðurland
hans. Má því segja, að ólíkt haf-
ist þeir feðgarnir að.
Þá má. minna á í þessu sam-
bandi, að lengi vel framan af
þessari styrjöld, var hafið
blóðugasti vígvöllurinri.
íslenzkir sjómenn sigldu þá
stanzlaust með mat til Bret-
lands. Að vísu voru þeir um
leið að forða sinni eigin þjóð
frá sulti, en hættan var six
sama fyrir því. Enda fórnuðu
margir góðir drengir lífinu í
þeirri prófraun. Eg get ekki
komulaginu. Þannig ber það
vit fyrir hinum kommúnistísku
fáráðlingum, sem launastéttirn
ar og neytendurnir voru svo ó-
•heppnir að fá fyrir fulltrúa í
sex manna iiefndinm, og býður
fram verulega xjárhagslega'fórn
af hálfu bæhda til þess að firra
þjóðina yfirvQÍandí hruni af
völdum dýrtíðarinnar.
*
Að svo miklu leyti er ekkert.
nema gott um tilboð búnaðar-
þingsins að segja. En því miður
fylgir böggull skammrifi. Bún-
aðarþingið gerir það að skilyrði
fyrir eftirgjöf verðhækkunar-
innar á afurðunum, að haldið
verði áfram að greiða verðuþp
bætur á útfluttar afúrðir bænda
■í/ eitt ár enn, og mun mörgum
finnast, að þar með sé það tek-
ið til baka með annarri hend-
inni, sem gefið var með hinni.
Skal þó engan veg.inn fullyrt,
að sú fórn, sem bændur bjóðast
til að færa, kunni ekki að nema
nokkru hærri upphæð, en sú
sem þeir fengju í verðuppbætur
á útfluttar afurðir sínar á næsta
ári. En í öllu falli er bér uiri út
gjaldalið fyrir þux'ausinn ríkis
sjóð að ræða, sem enginn veit
með nokkurri v(issu, hverju
muni nema, Og sannast að segja
mun flestum þegar þykja nóg
komið af slíkum uppbótarpreiðsí
um á álrixennings kostnað.
Óska eftir a5 gjörast áskrifandi að
í skinnbandi — -— óbundinni.
(nafn) 1
(heimili)
Sendist tiSs
Box 263.
frekar en Sn. J. fullyrt neitt
um hugarfar þessara manna,
þegar þeir féllu — oft fyrir
morðtólum mannanna úr land-
suðri. En það er ekki ólíklegt,
að seinasta hugsunin hafi
verið bæn til guðs um að
halda vemdarhendi yíir ást-
vinunum heima. Við munum
lengi minnast orða skipstjór-
ans á „Fróða“, þegar hann,
•sjálfur helsærður, bað menn
að hjálpa bróður sínum fyrst.
Hvað segir Snæbjörn Jóns-
son um þjóðina, sem sendir
slíka menn fram?
Hitt er svo annað mál, að
ekki stóðust allir landsmenn
prófið, og harma það allir góð-
ir íslendingar. En svo hefur
það alla tíð verið. Sumir
standast prófin með ágætum,
aðrir skríða í gegn, og enn aðr-
ir falla.
Þórður Hjörleifsson.
Héraðslæknirinn í Reykjavík
hefir beðið blaðið að minna alla
þá sem ætla að stunda eixxkakénnslu
i vetur á auglýsingu hans er ný-
legaa var birt í blaðinu um kennslu
og' einkaskóla*
Jafnfram vill hann benda á að
gefnu tilefni, að leyfi lögreglu-
stjóra til skólahalds er þvi aðeins
gilt að samþykki héraðslseknis
komi áður til.
Það mun af héraðslækni og
fræðslufulltrúa bæjarins verða
mjög ríkt gengið eftir að fyrirmæl
um laganna verði fylgt í þessum
efnum.
[
TILEFNI af þrem frumvörpauðveldust, ódýi-ust og öruggust.
um um landbúnaðarmál,
sem nú liggja fyrir alþingi, er
ritað á þessa leið í Reykjavík-
urbréfi Morgunblaðsins s. 1.
sunnudag:
f>ar á að leggja mesta stund á
ræktun. Þar á að fjölga býlunum.
En leggja ekkert kapp á að halda
við byggð og búskap, þar seim skil
yrðin eru lökust.
„Flustningsmenn. landbúnaðar-
frumvarpanna þriggja virðast vera
eindregnir á þeirri skoðun, að
leggja beri áherzlu á að byggðin
hafi framvegis sem svipaðasta út-
breiðslu og hún hefir haft. Sam-
tökin eða samhjálpín um nýrækt
og húsabætur eigi m. a. að koma
i veg fyrir, að byggðir verði út-
undan, dragist aftur úr í ræktun
og húsabótum, og fólk flýi bví
. fyrst og fremst þaðan.
Margir beztu búnaðarfrömuðir
þjóðarinnar hafa verið á sama
máli. Þeir hafa viljað fyrir hvern
. mun, að byggðin haldist við í öll
um afdölum og öllum útnesjum,
og þeim sárnar að sjá eða vifca til
þess, þegar eitthvert' örreytiskotið
leggst í eyði. Af misskilinni rækt-
arsemi við fornar slóðir hafa rnenn
viljað að einhverjir héldu áfram,
franx í rauðan dauðann, að brjót-
ast áfram þar sem skilyrðin eru
lökust, þó við þeim blasi blóm-
legri sveitir, þar sem ræktunin er
'öruggari, aðdrættir auðveldari, og,
líklegra að menn geti unað sér.
Öld eftir .öld hefii’ byggð iands
ins verið að dragast saman, eyði-
jörðum að fjölga, afdalir og harð-
balasveitir lagst meira og mínna
í eyði. Eigi hafa verið tök á að
fsporna við þéssu. Fyrri en þá nú,
ef fjármagn. og tækni koma til
sögunnar í ríkara mæli en áður.
En ég efast stórlega um, a.ð það
■sé rétt, að leggja áherzlu á að
byggja upp þær sveitir, sem frá
náttúrunnar hendi eru lélegastar,
þar sém framleiðslan verður þess
vegna alltaf dýrari* og ótryggari
en í meðal góðum sveitum. •
Rannsóknir þurfa að leiða í ljós,
hvar framleiðslan er og verður
Stefna um samfærslu byggðar-
imxar kom fyrst fram, það ég til
veit, fyrir 50 árum. Stofnandi tíma
ritsins Eimreiðarinnar vildi að
lagðar yrðu járnbrautir um beztu
land'búnaðarsveitirnar. Þéttbýli
myndi þá. myndast í nánd við
brautirnar. Fólkið flytja þangað
frá tþeim jörðum, sem lakar væru
í sveit settar,“
Fleiri eru á þvx' miáli, að meg
in áherzlu beri að leggja á rækt
un og býlafjölgun á hinum
byggilegustu svæðum landsins.
Það virðist harla misráðið að
verja beint og óheint stórunx
fjárhæðum til að halda í byggð
einangruðum, afskekktum ,og
lélegum jörðum, meðan beztu
landbúnaðar.sveitir, sem liggja
vel við samgöngum og háfa öll
skilyrði að bjóða, eru ekki hálf
nytjaðar móts við það/ senx
verið gæti. En þó er til hópur
manna í landinu, sem ávallt er
reiðubúinn til að stimpla slíkar
skoðanir sem verstu fjörráð við
landbúnaðinn og hámark fjand
skapar í garð sveitanna!
Þurkaður
Þurkuð SKATA.
ágætar
Islenzkar gulrófur
Haðlli Baldvinsson.
Hverfisgötu 123.
Sími 1456.